Αν πάρει κανείς το Θουκυδίδη και τον ξεφυλλίσει, όπου ανοίξεις, υπάρχει η λέξη πόλεμος, πόλεμος. Για μένα δεν υπάρχει πιο επίκαιρο κείμενο σήμερα. Στη στιγμή που είμαστε κοινωνικά. Βεβαίως κάποιος μπορεί να το πει αυτό και για άλλα πράγματα. Μιλάει για το τέλος μιας εποχής τότε, ζούμε το τέλος μιας εποχής σήμερα. Βγαίνει όλο το βάθος της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Μιλά για την ανθρώπινη φύση. Όσο παραμένει ίδια, αυτά θα επαναλαμβάνονται.
Φέτος, το θέατρο Σφενδόνη συμπλήρωσε είκοσι χρόνια λειτουργίας. Σε ένα επετειακό πρόγραμμα η Άννα Κοκκίνου ανοίγει ελληνικά την αυλαία στο μέλλον και παρουσιάζει ένα τρίπτυχο με τα έργα "Μορφές από το έργο του Βιζυηνού", 'Λα Πουπέ' του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, 'Εγώ ο Θουκυδίδης του Ολόρου, Αλιμούσιος', ενώ παράλληλα προετοιμάζει την παράσταση «Αναζητώντας το πρόσωπο του νέου ελληνισμού», βασισμένη στα «Δοκίμια» του Δημήτρη Χατζή.
Συναντηθήκαμε ανάμεσα σε παραστάσεις και τις πρόβες για την παράσταση του Θουκυδίδη, η οποία θα κάνει πρεμιέρα στα τέλη Ιανουαρίου.
Αν μου ζητούσε κάποιος να συνδέσω την ελληνική ποίηση και το θέατρο, μέσα από πολλές μνήμες, ξεπροβάλλει ισχυρά μια εικόνα: Η Αννα Κοκκίνου, να κρατά το βιβλίο, με χέρια που τρέμουν σαν να θροΐζουν, στην πρώτη σκηνή του Βιζυηνού. Αυτό θυμάμαι, σαν χθες, κι ας έχουν περάσει είκοσι χρόνια.
Για το κοινό είστε συνδεδεμένη απολύτως με τα ελληνικά έργα.
Μόνο του έγινε αυτό, δεν έγινε από καμία σκέψη. Φέτος το κατάλαβα. Μου το λένε και άλλοι.
Όταν θέλετε να ανεβάσετε κάτι, πηγαίνετε πρώτα στα ελληνικά έργα;
Όχι, όλα ξεκινούν από κάτι που είχε γίνει πριν. Ο Χατζής από τον Θουκυδίδη, ο Θουκυδίδης από κάτι ανάλογο. Ο Βιζυηνός ξεκίνησε από το ότι ήθελα να είμαι στη σκηνή επάνω, όπως ήμουνα στη ζωή. Παρόλο που δεν αισθανόμουν έτοιμη. Άνοιγα τότε το θέατρο, ήμουν σε απόλυτη ένδεια και έπρεπε να ανεβάσω κάτι, ίσα- ίσα για να ξεκινήσω, να αισθανθώ ότι υπάρχει. Διάβαζα μονολόγους, ήθελαν σκηνικά, πράγματα, φλυαρία φοβερή. Ετσι ξεκίνησα με τον Βιζυηνό. Κατόπιν κατάλαβα ότι αυτό ήταν μια ανάγκη να έρθω σε επαφή με τα πρώτα υλικά του θεάτρου. Τα πρώτα- πρώτα υλικά: εγώ όπως είμαι, με το κείμενο και το κοινό απέναντι. Δε μπορούσε να είναι μετάφραση, έπρεπε να είναι η ίδια η γλώσσα. Έτσι έγινε.
