Το υπαίθριο θέατρο του Λυκαβηττού είναι, αναμφίβολα, ταυτισμένο με χιλιάδες αναμνήσεις από πολυάριθμες συναυλίες διεθνών και εγχώριων καλλιτεχνών, αξέχαστες παραστάσεις, φοιτητικά ξενύχτια, μια μαγευτική θέα στο λεκανοπέδιο της Αττικής, ανεξίτηλες ιστορίες παρατηρώντας τα φώτα της πόλης αλλά και ατελείωτα καλοκαιρινά ραντεβού. Πρόκειται για έναν απ’ τους σημαντικότερους πολιτιστικούς χώρους της Αθήνας. Αν και είχε προηγηθεί η λειτουργία του από το 1936 ως θέατρο της ΕΟΝ (με αφορμή τις παραστάσεις της ΕΟΝ χαράχτηκε ο σημερινός δρόμος που ανεβαίνουν τα αυτοκίνητα), η ιστορία του, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, ξεκινά ουσιαστικά στα μέσα της δεκαετίας του ’60 στον χώρο ενός παλιού λατομείου πέτρας. Εκμισθώθηκε τον Οκτώβριο του 1964 από την αλησμόνητη ερμηνεύτρια του αρχαίου δράματος Άννα Συνοδινού για περίπου είκοσι χρόνια, με άδεια κατασκευής θεάτρου αλλά και με την υποχρέωση να επιστρέψει στην κυριότητα του Δημοσίου μετά την πάροδο της περιόδου της μίσθωσης. Η πρώτη παράσταση δόθηκε τον Ιούνιο του 1965, με την ίδια πρωταγωνίστρια ως «Αντιγόνη» του Σοφοκλή. Μάλιστα, ο τότε πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου, που παρευρέθηκε στην εναρκτήρια παράσταση, έναν μήνα πριν ξεσπάσουν τα Ιουλιανά, δήλωνε: «Η έμπνευση αυτού του θεάτρου οφείλεται στην Άννα Συνοδινού, δόξα του ελληνικού θεάτρου, που συνδυάζει την καλλιτεχνική ευαισθησία με την ανυποχώρητη θέληση».
«Ανακατασκευάζουμε το θέατρο και το διαμορφώνουμε όπως ακριβώς το είχε σχεδιάσει ο σπουδαίος αρχιτέκτονας Τάκης Ζενέτος και ταυτόχρονα δίνουμε ιδιαίτερη βαρύτητα στη συνολική ανάπλαση του λόφου και των υποδομών του» — Κ. Μπακογιάννης
Το θέατρο κατασκευάστηκε από τον πρωτοπόρο αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτο και αποτελούνταν από μεταλλικό σκελετό με ξύλινη επένδυση για τα καθίσματα, ώστε να είναι ορατές οι σκαλωσιές. Επίσης, χτίστηκε σε κοίλο χώρο που είχε προκύψει από λατομικές εργασίες.
Από τον Ιούνιο του 2008 παραμένει κλειστό ύστερα από σχετική απόφαση του δήμου Αθηναίων επικαλούμενη λόγους ασφαλείας για την ανάγκη μελέτης ελέγχου της στατικής επάρκειας των κερκίδων. Άλλωστε, πολλά από τα μεταλλικά υποστυλώματα του θεάτρου είχαν διαβρωθεί. Αν και άνοιξε πάλι λίγα χρόνια αργότερα, τελικά σύντομα έκλεισε ξανά. Ουσιαστικά, η τελευταία παρέμβαση συντήρησης έγινε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.
Είναι νωρίς το πρωί όταν η LiFO ξεναγείται στους χώρους όπου πραγματοποιούνται οι εργασίες για την ανακατασκευή του χαρακτηρισμένου πλέον ως διατηρητέου μνημείου θεάτρου του Λυκαβηττού. Η περιήγησή μας στο εργοτάξιο, όπου επικρατεί θόρυβος παντού, γίνεται από την κεντρική είσοδο, στο σημείο όπου, όπως προβλέπει ο καινούργιος σχεδιασμός, θα υπάρχουν οι χώροι πώλησης των εισιτηρίων. Τα συνεργεία εργάζονται αδιάκοπα για την τήρηση του χρονοδιαγράμματος ολοκλήρωσης των εργασιών. Η αντίστροφη μέτρηση για την επαναλειτουργία του έχει ξεκινήσει. Σε κοντινή απόσταση από την είσοδο, στα δεξιά μας, αναμορφώνεται το παλιό κυλικείο, ενώ πολύ κοντά στο σημείο αυτό θα κατασκευαστούν τουαλέτες για ΑμεΑ (δεν υπήρχαν προηγουμένως). Συγχρόνως, έχει ήδη γίνει μια σειρά εργασιών αποξήλωσης, καθαρισμού, ελέγχων και ενισχύσεων των μεταλλικών κατασκευών. Να προσθέσουμε ότι το θέατρο θα το διαχειρίζεται η Τεχνόπολη.
