ΕΔΩ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ ΧΡΟΝΙΑ με τα κείμενα και τις αναλύσεις του παραμένει στην πρώτη γραμμή της ποιοτικής δημοσιογραφικής ενημέρωσης, σχολιάζοντας με διεισδυτικό τρόπο πτυχές της αμερικανικής και ευρωπαϊκής πολιτικής. Την ίδια στιγμή, ανήκει στους έγκριτους ειδικούς που αρθρογραφούν για θέματα γεωπολιτικής και οικονομίας, ενώ ως επικεφαλής των FT στις Βρυξέλλες, παλαιότερα, έχει παρακολουθήσει εκ του σύνεγγυς την ελληνική πραγματικότητα και γνωρίζει όσο λίγοι σε βάθος όχι μόνο την Ευρώπη αλλά και τη χώρα μας.
Αυτές τις μέρες βρέθηκε στην Ελλάδα και συμμετείχε στο 9ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών. Με αυτή την αφορμή συζητήσαμε με τον πολυβραβευμένο Αμερικανό δημοσιογράφο για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, τις επερχόμενες εκλογές στις ΗΠΑ, για τα πρόσωπα της εγχώριας πολιτικής σκηνής, την άνοδο της ακροδεξιάς αλλά και για το μέλλον της έντυπης και διαδικτυακής δημοσιογραφίας.
Η τραγωδία των Τεμπών έπληξε σοβαρά το σημαντικότερο πλεονέκτημα της κυβέρνησης: τη φήμη της για την ικανότητα και την επάρκειά της. Ο Κ. Μητσοτάκης έχει περιβάλει τον εαυτό του με μερικούς πολύ έξυπνους ανθρώπους, και μεγάλο μέρος της συνεχόμενης επιτυχίας του, σε πολιτικό επίπεδο, οφείλεται στην αποτελεσματική διακυβέρνησή του σε τεχνοκρατικό επίπεδο: από τότε που έγινε πρωθυπουργός, τα πράγματα, απλώς, λειτουργούν καλύτερα. Αλλά με τα Τέμπη υπήρξε ένα κραχ.
— Τι εποχή είναι αυτή που ζούμε; Οδεύουμε σε μια περίοδο έντονης διακινδύνευσης;
Πράγματι, βρισκόμαστε σε μια περίοδο έντονης διακινδύνευσης εδώ και αρκετά χρόνια, οπότε δεν είμαι σίγουρος ότι η τρέχουσα κατάσταση είναι τόσο διαφορετική από ό,τι έχει προηγηθεί. Θυμήσου την πανδημία, την άνοδο του λαϊκισμού, τη χρηματοπιστωτική κρίση αλλά και την κρίση της ευρωζώνης, ακόμη και τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Επομένως, πορευόμαστε ήδη για πάνω από δύο δεκαετίες σε μια εποχή αβεβαιότητας και αναταραχής. Έτσι, ενώ υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι μπροστά μας, όπως στην Ουκρανία, τη Μέση Ανατολή και τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, νομίζω ότι είναι περισσότερο μια «παραλλαγή του θέματος» παρά μια νέα εποχή υψηλότερου κινδύνου.
— Ανησυχείτε για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή; Μπορεί να οδηγηθούμε σε μια κλιμάκωση από την οποία θα προκύψουν ανεξέλεγκτες καταστάσεις;
Δεν νομίζω ότι κανένας από τους βασικούς παίκτες θέλει να δει την κατάσταση να κλιμακώνεται. Σίγουρα όχι οι ΗΠΑ, αλλά και το Ιράν έχει δηλώσει ότι θέλει να αποφύγει τη μετατροπή της τρέχουσας σύγκρουσης σε περιφερειακό πόλεμο, παρά την πρόσφατη επίθεσή του στο Ισραήλ. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να παρακολουθούμε τα αραβικά καθεστώτα στην περιοχή: αρκετά βοήθησαν το Ισραήλ να αμυνθεί από την ιρανική επίθεση. Αυτό θα πρέπει να μας θυμίζει ότι η παλαιστινιακή σύγκρουση, παρόλο που βρίσκεται τώρα στα πρωτοσέλιδα όλου του κόσμου, δεν είναι η πρωταρχική διαχωριστική γραμμή στη σύγχρονη Μέση Ανατολή. Η σύγκρουση που κινεί τα νήματα έχει να κάνει με την αντιπαλότητα Σαουδικής Αραβίας - Ιράν, ενώ ταυτόχρονα το Ισραήλ πλησίαζε όλο και περισσότερο τα αραβικά κράτη του Κόλπου. Κάποια στιγμή, λοιπόν, θα επιστρέψουμε σε αυτή την αντιπαράθεση.
