Η Ταπισερί του Μαύρου Χρυσού της Sandra Sawatzky
Συνέντευξη της Sandra Sawatzky στη School of Stitched Textiles (Lancashire, England).
Ως κινηματογραφίστρια, συγγραφέας και παραγωγός, η Sandra Sawatzky συνηθίζει να αφηγείται ιστορίες. Ωστόσο, μετά από μια επίσκεψη σε μια έκθεση κεντημάτων στο Μουσείο Glenbow στο Κάλγκαρι και παίρνοντας έμπνευση από την ταπισερί του Bayeux, η Sandra ξεκίνησε να μεταφέρει την ιστορία του πετρελαίου για να απεικονίσει τις συχνά τρομακτικές επιπτώσεις του στον κόσμο, το περιβάλλον και τον πολιτισμό. Έχουμε την τιμή να ακούσουμε από πρώτο χέρι τη δική της επική ιστορία σχετικά με τη δημιουργία της ταπισερί The Black Gold Tapestry.
Σχετικά με την Ταπισερί του Μαύρου Χρυσού
Χρειάστηκαν κάτι λιγότερο από 10 χρόνια για να ολοκληρωθεί η 60 μέτρων, χειροποίητη, κεντημένη στο χέρι, ταπισερί Μαύρος Χρυσός- ένα μεγάλο και περίπλοκο έργο που αφηγείται την ιστορία του πετρελαίου από τις απαρχές της γης μέχρι σήμερα και τις αιώνιες επιπτώσεις του στον ανθρώπινο πολιτισμό σε όλο τον κόσμο. Η Sandra χρειάστηκε να επιστρατεύσει όλα τα δημιουργικά της ταλέντα, τις δεξιότητές της και περίπου 16.000 ώρες από τον χρόνο της για να δημιουργήσει αυτό το εκπληκτικό αριστούργημα, γι' αυτό και την συναντήσαμε για να μάθουμε πως προσέγγισε και εμπνεύστηκε το περίφημο έργο της.
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τα υφάσματα;
Ξεκίνησα να ράβω ρούχα όταν ήμουν 13 ετών. Το πρώτο ρούχο που έφτιαξα ήταν ένα παντελόνι χωρίς ζώνη, φτιαγμένο από ένα φρικτό πλαστικό ύφασμα που λεγόταν Fortrel, στο μωβ χρώμα του δεινόσαυρου Barney. Ήταν άλλωστε το 1970, και επαινούσαν τότε το Fortrel για την αντοχή του στο τσαλάκωμα και τις ζάρες. Υπάρχει μια χωματερή στο Saskatoon Saskatchewan στον Καναδά με αυτό το παντελόνι μέσα, και χωρίς αμφιβολία είναι ακόμα ατσαλάκωτο και χωρίς ζάρες. Μόνο να βελτιωθώ θα μπορούσα μετά τη λυπηρή αυτή αρχή.
Δύο χρόνια αργότερα έφτιαχνα ρούχα από όλα τα φυσικά υφάσματα. Σπούδασα σε μια σχολή καλών τεχνών με αντικείμενο την εικονογράφηση και το σχέδιο. Συνέχισα να φτιάχνω ρούχα, δεκάδες και δεκάδες ενδύματα - σίγουρα 10.000 ώρες εξάσκησης - με πολλές χειροποίητες ραφές. Εκτός από μερικά μαθήματα ραπτικής στο λύκειο και ένα μάθημα σχεδίασης πατρόν σε ένα κατάστημα υφασμάτων, είμαι αυτοδίδακτη. Διάβαζα αχόρταγα και μάζευα βιβλία για την ιστορία του ρούχου και της μόδας και εξασκούσα στην πράξη ό,τι μάθαινα. Ήταν σαν να μελετούσα κοντά στους καλύτερους. Τα αγαπημένα μου βιβλία έδειχναν λεπτομερώς το εσωτερικό των ενδυμάτων υψηλής ραπτικής. Κάποια στιγμή στη δεκαετία του '80 δίδαξα εικονογράφηση μόδας, ιστορία της μόδας, σχεδίαση πατρόν και κατασκευή ρούχων σε ένα τοπικό κολέγιο μόδας.
