«Malvasia Festival Monemvasia»: Ένα μυθικό κρασί επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο του

«Malvasia Festival Monemvasia»: Ένα μυθικό κρασί επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο Facebook Twitter
Για τρεις μέρες το κάστρο της Μονεμβασιάς αλλά και το ομώνυμο χωριό ήταν γεμάτα από ένα πολύχρωμο πλήθος.
0

Το «πέτρινο καράβι» του Γιάννη Ρίτσου, το «Περιώνυμον Άστυ» του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’, η βυζαντινή Καστροπολιτεία της Μονεμβασίας, πριν αποτελέσει πόλο έλξης για Έλληνες και ξένους επισκέπτες, ούσα πανέμορφη, υπήρξε ο γενέθλιος τόπος ενός μυθικού κρασιού, του Μονεμβασία-Malvasia.

«Η κυριαρχία του ελληνικού κρασιού Μονεμβασία-Malvasia στις ξένες αγορές της Ανατολής και της Δύσης κράτησε πέντε ολόκληρους αιώνες: άρχισε να παράγεται πριν από τον 13ο αιώνα στη βυζαντινή Μονεμβασιά. Κανένα άλλο κρασί δεν απόχτησε τόση φήμη κατά τον Μεσαίωνα αλλά και την Αναγέννηση και κανένα όνομα κρασιού από τότε μέχρι σήμερα δεν έχει τόσο ενδιαφέρουσα ιστορία», γράφει η Σταυρούλα Κουράκου, πρώην πρόεδρος του Διεθνούς Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου.

Το 1214 συναντάμε την πρώτη σχετική μαρτυρία, καθώς ο μητροπολίτης Εφέσου Νικόλαος Μεσαρίτης αναφέρει ότι ο περίφημος για την ποιότητά του Μονεμβάσιος οίνος προσφερόταν σε μεγάλη αφθονία στο αυτοκρατορικό τραπέζι της λατινοκρατούμενης Κωνσταντινούπολης («ο Μονεμβάσιος εις πλησμονήν ημίν εκιρνάτο).

Το μυθικό κρασί που αγάπησαν αυτοκράτορες και κουρσάροι, συγγραφείς και ζωγράφοι, το συναντάμε και στα δημοτικά μας τραγούδια: «Φέρτε κρασί της Μαλβασιάς, κρασί της Μοναβασίας, που πίνουνε οι άρρωστοι και βρίσκουν την υγειά τους». 

Στις πλαγιές του Πάρνωνα (Μαλεβός) καλλιεργούνταν τοπικές ποικίλες σταφυλιών, με κυριότερη τη Μονεμβασιά, από τις οποίες παραγόταν γλυκός λιαστός οίνος, ο Μονεμβάσιος ή Μονεμβασιώτης ή Μονεμβασία. Καθώς η Μονεμβασιά ήταν κέντρο ανεφοδιασμού των διερχόμενων πλοίων από Ανατολή και Δύση, οι Μονεμβασιώτες εμπορεύονταν το κρασί, το οποίο οι Βενετοί και Γενουάτες έμποροι πωλούσαν με το όνομα «Malvasia». Κατά τον 14ο αιώνα μεγάλες ποσότητες Μαλβαζία εξάγονταν από τη Μονεμβασιά μέσω των νησιών της Πάρου/Κυκλάδων και της Κρήτης (Candia).

Το 1514 η διοίκηση της Βενετίας χορήγησε σε είκοσι καταστηματάρχες άδεια να ανοίξουν μαγαζιά στην πόλη για να πουλούν αποκλειστικά κρασί Μαλβαζία. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα το κρασί Μαλβαζία ήταν τόσο διαδεδομένο μεταξύ των Βενετών εμπόρων, που ονόμασαν τα οινοπωλεία τους «Malvasie».

«Malvasia Festival Monemvasia»: Ένα μυθικό κρασί επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο Facebook Twitter
Παλιός χάρτης της Μονεμβασιάς.

