Αυτό που θα συμβεί τον Ιούνιο στη γωνία Νικίου και Μιλτιάδου, ανάμεσα στα υφασματάδικα του ιστορικού κέντρου, θα λειτουργήσει, εκτός των άλλων, και ως μια ιδιότυπη κοινωνική μελέτη μέσα από την τέχνη με απρόβλεπτη έκβαση.
Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες δράσεις του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών στο πλαίσιο του «Ανοίγματος στην Πόλη» αφορά τη διαμόρφωση ενός τριώροφου παλιού κτιρίου σε «performance shop», όπου για έναν μήνα θα παρουσιάζονται παραστάσεις χορού και άλλων τεχνών, όχι όμως με τους τρόπους που έχουμε συνηθίσει.
Κάποιες θα εκτυλίσσονται στις «βιτρίνες» του καταστήματος, δωρεάν για τους περαστικούς, ενώ άλλες, οι «συμμετοχικές», θα είναι διαθέσιμες, κατόπιν «παραγγελίας», στα δωμάτια του εσωτερικού του, αποκλειστικά για τον «πελάτη» που τις έχει παραγγείλει.
Παράλληλα, θα τρέχουν και φιλοξενούμενες παραστάσεις για λίγους θεατές, καθώς και παράλληλες εκδηλώσεις που θα παρέχουν εξομολογητικό feedback από το κοινό στους καλλιτέχνες – αλλά και μεταξύ των ανθρώπων που έζησαν τις ίδιες εμπειρίες.
«Δεν είναι "θέλω να δω"» με διορθώνει η Λία σε κάποια στιγμή της κουβέντας μας. «Είναι "θέλω να κάνω", "θέλω να συμμετάσχω". Πουλάμε τις παραστάσεις ως εμπειρίες. Το "βλέπω" περιλαμβάνει μόνο την όραση, ενώ η "εμπειρία" είναι πιο ολιστική και αναφέρεται σε όλο το σώμα».
Πίσω από την καινοτόμο ιδέα, που έχει ήδη παρουσιαστεί με επιτυχία σε Λευκωσία και Λεμεσό, βρίσκεται η πολυτάλαντη Κύπρια χορογράφος Λία Χαράκη.
Παλιά γνώριμη του Φεστιβάλ, με πιο πρόσφατη δική της συμμετοχή το εξαιρετικό και άκρως ζαλιστικό «Tune In» που παρουσίασε το 2013 ‒και έκτοτε το διδάσκει σε workshops‒ αλλά και την εμπλοκή της με τη διδασκαλία της κίνησης στους περσινούς «Πέρσες» του Άρη Μπινιάρη από τον ΘΟΚ, φέτος αναλαμβάνει ίσως το πιο φιλόδοξο εγχείρημά της.
«Η ιδέα ξεκίνησε από το Pop Up Festival της Λευκωσίας το 2014. Τότε, λόγω κρίσης, είχαν κλείσει πολλά καταστήματα στη Μακαρίου, τον κεντρικό εμπορικό δρόμο της πόλης, και τα έδιναν σε καλλιτέχνες. Την ίδια περίοδο ήμουν κι εγώ σε μια περίεργη φάση και χρειαζόμουν μια απενοχοποίηση. Δεν ήθελα να αλλάξω επάγγελμα για να μπορώ να επιβιώσω.
»Σκέφτηκα, λοιπόν, "αυτό που είμαι θα βγω να το πουλήσω, ακόμα και στη βιτρίνα". Νομίζω πως το μαγικό με το Shop είναι ότι βάζει τους καλλιτέχνες να σκεφτούν την ίδια τους την έρευνα με διαφορετικό τρόπο».
Στην Αθήνα προηγήθηκε ένα open call, με το οποίο η Λία και η ομάδα της καλούσαν καλλιτέχνες να συμμετάσχουν στο πρότζεκτ. Μου εξηγεί πως το κείμενο που έγραψαν στο call για να τους «γοητεύσουν» όφειλε να στοιχειοθετηθεί με το σωστό wording: «Σε ενδιαφέρει να προσφέρεις την τέχνη σου ως υπηρεσία; Ως μια ανεπανάληπτη εμπειρία;».