Μετά από είκοσι χρόνια, κρατάτε το ίδιο βιβλίο του Βιζυηνού στα χέρια σας. Τι σκέπτεσθε;
Συγκινούμαι πολύ. Παρατηρώ χρόνο με το χρόνο τον τρόπο που το δέχονται. Είναι πολύ πιο δυνατός από όσο παλιότερα. Πιστεύω ότι τώρα ειδικά, όπως είναι η κατάσταση, διψάει ο κόσμος. Έρχονται περισσότεροι νέοι από όσο παλιότερα.
Είναι μια ανάγκη σας να ανοίγετε ένα λογαριασμό που δεν τελειώνει με τα έργα;
Ναι μου αρέσει πάρα πολύ αυτό. Καμιά φορά όταν τελειώνουν οι παραστάσεις καταλαβαίνω κάποιο λάθος που έχω κάνει. Μου αρέσει πολύ να τα ξαναδουλεύω τα έργα. Αλλάζουν τα έργα και δεν το καταλαβαίνω μόνο από εμένα, το καταλαβαίνω και από το κοινό.
Έχετε αγωνία για το καινούργιο έργο;
Μεγάλη. Ελπίζω να βγει κάτι από αυτό που αισθάνομαι . Γιατί μιλάμε για τον Θουκυδίδη, ένα μεγάλο συγγραφέα του κόσμου. Ξέρετε τι δραματικότητα έχει; Και όχι από τα λόγια. Από τον τρόπο που τοποθετεί το ένα πράγμα δίπλα στο άλλο. Από τον τρόπο που το σταματά. Αυτό από μόνο του, δημιουργεί μια δραματικότητα απίστευτη. Αφήνω τις λεπτομέρειες.
Με ποιά κομμάτια έχετε καταπιαστεί;
Είναι ο διάλογος Αθηναίων-Μηλίων. Αυτός ο πανάρχαιος διάλογος μεταξύ του ισχυρού και του δικαίου. Είναι ένας διάλογος που μπορεί να δει κανείς μέσα τον εαυτό του. Είναι και ο μοναδικός διάλογος που υπάρχει στην ιστορία. Τα άλλα είναι δημηγορίες. Είναι τα Κερκυραϊκά. Ο πρώτος εμφύλιος που έγινε τότε. Υπάρχουν πολλά κομμάτια από την αρχή των Σικελικών, υπάρχει ένα κομμάτι από τον Επιτάφιο και υπάρχουν και μικρά πράγματα.
Μέσα από όλο αυτό που ετοιμάζετε, εσείς για ποιο πράγμα θέλετε να μιλήσετε;
Αν πάρει κανείς το Θουκυδίδη και τον ξεφυλλίσει, όπου ανοίξεις, υπάρχει η λέξη πόλεμος, πόλεμος. Για μένα δεν υπάρχει πιο επίκαιρο κείμενο σήμερα. Στη στιγμή που είμαστε κοινωνικά. Βεβαίως κάποιος μπορεί να το πει αυτό και για άλλα πράγματα. Μιλάει για το τέλος μιας εποχής τότε, ζούμε το τέλος μιας εποχής σήμερα. Βγαίνει όλο το βάθος της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Μιλά για την ανθρώπινη φύση. Όσο παραμένει ίδια, αυτά θα επαναλαμβάνονται.
Βυθίζεστε συνεχώς στα μεγάλα έργα, συνεχώς, μετά τον Θουκυδίδη, ο Χατζής. Δεν έχετε σκεφτεί να κάνετε και μια πιο ασφαλή επιλογή;
Ακούστε, εμένα με τον Χατζή άνοιξαν τα μάτια μου. Ετσι όπως δεν είμαι από εδώ, κάτι μου έλειπε για να καταλάβω αυτό το οποίο συμβαίνει στην Ελλάδα. Αυτό το αναφέρω γιατί κάτι ανάλογο συμβαίνει με τον Θουκυδίδη. Οι άνθρωποι αυτοί σου μαθαίνουν πράγματα. Αυτό συγγενεύει πάρα πολύ με την τάση μου προς το θέατρο. Ασχολούμαι με αυτά τα κείμενα επειδή μου είναι απαραίτητο να υπάρχει και κάτι που με κινεί. Δε μπορώ να κάνω τίποτα το οποίο δε μου μαθαίνει κάτι για εμένα, για τον εαυτό μου και τη δουλειά μου. Εκεί δίνομαι.