Θα μπορούσατε να μας πείτε περισσότερα για την αρχική ιδέα της Ταπισερί του Μαύρου Χρυσού; Πώς προέκυψε;
Η ιστορία αρχίζει στο Μουσείο Glenbow στο Κάλγκαρι της Αλμπέρτα του Καναδά. Πήγα με τη μικρή μου κόρη να δω μια έκθεση με κεντήματα πρωτοπόρων γυναικών. Τα έργα ήταν θαυμάσια και πολύ εμπνευστικά για μένα, όπως αποδείχθηκε. Πήγαμε στον χώρο χειροτεχνίας που ονομαζόταν Discovery Room και εκεί μάθαμε πώς να κεντάμε. Είχα να κεντήσω από τότε που ήμουν έφηβη - αλλά είχα αρκετή εμπειρία στο ράψιμο με το χέρι, οπότε ασχολήθηκα με το κέντημα σαν την πάπια στο νερό. Στη συνέχεια ήθελα να κάνω περισσότερα - έτσι κέντησα μερικά σχέδια με φιγούρες από τη μόδα που είχα στο τετράδιο σκίτσων μου.
Όλα αυτά με οδήγησαν στο να σκεφτώ ότι ήθελα να κάνω ένα έργο σαν την ταπισερί του Bayeux, μια εικονογραφημένη ιστορία σε ύφασμα, και ήξερα ότι με τις δεξιότητές μου στην εικονογράφηση, το ράψιμο και την αφήγηση ιστοριών θα μπορούσα να το κάνω. Ήξερα επίσης από τη δουλειά μου ως παραγωγός πόσος χρόνος θα χρειαζόταν και ποιος θα ήταν ο προϋπολογισμός και πώς θα μπορούσα να οργανώσω τη δουλειά για να το κάνω.
Ήθελα να φτιάξω μια επική ταπισερί για ένα γεγονός τόσο σημαντικό όσο η μάχη του Hastings που απεικονίζεται στην ταπισερί του Bayeux. Το πετρέλαιο είναι ο κύριος οικονομικός μοχλός εδώ στην Αλμπέρτα και η ενέργεια τροφοδοτεί την παγκόσμια οικονομία. Το πετρέλαιο χρησιμοποιείται με τόσους πολλούς διαφορετικούς τρόπους, από την ενέργεια και τα πλαστικά μέχρι τα υφάσματα και την ιατρική και χρησιμοποιείται σχεδόν σε κάθε κατασκευαστικό τομέα του υλικού κόσμου. Ήταν μια σπουδαία ιστορία για να ειπωθεί".