— Ποιες είναι οι προβλέψεις σας για τις εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ; Τι μπορεί να σημάνει μια νίκη του Τραμπ;
Νομίζω ότι όποιος επιχειρήσει να κάνει πρόβλεψη για τις επερχόμενες αμερικανικές εκλογές σε αυτό το σημείο, θα είναι ανόητος: ο τερματισμός της κούρσας είναι μεν σχετικά κοντά, αλλά απομένουν ακόμη έξι μήνες μέχρι τον Νοέμβριο. Όπως λέει και το παλιό ρητό: μια εβδομάδα είναι μια αιωνιότητα στην πολιτική. Κι εμείς έχουμε έξι μήνες μπροστά μας. Κανείς, λοιπόν, δεν ξέρει πραγματικά τι θα συμβεί. Το μόνο που θα πω είναι ότι οι Ρεπουμπλικανοί υπολείπονται στις δημοσκοπήσεις σε κάθε εκλογική αναμέτρηση από το 2016 και μετά, λόγω της σκιάς του Τραμπ που πέφτει πάνω στους υποψηφίους τους, οπότε όσοι βλέπουν τις τρέχουσες δημοσκοπήσεις και πιστεύουν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα γίνει ξανά Πρόεδρος, δεν θα πρέπει να είναι πολύ βέβαιοι για τις προβλέψεις τους.
Επιπρόσθετα, μια νίκη του Τραμπ θα ήταν εξαιρετικά αποσταθεροποιητική για την παγκόσμια τάξη και νομίζω ότι θα είχε σημαντικές επιπτώσεις για την Ελλάδα και το ΝΑΤΟ. Ο Μπάιντεν υπήρξε ισχυρότερος σύμμαχος της Ελλάδας από οποιαδήποτε πρόσφατη αμερικανική κυβέρνηση, ενώ ο Τραμπ έχει δείξει μια προδιάθεση να γίνεται φίλος με απολυταρχικούς ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο Τραμπ έχει επίσης αντιμετωπίσει το ΝΑΤΟ περισσότερο ως ενόχληση παρά ως συμμαχία. Νομίζω ότι οι Έλληνες πολιτικοί πρέπει να προετοιμαστούν για μια κυβέρνηση Τραμπ που θα πάρει το μέρος του Ερντογάν σε γεωπολιτικές διαμάχες, και πρέπει να σκεφτούν πώς η Ε.Ε. και τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ μπορούν να συντονίσουν καλύτερα τις άμυνές τους εάν οι ΗΠΑ αποσύρουν την ομπρέλα ασφαλείας τους.