Τα πιο παραγωγικά σας χρόνια είναι είναι αυτά της Σφενδόνης;
Δεν ήταν όλα. Υπήρχαν και πράγματα που δεν ήταν καλά. Καθόλου. Οπωσδήποτε είναι… Μετά το χωρισμό μας με το Λευτέρη [Βογιατζή] δούλεψα για λίγο έξω και είπα "δε γίνεται". Και έκανα ένα βήμα.
Μετανοιώσατε ποτέ;
Καθόλου. Πιστεύω πως αν ήμουνα λίγο πιο οργανωτική, θα ήταν λίγο καλύτερα.
Πιστεύετε αυτό θα είχε σχέση με τη φύση σας;
Αν ήμουν λίγο πιο οργανωτική, θα μπορούσε να είναι η φύση μου λίγο πιο ελεύθερη, πιο απερίσπαστη. Βεβαίως μέσα από αυτό είδα και πράγματα του εαυτού μου. Ακόμα και από την έλλειψη οργάνωσης. Όλο αυτό έχει κάτι πολύ σκληρό.
Ο Πλάτωνας λέει κάτι: Ο άνθρωπος ζει πολλές ζωές. Μετά από χρόνια κατάλαβα ότι αυτές τις ζωές, τις ζει μέσα στην ίδια του τη ζωή. Βλέπω κάποιες φωτογραφίες παλιές και ψάχνω να βρω τις ομοιότητες. Όχι τόσο παλιές, ακόμα και φωτογραφίες πριν από δέκα και δεκαπέντε χρόνια
Είστε πάντα έτσι, τόσο αγχωμένη;
Μπορεί μέχρι το τέλος της συνέντευξης να σας δώσω απάντηση. Είναι συνδυασμός πραγμάτων. Γενικά αν κάτι με χαρακτηρίζει, -αν μπορώ να το πω και απορώ πως μπορώ και το λέω-, είναι αυτό.
Πώς ένας άνθρωπος τόσο εσωστρεφής αποφάσισε να ασχοληθεί με το θέατρο;
Ακούστε, εγώ γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αίγυπτο, στο Κάιρο. Είναι το χωριό μου εκεί.
Πηγαίνετε συχνά;
Πήγαινα μέχρι το '98. Ζούσε ο πατέρας μου εκεί. Τον έφερα εδώ πριν από λίγα χρόνια, γιατί είχε μεγαλώσει και ήθελε ιδιαίτερη περιποίηση. Ενα χρόνο έζησε εδώ. Είχα τη μεγάλη τύχη, λοιπόν, να έχω έναν καθηγητή, τον Χρήστο Διονυσόπουλο και στην τελευταία τάξη του σχολείου μου έμαθε Σοφοκλή, Πλάτωνα, Σολωμό και με έβαλε να παίξω "οπωσδήποτε". Μου είπε «εσύ θα παίξεις».
Ήσασταν καλή μαθήτρια;
Ήμουν, μέχρι που ζούσε η μητέρα μου. Μέχρι δέκα χρονών. Στο δημοτικό δηλαδή. Με θεωρούσαν έξυπνη και επιμελή. Μετά άρχισαν οι αλητείες.
Δηλαδή θέλετε να μου πείτε και να σας πιστέψω, ότι ήσασταν αλητόπαιδο;
Είχα κάνει μια συμμορία.
Η οποία σε τι πράξεις προέβαινε;
Θέλαμε να καταστρέψουμε το σχολείο και κάναμε διάφορα καταστροφικά πράγματα.
Σας πιάσανε ποτέ;
Μας πιάσανε. Ενα «βλήμα» είπε: «Εγώ άργησα, γιατί να μην αργήσω, αφού και αυτοί κάνουν, αυτά και αυτά», ένα πλουσιοκόριτσο. Μας κάρφωσε. Και πήραμε αποβολή. Ένα μήνα ο καθένας.
