Μουρμουρητό του Ντίτερ Ροτ. Φωτο: Thomas Aurin

Φόλκσμπυνε: Ένας από τους σημαντικότερους θεατρικούς οργανισμούς της Ευρώπης έρχεται στην Αθήνα

Μasterclasses, συζητήσεις, προβολές, εικαστικά και πάρτι δίνουν μία ιδέα για τη βερολινέζικη πρωτοποριακή σκηνή

Χρήστος Παρίδης 3.6.2017

3.6.2017 | 10:20

Ένας από τους σημαντικότερους θεατρικούς οργανισμούς διεθνώς, η βερολινέζικη Φόλκσμπυνε μετράει περισσότερο από έναν αιώνα ιστορίας. Η ίδρυσή της πάει πίσω στο 1890, όταν τρεις ομάδες προοδευτικών διανοούμενων, αστών, αλλά και ανθρώπων από την εργατική τάξη συνέδραμαν στη δημιουργία της Freie Volksbühne με στόχο το ανέβασμα σύγχρονων έργων. Έτσι μπήκαν τα θεμέλια, δημιουργώντας μια θεατρική παράδοση η οποία έμελλε να δώσει ακόμα περισσότερα μέσα στον 20ό αιώνα και να παίξει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του ευρωπαϊκού θεάτρου.

Στη μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα, το κτίριο το οποίο στεγάζει τη Φόλκσμπυνε χτίστηκε το 1914 από τον αρχιτέκτονα Όσκαρ Κάουφμαν. Στην πρόσοψή του τοποθετήθηκε η επιγραφή «Die Kunst dem Volke» («Η τέχνη στον λαό»). Με αυτό τον τρόπο σηματοδοτούσε ένα κέντρο πολιτισμού για τους εργάτες, οι οποίοι, μέσω ετήσιας συνδρομής, εξασφάλιζαν φτηνότερα εισιτήρια για τις θεατρικές παραστάσεις που ανέβαιναν εκεί.

Πρώτος καλλιτεχνικός διευθυντής, το 1915, υπήρξε ο σημαντικός σκηνοθέτης Μαξ Ράινχαρτ, ο οποίος έφερε στο θέατρο μερικούς από τους διασημότερους ηθοποιούς της εποχής του. Εκείνος που έδωσε, όμως, πραγματική αίγλη στη Φόλκσμπυνε ήταν ο αμέσως επόμενος διευθυντής της, ο Έρβιν Πισκάτορ, μέγας ανανεωτής της θεατρικής φόρμας και ρηξικέλευθος σκηνοθέτης, ο οποίος έδρασε στη δεκαετία του '20 και όρισε το θέατρο του προλεταριάτου, βαφτίζοντάς το «επικό θέατρο» – πρόκειται για έναν όρο που αργότερα υιοθέτησε ο Μπέρτολτ Μπρεχτ. Ο Πισκάτορ ήταν ο πρώτος διεθνώς που κατάργησε τα όρια μεταξύ του θεάτρου και των υπόλοιπων τεχνών, επαναπροσδιορίζοντάς τα και εισάγοντας πολυμέσα: σλάιντς, προβολή ταινιών, εικαστικές τέχνες. Το «ολοκληρωτικό» θέατρο!

Πρόκειται για ένα αφιέρωμα κατά το οποίο θα έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε μερικούς από τους σημαντικότερους θεατρανθρώπους της Ευρώπης να θέτουν ζητήματα που έχουν να κάνουν με τον ρόλο που διατηρεί το θέατρο ως μορφή τέχνης, αλλά και ως θεσμός.

Την περίοδο του ναζισμού η Φόλκσμπυνε άλλαξε χέρια και μετονομάστηκε σε Theater am Horst Wessel Platz προς τιμήν ενός ναζί συνδικαλιστή. Με το τέλος του πολέμου το κτίριο είχε την τύχη των υπολοίπων της βομβαρδισμένης πόλης – καταστράφηκε ολοσχερώς. Μεταξύ 1950 και 1954 χρειάστηκε να δραστηριοποιηθεί στο Μπερλίνερ Ανσάμπλ μέχρι να ξαναχτιστεί εκ νέου ως ένα από τα εμβληματικά κτίρια του Ανατολικού Βερολίνου στην πλατεία Ρόζα Λούξεμπουργκ. Έκτοτε διανύει μια θαυμαστή πορεία, προωθώντας το «θέατρο του δημιουργού» με πρωτοποριακές παραστάσεις σκηνοθετών όπως ο Μπένο Μπεσόν, ο Μάνφρεντ Κούργκε, ο Ματίας Λάγκχοφ και ο Χάινερ Μίλερ.

