ΔEN EIXA ΞΑΝΑΔΕΙ, για να είμαι ειλικρινής, άλλο επεισόδιο της σειράς «Το μαγικό των ανθρώπων» που επιμελούνται η Φωτεινή Τσαλίκογλου και η σκηνοθέτρια Πένυ Παναγιωτοπούλου, ώσπου είδα κάπου ότι πριν από λίγο καιρό είχε προβληθεί στην εκπομπή κάτι που μπορεί άνετα να χαρακτηριστεί ως σπάνιο ντοκουμέντο. Μια συνέντευξη της Μαργαρίτας Καραπάνου που είχε γίνει και είχε γυριστεί (από τις ίδιες) στο σπίτι της στην οδό Στρατιωτικού Συνδέσμου το 1998 – μια δεκαετία πριν τον θάνατό της και πάνω από μια δεκαετία μετά από την κυκλοφορία του «Υπνοβάτη» – και δεν είχε προβληθεί ποτέ.
Γύρω στα 45 λεπτά διαρκεί το επεισόδιο, το οποίο βρίσκεται διαθέσιμο στο Ertflix, και με εξαίρεση κάποιες εμβόλιμες παλιές και πολλαπλώς "σημαδιακές" ασπρόμαυρες φωτογραφίες, η κάμερα εστιάζει διαρκώς στην φιγούρα της δημιουργού μιας μοναδικής «τριλογίας» στην ιστορία της σύγχρονης ελληνικής (και όχι μόνο, εδώ σίγουρα μπορούμε να το πούμε) λογοτεχνίας.
«Σαν συγγραφέας πιστεύω ότι πρέπει να υπάρχει σκοτάδι, σαν άνθρωπος όχι».
Κατανοώ σε μεγάλο βαθμό γιατί ένα μυθιστόρημα όπως «Η γραμμή του ορίζοντος» του Χρήστου Βακαλόπουλου είναι τόσο αγαπητό εδώ και τρεις γενιές σχεδόν (και εξακολουθεί ακάθεκτο), αλλά ρε παιδιά, έχετε διαβάσει την «Κασσάνδρα και τον Λύκο», το «Rien ne va plus» και τον «Υπνοβάτη»; Για τα μετέπειτα βιβλία της Καραπάνου που μοιάζουν να ανήκουν σε άλλο είδος, πιο υβριδικό και πιο «προσωπικό», ακόμα δεν έχω κατασταλάξει παρά μόνο στο ότι μου προκαλούν μια βαθιά αμηχανία. Εκείνη η «τριλογία» (η τριάδα έστω) όμως…
«Με λένε Μαργαρίτα Καραπάνου και είμαι συγγραφέας. Από ‘κει και πέρα όλα είναι αχνά για μένα». Έτσι ξεκινά αυτή η συνέντευξη, στην οποία δεν διστάζει να αναφερθεί – εμμέσως πλην σαφώς – ακόμα και στην μανιοκαταθλιπτική της κατάσταση (στην «αρρώστια του "μήπως;"» όπως την είχε ορίσει αλλού). Ούτε την πειράζει να πει «χιλιοειπωμένα πράγματα ίσως», που «όμως καμιά φορά είναι και πολύ ωραία». Όπως για τα κακά της υπέρμετρης ευαισθησίας και για την δύναμη της αγάπης. Ή για «το βλέμμα που δεν λέει ποτέ ψέματα, γιατί είναι σα να έχει σωματικά χαρακτηριστικά, ακουμπά πάνω σου». Λέει επίσης:
«Όσο μεγαλώνω αισθάνομαι ότι οι λέξεις δεν έχουν το νόημα που είχαν όταν ήμουν πιο νέα» (τον καιρό της συνέντευξης ήταν 52 χρονών).
«Σαν συγγραφέας πιστεύω ότι πρέπει να υπάρχει σκοτάδι, σαν άνθρωπος όχι».
«Το γράψιμο πρέπει κάποτε να μπαίνει σ’ ένα γήινο χώρο, να μην είναι αυτό το ξωτικό. Δε μ' αρέσει η ελιτίστικη αντίληψη των πραγμάτων».
«Η τρέλα και η δημιουργία, η μια τροφοδοτεί την άλλη. Αισθάνεσαι και μια μεγάλη θλίψη γι’ αυτό».
«Πώς σας φαίνομαι; Καλά πάω; Ούτε τραυλίζω πολύ, σχεδόν καθόλου», λέει κάποια στιγμή. Και μετά ανάβει το χιλιοστό τσιγάρο και η φλόγα στον αναπτήρα κοντεύει να φτάσει στο ταβάνι…