Σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια η κεντητική είναι η τέχνη της διακόσμησης ενός υφάσματος ή άλλων υλικών με τη χρήση βελόνας και κλωστής· είναι μία ακόμα μορφή τέχνης. Στο παρελθόν, στις εποχές των μαμάδων και των γιαγιάδων μας, υπήρχε στο σχολείο μάθημα οικοκυρικών στο οποίο τα κορίτσια μάθαιναν και κέντημα – ήταν ένας τρόπος να φτιάξουν την προίκα τους. Έτσι καλυπτόταν με έναν τρόπο μια κοινωνική ανάγκη. Σήμερα αυτό έχει ανατραπεί γιατί μπορεί να φτιάχνουμε πράγματα για το σπίτι με τα χέρια μας, και αυτό μάς φέρνει πολύ μεγάλη χαρά –ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι έτσι φτιαγμένος που εκκρίνει ορμόνες χαράς όταν καταφέρνει κανείς κάτι μόνος του–, αλλά πλέον το κάνουμε από επιλογή. Δηλαδή η μεγάλη και σημαντική διαφορά είναι ότι επιλέγουμε να μάθουμε να κεντάμε περίτεχνα σχέδια, κλασικά ή μη.
Το κέντημα επιβιώνει πλέον ως μια καλλιτεχνική έκφραση, ξεπερνώντας τις κοινωνικές συμβάσεις. Σκρολάροντας στα social πέτυχα ένα φανταστικό βίντεο της A Shiny Day aka Αλεξάνδρα Διονά, στο οποίο εξηγούσε πώς έχει ο κόσμος στο μυαλό του μια σύγχρονη γυναίκα που κεντάει και πώς αυτή μπορεί να νιώθει: φουλ ενδυναμωμένη, με αυτοπεποίθηση, φορώντας ένα δερμάτινο τζάκετ, γυαλιά και μαύρο τζιν, σούπερ κουλ. Με αφορμή, λοιπόν, αυτό το βίντεο, μαζέψαμε μερικούς από τους ωραιότερους δημιουργούς που δραστηριοποιούνται σε αυτό το πεδίο και η δουλειά τους ξεχωρίζει στο ίντερνετ. Ψάχνοντας το θέμα ανακάλυψα πως υπάρχει μια ολόκληρη κοινότητα από την οποία μπορείς να μάθεις, να εμπνευστείς και να πάρεις συμβουλές. Στην Ελλάδα του 2024 υπάρχουν άτομα που κάνουν αυτό που αγαπάνε, που φτιάχνουν με τα χέρια τους απίθανες δημιουργίες που δίνουν στον χώρο ένα μοναδικό τουίστ. Το παράδειγμα της Αλεξάνδρας είναι χαρακτηριστικό του πώς μπορείς, κάτι που το αγαπάς, να το εξελίξεις και να το πας σε ένα άλλο επίπεδο.
Το κέντημά μας μάς φέρνει σε επαφή με πολύ βαθιά κομμάτια του εαυτού μας, κι αν είμαστε ανοιχτοί και έτοιμοι, μπορούμε να εξελιχθούμε μέσα από αυτό. Είναι θεραπευτικό για την ψυχολογία και για τη συνολικότερη υγεία μας, όπως και οποιαδήποτε πρακτική ενασχόληση με τις τέχνες.
Η ίδια εξηγεί: «Είμαι η Αλεξάνδρα Διονά και είμαι αυτοδίδακτη fiber artist που εξειδικεύεται στο κέντημα. Μεγάλωσα σε ένα σπίτι γεμάτο χρώματα και υλικά χειροτεχνίας και έμαθα να κεντάω όταν ήμουν 7 χρονών, δίπλα στη γιαγιά μου. Όταν ασχολούμαι με οποιαδήποτε από τις τεχνικές που εξασκώ, αλλά κυρίως με το κέντημα, νιώθω ότι γίνεται μια ευθυγράμμιση μέσα μου. Είναι λες και ηρεμεί το χάος, λες και μαλακώνουν όλα τα σκληρά κομμάτια μου. Το κέντημα ειδικά είναι μια βαθιά διαλογιστική διαδικασία που νιώθω ότι ρυθμίζει το νευρικό μου σύστημα με κάθε βελονιά. Κεντάω κάθε μέρα κι έχω πάντα μαζί μου τα υλικά μου για να κεντήσω, αν χρειαστεί, οπουδήποτε, ακόμα και στην ουρά στην εφορία. Το κέντημα είναι η τέχνη μου και το αγχολυτικό μου.