Μέσα στη φιλοσοφία του καταστήματος είναι η συμπερίληψη οποιασδήποτε «ζωντανής τέχνης», συνεπώς η γκάμα είναι μεγάλη και διαθέτει κόσμο τόσο από τις παραστατικές τέχνες όσο και από το περφόρμανς. Η ανταπόκριση από τους εγχώριους καλλιτέχνες ήταν μεγάλη.
Παράλληλα, το concept της «πώλησης» της τέχνης ως κανονικής υπηρεσίας, μέσω ενός καταστήματος, θεωρώ ότι είναι πραγματικά το πιο ενδιαφέρον στοιχείο στο Performance Shop.
Η Λία αναφέρει σχετικά: «Γιατί όχι "κατάστημα"; Γιατί το να πουλήσω έναν πίνακα είναι ok και να μην έχει ο θεατής την εξουσία και τη δύναμη να διαλέξει από έναν κατάλογο αυτό που θέλει να δει; Εμένα δεν με ενδιαφέρουν τα πρότζεκτ που απλώς φτάνουν κάπου ως άγκυρες».
Το Performance Shop θα είναι ανοιχτό σε ώρες καταστημάτων: καθημερινά, εκτός Κυριακής, από τις 10 το πρωί μέχρι τις 9 το βράδυ. Θα υπάρχουν όμως διαθέσιμες και βραδινές παραστάσεις, κατόπιν κράτησης. Όλες οι συμμετοχές είναι πολύ διαφορετικές μεταξύ τους.
Καταρχάς, τα έργα «βιτρίνας» που θα παρουσιάζονται Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο μπορούν να είναι extreme ως προς τη διάρκεια, οφείλουν όμως να συμμορφωθούν με τις αρχές της δημόσιας αιδούς, ενώ στο εσωτερικό του καταστήματος τα όρια θα είναι πιο χαλαρά.
Η εικαστικός Μαρίνα Γκενάντιεβα, για παράδειγμα, θα παρουσιάσει μια εξάωρη παράσταση «βιτρίνας», ένα σχόλιο για την ομορφιά, το φύλο και τη θηλυκότητα μέσω μιας επίπονης διαδικασίας τοποθέτησης και αφαίρεσης στολιδιών και περιτυλιγμάτων στο πρόσωπό της.
Ο Θανάσης Κριτσάκης θα επιχειρήσει μια συγκινητική παράσταση 24 ωρών που θα λέγεται Άσκηση Δημοκρατίας, όπου ένα μικρόφωνο θα βρίσκεται έξω από τη βιτρίνα και ο περαστικός θα μπορεί να πει ό,τι θέλει στον καλλιτέχνη κι εκείνος να τον ακούσει, χωρίς να κρίνει, ούτε να αντιδρά.
«Δεν είναι "θέλω να δω"» με διορθώνει η Λία σε κάποια στιγμή της κουβέντας μας, όταν περνάμε στις συμμετοχικές παραστάσεις που απαιτούν κράτηση. «Είναι "θέλω να κάνω", "θέλω να συμμετάσχω". Πουλάμε τις παραστάσεις ως εμπειρίες. Το "βλέπω" περιλαμβάνει μόνο την όραση, ενώ η "εμπειρία" είναι πιο ολιστική και αναφέρεται σε όλο το σώμα.
»Στο έργο του Δημήτρη Τσεσμελή που προέρχεται από τον χώρο του τραγουδιού, ας πούμε, συμπληρώνεις ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με την καταγωγή σου. Η έρευνά του σχετίζεται με τα νανουρίσματα απ' όλη την Ελλάδα. Όταν θα ξαπλώσεις στην αιώρα, θα σε νανουρίσει με προσωπικό τρόπο.
»Το "Booth" του Αντώνη Βαή είναι ένα σχόλιο πάνω στην ηδονοβλεψία και στα όρια που θέτουμε. Ο περφόρμερ θα βρίσκεται πίσω από μια επιφάνεια, ο θεατής θα τον βλέπει, αλλά εκείνος δεν θα βλέπει τον θεατή, μόνο θα ακούει τα σχόλιά του, καθώς θα κάνει ό,τι αυτός θέλει να δει. Το Performance Shop είναι γενικώς μια άσκηση των ορίων της τέχνης».