Η φήμη του Μαλβαζία απλώνεται παντού, όλοι μιλούν γι' αυτόν. «Να με πνίξετε σ’ ένα βαρέλι με κρασί Μαλβαζία», θα ζητήσει ο Γεώργιος Πλανταγενέτης, δούκας του Κλάρενς, στον «Ριχάρδο ΙΙΙ» του Σαίξπηρ (1592-1594). Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι θα αποκτήσει τον δικό του μικρό αμπελώνα με Μαλβαζία στο Μιλάνο, ενώ ο Τζουζέπε Γκαριμπάλντι καλλιεργούσε Μαλβαζία στην Carpera της Σαρδηνίας. Ο νομπελίστας συγγραφέας Τόμας Μαν φέρνει από το κελάρι δύο φιάλες Μαλβαζία στο έργο του «Buddenbrooks». Ο Μαρτίνος Λούθηρος αναφέρεται συχνά στον Μαλβαζία, όπως και ο Αλέξανδρος Δουμάς και ο Γκι ντε Μοπασάν. Ο Τζουζέπε Βέρντι ήταν, επίσης, πολύ καλός φίλος του Μαλβαζία.

Το μυθικό κρασί που αγάπησαν αυτοκράτορες και κουρσάροι, συγγραφείς και ζωγράφοι, το συναντάμε και στα δημοτικά μας τραγούδια: «Φέρτε κρασί της Μαλβασιάς, κρασί της Μοναβασίας, που πίνουνε οι άρρωστοι και βρίσκουν την υγειά τους». 

Η Μονεμβασιά θα πέσει στα χέρια των Τούρκων τον 16ο αιώνα, οι κάτοικοι θα φύγουν, τα αμπέλια θα καταστραφούν… Ο Μονεμβασίτης οίνος θα εκλείψει, η παραγωγή του Malvasia, όμως, θα συνεχιστεί στις Κυκλάδες και στη Βενετοκρατούμενη Κρήτη. Μέχρι τα μέσα του 17ου αιώνα θα ταξιδέψει σε όλες τις αγορές της Ανατολής και της Δύσης, σε όλα τα λιμάνια της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας.

«Malvasia Festival Monemvasia»: Ένα μυθικό κρασί επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο Facebook Twitter
Κρασιά Μαλβαζία παραγωγής 2010.

Σήμερα, η καλλιέργεια των σταφυλιών Malvasia διαφόρων τύπων και η παραγωγή κρασιού Malvasia εκτός από τη Μεσόγειο και την Ευρώπη (Κροατία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία) έχει εξαπλωθεί σε χώρες όπως οι ΗΠΑ (Καλιφόρνια, Αριζόνα, Νέο Μεξικό), η Αργεντινή, η Βραζιλία και η Αυστραλία.

Το όνομα Μαλβαζία έχει χρησιμοποιηθεί για διάφορες ποικιλίες αμπέλου καθώς και παρόμοια κρασιά, συχνά πολύ διαφορετικά από το αρχικό κρασί της Μονεμβασιάς. Το γεγονός αυτό πυροδότησε την παραγωγή του Μαλβαζία σε πολλές περιοχές, χτίζοντας τον δικό του μύθο για την ποικιλία και τον οίνο, ενίοτε με διαφωνίες σχετικά με την προέλευση της ποικιλίας, την αυθεντικότητά της, ακόμη και την επιστημονική τεκμηρίωση.

Στην Ελλάδα η αναβίωση του Μαλβαζία ξεκίνησε στη Μονεμβασιά από τις αρχές του 21ου αιώνα, όταν ο Γιώργος και η Έλλη Τσιμπίδη, με τη στήριξη της δρ. Σταυρούλας Κουράκου και τη συμβολή του Ινστιτούτου Οίνου και των Γεωπονικών Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης, έφεραν και πάλι μετά από πέντε αιώνες το μυθικό γλυκό κρασί από λιαστά σταφύλια –ΠΟΠ Μονεμβασία-Malvasia από το 2010– στο «Υπερνεφελές Κάστρο». Σήμερα στην Ελλάδα παράγονται τέσσερις ΠΟΠ Malvasia οίνοι: στη Μονεμβασιά, στην Πάρο και στην Κρήτη (Χάνδακας-Candia, Σητεία).