Ο δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης, ο οποίος βρισκόταν στο σημείο για να επιθεωρήσει τις εργασίες και να ενημερωθεί για την εξέλιξη του έργου, τονίζει ότι πρόκειται για το πιο δύσκολο κατασκευαστικό έργο που έχει αναλάβει αυτήν την περίοδο ο δήμος. «Ανακατασκευάζουμε το θέατρο και το διαμορφώνουμε όπως ακριβώς το είχε σχεδιάσει ο σπουδαίος αρχιτέκτονας Τάκης Ζενέτος και ταυτόχρονα δίνουμε ιδιαίτερη βαρύτητα στη συνολική ανάπλαση του λόφου και των υποδομών του», επισημαίνει μιλώντας στη LiFO. Και προσθέτει: «Σκοπός μας είναι το θέατρο να παραδοθεί έτοιμο στους κατοίκους και επισκέπτες της Αθήνας το αργότερο ως τις 30 Αυγούστου. Παράλληλα, ετοιμάζουμε ένα πολύ μεγάλο φεστιβάλ που θα διεξαχθεί τον Σεπτέμβριο ώστε όταν οι πολίτες επιστρέψουν από τις διακοπές τους να έχουν τη δυνατότητα να ψυχαγωγηθούν και πάλι σ’ αυτόν τον υπέροχο ιστορικό χώρο. Δεν σας κρύβω ότι ήδη έχουμε καταγράψει ένα τεράστιο ενδιαφέρον από καλλιτέχνες που μας ρωτούν πότε ακριβώς προβλέπεται να λειτουργήσει. Άλλωστε, βασικός μας στόχος είναι ο Λυκαβηττός να αποδοθεί και πάλι στους Αθηναίους, αποτελώντας έναν πόλο πολιτισμού και τουριστικής ανάπτυξης για την πρωτεύουσα και ολόκληρη τη χώρα».
Την ίδια στιγμή, ο διευθυντής του έργου Παύλος Μανιώτης μας ενημερώνει ότι: «Εστιάζουμε στην ανάδειξη της αισθητικής αξίας του λόφου του Λυκαβηττού καθώς και στην αναβάθμισή του ως σημαντικού δημόσιου χώρου αναψυχής. Με βάση, λοιπόν, τα προβλεπόμενα πραγματοποιήσαμε ήδη επεμβάσεις που αφορούσαν την αφαίρεση των καθισμάτων του θεάτρου και την απομάκρυνση όλων των υλικών προς διευκόλυνση των εργασιών αποκατάστασης, καθώς και σειρά ενισχύσεων ή παρεμβάσεων που ενισχύουν τη στατική λειτουργία του θεάτρου, σύμφωνα πάντοτε με τις νέες ευρωπαϊκές προδιαγραφές. Παράλληλα, πραγματοποιούμε σκυροδετήσεις, ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες, ξύλινες και μεταλλικές κατασκευές. Να σας θυμίσω ότι ο συγκεκριμένος χώρος, στην πρότερη μορφή του, δεν διέθετε καν αποχετευτικό σύστημα. Γι’ αυτό, πέραν της ανακατασκευής και της ανέγερσης νέων τμημάτων του θεάτρου, προβλέπεται και αποξήλωση του συγκροτήματος ύδρευσης και εγκατάσταση νέου. Επίσης, τοποθέτηση νέου εξοπλισμού στους χώρους υγιεινής, εγκατάσταση νέου συστήματος ασφάλειας, κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης και συστήματος πυρανίχνευσης-πυρόσβεσης όπως και νέας μεγαφωνικής και τηλεφωνικής εγκατάστασης. Φυσικά, δημιουργείται ήδη και ένας πρωτοποριακός περιμετρικός φωτισμός ανάδειξης του θεάτρου και των βράχων με οικολογικό αποτύπωμα».
Στη συνέχεια ο πολιτικός μηχανικός κ. Αθανάσιος Ψάλτης μας εξηγεί ότι: «Έχει προηγηθεί ένας αναλυτικός έλεγχος των εγκαταστάσεων και όλες οι εργασίες που θα ακολουθήσουν, όπως και αυτές που είναι ορατές σήμερα, στόχο έχουν να δημιουργήσουν ένα έργο όπως το ξέραμε στην παλαιότερη μορφή του. Προφανώς μιλάμε για μια ποιοτική αναβάθμιση όσον αφορά τη λειτουργικότητα του χώρου και είναι εξαιρετικά σημαντικό το γεγονός ότι η χωρητικότητα του θεάτρου με τα νέα δεδομένα υπολογίζεται στις 3.850 θέσεις, ενώ με τη διαμόρφωση και του περιβάλλοντος χώρου μπροστά στο θέατρο, αναλόγως της περίστασης, θα μπορεί να προσελκύσει, με κάποιες επεμβάσεις, έως 6.000 επισκέπτες».