»Εμπνέομαι πολύ από τη φύση και τα σύμβολά της και πάντα σκέφτομαι ότι αυτά που κεντάω κρύβουν λίγη μαγεία μέσα τους. Είναι σαν φυλαχτά ή ημερολόγια συναισθημάτων. Το αγαπημένο μου κέντημα είναι το “Lefkada” που κεντούσα επί έναν ολόκληρο χρόνο. Κάθε φορά που πήγαινα στο νησί κεντούσα μερικά σύμβολα από αυτά που παρατηρούσα στη φύση ανάλογα με την εποχή: λουλούδια, έντομα, καρπούς, ό,τι μου τραβούσε την προσοχή. Τώρα που ετοιμάζω μια μεγάλη σειρά κεντημάτων που λέγεται “Οικοσύστημα” για ένα designer’s market στην Κοπεγχάγη κεντάω περίπου δέκα ώρες την ημέρα και νιώθω πιο ευτυχισμένη από ποτέ. Παράλληλα, έχω και το studio-shop μου στο Χαλάνδρι και το e-shop μου, μέσω του οποίου μπορεί κανείς να αγοράσει τα κιτ κεντήματος που έχω σχεδιάσει και μερικά από τα αγαπημένα μου υλικά για punch needle και crochet.
»Από το 2018 που ξεκίνησα και επίσημα το A Shiny Day έχω σχεδιάσει πάνω από σαράντα κιτ κεντήματος με οδηγίες, ενώ δύο από αυτά δημιουργήθηκαν σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη και το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου. Εκεί γίνονται και τα σεμινάρια που παραδίδω κι έχει έτσι δημιουργηθεί μια μικρή σχολή χειροτεχνίας, όπου κάνουμε κέντημα, πλέξιμο, punch needle, αργαλειό, κεραμική, κοσμήματα και άλλα. Είναι σπουδαίο που έχει δημιουργηθεί αυτή η κοινότητα από άτομα που βρίσκουν στις χειροτεχνίες την ηρεμία που αναζητούν, και το feedback που παίρνω είναι συγκινητικό. Για μένα, η ενασχόληση με όλες αυτές τις χειροτεχνίες και στην προκειμένη με το κέντημα είναι μια κανονικότητα.
»Το κέντημά μας μάς φέρνει σε επαφή με πολύ βαθιά κομμάτια του εαυτού μας, κι αν είμαστε ανοιχτοί και έτοιμοι, μπορούμε να εξελιχθούμε μέσα από αυτό. Είναι θεραπευτικό για την ψυχολογία και για τη συνολικότερη υγεία μας, όπως και οποιαδήποτε πρακτική ενασχόληση με τις τέχνες. Και μιλώ για το κέντημα του σήμερα, το απελευθερωμένο και το απελευθερωτικό· που μου το έφερε η παράδοση, αλλά το έκανα σύγχρονο, κρατώντας κάποια στοιχεία και ξηλώνοντας όσα δεν μου ταίριαζαν· που έρχεται από τις γιαγιάδες μας, αλλά καμία σχέση δεν έχει με αυτές, τον εγκλεισμό, τη νοικοκυροσύνη και όλο το αψεγάδιαστο “από πίσω”. Το κέντημα είναι η τέχνη μου και αλίμονο αν την εξασκούσα για κάτι άλλο εκτός από την αυτοέκφραση και την απελευθέρωση. Αυτό θέλω να μεταφέρω και στην κοινότητα που με ακολουθεί». @ashinyday
Η Μαλβίνα Κοκοράκη μας λέει ότι στο σπίτι της κανένας δεν κεντούσε και δεν είχε καμία επαφή με αυτό μέχρι ένα τυχαίο γεγονός: «Το κέντημα μπήκε στη ζωή μου το 2016, όταν ήμουν στη Σουηδία. Αφορμή στάθηκε όταν μια φίλη, μου έκανε δώρο ένα κιτ κεντήματος. Μαγεύτηκα τόσο που κατευθείαν αγόρασα κλωστές, υφάσματα και βελόνες και άρχισα να πειραματίζομαι με τεχνικές και διάφορα σχέδια. Ξεκίνησα να διαβάζω την ιστορία του κεντήματος· με κέρδισε η παραδοσιακή μορφή του.
