Μπορεί ο βρασμένος χυλός από αλεσμένο δίκοκκο σιτάρι ζέας και νερό που κατανάλωναν οι αρχαίοι Έλληνες να θεωρείται συχνά ο πρόγονος του σημερινού γρήγορου πρωινού, όμως η ιδέα της δημιουργίας κρύων δημητριακών για πρωινό υιοθετήθηκε τον 19ο αιώνα.
Το 1863, ο χορτοφάγος Dr. James Caleb Jackson άρχισε να πειραματίζεται με κρύα δημητριακά για να ενισχύσει τις θεραπείες που προσέφερε στο κέντρο εναλλακτικών θεραπειών με νερό που διατηρούσε, πιστεύοντας ότι οι περισσότερες ασθένειες έχουν ως αφετηρία την κακή πέψη. Έψησε λοιπόν αλεύρι ολικής άλεσης τύπου γκράχαμ σε μορφή εύθρυπτων κέικ, τα οποία στη συνέχεια θρυμμάτισε και έψησε ξανά. Τα δημητριακά αυτά τρώγονταν μόνο αν μουλιάζονταν σε γάλα κατά τη διάρκεια της νύχτας. Τα βάφτισε «granula», πιθανότατα από το «granum», τη λατινική λέξη για το σιτάρι.
Ο Jackson δεν άργησε να αποκτήσει ανταγωνισμό, όταν ο συνάδελφός του Dr. John Harvey Kellogg, που διατηρούσε στο Μίσιγκαν ένα άλλο σπα της εποχής, έφτιαξε το δικό του υγιεινό κρύο δημητριακό. Ο Kellogg διηύθυνε το Battle Creek Sanitarium, το οποίο ήταν δημοφιλές σε προσωπικότητες όπως η πρωτοπόρος Αμερικανίδα αεροπόρος Amelia Earhart.
Πιστεύοντας και εκείνος ότι για όλα παίζει ρόλο η σωστή στομαχική λειτουργία, στα τέλη της δεκαετίας του 1870 συνδύασε αλεύρι σίτου, πλιγούρι βρόμης και καλαμποκάλευρο, σε ένα μείγμα που ονόμασε επίσης «granula».
Ο Jackson τον μήνυσε. Ο Kellogg άλλαξε το «u» σε «o» και μέχρι το 1889 πουλούσε δύο τόνους γκρανόλα την εβδομάδα. Έπειτα εφηύρε τη νιφάδα δημητριακών, η οποία οδήγησε στη γνωστή παγκοσμίως αυτοκρατορία των δημητριακών Kellogg's και στη δημιουργία πολλών διαφορετικών ειδών δημητριακών που επισκίασαν τη γκρανόλα.
Με την γκρανόλα μπορείτε να φτιάξετε γλυκά για πάρτι όπως cheesecake, κορμό ή τούρτες, ή να τη χρησιμοποιήσετε σαν βάση για διάφορες μπάρες, ακόμα και αντί για κρουτόν στη σαλάτα.
Κατά σύμπτωση, σχεδόν την ίδια ακριβώς εποχή με τη διαμάχη Jackson - Kellogg, ένας Ελβετός γιατρός ανέπτυξε ένα άλλο, παρόμοιο προϊόν, γνωστό ως μούσλι. Όπως και ο Jackson, έτσι και ο Dr. Maximilian Bircher-Benner δημιούργησε το νέο του πρωινό τρόφιμο ως μια πιο υγιεινή επιλογή για τους ασθενείς. Η διαφορά είναι ότι η γκρανόλα ψήνεται, οι σημερινές εμπορικές περιέχουν μπόλικη ζάχαρη και άλλα γλυκαντικά, ενώ το μούσλι είναι ωμό και συνήθως έχει πολύ λιγότερη ζάχαρη.