Ο μπαμπάς σας;
Ηταν μεταξύ μεγάλης αυστηρότητας και μεγάλης καλωσύνης.
Μοναχοπαίδι;
Οχι, έχω δυο αδέρφια μεγαλύτερα από εμένα.
Στερνοπούλι -και μεγαλώσατε λίγο σαν αγόρι;
Αγοροκόριτσο. Τελείως. Ο Πλάτωνας λέει κάτι: Ο άνθρωπος ζει πολλές ζωές. Μετά από χρόνια κατάλαβα ότι αυτές τις ζωές, τις ζει μέσα στην ίδια του τη ζωή. Βλέπω κάποιες φωτογραφίες παλιές και ψάχνω να βρω τις ομοιότητες. Όχι τόσο παλιές, ακόμα και φωτογραφίες πριν από δέκα και δεκαπέντε χρόνια.
Στη σκηνή το νοιώθετε αυτό;
Το καταλαβαίνω και επάνω στη σκηνή. Αυτό μου κάνει ο Βιζυηνός, εκτός από το ότι είναι αυτό το κείμενο που είναι, το οποίο δεν τελειώνει. Βλέπω τον εαυτό μου.
Ηρθατε στην Αθήνα για να γίνετε ηθοποιός;
Ήρθα εδώ και μπήκα στο πανεπιστήμιο, στη Φιλοσοφική. Κάποια μέρα το εκστόμησα. Είχα γνωρίσει και τον Λευτέρη.
Τον Λευτέρη Βογιατζή πού τον γνωρίσατε;
Σε αυτή την καφετέρια που υπήρχε στο ξενοδοχείο Εσπέρια, στον Αθηναίο, εκεί ήταν το στέκι μας.
Σας έχουν πεί ποτέ ότι μοιάζετε;
Μου το έχουν πει πολλοί, ειδικά τώρα τελευταία. Μου το έλεγαν και παλιότερα, αλλά τώρα μπορώ να το ακούσω.
Σε ποια σχολή πήγατε;
Είχα μπει στον Κουν αλλά δεν πήγα, δεν ξέρω γιατί το έκανα αυτό, πήγα στον Κατσέλη.
Στην Αθήνα πού μένατε;
Έμενα σε ξενοδοχεία. Γενικά δυσκολεύτηκα πολύ να αποκτήσω σπίτι. Είναι πέντε έξι χρόνια που έχω εξοικειωθεί με το ότι πρέπει να έχω σπίτι. Γι' αυτό άλλαζα και συχνά. Τελευταία έχω καταλάβει τι θα πει σπίτι και το πόσο απαραίτητο είναι... Εμενα σε αυτά τα ξενοδοχεία του κέντρου. Θυμάμαι ένα από αυτά ήταν το Παλλάδιο, πάνω από το Ιντεάλ.
Για ποιά εποχή μιλάμε;
Για το '70.
Ο Βιζυηνός μου έμαθε πάρα πολλά πράγματα για το λόγο. Από το Βιζυηνό άρχισα να αντιμετωπίζω μουσικά τα κείμενα. Πόσο μάλλον τα μεγάλα. Εχω μεγάλη λαχτάρα να ασχοληθώ ξανά με την αρχαία τραγωδία. Εκεί έμαθα πάρα πολλά πράγματα, που αισθάνομαι ότι απλώς τα έξυσα
Δεν ήταν πολύ περίεργο για ένα μικρό κορίτσι ουσιαστικά, να μένει στο ξενοδοχείο; Αυτό πώς το αντιμετώπιζαν οι γύρω σας; Ήσασταν μια καλτ φιγούρα;
'Οχι, δεν υπήρχαν τέτοιες σκέψεις. Συνέβαινε. Εγώ δεν είχα εικόνα μέσα μου, και αν είχα, ήταν κάτι που έβλεπα εγώ, όχι οι άλλοι. Δεν ήταν κάτι που έβλεπαν, δε γινότανε θέμα καθόλου. Δεν ήταν κάτι. Ηταν τίποτα. Για μένα ήταν μια ανάγκη, ήταν φυσικό. Και όχι κάτι σπουδαίο.