Για μένα το κέντημα είναι εξωτερίκευση συναισθημάτων, στιγμών, αναμνήσεων. Όλα τα σχέδια είναι βιώματά μου. Είναι σαν κάθε βελονιά να κρύβει μια μικρή ιστορία. Το μαγικό σε όλο αυτό είναι ο κόσμος που ταυτίζεται και το κάνει δικό του. Το κέντημα είναι μια τέχνη με παράδοση και άπειρες τεχνικές. Στη δημιουργία η εξέλιξη είναι μονόδρομος. Όσο αποκτάς τριβή με αυτό που αγαπάς τόσο πιο πολλά μπορείς να μάθεις. Αυτό που συμβαίνει τώρα με τα σόσιαλ είναι θετικό, ειδικά εφόσον μιλάμε για κάτι που φέρνει στην επιφάνεια την ιστορία και την παράδοση. Όταν κάτι επανέρχεται ως τάση, το σημαντικό για μένα είναι να έχει διάρκεια και εξέλιξη, πάντα με τον απαραίτητο σεβασμό». @malv_pineapple
«Είμαι η Νάσια Μπανιά και ασχολούμαι με το κέντημα από το 2020. Ναι, είμαι κι εγώ ένα από τα άτομα που μέσα στην καραντίνα προσπάθησαν να είναι δημιουργικά για να μην τρελαθούν! Ξεκίνησα να κεντάω ό,τι μου ερχόταν και ήθελα να δοκιμάσω, σε τελάρα κεντήματος (hoops). Μια και μαζεύτηκαν πολλά, σκέφτηκα να κάνω έναν λογαριασμό στο Instagram που θα είναι το “κεντητικό” μου ημερολόγιο, ένα κεντηματολόγιο. Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποια στιγμή που να μπορώ να πω ότι “να, τότε ήταν η πρώτη φορά που το γνώρισα το κέντημα”.
»Το κέντημα μου ήταν μια πολύ γνώριμη εικόνα λόγω των γιαγιάδων μου και των δημιουργημάτων τους που έβλεπα συνεχώς στα σπίτια τους. Η μαμά μου, επειδή από μικρή είχα ενδιαφέρον για τις χειροτεχνίες, μου πήρε κάποια στιγμή ένα παιδικό κιτ σταυροβελονιάς. Το ολοκλήρωσα, αλλά δεν ξανασχολήθηκα – το κάναμε τότε μαξιλαράκι και το έχω ακόμη, κι ας μην ταιριάζει καθόλου με το σαλόνι. Όταν πια θέλησα να μάθω να κεντάω μόνη μου ήταν δυστυχώς αργά για να μου δείξουν οι γιαγιάδες μου, είχαν πια σταματήσει να κεντούν, έτσι έμαθα πολλές τεχνικές στο σχολείο της ζωής, το ΥouΤube».
Εκτός από τις δεξιότητες και τη χαρά που της προσφέρει το κέντημα, μέσα από αυτό έχει καταφέρει να δημιουργήσει και ένα ισχυρό community, με την ίδια να εξηγεί: «Μέσα από το Instagram μου, το A Hoop Diary, έχει διαμορφωθεί μια μικρή και πολύτιμη κοινότητα ατόμων που γνώρισαν τη δουλειά τους είτε ψηφιακά είτε διά ζώσης σε εργαστήρια. Μέσα από κει συνομιλούμε και ανταλλάσσουμε την αγάπη μας για δημιουργίες». @ahoopdiary
Η Λίλα Τζαμούση, δημιουργός του Thread Jar, ενός μικροσκοπικού brand σύγχρονου κεντήματος, που στρέφεται γύρω από την ενδυνάμωση, την αυτοφροντίδα, τις γάτες, τον φεμινισμό, τη φύση και το καλοκαίρι. «Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Ηράκλειο Κρήτης. Τα τελευταία χρόνια έχω επιλέξει να ζω σε ένα φωτεινό σπίτι εκεί, παρέα με ένα αγόρι, δύο γάτες και τριάντα εφτά φυτά. Περίπου τέσσερα χρόνια πριν αποφάσισα να ασχοληθώ περισσότερο με αυτό που με κάνει πραγματικά χαρούμενη, τη χειροτεχνία. Στην περίοδο του κορωνοϊού άρχισα να ασχολούμαι λίγο περισσότερο με το κέντημα και έβλεπα από τον κύκλο μου ότι το αποτέλεσμα άρεσε πολύ.