— Πώς βλέπετε τον ΣΥΡΙΖΑ με αρχηγό τον Στέφανο Κασσελάκη; Πολλοί λένε ότι εκπροσωπεί το είδος της μεταπολιτικής. Συμφωνείτε;
Λοιπόν, είμαι ένας Αμερικανός που αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, άρα είναι υπέροχο να βλέπω έναν Ελληνοαμερικανό που αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια να πετυχαίνει στην ελληνική πολιτική. Ίσως να υπάρχει μέλλον και για μένα στην Αθήνα (γέλια). Τώρα, με κάθε σοβαρότητα, δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλά που πρέπει να διαβάσουμε στη νίκη του ως ηγέτη, εκτός από ένα: ο ΣΥΡΙΖΑ υπό τον Τσίπρα είχε ολοκληρώσει τον κύκλο του και αναζητούσε κάποιον νέο για να ταρακουνήσει τα πράγματα. Αυτό συμβαίνει με όλα τα πολιτικά κόμματα σε κάποια συχνότητα, και νομίζω ότι όλοι συνειδητοποίησαν ότι, παρά την επιτυχία του Τσίπρα ως αρχηγού του κόμματος, ήταν καιρός για μια επανεκκίνηση. Το αν ο Κασσελάκης είναι ο ηγέτης που μπορεί να φέρει ξανά τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία −ή είναι περισσότερο μια μεταβατική φιγούρα προς έναν άλλο ηγέτη− μένει να το δούμε. Αλλά δεν χωρούν πολλές ερμηνείες ως προς την επιλογή του, εκτός από το ότι αποτελεί προϊόν ενός κόμματος που έχασε άσχημα σε διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις και αναζητά μια νέα κατεύθυνση.
Όσο το ΠΑΣΟΚ μοιράζεται τη δεύτερη θέση με τον ΣΥΡΙΖΑ, θα είναι δύσκολο για οποιονδήποτε να αμφισβητήσει πραγματικά τη Νέα Δημοκρατία στις ευρωεκλογές ή σε οποιεσδήποτε μελλοντικές ελληνικές εκλογές.
— Παρακολουθείτε στενά τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Πιστεύετε ότι η τραγωδία στα Τέμπη θα έχει συνέπειες για την κυβέρνηση;
Η τραγωδία των Τεμπών έπληξε σοβαρά το σημαντικότερο πλεονέκτημα της κυβέρνησης: τη φήμη της για την ικανότητα και την επάρκειά της. Ο Κ. Μητσοτάκης έχει περιβάλει τον εαυτό του με μερικούς πολύ έξυπνους ανθρώπους, και μεγάλο μέρος της συνεχόμενης επιτυχίας του, σε πολιτικό επίπεδο, οφείλεται στην αποτελεσματική διακυβέρνησή του σε τεχνοκρατικό επίπεδο: από τότε που έγινε πρωθυπουργός, τα πράγματα, απλώς, λειτουργούν καλύτερα. Αλλά το «κραχ» αυτό θέτει υπό αμφισβήτηση αυτή την τεχνοκρατική επάρκεια. Αρχικά, ο Μητσοτάκης ανέλαβε την ευθύνη για το δυστύχημα, αλλά η προσπάθεια να το αποδώσει σε «ανθρώπινο λάθος» και να μη λάβει πιο σοβαρά υπόψη του τις χρόνιες αστοχίες και παθογένειες φαίνεται ότι εξόργισε πολλούς ψηφοφόρους. Τραγωδίες θα συμβαίνουν με οποιαδήποτε κυβέρνηση. Το πώς η κυβέρνηση ανταποκρίνεται σε αυτές τις κρίσεις είναι αυτό που τελικά έχει σημασία.
