«Η Copa-Loca είναι ένα ξεχασμένο τουριστικό θέρετρο. Τον χειμώνα, οι λιγοστοί μόνιμοι κάτοικοι της Copa-Loca αναπολούν το περσινό καλοκαίρι και προετοιμάζονται για το επόμενο πυρετωδώς». Κάπως έτσι ξεκινάει η ταινία μικρού μήκους του Χρήστου Μασσαλά που παίχτηκε στο φετινό φεστιβάλ των Καννών. Στο κέντρο της ιστορίας βρίσκεται η Πωλίνα, ένα κορίτσι που δεν μπορεί να αποδεχτεί ότι οι εποχές αλλάζουν.
«Όταν έγραφα το σενάριο σκεφτόμουν το σλόγκαν "Αθάνατο ελληνικό καλοκαίρι" και την εμμονή μας με την απαθανάτιση του ηλιοβασιλέματος. Η ιδέα του σεναρίου ξεκίνησε όταν, τον περασμένο χειμώνα, ανακάλυψα κατά τύχη ένα εγκαταλειμμένο water park, λίγο έξω απ' την Αθήνα. Όταν ήμουν μικρός τρελαινόμουν για τις νεροτσουλήθρες, που τώρα μου μοιάζανε σαν τεράστιοι δοκιμαστικοί σωλήνες σε ένα ξεχασμένο, υπερμέγεθες εργαστήριο. To όλο σκηνικό ήταν σαν μνημείο, σαν ένα μαυσωλείο του καλοκαιριού», εξηγεί ο Μασσαλάς.
Από την αρχή ακούμε στην αφήγηση μια φωνή πολύ γνώριμη. Βαθιά, μπάσα και κάπως αλήτικη. Είναι η φωνή της Τζένης Χειλουδάκη που για τον σκηνοθέτη υπήρξε ένα από τα πρόσωπα της παιδικής του μυθολογίας.
Η ταινία έχει μια αισθητική που γενικώς και αορίστως θυμίζει κάποια βιντεοκλίπ της δεκαετίας του '90, κάποιες καρτποστάλ, κάποιες παλιές οικογενειακές φωτογραφίες. Μοιάζει με ξεθωριασμένες φωτογραφίες Polaroid. Σε αυτό βοηθά και το τετράγωνο format με το οποίο είναι γυρισμένη.
«Ναι, υποθέτω ότι μοιάζει με παλιές Polaroid», συμφωνεί ο Μασσαλάς. «Το ίδιο το σενάριο και οι χώροι μας οδήγησαν εκεί. Αυτό είναι κάτι που συζητήσαμε με τον Κωνσταντίνο Κουκουλιό που έκανε τη διεύθυνση φωτογραφίας στην ταινία. Κάναμε διάφορες δοκιμές και καταλήξαμε σε αυτό το format. Γενικά, έχω μια ξεκάθαρη εικόνα για το τί μου αρέσει και κινούμαστε με βάση αυτό το κριτήριο. Οπότε θα έλεγα ότι αυτή η "συγκεκριμένη αισθητική" που περιγράφεις είναι το προσωπικό μου γούστο. Η ανάγκη για γεωμετρικότητα και οπτική ομοιοκαταληξία, για μια συγκεκριμένη θερμοκρασία στα χρώματα και για μια παιγνιώδη αντίστιξη σχημάτων και εννοιών. Βλέποντας το αποτέλεσμα τώρα, θα μπορούσα να πω ότι αναγνωρίζω στην αισθητική της ταινίας την ελαφρότητα της pop-art. Σαν να είναι ένα κολάζ από θραύσματα παλιών διαφημίσεων και απωθημένων».
Εικόνες από το repérage για το «Copa-Loca»
Η ταινία γυρίστηκε σε διάφορα μέρη έξω από την Αθήνα – στον Ασπρόπυργο και στο Χαϊδάρι. Όλες αυτές οι τοποθεσίες έχουν συντεθεί για να φτιάξουν τελικά έναν ενιαίο χώρο – το θέρετρο της Copa-Loca. Από την αρχή ακούμε στην αφήγηση μια φωνή πολύ γνώριμη. Βαθιά, μπάσα και κάπως αλήτικη. Είναι η φωνή της Τζένης Χειλουδάκη που για τον σκηνοθέτη υπήρξε ένα από τα πρόσωπα της παιδικής του μυθολογίας.
«Την είχα πρωτοδεί στην τηλεόραση όταν ήμουν δέκα χρονών και είχα πάθει πλάκα, όπως όλοι. Ο ρόλος της ήταν τελείως απαραίτητος στη δημόσια μυθοπλασία του '90. Μετά από χρόνια την ξαναείδα στην τηλεόραση. Είχε αποσυρθεί στην Κρήτη, έγραφε πια τα βιβλία της, ζούσε μια ήρεμη ζωή. Είχε πια μια στωικότητα σχεδόν μητρική. Και γι'αυτό, όταν άρχισα να σκέφτομαι για το ρόλο της μητέρας στην Copa-Loca, η Τζένη ήταν ο πρώτος άνθρωπος που μου ήρθε στο μυαλό. Ήταν μια γυναίκα που είχε ζήσει τη χρυσή εποχή της Copa-Loca και είχε έρθει η ώρα να επιστρέψει - ως άλλη, πια. Δεν ήξερα βέβαια αν την ενδιαφέρει να παίξει σαν ηθοποιός. Την προσέγγισα κάποια στιγμή που είχε έρθει στην Αθήνα και δέχτηκε να μιλήσουμε. Και μιλήσαμε με τις ώρες και νομίζω καταλάβαμε ο ένας τον άλλο. Και δέχτηκε. Η ταινία δεν θα ήταν αυτό που είναι χωρίς τη Τζένη και χωρίς την υπερταλαντούχα Έλσα Λεκάκου, που υποδύεται την Πωλίνα. Και όλοι στο καστ είναι ένας και ένας. Είμαι πολύ τυχερός».