«Malvasia Festival Monemvasia»: Ένα μυθικό κρασί επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο Facebook Twitter
Φωτογραφία από δρώμενο του φεστιβάλ.

Έχοντας ως αφορμή τον στίχο του Μονεμβασιώτη ποιητή Γιάννη Ρίτσου «Και τι ήταν; Αντεστραμμένος χρόνος;», πραγματοποιήθηκε στις 9-11 Ιουνίου 2023 το «Malvasia Festival Monemvasia», το πρώτο διεθνές φεστιβάλ Μαλβαζία με έδρα τη Μονεμβασιά, σηματοδοτώντας την επιστροφή στον γενέθλιο τόπο τού πιο φημισμένου κρασιού της ιστορίας.

Το φεστιβάλ αποτελεί μέρος του Έργου Διακρατικής Συνεργασίας –ανάμεσα στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Κροατία– με τίτλο «The Malvasia Myth», που προωθεί τη δικτύωση, τη συνεργασία και την ανάδειξη των περιοχών παραγωγής Μαλβαζία οίνου και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους, δηλαδή την ιστορία, την παράδοση, τη φύση, τη γαστρονομία και τον πολιτισμό.

Στόχος είναι η μελέτη και καταγραφή των ιστοριών από όλες τις περιοχές παραγωγής Μαλβαζία, χτίζοντας ένα συνολικό αφήγημα, έναν «μύθο» για την ιστορία και τον πολιτισμό του Μαλβαζία οίνου, με σύγχρονο τρόπο και ματιά, δημιουργώντας ένα νέο «cultural brand» για τη μυθική διαδρομή του οίνου, για τη διαφορετική εμπειρία που προσφέρει κάθε περιοχή παραγωγής και για την πολιτιστική αξία των «Δρόμων κρασιού του Μαλβαζία».

«Malvasia Festival Monemvasia»: Ένα μυθικό κρασί επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο Facebook Twitter
Γευστικές δοκιμές Μαλβαζία οίνου από οινοποιεία της Ελλάδας και του εξωτερικού.
«Malvasia Festival Monemvasia»: Ένα μυθικό κρασί επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο Facebook Twitter
Κρασιά Μαλβαζία από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

Για τρεις μέρες το κάστρο της Μονεμβασιάς αλλά και το ομώνυμο χωριό ήταν γεμάτα από ένα πολύχρωμο πλήθος. Ντόπιοι, καλεσμένοι του φεστιβάλ αλλά και τουρίστες αγκάλιασαν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις πολλές και ποικιλόμορφες εκδηλώσεις. Περιηγήσεις στο Κάστρο, δρώμενα, συναυλίες, γευστικές δοκιμές Μαλβαζία οίνου από οινοποιεία της Ελλάδας και του εξωτερικού, παρουσίαση του έργου «Γαστρονομικοί προορισμοί» αλλά και γευσιγνωσία τοπικών προϊόντων, ήταν μερικά μόνο από όσα επιφύλαξε το φεστιβάλ σε όσους το παρακολούθησαν.

Η ημερίδα «Εμπειρίες Μαλβαζία του κόσμου», με τη συμμετοχή επιστημόνων και ειδικών από περιοχές παραγωγής Μαλβαζία οίνου στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία και την Κροατία, τράβηξε την προσοχή όποιων επιθυμούσαν να μάθουν περισσότερες πληροφορίες για τις εμπειρίες και τις πρακτικές όσων ασχολούνται με τον οίνο αλλά και την ανάδειξη και προβολή του μύθου του.

«Malvasia Festival Monemvasia»: Ένα μυθικό κρασί επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο Facebook Twitter
Συναυλία στο πλαίσιο του φεστιβάλ.

Ξεχωριστή στιγμή ήταν το masterclass που πραγματοποιήθηκε από τον πρόεδρο της Πανελλήνιας Ένωσης Οινοχόων, Ανδρέα Ματθίδη, ο οποίος παρουσίασε αναλυτικά 14 οίνους Μαλβαζία από τις τέσσερις χώρες που συμμετείχαν στο φεστιβάλ. 

