Ο ΛΟΦΟΣ ΤΟΥ ΣΤΡΕΦΗ ΓΙΑ ΑΡΚΕΤΕΣ δεκαετίες δεν ήταν στις προτεραιότητες των δημάρχων που πέρασαν από την Αθήνα. Συντονισμένες εργασίες συντήρησης και αναβάθμισης των υποδομών έχουν να γίνουν από τα μέσα της δεκαετίας του '80 και εν συνεχεία τις αρχές του '90, όταν κατασκευάστηκε το γήπεδο μπάσκετ.
Εκτοτε δεν πραγματοποιήθηκαν ούτε οργανωμένες φυτεύσεις ούτε ενίσχυση του πρασίνου. Οπως επίσης δεν έγινε κάποιο σημαντικό έργο για την αναβάθμιση και τη συντήρηση των υποδομών, οι οποίες βρίσκονταν σε κακό χάλι. Μικρές παρεμβάσεις και εργασίες έγιναν μόνο το 2014 στα απότομα πρανή του λόφου.
Για τον Χάρη Δούκα υπόλογος για την εικόνα αυτή, αλλά και για την ελάχιστη πρόοδο των έργων που ισχυρίζεται ότι σήμερα έχει υπάρξει, είναι ο Κώστας Μπακογιάννης, που «παρακολουθεί αδρανής και αδιάφορος τον χώρο να υποβαθμίζεται και να μετατρέπεται σε πεδίο εντάσεων ακόμη και συγκρούσεων», όπως είπε.
Η ανάπλαση και η χορηγία
Ο Κώστας Μπακογιάννης ανακοίνωσε το 2021 ότι θα έβγαζε τον λόφο του Στρέφη από τον «κύκλο της απαξίωσης», μέσα από ένα πρόγραμμα έργων ανάπλασης και αναβάθμισης των υποδομών του λόφου.
Το πρόγραμμα αυτό μπήκε σε εφαρμογή μέσω μίας ιδιωτικής χορηγίας. Η χορηγία ύψους 1,15 εκ. ευρώ έγινε από την «Prodea Investments», έναν από τους πιο ισχυρούς ομίλους επενδύσεων ακινήτων. Η χορηγία δόθηκε μέσω του προγράμματος του δήμου «Υιοθέτησε την πόλη σου» και τα έργα ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 2022.
Σ' αυτό το πρόγραμμα ανάπλασης βάζει φρένο τώρα ο Χάρης Δούκας, ο οποίος ανέλαβε πρωτοβουλία, όπως λέει, για «να αποχωρήσει η εταιρεία», με την παράλληλη δέσμευση να «ολοκληρωθούν οι απαραίτητες εργασίες για την ασφάλεια των κατοίκων».
Η εγκατάλειψη και η παύση
Από τη νέα δημοτική αρχή υποστηρίζεται ο λόφος του Στρέφη σήμερα «παρουσιάζει εικόνα πλήρους εγκατάλειψης» και τα έργα που θα εκτελούνταν μέσω της ιδιωτικής χορηγίας, δύο χρόνια τώρα, δεν έχουν προχωρήσει.
Για τον Χάρη Δούκα υπόλογος για την εικόνα αυτή, αλλά και για την ελάχιστη πρόοδο των έργων που ισχυρίζεται ότι σήμερα έχει υπάρξει, είναι ο Κώστας Μπακογιάννης, που «παρακολουθεί αδρανής και αδιάφορος τον χώρο να υποβαθμίζεται και να μετατρέπεται σε πεδίο εντάσεων ακόμη και συγκρούσεων», όπως είπε.
Πριν ανάπλαση με ΜΑΤ, τώρα με τη συμμετοχή των κατοίκων
Οι εντάσεις και οι συγκρούσεις για τις οποίες μιλάει ο Χάρης Δούκας αφορoύν τις σφοδρές αντιδράσεις πολιτών και κατοίκων ενάντια στην ανάπλαση του λόφου από όταν το 2021 έγινε γνωστή η «υιοθεσία» της ανάπλασης του Στρέφη από την Prodea.
Από τη στιγμή που ξεκίνησαν τα έργα στον λόφο του Στρέφη, τον Οκτώβριο του 2022, εξελίσσονταν με την παρουσία ισχυρής αστυνομικής δύναμης λόγω των αντιδράσεων που υπάρχουν από πολίτες και κατοίκους της περιοχής.
