Η Nova Melancholia μετράει μόνο τρία χρόνια ζωής και τέσσερις παραστάσεις αναζήτησης σύγχρονων τρόπων δραματουργίας και σκηνικής γραφής. Η πέμπτη κινείται στην ίδια κατεύθυνση, έχει τον περίεργο τίτλο Ηabemus papam, Walter και θα παρουσιαστεί στην Πειραιώς 260, στις 3 και 4 Ιουλίου. Ο Μανώλης Τσίπος, συγγραφέας και σκηνοθέτης της, εξηγεί στη LifO περί τίνος πρόκειται. Το χειμώνα στο Bios η Nova Melancholia παρουσίασε μία περφόρμανς σε σκηνοθεσία του Βασίλη Νούλα, με τίτλο Walter Benjamin: Θέσεις για τη φιλοσοφία της Ιστορίας, προβάλλοντάς τη με τις εξής αποστροφές: «Ενάντια στην έννοια της προόδου, ενάντια στον πολιτικό ρεφορμισμό, ενάντια στον κοινωνικό κομφορμισμό, υπέρ του ιλιγγιώδους άλματος του αιλουροειδούς υπό τον αχανή ουρανό της Ιστορίας». Το κείμενο που ακουγόταν δεν ήταν άλλο από τις Θέσεις για τη φιλοσοφία της Ιστορίας, το κομβικό για τον πολιτικό και φιλοσοφικό στοχασμό του 20ού αιώνα κείμενο που έγραψε ο Γερμανο-εβραίος μαρξιστής διανοητής Βάλτερ Μπένγιαμιν λίγο προτού αυτοκτονήσει, κυνηγημένος από τους Ναζί, το 1940. Το όνομα του Μπένγιαμιν επανέρχεται στο νέο σκηνικό πείραμα της ομάδας, δίπλα στη ρήση που κατά παράδοση χρησιμοποιείται κάθε φορά που εκλέγεται και αναγγέλλεται καινούργιος πάπας («Ηabemus papam»).
Ο Μανώλης Τσίπος λέει πως ο τίτλος είναι σαφώς παιγνιώδης και πως πρόκειται για ένα κείμενο-μοντάζ για τον έσχατο καιρό. Δηλαδή;
«Ο Μπένγιαμιν δεν γίνεται αφορμή για μια δεύτερη παράσταση. Συμβαίνει απλώς να έχουμε κοινά ενδιαφέροντα και με τον Βασίλη Νούλα (ο δεύτερος ιθύνων νους της ομάδας). Στην πραγματικότητα έγραψα το Ηabemus papam, Walter το 2005, όταν πέθανε ο Ιωάννης-Παύλος και εκλέχθηκε ο καινούργιος Πάπας. Η καρέκλα του Πάπα είναι πιο σημαντική από το πρόσωπο που κάθε φορά θα καθίσει σ' αυτήν, γι' αυτό και η εκλογή του λειτουργεί ως αφορμή για να μεταφέρω σκέψεις μου για το μηχανισμό της Ιστορίας και για την έννοια της "κρίσιμης στιγμής". Κεντρική ιδέα είναι πως σε κάθε κρίσιμη ιστορική στιγμή, σε μια επανάσταση, στην εκλογή ενός προσώπου σε μια σημαντική θέση εξουσίας πάντα τίθεται ή υπολανθάνει ένα "άνοιγμα" οραματικό, ένα όραμα μεσσιανικό - και κει παρεισφρέει ο Μπένγιαμιν, ο οποίος και ως εβραίος και ως μαρξιστής οραματίζεται έναν άλλο κόσμο, αναφέρεται στην έλευση του Μεσσία, με αποτέλεσμα να μη γίνεται αποδεκτός ούτε ως εβραίος ούτε ως μαρξιστής. Ωστόσο, την Ιστορία διατρέχει η νοσταλγία για τον παράδεισο, όπως διατρέχει την προσωπική μας μυθολογία η "ενθύμηση" ενός ιδανικού τόπου που κάποια στιγμή χάσαμε - εδώ συμπεριλαμβάνω και την παιδική ηλικία που οι περισσότεροι από μας αντιμετωπίζουμε εξειδανικευμένα, ως χαμένο παράδεισο. Ακόμη και η πτώση των Δίδυμων Πύργων ως ένα εξαιρετικό όσο και μεγαλειώδες γεγονός καταστροφής θέτει το ζητούμενο ενός Παραδείσου (τον παράδεισο επί της Γης, όπως το αντιλαμβάνονται οι μουσουλμάνοι)».
