ΕΧΕΙ ΗΔΗ ΓΡΑΦΤΕΙ ΑΠΟ ΠΟΛΛΟΥΣ, με κάθε τρόπο, ότι όσα συμβαίνουν μεταξύ Ιράν και Ισραήλ μοιάζουν με παράνοια και συγχρόνως αυτοκτονία. Ο δρόμος που ανοίγουν οδηγεί σε κοσμογονική καταστροφή. Είναι ήδη πολλά και γνωστά όσα κείμενα από συγγραφείς κάθε ταυτότητας καταγγέλλουν τον Μπενιαμίν Νετανιάχου ότι οδηγεί το Ισραήλ στον γκρεμό για να σώσει τον εαυτό του και ότι προτιμάει να έχει αντίπαλο τη Χαμάς, ώστε να αποκλείεται κάθε πιθανότητα διαπραγμάτευσης με τους Παλαιστίνιους.
Ένα από τα παραπάνω πολλά και ποικίλα δημοσιεύματα εκφράζει την ευρύτερη αγωνία για το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται η Μεσανατολή και μαζί της ο κόσμος, αναδεικνύοντας ότι η ευθύνη, τόσο παλιά όσο και σύγχρονη, ανήκει πρωτίστως στο Ισραήλ. Ο συγγραφέας του, ο επικεφαλής της εκδοτικής ομάδας της ισραηλινής εφημερίδας «Χααρέτς», μάχεται για την εξεύρεση με κάθε θυσία προοπτικής εναλλακτικής στο αδιέξοδο που ονομάζει «αυτοχειριασμό» του Ισραήλ¹. Με άλλα λόγια, κύριο μέλημά του είναι να διερευνηθεί η όποια πιθανότητα αποτροπής του κινδύνου για το Ισραήλ, την οποία όμως βλέπει από πολύ μικρή έως αμφίβολη, πράγμα που στηρίζει με πολυάριθμα τεκμήρια, ιστορικά και πολιτικά.
Το μακροσκελέστατο άρθρο² ξαφνιάζει στην αρχή, καθώς αναφέρεται στον Μοσέ Νταγιάν και μια επικήδεια ομιλία του το 1956, στην οποία παρουσιάζει σχεδόν ως αυτονόητες τόσο την άγρια δολοφονία ενός Εβραιοϊσραηλινού νέου όσο και την ένταση του μίσους των Παλαιστινίων δραστών που αυτή φανέρωνε. Αυτονόητες, γιατί οι δολοφόνοι, επί οκτώ χρόνια ζούσαν κάθε μέρα σε στρατόπεδα προσφύγων της Γάζας τη μετάλλαξη των προγονικών τους χωμάτων σε εδάφη του κράτους τους.
Δεν υπάρχουν πια Ισραηλινοί Εβραίοι που σκέφτονται την ενδεχόμενη ειρηνική διαπραγμάτευση. Οι περισσότεροι είναι πλέον ταμπουρωμένοι πίσω από τη βεβαιότητα ότι άλλη λύση από την ανοιχτή σύγκρουση δεν υπάρχει.
Αφού αφιερώσει πολλές σελίδες στην κατανόηση του αραβικού μίσους για τους Εβραίους του ισραηλινού κράτους, ο συγγραφέας του άρθρου προσθέτει επεξηγηματικά ότι «βεβαίως» ο Μοσέ Νταγιάν κάθε άλλο παρά στήριζε το δίκιο των Παλαιστινίων. Αντίθετα, μάλιστα, το 1950 πρωταγωνίστησε στην εκδίωξη όσων είχαν απομείνει σε κοινότητες κοντά στα σύνορα του νέου κράτους. Ήξερε ότι οι Παλαιστίνιοι, όπως και όλοι οι γύρω Άραβες, δεν επρόκειτο ποτέ να πάψουν να ταυτίζουν την ίδρυση του Ισραήλ με τη «νάκμπα» (καταστροφή) ώστε να θελήσουν τη συμβίωση με δύο κράτη πάνω στα χώματα των πατέρων τους, όπως πρότειναν οι διεθνείς θεσμοί και διάφορες χώρες.
