12 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ, 2019: Ο οικολόγος δισεκατομμυριούχος Έλον Μασκ στηρίζει για πρόεδρο των ΗΠΑ έναν εκ των μνηστήρων για το χρίσμα του Δημοκρατικού Κόμματος, τον προοδευτικό Άντριου Γιανγκ, ενώ έχει ένα φίλο-ΛΟΑΤΚΙ+ προφίλ και είναι μέλος των Δημοκρατικών.
12 Αυγούστου, 2024: Ο συνωμοσιολόγος δισεκατομμυριούχος Έλον Μασκ είναι εγγεγραμμένος Ρεπουμπλικανός, έχει φύγει από την Καλιφόρνια λόγω της «woke» πολιτικής της, ενώ παίρνει συνέντευξη από τον Ντόναλντ Τραμπ, του οποίου είναι φανατικός υποστηρικτής, οικονομικός και όχι μόνο.
Μέσα σε 5 χρόνια ο Μασκ έχει γίνει «κόκκινο πανί» για τους προοδευτικούς Αμερικανούς, ενώ εκπροσωπεί μαζί με τον Πίτερ Θιλ, CEO της Paypal, την αφρόκρεμα του αντιδραστικού πλούτου απέναντι σε φιγούρες όπως ο Τζορτζ Σόρος. Μέσα σε μόλις πέντε χρόνια οι σημαίες με το ουράνιο τόξο έχουν εξαφανιστεί από την Tesla και έχουν αντικατασταθεί από θεωρίες περί τρανς ανθρώπων, ντραγκ κουίνς και μιας παγκόσμιας συνωμοσίας για την εξαφάνιση της λευκής φυλής.
Όλα αυτά από έναν λευκό άνθρωπο που μεγάλωσε στη Νότια Αφρική του Απαρτχάιντ.
Η πολιτική δύναμη κάποιου μετριέται με το πόσοι θα ακούσουν όσα έχει να πει, είτε διαφωνούν είτε συμφωνούν, και στην περίπτωση του Μασκ, αυτοί είναι όλοι. Αυτή την ισχύ ο ιδιοκτήτης του Twitter και της Tesla την έχει χρησιμοποιήσει για να δώσει βήμα στους χειρότερους δυνατούς ανθρώπους.
Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς πως η ιδεολογία του Μασκ απλώς άλλαξε – σύμφωνα με τον ίδιο αυτό έγινε μετά την φυλομετάβαση της κόρης του. Δεν είναι δύσκολο, ωστόσο, να διακρίνει κανείς μια στρατηγική μοχθηρία πίσω από τα όσα έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια και ένα γενικότερο σχέδιο για τη δημιουργία ενός παγκόσμιου ακροδεξιού κινήματος ενάντια στο κατεστημένο της φιλελεύθερης δημοκρατίας, η οποία αναγκάζεται να κινηθεί περισσότερο προς την κατεύθυνση της ρύθμισης των αγορών, ιδιαίτερα των αγορών των γρήγορα αναπτυσσόμενων τεχνολογιών (π.χ. τεχνητή νοημοσύνη), που έκαναν για κάποιον καιρό τον Μασκ τον πλουσιότερο άνθρωπο στον κόσμο.
Τι κι αν κάποιοι μεσοαστοί στη Νέα Υόρκη με προοδευτική συνείδηση δεν αγοράσουν το καινούργιο Tesla; Τα σχέδια του Μασκ είναι πολύ πιο περίπλοκα από την οργή ενός πατέρα «που έχασε τον υιό του», όπως θέλει να μας κάνει να πιστέψουμε.
Μια καλή αρχή ήταν η εξαγορά του Twitter, πλέον Χ. Από μια σκληρά καπιταλιστική ματιά, αυτή η κίνηση δεν είχε καμία λογική. Από όλα τα κοινωνικά δίκτυα, το Twitter ήταν πιο βαθιά στη χασούρα, ο Μασκ με τα λεγόμενα και τις πράξεις του έχει διώξει κάθε αξιόλογη εταιρεία που προηγουμένως έδινε εκατομμύρια στην πλατφόρμα, ενώ το καινούργιο μοντέλο επιτήρησης του περιεχομένου του σάιτ έχει δώσει βήμα σε άπειρους ακροδεξιούς και ανοιχτά φασίστες, επώνυμους και μη.
Το τελευταίο που χρειάζεται μια φίρμα είναι να συνδεθεί το όνομά της με αναρτήσεις που καλούν σε βία ενάντια σε μειονότητες, ωστόσο αυτό δεν φαίνεται να ενδιαφέρει καθόλου τον μεγιστάνα.