Το 1992 τη διεύθυνση ανέλαβε ο Φρανκ Κάστορφ, ένας πρώην σιδηροδρομικός υπάλληλος που επέστρεψε στο πανεπιστήμιο για να σπουδάσει Θεατρολογία και έγινε ένας από τους σημαντικότερους Γερμανούς θεατρικούς σκηνοθέτες. Εμπνευστής του «μεταδραματικού» θεάτρου, είναι ο άνθρωπος που έχει καθορίσει την αισθητική και τη δραματουργία της βερολινέζικης πρωτοποριακής σκηνής τα τελευταία 25 χρόνια με αιρετικές παραστάσεις και τολμηρά ανεβάσματα κλασικών έργων που συχνά προκαλούσαν. Κι ενώ σύντομα θα παραδώσει τη διεύθυνση στον Βέλγο επιμελητή τέχνης Κρις Ντέρκον (πρώην διευθυντή της Tate Gallery του Λονδίνου), έρχεται στο Φεστιβάλ Αθηνών για να γιορτάσει την αποχώρησή του από τη θέση του διευθυντή με ένα πανηγυρικό αφιέρωμα στη Φόλκσμπυνε. Πρόκειται για ένα αφιέρωμα κατά το οποίο θα παρουσιαστούν τρεις σπουδαίες παραστάσεις, ενώ θα συμπεριλαμβάνει masterclasses και ενδιαφέρουσες ανοιχτές συζητήσεις, όπου θα έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε μερικούς από τους σημαντικότερους θεατρανθρώπους της Ευρώπης να θέτουν ζητήματα που έχουν να κάνουν με τον ρόλο που διατηρεί το θέατρο ως μορφή τέχνης αλλά και ως θεσμός. Επίσης, θα παρακολουθήσουμε προβολές, θα δούμε εικαστικές εγκαταστάσεις και, τέλος, θα στηθεί ένα μεγάλο πάρτι με γερμανική μπίρα!

Φόλκσμπυνε: Ένας από τους σημαντικότερους θεατρικούς οργανισμούς της Ευρώπης έρχεται στην Αθήνα — Ο Κάστορφ παρουσιάζει μία από τις πιο πετυχημένες παραστάσεις του των τελευταίων ετών, τη θεατρική διασκευή του Παίκτη του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι. Φωτο: Thomas Aurin

Ο Κάστορφ παρουσιάζει μία από τις πιο πετυχημένες παραστάσεις του των τελευταίων ετών, τη θεατρική διασκευή του Παίκτη του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, ενός συγγραφέα έργα του οποίου έχει ανεβάσει επανειλημμένως στο παρελθόν. Ο σπουδαίος Ρώσος συγγραφέας έγραψε το εν λόγω έργο μέσα σε είκοσι έξι ημέρες, όταν βρέθηκε άφραγκος στη Γερμανία, όπου και απέδρασε για να αποφύγει τους δανειστές του. Λίγο πριν είχε επιστρέψει από χρόνια εξορία σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας στη Σιβηρία, βρίσκοντας τη γυναίκα του βαριά άρρωστη. Παράλληλα, έχασε σε σύντομο χρονικό διάστημα και πρόωρα τον αδελφό του και τον καλύτερό του φίλο. Στη Γερμανία έχασε και τα τελευταία του χρήματα, μαζί με τα δικαιώματα των βιβλίων του, λόγω χαρτοπαιξίας. Τότε αναγκάστηκε να γράψει τον Παίκτη. Ο Κάστορφ εμπνεύστηκε από τη σπαραχτική του ζωή κι έστησε μια παράσταση με ζωντανή κινηματογράφηση των ερμηνευτών, ενώ το προσωπικό σκηνοθετικό στυλ του απογειώνει το ντοστογιεφσκικό μανιφέστο για τον εθισμό στα τυχερά παιχνίδια ως «ένα μεγαλειώδες, ζωηρό, δυναμικό πυροτέχνημα στασιμότητας και ακινησίας».

Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Χέρμπερτ Φριτς, πνευματικό τέκνο κι αυτός της Φόλκσμπυνε, πήρε τη νουβέλα Μουρμουρητό του Ντίτερ Ροτ, ένα βιβλίο του 1974 στου οποίου τις 178 σελίδες επαναλαμβάνεται η λέξη «Murmel», και τη μετέτρεψε σε μια απολαυστική και ξεκαρδιστική παράσταση. Με ιδιαίτερη έφεση στις μαύρες κωμωδίες, ο Φριτς, που είχε πάρει τα δικαιώματα του βιβλίου από τον ίδιο τον Ροτ ήδη από τη δεκαετία του '80, ανεβάζει στη σκηνή δεκατέσσερις ηθοποιούς που μουρμουρίζουν με μια υπνωτιστική ψυχεδελική επαναληπτικότητα τη μοναδική λέξη του ιδιότυπου αυτού βιβλίου.

Ο ακάματος Ρενέ Πόλλες, δραματουργός και σκηνοθέτης, δεν έχει πάψει σε όλη την καλλιτεχνική του πορεία να πειραματίζεται και να αναζητάει μια νέα θεατρική γλώσσα. Ο Πόλλες έρχεται στην Αθήνα με την παράσταση Σ' αγαπώ, αλλά επέλεξα την αποδραματοποίηση, η οποία αποτελεί ακόμα ένα δείγμα δουλειάς του που βασίζεται συχνά σε κείμενα κοινωνιολόγων τα οποία θίγουν πολιτικά και κοινωνικά θέματα της εποχής μας. Η προβληματική της παράστασής του αυτής, που θα παρουσιαστεί επίσης στο πλαίσιο του αφιερώματος του Φεστιβάλ Αθηνών στη Φόλκσμπυνε, αγγίζει έννοιες όπως το σπίτι και μη-σπίτι, η επικοινωνία και η αποτυχία επικοινωνίας, το μέλλον. Μήπως δεν υφίστανται οι έννοιες «σπίτι» και «μέλλον»; Είναι δυνατόν να εξηγηθεί η ιδέα του βιοτικού και βιώσιμου χώρου; Η καυστική και ιδιαίτερα αστεία παράσταση διαδραματίζεται μέσα σε φορτηγά του «Rollende Road Show».

Συμπληρωματικά, ο σημαντικός θεωρητικός του θεάτρου Χανς-Τις Λέμαν, συγγραφέας της μελέτης-ορόσημο του 1999 Μεταδραματικό Θέατρο, θα παραδώσει διάλεξη-masterclass στη νέα βιβλιοθήκη της ΑΣΚΤ με θέμα «Το μεταδραματικό θέατρο και η βερολινέζικη Φόλκσμπυνε». Στο Προαύλιο της Πειραιώς 260 θα παρουσιαστεί η περφόρμανς Σούμαν. Ο έρωτας του ποιητή ή η επιστροφή των έφιππων πτωμάτων, όπως και η βιντεο-εγκατάσταση «Ο Μπέργκμαν στην Ουγκάντα» του Μάρκους Ερν, ενώ θα προβληθεί και η ταινία του Ρενέ Πόλλες Bad Decisions. Τέλος, θα διεξαχθεί συναυλία των Goshawk.

ΑΓΟΡΑ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ

Δείτε όλο το πρόγραμμα του αφιερώματος

Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών - Βιβλιοθήκη

Σε συνεργασία με το Goethe-Institut Athen

Μasterclass με τον Χανς-Τις Λέμαν

«Το μεταδραματικό θέατρο, ο Ρενέ Πόλλες και η βερολινέζικη Φόλκσμπυνε»

17 Ιουνίου, 19:00

Πειραιώς 260 — προαύλιο

Ρενέ Πόλλες, Σ' αγαπώ, αλλά επέλεξα την αποδραματοποίηση

17-18 Ιουνίου, 22:00

Πάρτι με DJ set από τους DJs Duo Portobello

17 Ιουνίου, 23:30