Στην ξενάγησή μας παρατηρούμε τις εργασίες επισκευής και αναβάθμισης στο σύνολο των εγκαταστάσεων. Στις αίθουσες που βρίσκονται πίσω από το θέατρο εξελίσσονται οι εργασίες ανακαίνισης που θα στεγάσουν τα καμαρίνια, τα λουτρά και τους βοηθητικούς χώρους (θα αξιοποιηθούν από την Τεχνόπολη), τηρώντας όλους τους κανόνες ασφαλείας, εναρμονισμένες πλήρως με την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του θεάτρου. Είναι χαρακτηριστικό ότι η φθορά του χρόνου είναι εμφανής στα παλαιά οικοδομικά υλικά, ενώ ιδιαίτερη βαρύτητα έχει δοθεί στην ενίσχυση και επένδυση των μεταλλικών κατασκευών.
«Ακολουθούμε όλες τις νέες στατικές και ηλεκτρομηχανολογικές απαιτήσεις όπως μπορείτε να δείτε. Επιπρόσθετα, με τις εργασίες αποκατάστασης έχουν αφαιρεθεί από το θέατρο τα πλαστικά καθίσματα και θα τοποθετηθούν ξύλινα παγκάκια, χωρίς πλάτη, όπως προβλέπει η απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεότερων Μνημείων, προκειμένου να είναι πιο κοντά στον αρχικό σχεδιασμό του Τάκη Ζενέτου. Άλλωστε, είναι καθήκον μας να σεβαστούμε τη δυναμική που είχε το θέατρο στην αυθεντική του μορφή. Τέλος, θα κατασκευαστεί και ένας νέος ηλεκτρολογικός υποσταθμός προκειμένου να μπορεί να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες», υποστηρίζει ο κ. Μανιώτης.
«Ο λόφος του Λυκαβηττού είναι ένας σημαντικός κρίκος σε μια αλυσίδα παρεμβάσεων του δήμου Αθηναίων για την ολική μεταμόρφωση της Αθήνας σε μια σύγχρονη πόλη που σέβεται το περιβάλλον και τον άνθρωπο αλλά επενδύει και στους ελεύθερους δημόσιους χώρους και το πράσινο», σημειώνει ο δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης. Και συμπληρώνει: «Μετά από τόσα χρόνια που παρέμενε κλειστό, το θέατρο του Λυκαβηττού θα ανοίξει φέτος το καλοκαίρι και πάλι τις πόρτες του για το κοινό. Είναι ένα έργο που σε μια άλλη ολόκληρη γενιά, στην οποία ανήκει και ο γιος μου, παραμένει άγνωστο. Και το αναφέρω αυτό με ένα πολύ μεγάλο χαμόγελο γιατί είναι ένα θέατρο που έχει λείψει σε όλους μας. Μια ολόκληρη γενιά, τα παιδιά μας, σκεφτείτε ότι δεν το έχουν καν επισκεφθεί. Κάνουμε όλα τα αναγκαία και το έργο προχωράει με εντατικούς ρυθμούς, ώστε να μπορέσουμε να το χαρούμε και να το ανακαλύψουν ξανά και οι νέες γενιές. Επομένως, ως δήμος Αθηναίων που έχει την κυριότητα και διαχείριση του λόφου του Λυκαβηττού, ολοκληρώνουμε ένα από τα πιο στρατηγικά έργα ανάπλασης που όχι μόνο θα αλλάξουν προς το καλύτερο την εικόνα της πόλης αλλά θα βελτιώσουν και την ποιότητα της ζωής μας».
Από την πλευρά του ο αντιδήμαρχος Αστικών και Κτιριακών Υποδομών και Σχεδίου Πόλεως, Βασίλης Αξιώτης, επισημαίνει: «Μετά από 15 χρόνια το Θέατρο του Λυκαβηττού θα ανοίξει φέτος το καλοκαίρι και πάλι τις πόρτες του για το κοινό. Πρόκειται για ένα δύσκολο εγχείρημα με αρκετές τεχνικές ιδιαιτερότητες και απαιτήσεις. Ωστόσο, είμαστε αποφασισμένοι να το υλοποιήσουμε με στόχο να ζωντανέψει ξανά, με ασφάλεια, αυτός ο υπέροχος χώρος πολιτισμού της Αθήνας για τους πολίτες της».
Πράγματι, αυτό το μουσικό καταφύγιο που επηρέασε καταλυτικά την κουλτούρα της πόλης, τοποθετημένο σε ένα ξεχασμένο νταμάρι του αθηναϊκού λόφου, έρχεται ξανά στο προσκήνιο για να δώσει νέα πνοή στα καλλιτεχνικά δρώμενα της Αθήνας. Μια νέα εποχή για ένα απ’ τα πιο εμβληματικά σημεία της πρωτεύουσας και έναν ιδιαίτερο χώρο για τη συλλογική μας μνήμη ξεκινά απ’ αυτό το καλοκαίρι.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.