Ποια ήταν τα υλικά και το ύφος που χρησιμοποιήσατε στην Ταπισερί;
"Η ταπισερί "Μαύρος χρυσός" είναι το πρώτο κεντημένο έργο τέχνης που έχω κάνει. Μέχρι πριν από δέκα χρόνια, οπότε και άρχισα να εργάζομαι πάνω στην ταπισερί, εργαζόμουν στον κινηματογράφο και την τηλεόραση ως σεναριογράφος, παραγωγός και σκηνοθέτης. Έτσι, θεωρώ τον εαυτό μου πρώτα απ' όλα αφηγήτρια ιστοριών. Οι ταινίες που έκανα έχουν πολλή χορογραφημένη κίνηση και χιούμορ. Περιγράφω την ταπισερί, ως μια ταινία 67 μέτρων σε ύφασμα με επίσης πολλή κίνηση και χιούμορ. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για την ταπισερί είναι ένα λινό ύφασμα για κοστούμι, και το κέντημα έγινε με κλωστή από μια μικρή οικογενειακή επιχείρηση στο Μπόισι του Αϊντάχο των ΗΠΑ που ονομάζεται The Thread Gatherer. Η κλωστή είναι βαμμένη στο χέρι και αποτελείται από ένα μείγμα μαλλιού και μεταξιού 50/50. Οι βελονιές κεντήματος που χρησιμοποίησα βασίστηκαν στις βελονιές που χρησιμοποιούνται στην ταπισερί του Bayeux - οι φιγούρες είναι κατασκευασμένες με μια βελονιά περιγράμματος που γεμίζει και στρώνεται. Όταν έκανα τα σκίτσα για το κέντημα - ένα σχέδιο με στυλό και μελάνι 67 μέτρων σε χοντρό χαρτί - σχεδίασα το έργο ώστε να έχει την αίσθηση του κέλτικου/μεσαιωνικού έργου του Bayeux, και χρησιμοποίησα επίσης την ιστορία της τέχνης για να διαμορφώσω το ύφος των σχεδίων - χρησιμοποιώντας αντικείμενα και έργα τέχνης από τις διάφορες περιόδους και μέρη της ανθρώπινης ιστορίας ως αναφορές.
Ακολουθήσατε κάποια διαδικασία για την ανάπτυξη της ταπισερί;
"Για την ταπισερί ξεκίνησα διαβάζοντας για την ιστορία του πετρελαίου - προσπαθώντας να σκεφτώ μια χρονική αλληλουχία. Για τις εικονογραφήσεις στράφηκα σε εκθέματα, ιστορικά ντοκουμέντα και πραγματικά αντικείμενα. Υπήρχαν τόσα πολλά που έπρεπε να ερευνήσω, από τα κοστούμια και τα σκηνικά, τα κτίρια και τις μηχανές μέχρι τις διαφορετικές ερμηνείες για τους δεινοσαύρους. Έψαξα ακόμη και για την ιστορία των χρωμάτων.
Κάθε πάνελ (υπάρχουν οκτώ) αντιπροσωπεύει μια ιστορική περίοδο και τα χρώματα που χρησιμοποιούνταν εκείνη την εποχή. Από τα χρώματα με βάση τα φυτά στην αρχαία Αίγυπτο μέχρι τις βαφές ανιλίνης που εισήγαγε ο William Perkin στα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα και τα φωσφορίζοντα χρώματα του εικοστού αιώνα. Στη συνέχεια άρχισα να σχεδιάζω σε μπλοκ ζωγραφικής. Πρόχειρα σχέδια. Και μετά μετέφερα τα πρόχειρα αυτά σχέδια τελειοποιώντας τις γραμμές τους, ώστε να γίνουν απλές γραμμές που να μπορούν να καλυφθούν με νήμα. Αυτές οι εικόνες ιχνογραφήθηκαν και περάστηκαν με μελάνι πάνω στο κύριο σκίτσο. Κάθε φορά που το σχέδιο ιχνογραφούνταν άλλαζε και όταν ερχόταν το κέντημα άλλαζε πάλι. Αυτό δημιουργούσε μια αίσθηση προσμονής για το ποιο θα ήταν το τελικό αποτέλεσμα".