Η νέα πρόταση που θα αφορά την τύχη των έργων στον λόφο του Στρέφη θα ακολουθήσει τη λογική που θέλει να υπάρχει σε όλα τα έργα των αναπλάσεων η νέα δημοτική αρχή, δηλαδή, «σχεδιασμό, διαβούλευση, μαζί με τους κατοίκους».
Η αντίδραση
Η απόφαση Δούκα για αλλαγή σχεδιασμού στον λόφο του Στρέφη, αλλά και όλα όσα είπε για την ολιγωρία στην εξέλιξη των έργων που γίνονται στον λόφο, προκάλεσαν την αντίδραση του Κώστα Μπακογιάννη. Ο Κ. Μπακογιάννης υποστήριξε ότι η νέα δημοτική «πετάει στο καλάθι των απορριμμάτων τη χορηγία, ύψους άνω του 1 εκατ ευρώ».
Σε αντίθεση με την εικόνα εγκατάλειψης και τα κολλημένα έργα που περιέγραψε ο Χάρης Δούκας, ο Κ. Μπακογιάννης ισχυρίζεται ότι έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές εργασίες, αλλά το έργο μένει ημιτελές». Ανέφερε ακόμη ότι «οι υπολειπόμενες εργασίες είναι σημαντικές όχι μόνο για την ολοκλήρωση του έργου, αλλά και την ασφαλή προσβασιμότητα των επισκεπτών στον χώρο», ενώ ζήτησε από τον Χάρη Δούκα να ανακοινώσει τον νέο σχεδιασμό για το έργο και πώς αυτό θα προχωρήσει μετά την αποχώρηση του χορηγού.
Ο Κ. Μπακογιάννης για άλλη μία φορά ισχυρίστηκε, όπως πολλές φορές δημόσια έχει κάνει, ότι οι αντιδρώντες δεν είναι οι κάτοικοι της περιοχής: «Σήμερα πανηγυρίζουν τα στελέχη της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και οι γνωστοί άγνωστοι. Όχι οι κάτοικοι της περιοχής, όχι όσοι αγωνιούμε για το μέλλον της πόλης και επιδιώκουμε την πρόοδό της», ανέφερε.
Κατηγόρησε μάλιστα τον Χ. Δούκα ότι ο πάγος που έβαλε στα έργα του Στρέφη ήταν «μία προεκλογική συμφωνία κάτω από το τραπέζι» για να λάβει στήριξη από τις δημοτικές παρατάξεις της Αριστεράς, που δεν ήθελαν το έργο.
Η κριτική για τα έργα «κατά παραγγελία της αγοράς»
Για την ανάπλαση στον λόφο του Στρέφη υπήρξαν από την αρχή αντιδράσεις και ο Κ. Μπακογιάννης είχε δεχτεί κριτική ότι προχωράει σε έργα για την πόλη που γίνονται «κατά παραγγελία της αγοράς» και «με όρους real estate».
Και είναι αλήθεια ότι τα έργα στον λόφο του Στρέφη δρομολογήθηκαν χωρίς ανοιχτό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, αλλά με απευθείας ανάθεση στην εταιρεία χορηγό που πραγματοποίησε τη μελέτη και προχώρησε στην εκτέλεση του έργου με εργολάβο δική της επιλογής: Από τους πολιτικούς του αντιπάλους πολλές υποστηρίχθηκε ότι με την ανάθεση του σχεδιασμού του δημόσιου χώρου σε ιδιώτες χορηγούς/δωρητές, εκχωρούσε σε αυτούς βασικές αρμοδιότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Αν και από τις μελέτες του έργου δεν προκύπτει κάποια αλλαγή του δημόσιου χαρακτήρα του χώρου, ούτε και κάποια νέα εμπορική χρήση, εντούτοις υπήρξαν συλλογικότητες και κάτοικοι που αντέδρασαν με συνεχείς κινητοποιήσεις και διαμαρτυρίες στα έργα που πραγματοποιούνταν στον λόφο του Στρέφη: «Δεν έχει καμιά δουλειά μια ιδιωτική κτηματομεσιτική εταιρεία επενδύσεων να αναλαμβάνει έργα του δημοσίου και να παρακάμπτει τις διαδικασίες προκήρυξης διαγωνισμού για τις μελέτες, τις εργασίες, την επιλογή των υλικών κ.λπ. με πρόφαση μια δωρεά», έχει αναφέρει, η Ανοιχτή Συνέλευση για την Υπεράσπιση του Λόφου Στρέφη, όταν το 2021 είχαν ανακοινωθεί από τον κεντρικό δήμο οι παρεμβάσεις στον λόφο.