Τέλος, με ιδιαίτερη συγκινησιακή φόρτιση έγινε η πρώτη επίσημη παρουσίαση του κύκνειου άσματος της μεγάλης κυρίας του ελληνικού κρασιού, Σταυρούλας Κουράκου, «MALVASIA, ο περιώνυμος οίνος χθες και σήμερα». Η «κυρά των αμπελιών», η συμβολή της οποίας υπήρξε ανεκτίμητη και καθοριστική στην αναβίωση του Μονεμβασία-Malvasia, αν και δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στην εκδήλωση, ήταν από τα πρόσωπα που σφράγισαν το «Malvasia Festival Monemvasia». 

Γεύση
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

47’ λεπτά με την Paisley Tara Kennett

Paisley Tara Kennett / «Ο καλός σομελιέ οφείλει να τους κάνει όλους να νιώθουν ευπρόσδεκτοι»

Το πιο πιθανό είναι ότι οι σομελιέ θα είναι οι επόμενοι σταρ της αθηναϊκής εστίασης και εμείς μιλήσαμε με μία από εκείνους που διαμορφώνουν αυτήν τη στιγμή την άποψη που έχει η πόλη για το κρασί. Η general manager του Pharaoh, που μαγεύτηκε απ’ όσα δίνει ο ελληνικός αμπελώνας, εξηγεί γιατί η φιλοξενία πρέπει να αντιμετωπίζεται ως καριέρα και όχι ως κάτι ευκαιριακό, ενώ μας προτείνει να δοκιμάσουμε να συνδυάσουμε τη λιπαρότητα μιας γαλατόπιτας με την οξύτητα μια σαμπάνιας.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
«Πείτε άφοβα τι σας αρέσει και ρωτήστε για να μάθετε»: Ένας master of wine μας λύνει βασικές απορίες για το κρασί

Γεύση / «Πείτε άφοβα τι σας αρέσει και ρωτήστε για να μάθετε»: Ένας master of wine μας λύνει βασικές απορίες για το κρασί

Ο ρέκτης του κρασιού Γιάννης Καρακάσης έχει γράψει δύο από τα πιο σημαντικά βιβλία για τον ελληνικό αμπελώνα, ενώ παράλληλα είναι o ιδρυτής του 50 Great Greek Wines. Του ζητήσαμε να μας απαντήσει όσο πιο απλά γίνεται σε απορίες γύρω από το κρασί που έχουν οι μη ειδικοί και συχνά ντρέπονται να τις λύσουν.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Η Χλόη Χατζηβαρύτη πιστεύει ότι η κουλ πλευρά του κρασιού είναι το μέλλον

Γεύση / Η Χλόη Χατζηβαρύτη πιστεύει ότι η κουλ πλευρά του κρασιού είναι το μέλλον

Η νεαρή οινοποιός που μοιράζει τη ζωή της μεταξύ Γουμένισσας και Θεσσαλονίκης φτιάχνει κρασιά για τα οποία μπορεί να ακούσετε ότι «είναι πολύ σωστά για να είναι φυσικά», αλλά, όπως υποστηρίζει και η ίδια, ό,τι είναι φυσικό δεν είναι απαραίτητα και καλό.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Καπάνι Μάρκετ: Ένα οινορεστοράν που παντρεύει Βορρά, Βαλκάνια και Ανατολή

Γεύση / Καπάνι Μάρκετ: Ένα οινορεστοράν που παντρεύει Βορρά, Βαλκάνια και Ανατολή

Ο σεφ Δημήτρης Μπαλάκας σιγομαγειρεύει σχεδόν τα πάντα στον ξυλόφουρνο, «ψήθηκε» με τις παραδοσιακές γεύσεις στον φούρνο του παππού και της γιαγιάς του, και μοιράστηκε μαζί μας τρεις αυθεντικές συνταγές από τη Φλώρινα.
ΝΙΚΗ ΜΗΤΑΡΕΑ
Γκίκας Ξενάκης