Η ομάδα Nova Melancholia πρωτοσυστήθηκε στο κοινό το 2007 με την περφόρμανς Περιγραφή Μάχης, μια σύνθεση κειμένων που βασιζόταν σ' ένα κείμενο του Τσίπου, σε κείμενα του Ραμπελαί, σε αποσπάσματα από τον Μάκβεθ του Σαίξπηρ και κομμάτια που προέκυψαν από τη πρόβες. Τον Ιούνιο του 2007, στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού παρουσίασε το Οφηλία/Lego, ένα κείμενο του Βασίλη Νούλα. Το 2008, στο Booze αρχικά και μετά στο Bios, είδαμε το Αηδίασμα βασισμένο σε δυο διηγήματα του Νίκου-Γαβριήλ Πεντζίκη. Ακολούθησε την περασμένη άνοιξη το Walter Benjamin: Θέσεις για τη φιλοσοφία της Ιστορίας και τώρα η παράσταση του Φεστιβάλ Αθηνών. Ο Μανώλης αναγνωρίζει πως ακόμη είναι νωρίς για να πει ότι έχουν καταλήξει στο τι ακριβώς θέλουν και με ποιο τρόπο θα το πετύχουν επί σκηνής, αλλά ξέρουν τι τους ενδιαφέρει και τι όχι:
«Το θέατρο που επιδιώκουμε είναι συγγενές μ' αυτό που λέμε devised theater, με τη διαφορά ότι εμείς ξεκινάμε σταθερά από ένα κείμενο που μας εμπνέει, το οποίο λειτουργεί σαν βάση πάνω στην οποία δουλεύουμε. Χρησιμοποιούμε και κείμενα που προκύπτουν από την πρόβα, αλλά μόνο αφού τα έχουμε ελέγξει ξανά και ξανά. Γιατί σ' αυτό το είδος θεάτρου εύκολα βγαίνουν κείμενα κατά τη φάση προετοιμασίας της περφόρμανς, αλλά σπάνια έχουν κάποια λογοτεχνική αξία κι εμάς δεν μας ενδιαφέρει ένα θέατρο που εστιάζει στο καθημερινό και στις προσωπικές ιστορίες, που μπορεί να είναι κοινότοπες. Αγαπάμε τη θεατρικότητα και την εικαστική διάσταση που μπορεί να έχει μία παράσταση γι' αυτό και μας αρέσει το θέατρο του Τερζόπουλου και του Μαρμαρινού - είμαστε πιο κοντά στο θέατρο του δεύτερου, γιατί μας ενδιαφέρουν η ανοιχτή φόρμα κι ένα θέατρο σύνθεσης. Στις παραστάσεις μας επιδιώκουμε να συναντώνται οι εικαστικές τέχνες, ο χορός, οι νέες τεχνολογίες. Δεν είναι τυχαίο που μας αρέσουν οι παραστάσεις της Μαγκί Μαρέν, των Ρίμινι Πρότοκολ, του Γούστερ Γκρουπ, των Need Company».
Η ομάδα Νοva Melancholia (το όνομά της προέκυψε από την προσπάθεια του Μανώλη τσίπου και του Βασίλη Νούλα να προσδιορίσουν τα χαρακτηριστικά της μελαγχολίας της εποχής μας, για να καταλήξουν ότι διαφέρει από τη μελαγχολία άλλων περιόδων ως προς το ότι κρύβεται πίσω από ένα ισχυρό πρόταγμα προόδου) δεν περιορίζεται μόνο στην τέχνη της παράστασης. Ο Μανώλης Τσίπος και ο Βασίλης Νούλας, δουλεύοντας από κοινού το σενάριο και τη σκηνοθεσία, μόλις ολοκλήρωσαν μια ταινία μικρού μήκους σε συμπαραγωγή με το Εθνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Έχει τίτλο Σκαριμπίμ-σκαριμπόμ!, θέμα τον Γιάννη Σκαρίμπα και θα μετάσχει το Σεπτέμβρη στο Φεστιβάλ της Δράμας.
«Στοχεύουμε στη συγκίνηση, όχι μόνο τη συναισθηματική αλλά και την αισθητική και τη διανοητική» καταλήγει ο τριαντάχρονος συγγραφέας και σκηνοθέτης. Καλοδεχουμένη!
σχόλια