»Με πολύ αργό και οργανικό ρυθμό δημιούργησα το Thread Jar. Η χειροτεχνία ήταν στη ζωή μου από τότε που δεν είχα καν ακόμα μνήμες. Συνεχώς έφτιαχνα κάτι με τα χέρια μου, γεμίζοντας το σπίτι μου αλλά και τα σπίτια των φίλων μου με μικρά χειροποίητα δώρα. Η διαδικασία του κεντήματος θεωρώ ότι εξασκεί πολύ το mindfulness, την επίγνωση του εδώ και του τώρα και την εκτίμηση ακόμα και των μικρότερων καθημερινών πραγμάτων και συνθηκών που ενδεχομένως είμαστε έχουμε την τύχη να έχουμε στη ζωή μας.
»Υπάρχει αρκετά ισχυρό community, πράγμα πολύ όμορφο. Μιλάω πολύ συχνά με άλλα δημιουργικά άτομα στα social media, είτε ασχολούνται με το κέντημα, είτε με κάποια άλλη τέχνη. Ανταλλάζουμε ιδέες και εμπνέομαι πολύ από το δικό τους έργο. Θαυμάζω πολλές δημιουργούς και νιώθω ότι μέσα από τη δική τους δουλειά γίνομαι κι εγώ καλύτερη, προσπαθώντας να φτάσω στο δικό τους επίπεδο. Και στο Ηράκλειο, όμως, έχει δημιουργηθεί μια κοινότητα από τα άτομα που έχουν συμμετάσχει στα μαθήματα κεντήματος του Thread Jar και ανυπομονώ να κάνουμε ακόμα περισσότερα δημιουργικά πράγματα μαζί». @thread.jar
«Είμαι η Νατάσα Τζαβάρα, μένω στα Πετράλωνα με τη γάτα μου και ασχολούμαι με το κέντημα από το 2020, όμως τον τελευταίο χρόνο έχει εξελιχθεί στη δεύτερη δουλειά μου. Μια μέρα που έψαχνα για νέο χόμπι βρήκα στο YouTube ένα βίντεο με τεχνικές κεντήματος και είπα ότι ήθελα να το δοκιμάσω. Έτσι έκανα μια αναζήτηση για υλικά, τα αγόρασα και ξεκίνησα να δοκιμάζω πράγματα. Η ζωγραφική ήταν πάντα το καταφύγιό μου και κάπως ένιωσα σαν να ζωγραφίζω, αλλά με βελόνες και κλωστές, και ήρθε και “κούμπωσε” όλο αυτό. Την περσινή χρονιά ήταν η δεύτερή μου δουλειά τα πρωινά και τα Σ/Κ. Φέτος εξελίχθηκε στη βασική μου απασχόληση και αποτελεί ένα μεγάλο μέρος του βιβλιοπωλείου μου που μόλις έχει ανοίξει τα φτερά του.
»Είναι ξεκάθαρα ένα μέσο αυτοέκφρασης, έτσι το ξεκίνησα άλλωστε, ως έναν τρόπο να εκφράζω τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου και να επικοινωνώ με τον κόσμο γύρω μου. Το κέντημα είναι μια δημιουργική διαδικασία που με ηρεμεί και παράλληλα ένας τρόπος να έρχομαι κοντά με τους ανθρώπους διότι μέσα από τα κεντήματα που φτιάχνω πρωταρχικός μου στόχος είναι η επαφή με τα αλλά άτομα· θέλω να ταυτιζόμαστε, να χαμογελάμε, να βρίσκουμε πράγματα που μας ενώνουν. Στην αρχή κάποια άτομα κοιτούν απορημένα, συνδέουν το κέντημα με ηλικίες σαν αυτές των γιαγιάδων μας, όμως τελικά είναι τόσο μοντέρνο που δεν το φαντάζονται μέχρι να το δοκιμάσουν ή να δουν κάτι κεντημένο. Όταν αυτοσαρκάζομαι, με αποκαλώ γιαγιάκα που κεντάει και κοιμάται με τη γάτα της νωρίς, όμως νιώθω πολύ όμορφα και ήρεμα, σαν να είναι ο δικός μου τρόπος για διαλογισμό». @A.sunbeam_of.art
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