Πιστεύετε ότι είχατε το σθένος να επωμιστείτε ένα τόσο επικό έργο;
"Όχι, το μότο μου ήταν πάντα η αστείρευτη περιέργεια και η διάθεση για άλματα. Πάντα ακολουθούσα αυτό που με ενδιέφερε να κάνω. Νομίζω ότι η "can-do" στάση μου προέρχεται από το γεγονός ότι μεγάλωσα στα λιβάδια του μεσοδυτικού Καναδά και γαλουχήθηκα με την κουλτούρα του DIY. Όλοι όσοι ήξερα έφτιαχναν πράγματα και έκαναν πράγματα που τους ενδιέφεραν. Για παράδειγμα, ο σύζυγός μου κατασκεύασε έναν πύραυλο όταν ήταν έντεκα ετών και δούλεψε - πέταξε πραγματικά. Είχα εύκολη πρόσβαση στη φύση και περνούσα πολλές ώρες στην ύπαιθρο. Οι αδελφές μου και εγώ είχαμε τη δυνατότητα να περιπλανιόμαστε στη γειτονιά και την πόλη μας, να κάνουμε παρέες, να διαβάζουμε όποιο βιβλίο μας άρεσε, να πηγαίνουμε να βλέπουμε ταινίες και να επισκεπτόμαστε τη βιβλιοθήκη σε εβδομαδιαία βάση, να κάνουμε μαθήματα μουσικής, να πηγαίνουμε στην τοπική γκαλερί, να βλέπουμε θεατρικές παραστάσεις, μπαλέτο, συναυλίες, να πηγαίνουμε σε νυχτερινά κλαμπ, να ακούμε δίσκους ασταμάτητα - από τον Τσαϊκόφσκι και τον Κόουλ Πόρτερ μέχρι τους Led Zeppelin και τον Κατ Στίβενς. Να παίζουμε παιχνίδια και να κάνουμε αθλήματα.
Δεν θυμάμαι να μου είπαν ποτέ οι γονείς μου ότι δεν μπορούσα να κάνω κάτι επειδή ήμουν κορίτσι. Τα σχολεία όπου μεγάλωσα δίδασκαν τέχνη, μουσική, ποίηση, θέατρο και ήταν εξίσου σημαντικά με όλα τα άλλα μαθήματα. Αυτή ήταν μια κανονική μεσοδυτική εκπαίδευση - διαθέσιμη σε όλους σε οποιοδήποτε σχολείο. Μεγαλώνοντας στη δεκαετία του '60, υπήρχαν πολλά που τροφοδοτούσαν τη φαντασία μου. Η οικογένειά μου συζητούσε τα πάντα στο βραδινό τραπέζι- ήταν πολύ διασκεδαστικό να συζητάμε, να συζητάμε και να διαφωνούμε. Στα δεκατρία μου με ενδιέφερε πολύ η απελευθέρωση των γυναικών, οπότε έβαλα υποψηφιότητα για το μαθητικό συμβούλιο του σχολείου μου και εξελέγην η πρώτη γυναίκα πρόεδρος. Περηφανεύομαι πως τότε πίεσα και κέρδισα το δικαίωμα για τα κορίτσια να φορούν παντελόνια στο σχολείο. Ήταν μεγάλη υπόθεση εκείνη την εποχή. Ο διευθυντής μας ήταν ένας πρώην λοχίας του στρατού με πολύ κάθετες ιδέες για το τι έπρεπε να φορούν οι νεαρές κυρίες.
Η τέχνη, οι ιδέες, η περιέργεια, το να μαθαίνω πώς να κάνω πράγματα, και να εμπνέομαι από τον κόσμο γύρω μου, σε συνδυασμό με πολλή προσωπική ελευθερία, ήταν το μόνο που χρειάστηκε για να αναπτύξω το στιλ μου και την εσωτερική μου φωνή".
Ποιοι καλλιτέχνες σας εμπνέουν;
"Αγαπώ τον Μιχαήλ Άγγελο για την επιμονή του, τον Ντα Βίντσι για την περιέργειά του, τον Ματίς για το χρώμα του, τη γλύπτρια της Αλμπέρτα Katie Ohe για την παιχνιδιάρα της πλευρά, την Κοκό Σανέλ για τη φιλοδοξία της, τον μουσικό Jack White για την ακεραιότητά του, τον συγγραφέα Vikram Seth για το χιούμορ του, την Joni Mitchell για τα τραγούδια που έγραψε και τον δημιουργό Steve Jobs για τον αναλυτικό ενθουσιασμό του".