Η κάθε συμμετοχική παράσταση θα μπορεί να επαναληφθεί μόνο σε 32 sessions καθ' όλη τη διάρκεια λειτουργίας του καταστήματος, επί της ουσίας μόνο για 32 μεμονωμένους θεατές, εκτός από περιπτώσεις κατά τις οποίες θα υπάρχει συμμετοχή ζευγαριών ή περισσότερων ατόμων, όπως στο «How to Selfy» του Γιώργου Σιώρα-Δεληγιάννη, ένα παιχνίδι που σε μαθαίνει να βγάζεις την ιδανική selfie, όχι απαραίτητα με το πρόσωπο, οπότε οι έγκαιρες κρατήσεις είναι απαραίτητες.
Εξαιρούνται οι δύο παραστάσεις της Λίας, το «Skin» και το «The Active Spectator», που θα διατίθενται σε πιο χαλαρό πρωινό πρόγραμμα.
«Το ίδιο το πλαίσιο του Shop είναι το γεφύρωμα του ελιτισμού της τέχνης με την καθημερινότητα. Θέλω να εξυπηρετήσει τη γειτονιά και να καταλάβω τον αντίκτυπο που θα έχει σε όλους, από αυτόν που πουλάει υφάσματα απέναντι μέχρι τους καλλιτέχνες, για να δω αν αξίζει που το συνεχίζω» περιγράφει η Λία όταν τη ρωτώ ποιος είναι ο στόχος της για την Αθήνα.
«Τις προηγούμενες φορές λειτούργησε. Το Shop κάνει τους ανθρώπους χαρούμενους. Εγώ θέλω να μπορώ να επικοινωνήσω με οποιονδήποτε για τον οποίο μπορεί να είναι απαγορευτικό το να μπει σε ένα μουσείο ή σε μια γκαλερί γιατί έχει άλλες αναφορές.
»Στην Κύπρο είχα παράσταση με μεγάφωνο που απευθυνόταν στους περαστικούς. Πέρασε ένας θείος μου και του λέω "Γεια σου, Γιαννάκη, τι τραγούδι θες να σου βάλω ν' ακούσεις;". Τρελάθηκε!
»Είναι πολύ ανθρώπινο όλο αυτό και μπορείς να το ζήσεις χωρίς να εκτεθείς. Η τέχνη δεν είναι λειτούργημα; Δεν χρειάζεται να μας αφυπνίζει; Δεν είμαστε μόνο εμείς δημιουργοί, όλοι μπορούν να είναι δημιουργοί».
Αναρωτιέμαι πώς εξέλαβε η Κύπρος κάτι τόσο καινοτόμο και αν υπήρχαν αρνητικά σχόλια ή ευτράπελα. Η Λία θυμάται:
«Στον "Ενεργό Θεατή" με τον ηθοποιό Μάριο Ιωάννου υπάρχει λόγος και κίνηση, αλλά η εγγύτητα μεταξύ του περφόρμερ και του θεατή είναι πολύ μεγάλη και η εμπειρία έντονη. Αν κάποιος δεν σηκώνει αυτά τα όρια, μπορεί να φοβηθεί. Είχαμε περιστατικό που θεατής έφυγε».
Μετρημένη, παρά την αναγνωρισιμότητα που απολαμβάνει τα τελευταία χρόνια, προσεκτική σε κάθε της λέξη («τους διάλεξα και με διάλεξαν», αναφέρει, ανάμεσα σε άλλα, για τους καλλιτέχνες της), η Λία διαθέτει σπάνια σεμνότητα και καταλήγει:
«Η αλαζονεία δεν σε προχωράει και τη φοβάμαι πολύ. Είναι το σημείο όπου σταματούν όλα. Στην τέχνη υποφέρουμε από αυτή».
Info
Ομάδα .pelma.Lia Haraki - The Performance Shop
Νικίου 18 & Μιλτιάδου 20, Αθήνα
15 Ιουνίου - 15 Ιουλίου 2018
Ωράριο λειτουργίας: 10:00-21:00 (συν επιπλέον βραδινές περφόρμανς)
Κλειστά τις Κυριακές
Περισσότερες λεπτομέρειες για τις παραστάσεις, τους συντελεστές και τα ωράρια σύντομα στο greekfestival.gr και στο theperformanceshop.org