Για τις συλλογικότητες και τους κατοίκους που αντιδρούν όλα αυτά τα χρόνια, ο πολιτικός σκοπός του δήμου με το πρόγραμμα «Υιοθέτησε την πόλη σου» είναι ο εξευγενισμός του κέντρου και εν προκειμένω, για τον λόφο, η αλλαγή του δημόσιου χαρακτήρα του και η μετατροπή του «σε ένα περιφραγμένο οικόπεδο ιδιωτικών συμφερόντων».
Ολη αυτή την τριετία της σύγκρουσης με τις αυτοδιοικητικές παρατάξεις και τους πολίτες που αντιδρούσαν, ο Κ. Μπακογιάννης αντέτεινε ότι η ανάπλαση του λόφου με τη δωρεά ιδιωτών είναι κάτι που κάνουν «εκατομμύρια εταιρείες στον κόσμο, σε εκατοντάδες πόλεις, για την προβολή της εταιρικής-κοινωνικής τους ευθύνης».
Υποστήριζε επίσης, ότι ο λόφος του Στρέφη, μετά από χρόνια εγκατάλειψης, παραδομένος «στη βρομιά, στην ηχορύπανση, τα ναρκωτικά, τους εμπόρους, το σκοτάδι και σε εκείνους που τον θεωρούν "τσιφλίκι" τους» μετά την ολοκλήρωση των έργων θα αποδοθεί «ως πραγματικός, ελεύθερος χώρος σε όλες και σε όλους» και πως «η Αθήνα δεν μπορεί να είναι όμηρος ιδεοληψιών και σκοπιμοτήτων».
Ποιος θα είναι ο νέος σχεδιασμός;
Το ερώτημα βέβαια που προκύπτει τώρα είναι τι θα γίνει από εδώ και πέρα με τα έργα στον λόφο του Στρέφη. Από τον δήμο Αθηναίων, όπως μαθαίνει η LiFO, διερευνάται ένας νέος σχεδιασμός, καθώς υποστηρίζεται ότι ο υπάρχων «όχι μόνο δεν προχώρησε, αλλά ότι έχει δαπανηθεί ένα μεγάλος μέρος από το ποσό της χορηγίας χωρίς να έχει γίνει τίποτα».
Οπως υποστηρίζουν στον δήμο, «το διάστημα αυτό γίνεται αναλυτική ενημέρωση για το τι έχει γίνει μέχρι σήμερα και σύντομα θα αξιολογηθεί τι θα γίνει στη συνέχεια»: «Αυτό που εμείς γνωρίζουμε μέχρι στιγμής είναι ότι έχουν δαπανηθεί περίπου 650 χιλιάδες ευρώ από το 1,15 εκ. της χορηγίας σε ένα έργο που δεν είχε προχωρήσει».
Από τον δήμο υποστηρίζουν ακόμη ότι «δεν είναι εναντίον των χορηγιών. Ισα ίσα αναζητούμε χορηγίες για να προχωρήσουν πολλά πράγματα στον δήμο. Ακόμη και για τον λόφο του Στρέφη δεν λέμε ότι δεν θα προχωρήσουμε με χορηγίες. Ούτε ότι φταίει ο χορηγός. Απλώς ήταν λάθος η συγκεκριμένη, έτσι όπως υλοποιήθηκε».
Ποιο ήταν το λάθος;
Το λάθος που καταλογίζεται από την πλευρά Δούκα είναι ότι δεν προηγήθηκε διαβούλευση με τους κατοίκους, «μετατρέποντας το έργο και τον χώρο σε πεδίο εντάσεων και συγκρούσεων». Στον νέο σχεδιασμό είναι πολύ πιθανό να μη γίνουν belvedere τα σημεία θέασης δηλαδή, «που έδιναν τη δυνατότητα να αναδειχθεί η κορυφογραμμή του λόφου», σύμφωνα με τον υπάρχοντα σχεδιασμό.