Και όμως, η εξαγορά του Twitter βγάζει νόημα ως σκέλος ενός γενικότερου σχεδίου ανατροπής του παγκόσμιου κατεστημένου, μέσα από την προώθηση ενός αντιδραστικού κινήματος. Το κοινωνικό δίκτυο έχει γίνει ο πολιορκητικός κριός του Μασκ, ένα όπλο το οποίo λειτουργεί ως μεγάφωνο για κάθε ακραίο στοιχείο.
Η παραπληροφόρηση δεν είναι ατύχημα, είναι ο στόχος, είναι ο λόγος που ο Μασκ έριξε πάνω από 40 δισεκατομμύρια δολάρια σε ένα οικονομικό αδιέξοδο. Φαίνεται παράλογο ένας άνθρωπος του κεφαλαίου, ένα «τοτέμ» του σύγχρονου καπιταλισμού, να παίρνει αποφάσεις που δεν έχουν επιχειρηματική λογική, ωστόσο όταν αυτές οι «θυσίες» εξυπηρετούν έναν απώτερο σκοπό οφείλουν να γίνουν.
Ας δούμε τι έχει συμβεί στο Twitter από την εξαγορά του μέχρι σήμερα, για να μπορέσουμε να βγάλουμε ένα συμπέρασμα.
Πρωτίστως, ο Έλον Μασκ κατήργησε την αποκλειστικότητα του «blue tick», μετατρέποντάς το από ένα σύμβολο αποκλειστικά για δημόσια πρόσωπα και εταιρείες, συνδεδεμένο με την αξιοπιστία, σε επί πληρωμή προνόμιο, με κόστος μόλις 8 δολάρια τον μήνα. Αυτό από μόνο του έδιωξε πολλές εταιρείες από το σάιτ, αφού κάποιος θα μπορούσε με λίγα χρήματα να μιμηθεί πολυεθνικές, δημιουργώντας έτσι ένα ρίσκο για οποιαδήποτε εταιρεία.
Ένα τρανό παράδειγμα έγινε εμφανές στις πρώτες ώρες αυτής της αλλαγής, με έναν ανώνυμο λογαριασμό να αλλάζει το όνομά του σε αυτό της εταιρείας φαρμακευτικών προϊόντων Johnson&Johnson, γράφοντας πως η εταιρεία θα διαθέτει πλέον δωρεάν τα σκευάσματα ινσουλίνης που παράγει.
Μέσα σε μία ώρα και μέχρι να βγει επίσημο ανακοινωθέν από την εταιρεία, η μετοχή της J&J έκανε βουτιά και ο κολοσσός απέσυρε τις διαφημίσεις του από το σάιτ, παράδειγμα το οποίο ακολούθησαν δεκάδες άλλες εταιρείες που φοβόντουσαν ότι η αξιοπιστία τους βρισκόταν σε κίνδυνο στο –πλέον– X.
Στη συνέχεια, ωστόσο, το blue tick έπαψε να υπάρχει, αντικαταστάθηκε από το Premium. Πλέον το μικρό μπλε σύμβολο δίνει δημοσιότητα, παρακάμπτει τον αλγόριθμο και επιτρέπει σε όποιους πληρώνουν μια μικρή μηνιαία συνδρομή να έχουν ένα ξεκάθαρο πλεονέκτημα, δίνοντάς τους μεγαλύτερη ορατότητα.
Οι ιδεολογικές διαφορές αριστερών και προοδευτικών λογαριασμών με τον Μασκ οδήγησαν στην κατάληψη των τάσεων του κοινωνικού δικτύου από δεξιά και φιλο-τραμπικά μέσα, πράγμα που έδιωξε περισσότερους προοδευτικούς και φιλελεύθερους χρήστες, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο, στον οποίο το Χ άρχισε να έχει μια ξεκάθαρη ιδεολογική χροιά.
Αυτό προφανώς δεν ήταν ατύχημα. Η μετατροπή της «δημοκρατικής πλατείας» που ευαγγελιζόταν ο Μασκ σε δεξιό echo chamber ήταν από την αρχή ο στόχος, όσο και αν διαφημίζει την αγάπη του για τη δημοκρατία, την ελευθερία του λόγου και τα άλλα σουξέ του αμερικανικού ονείρου.
Η προαναφερθείσα στήριξη του Μασκ στον Τραμπ δεν είναι αυτή που προκαλεί τον μεγαλύτερο προβληματισμό πάντως, καθώς δεν είναι καθόλου έξω από το πλαίσιο του αναμενόμενου, μιας και είναι ξεκάθαρο ποιο κόμμα θα βοηθούσε περισσότερο τον Μασκ να διαφυλάξει τον απίστευτο πλούτο του.