Αισθάνεστε ποτέ ότι σας λείπει το κίνητρο, και αν ναι, πώς είναι όταν δεν δουλεύετε;
"Όχι, δεν αισθάνομαι έλλειψη κινήτρων, ίσως κουράζομαι, αλλά δεν είναι ότι μου λείπουν τα κίνητρα. Μόλις ξόδεψα 9 χρόνια και 16.000 ώρες κεντώντας μία ταπισερί για το πετρέλαιο. Για μένα, το κίνητρο βασίζεται στην πειθαρχία. Δεν γεννήθηκα με αυτοπειθαρχία. Την έμαθα μέσα από την εξάσκηση, θέτοντας διαχειρίσιμους στόχους που έχουν νόημα για μένα και αυτό βοήθησε να αναπτυχθεί η πειθαρχημένη μου προσέγγιση στην κατασκευή. Πιστεύω επίσης ότι πρέπει να διασκεδάζουμε όταν κάνουμε πράγματα και η διασκέδαση πρέπει να βοηθάει τη διαδικασία. Η ρουτίνα είναι σημαντική. 'Οταν έφτιαχνα την ταπισερί, η μέρα εργασίας μου εξελισσόταν, μέχρι που σηκωνόμουν καθημερινά στις 5:20 - έγραφα στο ημερολόγιό μου μέχρι τις 6, μετά κεντούσα μέχρι τις 8:30 - μετά πήγαινα έξω για τρέξιμο. Επιστρέφοντας στις 9:30, έπινα καφέ και δούλευα με μερική απασχόληση - συγκεντρώνοντας χρήματα για την ομάδα χορού μιας φίλης. Στη συνέχεια επέστρεφα στο κέντημα από τη 1 έως τις 5 το απόγευμα. Σταματούσα για να δειπνήσω με την οικογένειά μου και στη συνέχεια επέστρεφα στη δουλειά από τις 7 ως τις 10:15. Μετά κοιμόμουνα. Ένα πρόγραμμα βοηθάει να γίνει η δουλειά. Όσο έραβα άκουγα μουσική, podcasts, μιλούσα με φίλους στο τηλέφωνο. Η οικογένειά μου κουβέντιαζε μαζί μου ενώ δούλευα. Το κέντημα ήταν πάντα συναρπαστικό και μου άρεσε να δουλεύω με τα υλικά".
Έχετε κάποια συμβουλή για τους δικούς μας φοιτητές;
"Να βάζετε προσωπικούς στόχους για να ολοκληρώσετε την εργασία που έχετε μπροστά σας. Βγείτε στην ύπαιθρο για να καθαρίσει το μυαλό σας. Εμπνευστείτε τη δουλειά σας κοιτάζοντας τους καλύτερους και μιμούμενοι τους καλύτερους στους τομείς που σας ενδιαφέρουν. Μάθετε για τα υλικά σας μέσω του δικού σας πειραματισμού. Ακολουθήστε συμβουλές. Αγνοήστε τις επίσης. Αναπτύξτε καθημερινές συνήθειες δημιουργίας. Δείξτε στον κόσμο τη δουλειά σας. Βγείτε έξω και παρατηρήστε τον κόσμο γύρω σας. Δεν χρειάζεται να ταξιδέψετε μακρύτερα από εκεί που βρίσκεστε για να βρείτε κάτι ενδιαφέρον. Βρείτε τρόπους να κάνετε τη δουλειά σας διασκεδαστική. Μην υποτιμάτε ποτέ την ανάγκη σας για υλικές ανέσεις. Να τρώτε καλά, να κοιμάστε καλά όταν μπορείτε. Πιστεύω ότι ένα καλό φλιτζάνι καφέ ή ένα ζεστό δυνατό τσάι με ένα μπισκότο στο πλάι κάνει τη ζωή υποφερτή, ειδικά κατά τη διάρκεια των πολλών ωρών που απαιτούνται για να κάνεις κάτι που να αξίζει τον κόπο".