Ολόκληρη η ταινία έχει στοιχεία ονειρικά, λες και βιώματα, αισθήσεις και κινηματογραφικές εντυπώσεις μπερδεύτηκαν και ανασυντάχθηκαν, χαρτογραφώντας έναν χώρο στα όρια της πραγματικότητας. Οι μπανάνες του Warhol, η Copacabana του Manilow, τα εξωτικά κοκτέιλ, τα κορίτσια στην εφηβεία, τα άδεια waterparks, τα ξεθωριασμένα καλοκαιρινά θέρετρα και τα έξι δάκτυλα(!). Αναρωτιέμαι τι άλλου είδους εμμονές έχει ο σκηνοθέτης.
«Αν δεις τις προηγούμενες ταινίες μου νομίζω θα ανακαλύψεις και άλλες πολλές», μου λέει. «Μου αρέσουν οι βοτανικοί κήποι, τα ανθοπωλεία, οι στρελίτζιες και οι αροκάριες - αν δεις το Flowers and Bottoms θα καταλάβεις και κάτι περισσότερο. Μου αρέσουν οι σκηνές με λουλούδια στις ταινίες. Ειδικά η σκηνή στο Vertigo που η Kim Novak αγοράζει λουλούδια και ο James Stewart την κρυφοκοιτάζει από τη χαραμάδα της πόρτας. Μου αρέσουν τα αεροδρόμια, οι σταθμοί τρένων, οι υπόγειες διαβάσεις. Μου αρέσει ειδικά ο σταθμός της Old Street στο Λονδίνο με τις οχτώ διαφορετικές εξόδους, όπου δίνεις ένα ραντεβού και χάνεσαι μέχρι να βρεις τελικά αυτόν που περιμένεις. Εκεί γυρίστηκε η τελευταία σκηνή του Make-Up, μια ταινία που έκανα το 2011. Μου αρέσει πολύ το λευκό γούνινο παλτό που φοράει η ηρωίδα του "Make-Up". Γενικά με ενδιαφέρει πολύ το ενδυματολογικό κομμάτι των ταινιών και συχνά ξεκινάω ένα σενάριο περιγράφοντας το κοστούμι του χαρακτήρα. Και νομίζω ότι τα κοστούμια του "Copa-Loca" βγήκαν πολύ ζωντανά, χάρη στη Μάρλι (Αλειφέρη) που ήταν η ενδυματολόγος. Μου αρέσει να βλέπω ξανά και ξανά τις ίδιες ταινίες και να ξαναδιαβάζω τα ίδια βιβλία. Μου αρέσει ο Καμύ, αλλά και σε ποιον δεν αρέσει. Μου αρέσει ο Ωρεβιγύ. Μου αρέσουν τα καλοκαιρινά χιτς του '90. Μου αρέσουν τα θαλασσινά πράγματα. Επίσης μου αρέσει αυτή η αμφιλεγόμενη υπόθεση του θαλασσινού πιθήκου, ότι δηλαδή, εξελικτικά, προερχόμαστε από ένα είδος αμφίβιου πιθήκου που ζούσε τη μισή του ζωή στο νερό. Και όπως ξέρουν και οι φίλοι μου, μου αρέσει να κάνουμε λίστες με πράγματα που μας αρέσουν. Δεν ξέρω γιατί έχω αυτή την ανάγκη της ιεράρχησης, αλλά κάποιες φορές μου βγαίνει. Είμαστε και στην εποχή της λιστομανίας, οπότε περνάω τέλεια.
»Πρόσφατα ξαναείδα τις ταινίες της Lina Wertmüller και ξανα-ξετρελάθηκα. Είναι φοβερή σκηνοθέτις. Είχα δει τις ταινίες της πιο μικρός και είχα εντυπωσιαστεί – ειδικά το "Μια Ιστορία Έρωτα και Αναρχίας". Έχει μια σαρκαστική γραφή που μου αρέσει πολύ. Και νομίζω ότι νιώθω πολύ κοντά σε αυτό – στο παιχνίδι μεταξύ σαρκασμού και τραγικότητας. Μου αρέσει επίσης ο "Νόμος του Πόθου" του Αλμοδόβαρ, το "Για μια θέση στον Ήλιο" του Στήβενς, το "At Land" της Ντέρεν, o Μπέργκμαν, η "Στεφανία" του Δαλιανίδη, τα prank videos και τα make-up tutorials στο YouTube και οι μαγειρικές εκπομπές, που μπορώ να βλέπω με τις ώρες».
Εικόνες από τις προηγούμενες ταινίες του Χρήστου Μασσαλά
Info:
Μετά την προβολή της στις Κάννες η ταινία έχει πάρει τον δρόμο για τα διεθνή φεστιβάλ και ίσως τη δούμε και στη χώρα μας μέσα στη χρονιά ενώ αυτό τον καιρό ο Μασσαλάς δουλεύει πάνω σε ένα μεγάλου μήκους σενάριο με τίτλο «Broadway», που εκτυλίσσεται στους δρόμους της Αθήνας και στη στοά Broadway της οδού Πατησιών.