Στο νησί των γυρισμάτων
του Τρελού Πιερό
'Ηταν ένα σκηνικό διακοπών, αλλά με μια καθαρή βία."
Στο Porquerolles, στα παρασκήνια των γυρισμάτων του Τρελού Πιερό του Ζαν-Λυκ Γκοντάρ.
Samuel Blumenfeld
Le Monde, 26.04.2019
*
Καλοκαίρι του 1965. Μέσα σε ένα σκηνικό διακοπών, ο ελβετός κινηματογραφιστής ολοκληρώνει το γύρισμα μιας εμβληματικής ταινίας της Nouvelle Vague. Ο φωτογράφος Alain Noguès παρείσφρησε στο συνεργείο. Μιά δουλειά που εκτίθεται στο Διεθνές Φεστιβάλ μόδας, φωτογραφίας και αξεσουάρ μόδας, στην Hyères.
Σχεδόν από την πίσω πόρτα βρέθηκε ο Alain Noguès στα τέλη Ιουνίου του 1965 στο νησί Porquerolles, για μια βδομάδα, στα γυρίσματα του Τρελού Πιερό. Ο επίσημος φωτογράφος της ταινίας του Jean-Luc Godard ήταν ο Georges Pierre, αλλά συνηθιζόταν την εποχή εκείνη να προσκαλούνται κι άλλοι επαγγελματίες στο πλατό.
Ο Alain Noguès δούλευε τότε για την UNEF, την Εθνική 'Ενωση των Φοιτητών της Γαλλίας, ένα αριστερό συνδικάτο, γεγονός που είχε πείσει τον σκηνοθέτη να του αφήσει κάθε περιθώριο. Πόσο μάλλον που ο νέος φωτογράφος γνώριζε την Andrée Choty, βοηθός μοντέρ της Françoise Collin, η οποία συνεργαζόταν με τον Godard από την ταινία Bande à part. "Τη μέρα έκανα τον φωτογράφο, εξηγεί ο Alain Noguès, και το βράδυ συναντούσα τη φίλη μου."
'Ισως περισσότερο κι από τις προηγούμενες ταινίες του, ο σκηνοθέτης αναζητούσε για τον Τρελό Πιερό ένα οργανωμένο χάος, έναν τρόπο να επιβεβαιώσει τον ελεγχό του διεκδικώντας μια μορφή μη-ελέγχου. Είχε δώσει το σενάριό του στον François Truffaut για να το διαβάσει, κι εκείνος το είχε βρεί καλό και δομημένο. 'Ενα κοπλιμέντο στο στόμα του σκηνοθέτη των 400 χτυπημάτων. Μία καταστροφή για τον Godard. Ο σκηνοθέτης είχε αμέσως πειστεί πως έπρεπε να το αποδομήσει. Κάτι που θα προσπαθήσει να κάνει καθ' όλη τη διάρκεια των γυρισμάτων. "Ο Godard σκεπτόταν, καθόταν, έπαιρνε σημειώσεις, διηγείται ο Alain Noguès. Δεν ήταν μόνο αυτοσχεδιασμός, αλλά αρκετά πράγματα αποφασίζονταν την ίδια στιγμή."
Ο σκηνοθέτης του Μικρού Στρατιώτη είχε αναζητήσει για την ταινία του που γυρίστηκε στο Νότο της Γαλλίας, μέρη απομονωμένα, συχνά δύσκολα προσβάσιμα, όπως εκείνο το νησί στα ανοιχτά της Hyères, στην περιοχή του Var.
Δύο μέρες πριν αρχίσει το γύρισμα, ο Jean-Paul Belmondo του οποίου θα είναι η τρίτη και τελευταία ταινία υπό την καθοδήγηση του Godard, μετά το Με κομμένη την ανάσα και το Μια γυναίκα είναι μια γυναίκα, δεν είχε το παραμικρό σενάριο στα χέρια του. Το ίδιο ίσχυε και για την συμπρωταγωνίστριά του, την Anna Karina, που μόλις είχε χωρίσει με τον σκηνοθέτη λίγους μήνες πριν.
Ο Belmondo και η Karina ήξεραν μόνο ότι η ταινία θα διαδραματιζόταν κοντά στη θάλασσα. 'Εχοντας διαβάσει απνευστί το αστυνομικό μυθιστόρημα του Lionel White, τον Δαίμονα της ενδεκάτης ώρας, του οποίου υποτίθεται ότι ο Τρελός Πιερό ήταν η μεταφορά, ο Belmondo είχε εκφράσει τον ενθουσιασμό του στον Godard που του είχε απαντήσει: "'Εξοχα, αλλά δεν είναι αυτό που γυρίζουμε."
Πιεσμένος από δημοσιογράφους για να διηγηθεί την ταινία του, ο Godard θα πεί: "Είναι ένα αγόρι κι ένα κορίτσι που φεύγουν να βρουν τον ήλιο, που προσπαθούν να ζήσουν σαν τον Ροβινσώνα Κρούσο χωρίς να τα καταφέρουν και βρίσκονται μπλεγμένοι σε μια ιστορία εμπορίου όπλων, και τελειώνει αρκετά άσχημα." Μία σύνοψη τελικά αρκετά πιστή του Τρελού Πιερό.
Στο Porquerolles θα γυριστούν οι τελευταίες σκηνές της ταινίας -τα γυρίσματα συνεχίστηκαν μέχρι τις 17 Ιουλίου 1965-, οι πιο δραματικές επομένως. "'Οπως η σκηνή όπου η Anna Karina περπατάει ξυπόλητη στα νερά, θυμάται ο Alain Noguès, ή η άλλη με την ενταφίεση στην άμμο της Karina και του Belmondo, που ήταν πολύ επώδυνη για τους ηθοποιούς. 'Ηταν εξάλλου εμβληματική του χωρισμού της Karina με τον Godard, και τελείωνε με την αυτοκτονία του Belmondo. 'Ηταν ένα σκηνικό διακοπών, αλλά με μια καθαρή βία."
Ο Godard είχε βάψει ο ίδιος μπλε το πρόσωπο του Belmondo, όπως το συναντάμε σε μια από τις πιο έντονες φωτογραφίες του πορτφόλιο: ο ηθοποιός, καθισμένος με την πλάτη στον βράχο, το πρόσωπο βαμμένο, και με ράβδους δυναμίτη πάνω στα γόνατα, έτοιμος να δεχτεί τη μοίρα του στην οθόνη.
'Ισως να φανταζόταν ήδη ότι η εικόνα αυτή ενός ηθοποιού μεταμορφωμένου σε Ινδιάνο των Σύγχρονων Καιρών, που την ανέδειξε στην ταινία η υπέροχη έγχρωμη φωτογραφία του διευθυντή φωτογραφίας Raoul Coutard θα γίνει μία από τις πιο αξέχαστε στιγμές του γαλλικού κινηματογράφου της δεκαετίας του '60.
Samuel Blumenfeld
Μτφ. Σ.Σ.