Το πρώτο σύγχρονο δημητριακό αναβίωσε στα τέλη της δεκαετίας του '60 και συνδέεται με το κίνημα των χίπις. Ήταν το δικό τους πρωινό, η υγιεινή απάντηση στα πλούσια σε ζάχαρη δημητριακά της εποχής. Η συνταγή του Layton Gentry (γνωστός και ως Johnny Granola Seed) ήταν ένα μείγμα από βρόμη, φύτρα σιταριού και σουσάμι. Αποφάσισε να πουλήσει την εναλλακτική συνταγή του και έτσι η πρώτη εμπορική, μαζικής παραγωγής γκρανόλα, η Heartland Natural Cereal, παρουσιάστηκε το 1972 με διαφημιστικό της μότο το «Θυμάσαι πώς ήταν, Αμερική;».
Όπως θα εξηγούσε στο «Rolling Stone» λίγα χρόνια αργότερα ο Jim Matson που ίδρυσε την εταιρεία, «πολλοί άνθρωποι αισθάνονταν ότι ο κόσμος μας έχει γίνει πολύ περίπλοκος, πολύ τεχνητός. Υπήρχε η ανάγκη να επιστρέψουμε σε έναν απλούστερο τρόπο ζωής». Από τότε μέχρι σήμερα εκατοντάδες γεύσεις, μάρκες και ποικιλίες γκρανόλα βρίσκονται στα ράφια κάθε σούπερ μάρκετ και παντοπωλείου στην Αμερική και σε όλο τον κόσμο.
Πρόκειται για ένα προϊόν που έφυγε και επανήλθε στη μόδα πολλές φορές. «Η γκρανόλα, το χαρακτηριστικό τρόφιμο της δεκαετίας του 1960, βρίσκει νέα ζωή στη δεκαετία του '90», έγραφαν οι «New York Times». «Νομίζω ότι η γκρανόλα θα είναι το cupcake του '09», προέβλεψε ο συνιδρυτής του Brooklyn Flea, Eric Demby, ενώ τη δεκαετία του 2010 πάλι οι «New York Times» έγραφαν ότι η γκρανόλα «αντάλλαξε το χοντρό πουλόβερ με ένα μικρό μαύρο φόρεμα» και άρχισε να εμφανίζεται σε πολλά μενού στην Αμερική.
Το 2008, δύο παλιοί φίλοι, ο Geoff Gordon και ο Keith Cooper, ξεκίνησαν το Providence Granola Project, το οποίο παρέχει εργασία σε πρόσφυγες με την παρασκευή χειροποίητης γκρανόλας. Την ίδια χρονιά η Nekisia Davis ίδρυσε την Early Bird – μία από τις πρώτες νέας γενιάς γκρανόλα, που παρασκευάζεται με ελαιόλαδο.
Το 2021, σύμφωνα με την Tastewise, μια εταιρεία πρόβλεψης και πληροφόρησης για τις διατροφικές τάσεις, η αυξανόμενη δημοτικότητα που παρουσιάζουν οι δίαιτες keto και paleo έχει οδηγήσει στη δημιουργία ποικιλιών γκρανόλας χωρίς σιτηρά, που παρασκευάζονται με ξηρούς καρπούς, σπόρους και ένα μείγμα φυτικών εκχυλισμάτων από σπανάκι, μπρόκολο, καρότα, ντομάτες, παντζάρια και μανιτάρια shiitake.
Creative director στο βρετανικό δημιουργικό γραφείο Billion Dollar Boy, o Tom Bannister ισχυρίζεται ότι δεν το είχε βάλει σκοπό να ξεκινήσει μια εταιρεία δημητριακών, ότι απλώς αγαπούσε τη γκρανόλα, αλλά όταν είσαι influencer του Instagram παντρεμένος με μια διασημότητα του Instagram, αυτά τα πράγματα απλά συμβαίνουν.
Μέχρι που η σύζυγός του Eva Chen, επικεφαλής των συνεργασιών μόδας στο Instagram, αρχίζει να δημοσιεύει βίντεο με εκείνον να φτιάχνει και να δοκιμάζει διάφορα είδη γκρανόλας. Και κάπως έτσι δημιουργήθηκε το brand Tom's Perfect 10 που κάθε μήνα προσφέρει άλλη γεύση, κάθε σακουλάκι του κοστίζει 20 δολάρια και κάποια στιγμή είχε μια λίστα αναμονής 17.000 ατόμων.