— Ο Αλέξης Τσίπρας αυτή την περίοδο επιχειρεί το δικό του rebranding στην πολιτική σκηνή. Αν σας ζητούσε τη συμβουλή σας για το πολιτικό του μέλλον, τι θα του λέγατε;
Ω, Θεέ μου! Γιάννη, είμαι δημοσιογράφος, όχι πολιτικός σύμβουλος (γέλια). Αλλά στα σοβαρά τώρα, αν θα μπορούσα να του πω κάτι θα έλεγα ότι η θέση του Αλέξη Τσίπρα στην ελληνική και ευρωπαϊκή πολιτική ιστορία είναι ήδη εξασφαλισμένη. Πήρε ένα μικρό, άσχετο αριστερό κόμμα και το οδήγησε στην εξουσία σε μια από τις πιο σημαντικές χώρες της Ευρώπης. Αυτό είναι ένα εκπληκτικό επίτευγμα που ακόμη και οι αντίπαλοί του θα πρέπει να αναγνωρίσουν, ίσως και να θαυμάσουν. Και ενώ η πολιτική του κληρονομιά θα είναι πάντα θολωμένη από τον καταστροφικό πρώτο χρόνο της θητείας του, όπου προκάλεσε σοβαρή ζημιά στα δημοσιονομικά και την οικονομία της Ελλάδας, η «κωλοτούμπα» του το 2015 ήταν το σωστό. Θα πρέπει επίσης να τον θυμόμαστε και για την ιστορική συμφωνία με τη Βόρεια Μακεδονία. Πάντως, οι επιστροφές είναι δύσκολες στην πολιτική, ιδίως για τους πρώην πρωθυπουργούς.
— Πιστεύετε ότι το ΠΑΣΟΚ με τον Νίκο Ανδρουλάκη θα τα πάει καλά στις ευρωεκλογές; Και πώς σχολιάζετε την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων; Πολλοί λένε, μάλιστα, ότι έχει παίξει ρόλο σε αυτήν και η ψήφιση του νομοσχεδίου για την ισότητα στο γάμο.
Η μεγαλύτερη πρόκληση για το ΠΑΣΟΚ τώρα είναι να επιστρέψει στη θέση του ως το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης στο ελληνικό πολιτικό σύστημα. Όσο μοιράζεται αυτήν τη θέση με τον ΣΥΡΙΖΑ, θα είναι δύσκολο για οποιονδήποτε να αμφισβητήσει πραγματικά τη Νέα Δημοκρατία στις ευρωεκλογές ή σε οποιεσδήποτε μελλοντικές ελληνικές εκλογές. Δεν βλέπω το ΠΑΣΟΚ να επιτυγχάνει ένα σαφές αποτέλεσμα που θα του επιτρέψει να ξεκολλήσει από την τρίτη θέση και να περάσει μπροστά από τον ΣΥΡΙΖΑ, διεκδικώντας τον μανδύα του μοναδικού κόμματος που θα βρίσκεται σε θέση αξιωματικής αντιπολίτευσης από τον ερχόμενο Ιούνιο. Τώρα, η άνοδος της ακροδεξιάς είναι ένα πανευρωπαϊκό φαινόμενο, οπότε δεν είμαι σίγουρος πως οποιαδήποτε πολιτική που υιοθετεί η σημερινή κυβέρνηση θα έχει μεγάλο αντίκτυπο. Υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό ψηφοφόρων σε όλη την Ευρώπη που απλώς αισθάνεται ότι τα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα δεν έχουν αντιμετωπίσει τα προβλήματά του, σε έναν πολύ ασταθή, ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο. Είναι ενδιαφέρον για την Ελλάδα ότι η ακροδεξιά τα πήγε λιγότερο καλά από ό,τι σε χώρες όπως η Γαλλία ή η Γερμανία, και ο Μητσοτάκης έχει κάνει εκπληκτικά καλή δουλειά στο να κρατάει την εθνικιστική πτέρυγα του κόμματός του περιορισμένη. Θα είναι ενδιαφέρον να δούμε αν η ακροδεξιά θα τα πάει καλύτερα στην Ελλάδα από ό,τι σε ορισμένες άλλες ευρωπαϊκές χώρες κατά τις ευρωεκλογές του Ιουνίου. Στοιχηματίζω ότι δεν θα τα καταφέρει.