Στη σχολή περνούσατε καλά;
Εκεί κατάλαβα ότι κάτι μου άρεσε. Και ο πρώτος μου ρόλος ήταν σε κωμωδία. Είπα "Α! αυτό το πρόσωπο το ξέρω". Το καταλαβαίνω και με την Πουπέ. Εχει προχωρήσει πολύ η Πουπέ. Και έχει πολύ δρόμο ακόμα.
Με ποιούς ανθρώπους μάθατε, συνδεθήκατε, είναι οι δάσκαλοι σας;
Τον Λευτέρη τον πίστευα πάρα πολύ. Ημουνα στις αρχές και τρωγόμουνα να μάθω τη δουλειά. Άκουγα τα πάντα από τον Λευτέρη. Τσακωνόμασταν, αλλά στα θέματα της δουλειάς τα έπαιρνα κατά γράμμα αυτά που έλεγε, κατά γράμμα. Εκεί, μέσα σε αυτά, να βρω. Αυτή η οποία μου έμαθε πολλά πράγματα επίσης ήταν η Μίρκα Γεμεντζάκη. Ηξερε όσο κανείς άλλος την φυσιολογία του ηθοποιού. Δε νομίζω να είχα άλλους δασκάλους.
Ο Λευτέρης;
Είχε μια μοναδική χάρη, μεγάλη χάρη. Δεν έχω δει άλλον να έχει αυτή τη χάρη.
Τελευταία φορά πότε τον είδατε;
Πέρσι στο μνημόσυνο του Βασίλη Διοσκουρίδη. Ηρθε εδώ και διάβασε.
Μιλήσατε;
Υστερα από χρόνια. Αυτά τα λίγα που ανταλλάξαμε ήτανε απευθείας. Απευθείας.
Από τις δουλειές σας, ποια έχετε αγαπήσει πιο πολύ;
Δύσκολη ερώτηση είναι αυτή. Ο Βιζυηνός μου έμαθε πάρα πολλά πράγματα για το λόγο. Από το Βιζυηνό άρχισα να αντιμετωπίζω μουσικά τα κείμενα. Πόσο μάλλον τα μεγάλα. Εχω μεγάλη λαχτάρα να ασχοληθώ ξανά με την αρχαία τραγωδία. Εκεί έμαθα πάρα πολλά πράγματα, που αισθάνομαι ότι απλώς τα έξυσα. Φέτος το καλοκαίρι, στις Τρωάδες, αισθάνομαι ότι συνέβη κάτι που με άλλαξε. Μετά από πολλά χρόνια μπήκα σε αρχαίο κείμενο και η δύναμη του προσώπου, της Εκάβης, με τρέλανε. Από την άλλη, το ότι ήμουνα με έναν άλλο θίασο.
Παίξατε για πρώτη φορά στην Επίδαυρο;
Ναι. Είχε τεράστια επιρροή επάνω μου, είχε κάτι το καταλυτικό. Αυτό που μου έκανε τεράστια εντύπωση, είναι ότι το θέατρο, όταν είσαι από κάτω, στην ορχήστρα, είναι μικρό, είναι μέσα στο μέτρο του ανθρώπου. Θα τό 'θελα πολύ να ξαναπαίξω.
Πιστεύετε ότι συμβαίνει κάτι θετικό, δημιουργικό στο θέατρο σήμερα;
Δε μπορώ να μη δω όλο αυτό το μελισσολόι, τα παιδιά που ασχολούνται με το θέατρο. Άλλος λιγότερο, άλλος περισσότερο επιπόλαια, αλλά ασχολούνται. Υπάρχει αυτό που κινείται. Δε γίνεται για τα λεφτά σήμερα. Κάτι γίνεται, κάτι είναι αυτό και κάπου θα βγάλει. Πραγματικά το πιστεύω.
Το θέατρο το σκέφτεστε από το πρωί μέχρι το βράδι;
Για να πω την αλήθεια είναι όλη μου η ζωή.
σχόλια