Ο #psofos στα ελληνικά social media

Ο #psofos στα ελληνικά social media Facebook Twitter
8

Oι περισσότερο αυτομαστιγούμενοι Έλληνες ανάμεσά μας συχνά αναμασούν (αναμασάμε) το γνωστό ανέκδοτο με την "κατσίκα του γείτονα" που αποτελεί -υποτίθεται- το άπαν του φθόνου και , εν τέλει, του κοινωνικού αυτοματισμού που μας θέλει να στρεφόμαστε πάντοτε εναντίον του διπλανού μας. Πάγιο τμήμα του περιλάλητου ελληνικού "ίχνους", όπως ισχυρίζονται μερικοί, ή στιλβοποίηση του εποικοδομήματος, όπως θεωρητικοποιούν άλλοι; Ίσως το θέμα δεν είναι καν τοποθετημένο στην βάση του εθνικού ή μη χαρακτηριστικού, αλλά αποτελεί πανανθρώπινη "παγίδα" αξιών.

 

Όπως λέει ο Νίτσε "Οι άνθρωποι δεν ντρέπονται να σκεφτούν κάτι βρώμικο, νιώθουν ωστόσο ντροπή μόλις τους περάσει η ιδέα ότι οι άλλοι μπορεί να τους θεωρήσουν ικανούς για τέτοιες βρώμικες σκέψεις". Η επιχαιρεκακία όμως αποτολμά και λογική υπέρβαση και βάζει το υποκείμενο να χαίρεται κι από πάνω με την δυστυχία του γείτονα!

 

Η "επιχαιρεκακία" που αναφέρει ο Αριστοτέλης στα "Ηθικά Νικομάχεια" δεν συνάδει με το γνωστό τριαδικό σχήμα του για τις ηθικές ποιότητες (που σε γενικές γραμμές διπλασιάζει τις απαξίες σε σχέση με τις αξίες, πρόκειται για την ελληνική πατέντα του "μέτρου"!). Αντίθετα ομαδοποιείται με τον φθόνο και την αναισχυντία, ποιότητες πάντοτε κακές σύμφωνα με τον φιλόσοφο. Φθόνος είναι η ζήλεια για την ευτυχία του άλλου, το κέντημα της ψυχής στην ενόχληση γι'αυτήν (η κατσίκα του γείτονα του ανεκδότου μας). Όσο για την αναισχυντία, αυτή προυποθέτει την έλλειψη αιδούς (δεν χολοσκάμε για το θάνατο της κατσίκας του γείτονα κι ας του δημιουργεί πρόβλημα), ενώ όπως λέει ο Νίτσε "Οι άνθρωποι δεν ντρέπονται να σκεφτούν κάτι βρώμικο, νιώθουν ωστόσο ντροπή μόλις τους περάσει η ιδέα ότι οι άλλοι μπορεί να τους θεωρήσουν ικανούς για τέτοιες βρώμικες σκέψεις". Η επιχαιρεκακία όμως αποτολμά και λογική υπέρβαση και βάζει το υποκείμενο να χαίρεται κι από πάνω με την δυστυχία του γείτονα!

Ως εδώ περίπου καλά. Πόσοι από μας άραγε χρησιμοποιούμε έστω την λέξη "χαιρεκακία" στην καθημερινότητά μας; Oι λέξεις αντανακλούν τα αισθήματα και τις σκέψεις και με την σειρά τους διαπλάθουν νέα αισθήματα και νέες σκέψεις. Γι'αυτό τον λόγο η ένδεια της γλώσσας κλείνει τους ορίζοντές μας, αλλά αυτό είναι ίσως άλλη ιστορία για άλλη μέρα. Στο προκείμενο, η επιχαιρεκακία επιβιώνει στην γερμανική λέξη Schaudenfreude, που σημαίνει κατά λέξη "χαρά με την δυστυχία του άλλου". Μάλιστα στην Αγγλική έρχεται "δανεική" (και όχι Δανική), έχει θέση ουσιαστικού και μερικές φορές γράφεται με κεφαλαίο κατά μίμησιν της αντίστοιχης Γερμανικής. (Κι ας μη βιαστούμε να ζωγραφίσουμε μουστακάκια & κερατάκια στα σκίτσα που απεικονίζουν την κυρία Μέρκελ, αντίστοιχες λέξεις υπάρχουν στα Ολλανδικά, στα Νορβηγικά, στα Σουηδικά, στα Φιλανδικά -βλέπετε κάποιο pattern?- και στα Αραβικά).