Γκίκας Ξενάκης / «Έχω κάνει λάθη – δούλεψα πολύ με τον εαυτό μου για να τους σέβομαι όλους στην κουζίνα»

Μεγαλώνοντας στη Θήβα, αγάπησε το φρέσκο ψάρι, τα άγρια χόρτα και τις ταπεινές συνταγές. Αν και είχε αρχικά πολύ κακή εικόνα για τους μάγειρες, εξελίχθηκε σε σεφ για τον οποίο –όπως είπε ο Επίκουρος– μπορούσε να καταλάβει κανείς ένα πιάτο του με κλειστά τα μάτια. Ο «τιμονιέρης» της κουζίνας του Aleria, Γκίκας Ξενάκης, είναι ο Αθηναίος της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πούλοι και κουκνούκοι, τα ζυμαρένια ειδώλια της Ανάστασης

Γεύση / Πούλοι και κουκνούκοι, τα ζυμαρένια ειδώλια της Ανάστασης

Ευφάνταστα τσουρέκια και καλιτσούνια της Λαμπρής, που βγαίνουν σε ποικίλα σχήματα και εκδοχές στα νησιά του Αιγαίου, θυμίζουν ζυμαρένια μικρογλυπτά και αναδίδουν την αρχοντική ευωδιά των ημερών.
ΝΙΚΟΣ Γ. ΜΑΣΤΡΟΠΑΥΛΟΣ
Πώς ο Ιωσήφ Ζησιάδης δημιούργησε το μοναδικό οινοποιείο της Πάτμου

Το κρασί με απλά λόγια / Πώς ένας πρώην υπουργός της Ελβετίας έγινε ο μοναδικός οινοποιός της Πάτμου

Η Υρώ Κολιακουδάκη Dip WSET και ο Παναγιώτης Ορφανίδης φιλοξενούν τον Ιωσήφ Ζησιάδη, έναν άνθρωπο με πολυδιάστατη πορεία που κάποια στιγμή αποφάσισε να δημιουργήσει το μοναδικό οινοποιείο της Πάτμου.
THE LIFO TEAM
Από arrancini μέχρι καλαμάκι συκώτι στο χέρι: Αυτό είναι το νέο αθηναϊκό street food

Γεύση / Από arrancini μέχρι καλαμάκι συκώτι στο χέρι: Αυτό είναι το νέο αθηναϊκό street food

H Αθήνα έχει πολλά στριτφουντάδικα. Όμως κάποια νέα, εκτός από το ότι ανεβάζουν το επίπεδο, έχουν καταφέρει να γίνουν instant συνήθεια για το προσεγμένο φαγητό τους, αλλά όχι μόνο γι' αυτό.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Σουπιοπίλαφο

Γεύση / Σουπιοπίλαφο: Η μυστηριώδης γεύση του Αιγαίου

Από τον μινωικό πολιτισμό και τα κύπελλα του μέχρι τα σύγχρονα τσουκάλια, το μελάνι της σουπιάς συνεχίζει να αφήνει το αποτύπωμά του, ενώ το σουπιοπίλαφο αναδεικνύει τη μοναδικότητά του, τόσο στην εμφάνιση όσο και στο γευστικό του αποτέλεσμα.
ΝΙΚΟΣ Γ. ΜΑΣΤΡΟΠΑΥΛΟΣ
Νάπολη: Γιορτάζοντας τη χαρά της ζωής στη σκιά του Βεζούβιου

Nothing Days / Νάπολη: Γιορτάζοντας τη χαρά της ζωής στη σκιά του Βεζούβιου

Ένα «ανοιξιάτικο» τριήμερο σε μία πόλη που ξέρει από φυσικές καταστροφές αλλά ξέρει και να υμνεί τη ζωή, και μία μεγάλη βόλτα στην Πομπηία και στο Ερκολάνο. Από το αρχαίο «fast food» στις σύγχρονες γεύσεις της ναπολιτάνικης κουζίνας.
M. HULOT