Ο πραγματικός αντίκτυπος της πολιτικής του Μασκ –αυτής που ακολουθεί στο κοινωνικό του δίκτυο αλλά και των πραγματικών του πιστεύω– είναι η ενίσχυση νεοναζιστικών, φασιστικών και άλλων ακροδεξιών στοιχείων. Η επιρροή που έχει ένας εκ των πλουσιότερων ανθρώπων του κόσμου στην κοινή γνώμη έχει γιγαντωθεί περαιτέρω τα τελευταία δύο χρόνια, χάρη στη δημόσια κόντρα του με την αμερικανική κυβέρνηση, το Δημοκρατικό Κόμμα, την Πολιτεία της Καλιφόρνιας, τα συνδικάτα και γενικότερα όποιον δεν εξυπηρετεί τα οικονομικά του συμφέροντα.
Η πολιτική δύναμη κάποιου μετριέται με το πόσοι θα ακούσουν όσα έχει να πει, είτε διαφωνούν είτε συμφωνούν, και στην περίπτωση του Μασκ αυτοί είναι όλοι. Αυτή την ισχύ ο ιδιοκτήτης του Twitter και της Tesla την έχει χρησιμοποιήσει για να δώσει βήμα στους χειρότερους δυνατούς ανθρώπους.
Μια παρένθεση εδώ: η χρηματοδότηση της εξαγοράς του Twiiter δεν έγινε μόνο από τον Μασκ. Υπήρχαν και άλλοι παίχτες, συμπεριλαμβανομένων δύο Ρώσων ολιγαρχών που είναι κοντά στον Πούτιν, ενώ δάνειο για την εξαγορά έδωσε και η Σαουδική Αραβία. Τροφή για σκέψη, συνεχίζουμε.
Θα παραθέσω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του ρόλου του καινούργιου Twitter, και του ίδιου του Μασκ, στην εξάπλωση και τη διαφήμιση ακραίων στοιχείων, καθώς και της άμεσης επίδρασής του σε πραγματικό χρόνο.
Στις 29 Ιουλίου, ένας νεαρός από τη Ρουάντα σκότωσε στο Σάουθπορτ της Αγγλίας τρία παιδιά και τραυμάτισε ακόμα δέκα, σε μια επίθεση της οποίας το κίνητρο ακόμα διερευνάται. Αν και δεν ήταν μουσουλμάνος, η παραπληροφόρηση για τα κίνητρα του δολοφόνου πλημμύρισε το X και οι αντιδράσεις στη Μεγάλη Βρετανία ήταν άμεσες. Χιλιάδες διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους –πολλοί από αυτούς καθοδηγούμενοι από ακροδεξιές οργανώσεις–, επιτέθηκαν σε μετανάστες και αστυνομικούς και έκαψαν επιχειρήσεις που ανήκαν σε μουσουλμάνους – ένα είδος σύγχρονου πογκρόμ. Μεγάλο ρόλο σε αυτές τις επιθέσεις έπαιξε το EDL, μια παραστρατιωτική οργάνωση για την «προστασία» του αγγλοσαξονικού τρόπου ζωής, ιδρυτής και ηγέτης της οποίας είναι ο Τόμι Ρόμπινσον.
Ας μιλήσουμε για τον κύριο Ρόμπινσον, λοιπόν.
Από τότε που άρχισαν οι ταραχές στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Ρόμπινσον, τουιτάροντας από την Άγια Νάπα της Κύπρου, όπου βρίσκεται για να αποφύγει κατηγορίες για τρομοκρατία πίσω στην πατρίδα του, καλούσε συνεχώς τους εκατοντάδες χιλιάδες ακόλουθούς του να βγουν στους δρόμους. Ο Ρόμπινσον είχε τόση επιρροή σε αυτό το κίνημα ώστε την ώρα που οι ακροδεξιοί προσπαθούσαν να κάψουν ξενοδοχεία στα οποία έμεναν μετανάστες κραύγαζαν «Για τον Τόμι», τον πνευματικό ηγέτη ενός νέου αντιμεταναστευτικού κινήματος.
Ωστόσο, ο Ρόμπινσον δεν είναι κάτι καινούργιο στην ακροδεξιά σκηνή της Μεγάλης Βρετανίας. Αυτό που έχει αλλάξει δεν είναι ο ίδιος αλλά το πόσο εύκολα μπορεί να μεταφέρει το μήνυμά του σε ένα γιγαντωμένο πλέον κοινό. Ο Ρόμπινσον δεν είναι Μασκ, δεν είναι απλώς πολέμιος της προοδευτικής κουλτούρας ή εκπρόσωπος κάποιας ιδιαίτερα συντηρητικής φατρίας των Τόρις, ο Ρόμπινσον είναι νεοναζί.