Αν πληκτρολογήσετε στην αναζήτηση του instagram τη λέξη granola θα σας εμφανιστούν διάφοροι σχετικοί λογαριασμοί –- brand που ασχολούνται με μια μικρή, χειροποίητη παραγωγή, και μερικοί από αυτούς είναι ελληνικοί.
«Νομίζω πως τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερος κόσμος ανακαλύπτει τρόπους για να παράγει κάτι "σπιτικό". Ειδικά στην πρώτη καραντίνα έγινε πιο έντονο όλο αυτό, λόγω του ότι όλοι ήμασταν κλεισμένοι μέσα και είχαμε περισσότερο χρόνο να ασχοληθούμε με τη μαγειρική και τα ψησίματα. Τότε δημιούργησα και εγώ τη δική μου γκρανόλα, την έφτιαξα αρχικά για εμένα. Μου άρεσε σαν ιδέα το γεγονός πως ήταν πολύ πιο υγιεινή συγκριτικά με ό,τι άλλο είχα δοκιμάσει στην αγορά. Στη συνέχεια άρχισα να φτιάχνω για φίλους και κάπως έτσι ξεκίνησε για μένα αυτό το ταξίδι», περιγράφει η Έλενα Λεωνίδα του @youngforks.
Με καρύδα, με κακάο, με φυστικοβούτυρο, με πραλίνα φουντουκιού, με καραμελωμένους ξηρούς καρπούς και σταφίδες, αυτές είναι οι γεύσεις που προσφέρει αυτήν τη στιγμή.
«Η γκρανόλα μπορεί να συνδυαστεί σε ένα υγιεινό πρωινό με γιαούρτι και διάφορα φρούτα και αντίστοιχα σε ένα light βραδινό, ενώ μέσα στην ημέρα μπορεί να καταναλωθεί σαν σνακ. Μπορεί να γίνει topping σε ένα smoothie και σε ένα acai bowl».
Πίσω από το @marisias_granola βρίσκεται η διαιτολόγος Μαρίσια Κανταρέλη, η οποία έχει δημιουργήσει αρκετές συνταγές για να μπορούν οι διαιτώμενοι να έχουν υγιεινές επιλογές χωρίς να στερηθούν την απόλαυση. Και εκείνη ασχολήθηκε με την γκρανόλα σε περίοδο καραντίνας.
«Ο κόσμος πλέον ενημερώνεται για τη διατροφή και μαθαίνει να διαβάζει ετικέτες τροφίμων. Έτσι, έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στα βιομηχανοποιημένα τρόφιμα και επιλέγει να παρασκευάζει ο ίδιος την τροφή του. Οι πελάτες μου δυσκολεύονται να βρουν μια υγιεινή επιλογή για το πρωινό ή το snack τους. Τα περισσότερα συσκευασμένα προϊόντα είτε είναι πολύ υψηλά σε θερμίδες, είτε δεν περιλαμβάνουν ποιοτικά υλικά. Ως διατροφολόγος πάντα προσέχω την ισορροπία τόσο σε θερμίδες όσο και σε θρεπτικά συστατικά και μακροστοιχεία, η οποία είναι απαραίτητη για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού».
Η γκρανόλα της περιέχει βιολογικά υλικά χωρίς καθόλου ζάχαρη ή τεχνητά γλυκαντικά, δεν περιέχει γλουτένη, φοινικέλαιο και αρωματικές ύλες. «Μπορείτε να την καταναλώσετε σαν πρωινό με γιαούρτι ή γάλα αμυγδάλου ή φρούτα. Μπορείτε επίσης να φτιάξετε με αυτή γλυκά για πάρτι, όπως cheesecake, κορμό ή τούρτες, ή να τη χρησιμοποιήσετε σαν βάση για διάφορες μπάρες, ακόμα και αντί για κρουτόν στη σαλάτα». Οι γεύσεις της: φυστικοβούτυρο, σοκολάτα, πορτοκάλι και μελομακάρονο.