Ποια άγρια, χθόνια χαρά, παράλογη κι όμως θρεφόμενη με την ακύρωση, την πτώση του Εσύ, ταλανίζει τα έσω μας και μας κάνει να γελάμε με τα κλασσικά gags της κωμωδίας slapstick, όπου ο τύπος που πατάει την μπανάνα γλυστράει φαρδύς πλατύς κάτω, το δύστυχο κογιότ περνά από τα 40 κύματα κυνηγώντας (μάταια) τον Road Runner κι ο δύστυχος που τρώει τις τούρτες κατά πρόσωπο ωθεί μικρούς- μεγάλους σε ξεκαρδίσματα; Που ήταν η καρδιά μας και το "ξεκάρδισμα" μας την τράβηξε λίγο εκτός της φυσικής της θέσης; Σίγουρα όχι με τον συμπάσχοντα "πλησίοντα" του εβραιο-χριστιανικού ιδεώδους με τον οποίο γαλουχούμεθα.

Η "επιχαιρεκακία" που αναφέρει ο Αριστοτέλης στα "Ηθικά Νικομάχεια" ομαδοποιείται με τον φθόνο και την αναισχυντία, ποιότητες πάντοτε κακές σύμφωνα με τον φιλόσοφο.

 

 

Πράγμα που ίσως εξηγεί την ετυμολογική έστω προέλευση της λέξης που χαρακτηρίζει αυτή την αυτάρεσκη επιθετικότητα, αυτή την αλαζονική απανθρωπιά. Στην φυσική ροπή του ενστίκτου που θρέφει τον Παγανισμό φαίνεται απόλυτα αναμενόμενο, η υπέρβαση του δυνατού κι η τελική επικράτησή του. Στους υπερβόρειους που χτίζουν με βάση τον αρχέγονο φυσικό νόμο και σκοντάφτουν στον Λουθηρανισμό και τον Καλβινισμό, το Schadenfreude, η χαρά με την δυστυχία του άλλου, παίρνει την μορφή μιας ξινής εκδίκησης γιατί κάποιος άλλος ζει κάτω από τα φώτα μιας υπέρλαμπρης Μεσογείου. Ένας μικρός σαδισμός, να, ίσα που πατάει η γάτα, "το να ξυπνάς νυκτοφύλακες, να μαθαίνεις ότι ο αριστούχος της τάξης πήρε Β ή να βλέπεις ποδοσφαιριστές να δέχονται tackling", όπως αναφέρει το Urban Dictionary. Ένα "καλά να πάθετε".

 

Μια κρυμμένη άφατη θλίψη.

 

Όμως όσο στυφή είναι η γεύση που μου μένει από το γλυκό που εσένα σου έπεσε στο πάτωμα πριν καν το δοκιμάσεις, όσο κενή, άκυρη και μοναχική είναι η χαρά μου για την δυστυχία σου, τόσο αντίθετη είναι η σανσκριτική έννοια της mudita, η αδόλευτη κι ανόθευτη χαρά για την πρόοδο και επιτυχία των άλλων. Παράλληλη λέξη (naches) υπάρχει και στα Yiddish, την γλώσσα των Εβραίων Ασκενάζι. Κι αναρωτιέται κανείς πως το ιδανικό της mudita, της "επιχαιρεκαλοσύνης" για να γίνω για λίγο γλωσσοπλάστης, συνεβίωσε με την Schadenfreude. Προφανώς για να ευοδώνεται και να πριμοδοτείται στον πίνακα των αξιών η χαρά για την ευτυχία των άλλων, το αντίθετό της, η βδελυρή και νοσηρή Schadenfreude υφίστατο οπωσδήποτε. Όπως λέγαμε και προηγουμένως η γλώσσα αντανακλά την σκέψη και το αίσθημα!

Και με τι αίσθημα "δικαίου" άραγε σήμερα επιχαιρόμαστε ευχόμενοι #psofo στα social media, σχολιάζοντας στην δημόσια κονίστρα επιρρίπτοντας κατάρες, και υποπτευόμενοι μύρια μηχανεύματα πίσω από μια παροδική ευτυχή στιγμή; Στην δική μας συγχορδία συνθηκών οι σκοτεινές κι ελάσσονες νότες παίρνουν την πρωτοκαθεδρία για να γίνουν μείζονες και κυρίαρχες. Η κατσίκα του γείτονα συνεχίζει την βοσκή μέχρι το γρασίδι να μολυνθεί από τον δηλητηριασμένο υδροφόρο ορίζοντα που θα παρασύρει κι εμάς στο διάβα του. Αλλά κι αυτό ακόμα είναι μια ψευδεπίγραφη αρετή, αφού όπως λένε οι Παροιμίαι Σολομώντος (κδ' 17-18) " Στην πτώση του εχθρού σου, μη χαρείς, και στο γλίστρημά του, ας μην ευφραίνεται η καρδιά σου. Μήπως, κάποτε, ο Κύριος δει, κι αυτό φανεί κακό στα μάτια του, και μεταστρέψει τον θυμό του απ'αυτόν."

Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο.

 

Οπτική Γωνία
8

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Οι λύκοι της Γκράβας, το Χάρβαρντ και το λαγούμι

Οπτική Γωνία / Οι λύκοι της Γκράβας, το Χάρβαρντ και το λαγούμι

Η αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας και βλέπει την πλάτη της Ζωής Κωνσταντοπούλου, επαναφέρει τα σενάρια συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ και την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα. Πόσο ρεαλιστικά όμως είναι όλα αυτά; 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
ΕΠΕΞ Πορνό

Οπτική Γωνία / «Δεν μου αρέσει να νιώθω ότι παίζω τον ρόλο που είδαν σε μια ταινία πορνό»

Τρεις γυναίκες μιλούν για το πώς αντιμετώπισαν το θέμα της συστηματικής παρακολούθησης πορνογραφίας από τον ή την σύντροφό τους και για τις επιπτώσεις που είχε στη σχέση τους.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Αντιμόνιο στη Χίο: Τοξική πληγή ή πηγή πλούτου;

Ρεπορτάζ / Αντιμόνιο στη Χίο: Τοξική πληγή ή πηγή πλούτου;

Η προκήρυξη διαγωνισμού για την εξόρυξη αντιμονίου στη Βόρεια Χίο έχει φέρει σε αντιπαράθεση την τοπική κοινωνία με την κυβέρνηση. Τι υποστηρίζει κάθε πλευρά και πόσο πιθανός είναι ο περιβαλλοντικός κίνδυνος;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Τις επόμενες μέρες Θα δούμε περισσότερη βία, συλλήψεις και οργή»

Ανταπόκριση από την Κωνσταντινούπολη / «Τις επόμενες μέρες θα δούμε περισσότερη βία, συλλήψεις και οργή»

Ερντογάν εναντίον Ιμάμογλου: Η αρχή ή το τέλος μιας σκληρής σύγκρουσης; O διευθυντής της Milliyet, ο ανταποκριτής της «Süddeutsche Zeitung» και πολίτες περιγράφουν την κατάσταση που επικρατεί στην πόλη και το χάος που απειλεί τη χώρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Eνηλικίωση, αυτή η αναπόφευκτη

Οπτική Γωνία / «Όταν, μεγάλος πια, χάνεις έναν γονιό, είσαι πολύ μεγάλος για να μεγαλώσεις»

Βγάζεις ταυτότητα στα 12, παίρνεις δίπλωμα οδήγησης μετά το λύκειο, έχεις δικαίωμα ψήφου στα 17. Όμως η αληθινή ενηλικίωση έρχεται όταν δεν είσαι πια το παιδί κάποιου.
ΛΙΝΑ ΙΝΤΖΕΓΙΑΝΝΗ
Μιχάλης Τσιντσίνης: «Σοβαρή ενημέρωση δεν σημαίνει και ξενέρωτη» Ή «Δεν λείπει η άποψη αλλά η έρευνα και η νηφάλια σκέψη»

Συνέντευξη / Μιχάλης Τσιντσίνης: «Σοβαρή ενημέρωση δεν σημαίνει και ξενέρωτη»

Ο διευθυντής σύνταξης της κυριακάτικης έκδοσης της «Καθημερινής» δίνει την πρώτη του συνέντευξη και μιλά για το μέλλον των εντύπων, την ποιοτική δημοσιογραφία, τα social media αλλά και την κριτική που έχει δεχθεί κατά καιρούς το μέσο στο οποίο εργάζεται. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τι ήθελε και τι πέτυχε με τον ανασχηματισμό ο Κυριάκος Μητσοτάκης

Βασιλική Σιούτη / Τι ήθελε και τι πέτυχε με τον ανασχηματισμό ο Κυριάκος Μητσοτάκης

Το Μέγαρο Μαξίμου πόνταρε στο επικοινωνιακό φρεσκάρισμα της κυβέρνησης, αλλά, αντί γι’ αυτό, βρέθηκε να αντιμετωπίζει νέες κρίσεις που προέκυψαν από τον ανασχηματισμό.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ

σχόλια

4 σχόλια
Ο Αλφεικός Heathen Κόσμος αυτοδημιούργητος καί φυσικά εξελιζόμενος θά συνεχίσει νά προσφέρει χυμώδεις ερωτικά απελευθερωμένες γυναίκες, μέσα από τίς πλέον αγωνιώδεις αντιπαραθέσεις. Οι άλλοι φύσει δούλοι μέ κλειστά τά μάτια από φόβο περιμένουν νά ξανακούσουνε τά κρύσταλλα τού γυάλινου σπιτιού τους νά σπάνε.
Ναι... όντως η αρθρογράφος επιστρέφει στον εβραιο-χριστιανικό φόβο του αισθήματος, που και αυτός ντάξει...σε κάτι ήθελε να βάλει τάξη, μήπως και οι παγανισμοί το ίδιο δεν επεδίωκαν...; Είναι μια φαντασίωση το να επιμένει κανείς στο αντίθετο...Δομημένες θρησκείες είναι όλες...Όμως πάντως, είμαι σχεδόν σίγουρος, ότι κι η κατσίκα που πήδηξε ο Κρόουλι, του γείτονα θα ταν...Συνεπώς, όσο και να παραδεχτούμε ότι η κοινωνία είναι ένα ..θεμιτό ταμπλό όπου παίζεται το παιχνίδι της ισχύος, ώστε το να βάζεις τάκλιν στο ποδόσφαιρο επιτρέπετε το ίδιο και στην πραγματική ...παιχνιδιάρα ζωή παρά των άγραφων και γραμμένων νόμων και την ιστορικά φυσικώς αναγκαία διατρητότητα των θεμισμένων συστημάτων συνύπαρξης, η Ηθική είχε πάντοτε μεγαλύτερη ανάγκη τους πολέμιούς της ;). Αν οι σκλάβοι είναι τότε αυτοί που υπερασπίζονται ηθικές και τις ιεραρχίες των, σάμπως τί είναι αυτοί που ακολουθούν τους πολέμιους τους; Πουστιά ε; Σόρρυ...Έτσι όμως δεν είναι; στην ζωή δέν γεννιέσαι με το δικαίωμα να είσαι ο ένας ή ο άλλος μαλάκας;Το "καλά να πάθετε" είναι στα χέρια όλων, και είναι αρκετό ακόμα και εκεί που η χαιρεκακία θρέφεται από εκβάσεις μετα-αποκαλυπτικές. Έχει καμιά σημασία άλλωστε;Έχει, στην διαφορά του "καλά να πάθετε" με το "καλά σας έκανα" όταν το τελευταίο είναι σαδιστικό όσο πατάει ο ελέφαντας. Και προς Θεού...δεν θα μιλήσω για κανονικότητα και νοσηρότητα.. Απλώς...ποιος είναι έτοιμος να δοκιμάσει τον εαυτό του στην απόλυτη ελευθερία του και χωρίς(έτσι τους θέλω) να αναλάβει την ευθύνη; Κυρίως φαντάζομαι θα πρεπε αυτοί που σιχαίνονται τον οίκτο...χεχε..(άντε να σας δω...) Ο πόνος που θα παράξει να ενημερώσω βέβαια... νομοτελειακά θα γεννήσει τις έννοιες, τις λέξεις, τον λόγο, άλλωτε ορθό, άλλοτε ορθότερο, για να γραφτούν οι ηθικές, οι αξίες, οι θρησκείες, οι νόμοι κτλ..για να τις αντι-γράψουν μετά οι πολέμιοι τους...Και ο "ορθός λόγος", έξω από τα ηθικα σκευάσματα και την σχέση του καθενός με αυτά, αφορά σε αυτόν που πόνεσε και δικό του κεκτημένο είναι. Τί δηλαδή...να αρχίσουμε να αναρωτιόμαστε αν επί της φασιστικής πράξης φταίει το θύμα; (Μπούμερανγκ)
Αυτό που κατάλαβα κάλα με τα χρόνια,είναι ότι οι περισσότεροι δεν θέλουν να πάθεις κακό,κανένα κακό,αλλά ποτέ μην γίνεις καλύτερος από αυτούς.Προσωπικά ανταγωνιζόμουν μόνο τον εαυτό μου και ποτέ τους άλλους,πάντα χαιρόμουν με τις επιτύχιες των φίλων αλλά και των λιγότερο γνωστών.Την ώρα που κατάλαβα οτι αυτό πολλές φορές δεν είναι αμοιβαίο,απλά σταμάτησα να λέω τι κάνω και τι πετυχαίνω,αλλά εντελώς και σε όλους.