Έχει καταδικαστεί πολλάκις για απάτη, συκοφαντία και διάφορες βιαιοπραγίες, ενώ το 2017 ήταν ο εμπνευστής μιας ισλαμοφοβικής επίθεσης σε ένα τζαμί στο Λονδίνο. Είναι ένα στοιχείο τόσο ακραίο που μέχρι το 2020 είχε εξαφανιστεί από κάθε κοινωνικό δίκτυο, είχε απομονωθεί από την κοινωνία και έβρισκε βήμα για να μιλήσει μονάχα στα κρατικά κανάλια της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Και όμως, επέστρεψε. Τι άλλαξε;
Το 2023, έναν χρόνο μετά την εξαγορά του σάιτ, ο Μασκ άρχισε μια ακόμα σταυροφορία υπέρ της «ελευθεροτυπίας», όπως θέλει να την αποκαλεί, μέσω ενός πλήθους ακροδεξιών, συνωμοσιολόγων και νεοναζί που επέστρεψαν στο X, όπως ο Άλεξ Τζόουνς, ο Νικ Φουέντες και ο Ρόμπινσον, ο οποίος επέστρεψε στον λογαριασμό του και στη δημόσια σφαίρα τον Νοέμβριο του 2023.
Κατά τη διάρκεια των ταραχών στην Αγγλία, οι δημοσιεύσεις του Ρόμπινσον διαβάστηκαν μισό δισεκατομμύριο φορές, πενταπλασιάζοντας την απήχησή του μέσα σε λίγες μέρες. Και ενώ ο Ρόμπινσον πότιζε την κοινή γνώμη της Αγγλίας με μίσος, ο δισεκατομμυριούχος ιδιοκτήτης της πλατφόρμας επιτέθηκε στον πρωθυπουργό της χώρας Κιρ Στάρμερ, χρησιμοποιώντας την ίδια φρασεολογία με τον Ρόμπινσον και τους άλλους καθοδηγητές των ταραχών, απλώς συμπληρώνοντας ένα ερωτηματικό στο τέλος.
Γιατί, βλέπετε, ο Μασκ δεν είναι ακροδεξιός, αλλά ένας σκεπτικιστής που κάνει ερωτήσεις ενάντια στο κατεστημένο. Λες και θα μπορούσε ένας εκ των πλουσιότερων ανθρώπων στον κόσμο να είναι πραγματικά αντισυστημικός.
Οπότε, ας αναρωτηθούμε, είναι και ο ίδιος ο Μασκ ακροδεξιός φασίστας;
Μπορεί, δεν είμαι σε θέση να το απαντήσω αυτό με σιγουριά, οι πράξεις του πάντως δείχνουν πως εκτός από καπιταλιστής, όπως είναι αναμενόμενο, είναι και ένας άνθρωπος με απόψεις πέρα από αυτές που θεωρούνται κανονικές στη Σίλικον Βάλεϊ από την οποία έφυγε.
Τελικά, πιστεύω πως ο Έλον Μασκ παραμένει ένας πραγματιστής που σκέφτεται το προσωπικό του κέρδος. Κατάλαβε πως μια δημοκρατική κυριαρχία στις ΗΠΑ θα αναγκαζόταν, αργά ή γρήγορα, να συγκρουστεί μαζί του. Δεν μπορούσε να παραμείνει το χρυσό παιδί της αναγκαίας οικολογικής ανάπτυξης, ο άνθρωπος του μέλλοντος. Έπρεπε να γυρίσει στο παρελθόν, να αντικαταστήσει τη θετική άποψη του προοδευτικού κοινού με την κυριαρχία στο υπερσυντηρητικό.
Στην αρχή προσπάθησε να προωθήσει έναν πιο ευκολόπιστο υποψήφιο για πρόεδρο, τον Ρον Ντε Σάντις. Όταν έγινε εμφανές ότι ο κυβερνήτης της Φλόριντα δεν μπορούσε να νικήσει τον Τραμπ, πόσο μάλλον τον μηχανισμό των Δημοκρατικών, γύρισε στον πρώην πρόεδρο, ένα αναγκαίο κακό, όπως μάλλον λέει ο ίδιος πίσω από κλειστές πόρτες. Για να μπει στον κλειστό κύκλο –θεωρείται σίγουρο πλέον ότι θα έχει κάποιο ρόλο στην κυβέρνηση του Τραμπ– χρησιμοποίησε τη βασική πειθώ του ολιγάρχη: το σκληρό χρήμα.
Για το κοινό του, όμως, εγχώριο και παγκόσμιο, έπρεπε να παίξει το παιχνίδι της ιδεολογίας, όλο και περισσότερο, μέχρι που έφτασε ο ίδιος να ξεπεράσει σε ακρότητα και αυτούς που χρηματοδοτούσε.
Οπότε, αν και δεν πιστεύω πως είναι ναζί, μπορώ να πω αυτό με σιγουριά: Δεν τους θεωρεί κόκκινη γραμμή, εφόσον έχουν αποδειχθεί τόσο χρήσιμοι.