Τον περασμένο Δεκέμβριο το Συμβούλιο της Επικρατείας αποφάσισε την προσωρινή διακοπή των εργασιών για το λεγόμενο belvedere, μετά την προσφυγή 16 κατοίκων της περιοχής. Με την απόφαση επιβλήθηκε ως προσωρινό μέτρο η μη υλοποίηση των προβλεπόμενων μεταλλικών κατασκευών (ανατολικού, δυτικού και ενδιάμεσου belvedere) σε αντίστοιχα σημεία της κορυφογραμμής του Λόφου Στρέφη, έως την έκδοση της οριστικής απόφασης. Η δίκη για την προσφυγή των 16 κατοίκων έχει οριστεί για τον επόμενο Απρίλιο.
Οι κάτοικοι αυτοί προσέφυγαν στο ΣτΕ για να ακυρωθεί η απόφαση της οικονομικής επιτροπής του δήμου Αθηναίων με την οποία είχε εγκριθεί η αποδοχή δωρεάς μελετών και κατασκευαστικών εργασιών της Prodea.
Οι 16 προσφεύγοντες υποστηρίζουν ότι «τα έργα, που ξεκίνησαν στις 3.10.2022, έχουν καταστρέψει πρανή και ριζικό σύστημα δέντρων, οδηγώντας σε πλημμύρες στην περιοχή και στο γειτονικό 36ο Δημοτικό Σχολείο, στις 26.1 και 6.9.2023 και έχουν οδηγήσει στην απώλεια μέρους της προστατευόμενης βραχώδους βλάστησης, γεγονότα για τα οποία έχουν υποβληθεί μηνύσεις και από τη Διεύθυνση Δασών Αθηνών». Αναφέρουν ακόμη, ότι «για καθαρά δικονομικούς λόγους, η Επιτροπή Αναστολών του ΣτΕ, δεν μπορούσε, ακόμη και αν το ήθελε, να κάνει πλήρως δεκτή την αίτηση αναστολής που θα σήμαινε και την πλήρη διακοπή των έργων»/
«Παρόλα αυτά», όπως υποστηρίζουν, «έκρινε ότι έπρεπε να παρασχεθεί αποτελεσματική προσωρινή δικαστική προστασία στη συγκεκριμένη υπόθεση και διέταξε, κατά πλειοψηφία, ως προσωρινό μέτρο τη μη υλοποίηση των προβλεπόμενων belvedere, σε μια σπάνια εφαρμογή σχετικής διάταξης της νομοθεσίας περί ΣτΕ, που αποδεικνύει την πραγματική βούληση της Επιτροπής να λάβει μέτρα προς την κατεύθυνση προστασίας του Λόφου Στρέφη από τις σχεδιαζόμενες επεμβάσεις».
Στην απόφαση αυτή αναφέρθηκε και ο Χάρης Δούκας, όταν ανακοίνωσε την αλλαγή ρότας για τα έργα στον λόφο του Στρέφη, λέγοντας ότι «το Συμβούλιο της Επικρατείας (Δεκεμβριος 2023) εξέδωσε διαταγή να σταματήσουν τα έργα». Η αναφορά αυτή επίσης προκάλεσε την αντίδραση Μπακογιάννη. «Η απόφαση του ΣτΕ επιτρέπει τη συνέχιση όλων των εργασιών του λόφου, με εξαίρεση την προσωρινή διακοπή των εργασιών (και όχι οριστική παύση) για το λεγόμενο belvedere (σημείο θέασης)», ανέφερε.
Πώς και πότε θα προχωρήσουν τα έργα αναβάθμισης στον λόφο του Στρέφη ακόμη δεν έχει διασαφηνιστεί. Προς το παρόν φαίνεται να λήφθηκε μόνο η πολιτική απόφαση να ακολουθηθεί άλλος σχεδιασμός, ο οποίος μένει να φανεί αν θα είναι αποτελεσματικός και θα διασώσει ένα σημαντικό τοπόσημο της πόλης από την παρακμή, χωρίς ταυτόχρονα να αποτελέσει πεδίο έντασης κατοίκων και δημοτικής αρχής.