Η Φιλίππα Νάκα του @philsgranola δοκίμασε για πρώτη φορά γκρανόλα στη Νέα Υόρκη, και εκεί άρχισε να φτιάχνει τη δική της. «Θυμάμαι να κάνω διάφορες συνταγές με τις φίλες μου από το πανεπιστήμιο, οι οποίες ήταν από διαφορετικές χώρες. Ενώ ψήναμε μαζί, καθεμία έβαζε κι ένα διαφορετικό υλικό από τη χώρα της, που μπορεί να ήταν άγνωστο σε μια άλλη, αυτό προσπαθώ να κάνω μέχρι σήμερα με τις συνταγές μου. Εγώ τους έμαθα το καλό ελαιόλαδο κι εκείνες έμαθαν σ’ εμένα το λάδι καρύδας. Από τότε το baking μου μοιάζει κάθε φορά με ταξίδι».
Μαζί με τις παραγγελίες, το αγαπημένο της σχόλιο που λαμβάνει με DM είναι πως τα προϊόντα του Phil’s Granola δεν έχουν καμία σχέση με του εμπορίου. «Προσπαθώ να συνδυάζω την ευεξία με την απόλαυση, αυτό είναι και η γκρανόλα μου».
Τα υλικά που χρησιμοποιεί είναι βιολογικά, τα γλυκαντικά είναι φυσικά, για παράδειγμα η almond vanilla granola της φτιάχνεται με βρόμη, αμύγδαλα, σιρόπι σφενδάμου, λάδι καρύδας, βανίλια Μαδαγασκάρης, κανέλα Κεϋλάνης και ξύσμα πορτοκαλιού. «Νομίζω ότι όσοι επιλέγουν την γκρανόλα μου είναι εκείνοι που αγαπούν τις γνήσιες και πλούσιες γεύσεις, χωρίς όμως να παραβλέπουν το κομμάτι της υγιεινής διατροφής. Μπορούμε με περηφάνια να μοιραστούμε μαζί σας ότι πλέον είμαστε πιστοποιημένο βιολογικό προϊόν. Η παραγωγή εξακολουθεί να είναι vegan και homemade (δηλαδή φτιαγμένη εξαρχής από υλικά υψηλής ποιότητας, φυσικά γλυκαντικά και καθόλου επεξεργασμένη ζάχαρη, χωρίς φοινικέλαιο, αλκοόλες ζάχαρης, σιρόπι καλαμποκιού κ.λπ.).
H Almond Vanilla είναι η πρώτη γεύση που βγήκε και η πιο ευπώλητη μέχρι σήμερα, η Dark Choco Chip έχει κομματάκια σοκολάτας από 100% κακάο χωρίς ζάχαρη, η Lemon Blueberry απευθύνεται στους λάτρεις των γλυκόξινων γεύσεων.
Η Total No Grainer είναι μια νέα γεύση του Phil’s Granola η οποία δεν έχει βρόμη, είναι φτιαγμένη δηλαδή μόνο με ξηρούς καρπούς και σπόρους – ιδανική για όσους ακολουθούν μια διατροφή χωρίς γλουτένη. Η Peanut Butter GF είναι επίσης καινούργια και gluten free.
Η Φιλίππα Νάκα ξεκίνησε ως baker του instagram και αυτήν τη στιγμή η γκρανόλα της βρίσκεται σε 25 επιλεγμένα καταστήματα, ενώ δημιούργησε και το δικό της μαγαζί (Θεμιστοκλέους 26, Άλιμος) αποκλειστικά αφιερωμένο σε αυτό το προϊόν.
Γκρανόλα θα βρείτε και στον πολυσυζητημένο third wave φούρνο του Κολωνακίου, στην Kora (Παναγιώτου Αναγνωστοπούλου 44). Σε μια προσπάθεια να μειώσουν τη φύρα που προκαλείται κατά τη διαδικασία παραγωγής των προϊόντων viennoiserie, επαναχρησιμοποιούν τη ζύμη και φτιάχνουν νόστιμα, τραγανά, καραμελωμένα κρουασάν. Στη συνέχεια προσθέτουν βρόμη, κολοκυθόσπορους, αμύγδαλα, σταφίδες και κανέλα.
