Ο χωρισμός του Ζαν-Λυκ Γκοντάρ από την Άννα Καρίνα σήμανε και την σταδιακή αλλά αμετάκλητη αποσύνδεση του σκηνοθέτη από την κληρονομιά του κλασικού και ειδικά του αμερικανικού σινεμά. Στο πλαίσιο αυτής την κληρονομιάς συντηρείται και η ιδέα της σχέσης ανάμεσα σ' έναν σκηνοθέτη και μια ηθοποιό που γίνεται όχι μόνο η πρωταγωνίστρια αλλά και το κεντρικό θέμα των ταινιών που κάνουν μαζί, ποτέ και πουθενά αλλού όμως δεν αναπτύχθηκε αυτή η σχέση με την οξύτητα και την αιχμή της δικής τους συνεργασίας στην μεγάλη οθόνη.
Το πλησιέστερο προηγούμενο της αμοιβαίας απόγνωσης που κυριαρχεί στον «Τρελό Πιερό» είναι «Η κυρία από την Σαγκάη» του Όρσον Γουέλς με την Ρίτα Χέιγουορθ, ταινία που γυρίστηκε όταν είχαν ήδη χωρίσει, αλλά με κάποιο τρόπο έμοιαζαν να συνδέονται πιο έντονα από ποτέ εξαιτίας της αποκάλυψης αυτής της ασυμβατότητάς μεταξύ τους. Ήταν όμως μία και μοναδική ταινία στην οποία συμπιέζεται ολόκληρη η ακολουθία γνωριμίας, έρωτα, αγώνα, απομάγευσης, αποξένωσης.
Με την Καρίνα και τον Γκοντάρ, η ιστορία απλώθηκε σε επτά ταινίες. Και επειδή ο Γκοντάρ ως καλλιτέχνης είναι τόσο έντονα διανοούμενος – με την έννοια κάποιου που ταξινομεί τις συναισθηματικές αντιδράσεις του αλλά δεν τις νιώθει απαραίτητα – η συνεργασία του με την Άννα Καρίνα αποτελεί το αποκορύφωμα της τέχνης του, το κομμάτι του έργου του όπου μια σπίθα συναισθήματος είναι αρκετή για να εκθέσει την απουσία συναισθηματικής εμπλοκής στις μετέπειτα ταινίες του.
Σε όλη τη διάρκεια του «Τρελού Πιερό»,ο Μπελμοντό εκπροσωπεί απολύτως τον Γκοντάρ καθώς συζητά και γράφει ατερμόνως περί τέχνης και συναισθήματος, η Καρίνα είναι όμως που ενσαρκώνει την κινηματογραφική ευαισθησία και ουσία της ταινίας – μια γυναίκα που κινηματογραφεί ο φακός και με την παρουσία της στην οθόνη διαμορφώνει τα συναισθήματα του θεατή με την ταχύτητα που στέλνει τις εικόνες στο πανί η μηχανή προβολής. Ακόμα και η σιωπή της Μαριάν υπάρχει για να μαραίνει τα απελπισμένα λόγια του Φερντινάν / Πιερό.
Ο «Τρελός Πιερό» είναι το αριστούργημα της Άννα Καρίνα όσο και του Γκοντάρ, και εκτός των άλλων, αποδεικνύει θεαματικά το μέγεθος της εντύπωσης που μπορεί να προκαλέσει ένα κορίτσι όταν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει και να χειραγωγήσει την κάμερα χωρίς ίχνος μανιέρας, ενόχλησης και αιδημοσύνης. Δεν υπάρχει πληρέστερη απεικόνιση γυναίκας στην ιστορία του σινεμά: όμορφη αλλά και εχθρική, αυθόρμητη αλλά και εσωστρεφής, τρυφερή αλλά και αυθαίρετη, στοχαστική αλλά και ενστικτώδης...
ΦΕΡΝΤΙΝΑΝ: Μαριάν, τι συμβαίνει;
ΜΑΡΙΑΝ: Βαρέθηκα! Βαρέθηκα τη θάλασσα, τον ήλιο, την άμμο, το φαγητό σε κονσέρβα, τα βαρέθηκα όλα!... Βαρέθηκα να φοράω το ίδιο φόρεμα κάθε μέρα!... Θέλω να φύγω από δω!... Θέλω να ζήσω!
ΦΕΡΝΤΙΝΑΝ: Τι θέλεις να κάνω εγώ;
ΜΑΡΙΑΝ: Δεν ξέρω. Απλά θέλω να φύγω. Έτσι κι αλλιώς, τα πέταξα τα λεφτά που είχαμε για να βγάλουμε τον χειμώνα.
ΦΕΡΝΤΙΝΑΝ: Πού τα πέταξες;
ΜΑΡΙΑΝ: Στη θάλασσα, ανόητε!
Η ταινία μοιάζει με αγωνιώδη εναγκαλισμό ανάμεσα στην έκσταση και την ακατανοησία που εκπέμπει η κινηματογραφική ομορφιά της Άννα Καρίνα... Υπάρχει κι αυτή η σκηνή στην οποία ο Φερντινάν παραδέχεται στην κάμερα την ανικανότητά του να την αντιμετωπίσει ως αληθινό πρόσωπο, όσο κι αν υποφέρει από την βαθιά επίδραση που έχει εκείνη στη φαντασία του. Αυτή η στιγμή στην ταινία μοιάζει με την τελευταία αίθουσα σ' ένα ιδανικό Μουσείο του Ρομαντικού Σινεμά:
ΦΕΡΝΤΙΝΑΝ: Ίσως ονειρεύομαι παρότι είμαι ξύπνιος... Το πρόσωπό της με κάνει να σκέφτομαι τη μουσική... Τι σκέφτεται πραγματικά η Μαριάν όταν λέει «είναι μια ωραία μέρα»; Έχω μόνο την εικόνα της να λέει «είναι μια ωραία μέρα». Τίποτε άλλο. Και τι θα κερδίσω προσπαθώντας να το εξηγήσω; Είμαστε φτιαγμένοι από όνειρα... και τα όνειρα είναι φτιαγμένα από μας... Είναι μια ωραία μέρα, αγάπη μου, στα όνειρα, στα λόγια, και στον θάνατο. Είναι μια ωραία μέρα, αγάπη μου... Είναι μια ωραία μέρα... στη ζωή.
Απόσπασμα από το λήμμα "Anna Karina" στο The New Biographical Dictionary of Film του David Thomson (αναθεωρημένη έκδοση του 2010)
Απόδοση: Δημήτρης Πολιτάκης
σχόλια