Ο Νταγιάν, δηλαδή, σύμφωνα με τον συγγραφέα, προέβλεψε κάτι που οι περισσότεροι Εβραίοι αρνούνταν να δεχτούν: ότι δεν θα μειωνόταν ποτέ η αγανάκτηση των εκατομμυρίων Αράβων γύρω από το Ισραήλ. Άρα, κατά τον αρχηγό των αμυντικών δυνάμεων του Ισραήλ, τον πολέμαρχο που στόχος του ήταν η επιβολή με κάθε κόστος ενός κράτους στα παλαιστινιακά εδάφη και την εκδίωξη των κατοίκων τους πέρα από τα σύνορά του, η ίδρυση του Ισραήλ σήμαινε την εκ των προτέρων απόφαση εμπόλεμου μέλλοντος. Θα «είμαστε» –έλεγε το 1950– με το όπλο στο πλευρό μας, προσεκτικοί στις ισορροπίες, αλλά συνεχώς έτοιμοι να χτυπήσουμε πρώτοι αμυνόμενοι έναντι της δαμοκλείου πλέον σπάθης της μόνιμης απειλής να εξαφανιστούμε…
Η παλιά αυτή πρόβλεψη του Νταγιάν «έγινε», κατά τον συντάκτη του άρθρου, «πραγματικότητα» στις 7 Οκτωβρίου 2003 (με την ευρεία δολοφονική επίθεση της Χαμάς σε εβραϊκές περιοχές στα σύνορα του Ισραήλ). Αυτή η ιστορικά πρωτοφανής θεσμική και στρατιωτική ήττα αντιμετωπίστηκε από τον Νετανιάχου με υπερβολική, μαζική βία, τη δήλωση ότι θα «εξαφανίσει» τη Χαμάς αλλά και χωρίς καμία πρόβλεψη για την κατάσταση στην οποία θα είναι το ισραηλινό κράτος και τα σύνορά του μετά την «εξαφάνιση» της Χαμάς. Η απουσία πρόβλεψης ή σχεδίου είναι εμπρόθετη, προσθέτει. Παρά την καταστροφική βία κατά της Γάζας, μέλη της επιτιθέμενης Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου βιντεοσκοπήθηκαν να φωνάζουν «αυτά τα χώματα είναι δικά μας». Οι σύμμαχοι του Ισραήλ μειώνονται ή διστάζουν. Στις ΗΠΑ κυριαρχεί το θέμα των εκλογών. Ο κίνδυνος είναι όλο και πιο κοντά.
Σημαντικότερο θεωρεί το ότι σχεδόν δεν υπάρχουν πια Ισραηλινοί Εβραίοι που σκέφτονται την ενδεχόμενη ειρηνική διαπραγμάτευση. Οι περισσότεροι είναι πλέον ταμπουρωμένοι πίσω από τη βεβαιότητα ότι άλλη λύση από την ανοιχτή σύγκρουση δεν υπάρχει. Και η ισραηλινή αριστερά, που παραδοσιακά επιδίωκε τις διαπραγματεύσεις, έχει σχεδόν πάψει να υπάρχει.
Όμως βλέπει πως η πιθανότητα αποφυγής του κινδύνου που διατρέχει το Ισραήλ είναι πολύ ισχνή. Και παλιότερα, γράφει, έχουν υπάρξει παρόμοιες ακραίες στιγμές. Μολονότι σε αυτές η ισραηλινή κοινή γνώμη είχε στραφεί ακροδεξιά λόγω της γενικευμένης βίας, μπόρεσε να ανατραπεί το αδιέξοδο και να γίνουν αποδεκτές διαπραγματεύσεις με στόχο ειρηνικούς συμβιβασμούς. Ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ το 1973 οδήγησε έμμεσα σε ειρήνη με την Αίγυπτο. Η πρώτη ιντιφάντα από το 1987 οδήγησε στο Όσλο και ειρηνικό συμβιβασμό με την Ιορδανία. Και η δεύτερη, που ξέσπασε το 2000, κατέληξε σε μονομερή αποχώρηση από τη Γάζα.
Ας υπογραμμίσουμε ότι η μικρή έως αμφίβολη πιθανότητα αποτροπής του μέγιστου κινδύνου εξαφάνισης του Ισραήλ στην οποία καταλήγει ο συγγραφέας είναι αποκαλυπτική του μεγέθους της απειλής.
[i] Aluf Benn, Israel’s Self-Destruction: Netanyahu, the Palestinians, and the Price of Neglect, Haaretz 7/2/2024.
[ii] Για τα ιστορικά γεγονότα και δεδομένα που παρατίθενται εδώ, βλ. τις βιβλιογραφικές πηγές τεκμηρίωσής τους στο: Α.Φραγκουδάκη, Ορατός και αόρατος ρατσισμός τον 21ο αιώνα, Αλεξάνδρεια 1922.