— Έχουν μέλλον οι εφημερίδες στην εποχή μας;
Ναι, απολύτως. Όπως είπε κάποτε ο Μαρκ Τουέιν: οι αναφορές για τον θάνατό μου ήταν πολύ υπερβολικές. Κοίταξε, το τοπίο των μέσων ενημέρωσης αλλάζει ραγδαία. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί ειδησεογραφικοί οργανισμοί που έχουν δείξει ότι υπάρχει ένα μεγάλο κοινό το οποίο ενδιαφέρεται για την αμερόληπτη και σε βάθος ερευνητική δημοσιογραφία. Οι «New York Times», η «Wall Street Journal» και οι «Financial Times» απευθύνονται σε μεγαλύτερο ακροατήριο από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην ιστορία τους και όλα αυτά τα μέσα είναι κερδοφόρα. Και, πράγματι, έχουν ξεπεράσει ορισμένες από τις ψηφιακές νεοφυείς επιχειρήσεις –όπως το Vice και το BuzzFeed– που πολλοί προέβλεπαν ότι θα καταστούν κυρίαρχες.
Το κλειδί είναι να κατανοήσετε το κοινό σας, να προσφέρετε ουσιαστική δημοσιογραφία που είναι ταυτόχρονα μοναδική και δεν υπάρχει αλλού. Εστιάστε με επιμονή σε αυτήν τη στρατηγική. Μπορεί να γίνει.
— Ποιο θα λέγατε λοιπόν ότι είναι το νέο πρόσωπο των media;
Προφανώς είμαι προκατειλημμένος, αλλά νομίζω ότι το «νέο πρόσωπο» δεν διαφέρει και πολύ από το παλιό. Και πάλι, αυτό που με έχει καταπλήξει τα τελευταία χρόνια είναι η κατάρρευση αρκετών νεοφυών ψηφιακών επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των αυτόνομων εταιρειών παραγωγής ήχου που εξέδωσαν μερικά από τα πιο επιτυχημένα ειδησεογραφικά podcast, και η συνεχής ανάπτυξη των «παλαιών» ειδησεογραφικών οργανισμών όπως οι NYT, WSJ και FT. Ακόμη και στο podcasting, αυτές οι ειδησεογραφικές εταιρείες έχουν καταφέρει να αναπτυχθούν, ακόμη και όταν οι ομάδες που ασχολούνται μόνο με το ακουστικό υλικό δυσκολεύονται. Προφανώς, είμαι πιο εξοικειωμένος με τα αγγλόφωνα μέσα ενημέρωσης από ό,τι με άλλους τομείς. Αλλά αυτήν τη στιγμή τουλάχιστον, οι μεγάλοι, γνωστοί και ποιοτικοί ειδησεογραφικοί οργανισμοί ηγούνται.
— Κλείνοντας, στο σημερινό περιβάλλον, ποιες είναι οι βασικές αρχές της δημοσιογραφίας;
Σε έναν κόσμο όπου η παραπληροφόρηση είναι ανεξέλεγκτη, οι «καταναλωτές» ειδήσεων αναζητούν ακόμη πιο απεγνωσμένα την ποιότητα στην ενημέρωση. Και αυτή η ποιότητα σημαίνει ότι οι βασικές αρχές της δημοσιογραφίας είναι οι ίδιες που ήταν πάντα: σε βάθος έρευνα, καλά τεκμηριωμένες και ακριβείς πληροφορίες. Τα σχόλια και οι απόψεις αποτελούν σημαντικό μέρος αυτού που κάνουμε, αλλά τελικά οι ειδησεογραφικοί οργανισμοί θα πετυχαίνουν ή θα αποτυγχάνουν με βάση την ποιότητα και τη συνάφεια της δημοσιογραφίας τους. Ξέρω ότι αυτό ακούγεται λίγο παλιομοδίτικο, αλλά μπορώ να μιλήσω για τους «Financial Times» που διευθύνω και μπορώ να σας πω ότι έχει αποδειχθεί ένα επιτυχημένο επιχειρηματικό μοντέλο. Έχουμε περισσότερους συνδρομητές-αναγνώστες από ό,τι είχαμε ποτέ, και δεν αλλάξαμε ποτέ τη δέσμευσή μας σε αυτές τις βασικές αρχές της δικαιοσύνης, της ακρίβειας και της σοβαρότητας.
