Ένα εκλεκτό photobook από τη Λία Ναλμπαντίδου

Urban Secret Garden – a trilogy book of photographs

Το εκλεκτό photobook της Λίας Ναλμπαντίδου

Ένα εκλεκτό photobook από τη Λία Ναλμπαντίδου — © Λία Ναλμπαντίδου

Η Νίνα Κασσιανού, ιστορικός της φωτογραφίας και επιμελήτρια φωτογραφικών εκθέσεων και εκδόσεων, παρουσιάζει το βιβλίο της Λίας Ναλμπαντίδου και συνομιλεί μαζί της :

Η Λία Ναλμπαντίδου επικεντρώνεται στο στενό οικογενειακό της περίγυρο από τηv πρώτη κιόλας φωτογραφική δουλειά της. Τώρα επανέρχεται και παρουσιάζει έναν μυστικό κήπο που είναι γεμάτος από "κρυμμένες" οικογενειακές φωτογραφίες, αποχρώσεις και αρώματα του αστικού χώρου. Πρόκειται για ένα photobook με τον τίτλο "Urban Secret Garden – a trilogy book of photographs" και πρόσφατα διακρίθηκε στο διεθνές φεστιβάλ Encontros da Imagem που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στην Braga της Πορτογαλίας.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 δημιούργησες τη σειρά φωτογραφιών "Το Ασφαλές, Ιδιωτικό Πεδίο του Σπιτιού μου (1996-2001) - Μηδέν έως Πέντε", που εστίαζαν στον στενό οικογενειακό σου περίγυρο. Τώρα στη νέα σου εργασία με τίτλο "Urban Secret Garden – a trilogy book of photographs", ενώ στρέφεις την προσοχή σου στον αστικό χώρο που σε περιβάλλει, την ίδια στιγμή ανασύρεις εικόνες από το παρελθόν της οικογένειάς σου και των γονιών σου...Μπορείς να μου πεις ποιά σημασία έχει τελικά για σένα η αναδρομή στο παρελθόν, τη στιγμή που προσπαθείς να δεις τον κόσμο με μια σύγχρονη φωτογραφική αισθητική;

Το "Urban Secret Garden – a trilogy book of photographs" περιλαμβάνει, εκτός από τις φωτογραφίες αρχείου, μια σειρά από σύγχρονες φωτογραφίες που έγιναν στη Θεσσαλονίκη από το 2009 μέχρι το 2014.
Περπατώντας μια μέρα μέσα στην πόλη, συνειδητοποίησα πως "έβλεπα" όλα αυτά που δεν υπήρχαν πια: σ'αυτή τη γωνία η μπουγάτσα Δωδώνης, λίγο παρακάτω το μαραγκούδικο του Νίκου, γωνία Ικτίνου και Π. Μελά το κατάστημα "Μόδα για Παχουλές", το studio 54, η "Ωραία"- το cool παγωτατζίδικο - στέκι των εφηβικών μου χρόνων...
Στα μέσα του 2014, ολοκληρώνοντας την παραπάνω εργασία, αναζητούσα μια αφήγηση. Μια προσωπική συγκυρία με οδήγησε στα μεγάλα μαύρα κουτιά που έχω φυλαγμένες τις οικογενειακές φωτογραφίες. 'Εχω μια εμμονή με το φωτογραφικό οικογενειακό άλμπουμ: το κουτί ή το ντοσιέ που περιέχει τις εικόνες που αναπαριστούν τη ζωή που περνά... Οικογενειακά ενσταντανέ παρατημένα μέσα σε συρτάρια, ανακατεμένα με παλιές αποδείξεις, κανένα μολύβι που δεν έγραφε, καμιά σβύστρα που δεν έσβηνε.
H αφήγηση αυτή οφείλει πολλά σε μια σκέψη της Barbara Duden, η οποία στο αποχαιρετιστήριο δείπνο του σεμιναρίου μας στο Ανόβερο, τον Οκτώβρη του 2000, είπε πως αδιαφορούσε για την ιστορία που δεν περιείχε και τη γιαγιά της. Αυτή η ιδέα διατρέχει το προσωπικό μου έργο.
Η συρραφή σύγχρονων φωτογραφιών με φωτογραφίες από περασμένες δεκαετίες είναι μια απολύτως σύγχρονη πρακτική που βλέπουμε σε πολλά photobooks.

Στο photobook σου, οι αναμνηστικές φωτογραφίες είναι κρυμμένες. Ο αναγνώστης για να ξεφυλλίσει το βιβλίο, χρειάζεται να κόψει τις κλειστές σελίδες με τις κλωστές για να τις ανακαλύψει. Τι σημαίνει για σένα η κλωστή που δεν αφήνει άμεση πρόσβαση σε αυτές τις φωτογραφίες όπως γίνεται με τις άλλες, τις σύγχρονες;

Οι κλωστές του βιβλίου είναι κόκκινες, πράσινες, και κίτρινες: ένα χρώμα για καθεμία από τις τρεις ενότητες του βιβλίου (why the night, mediterranean air και the Ano Poli suite). Οι κλωστές σηματοδοτούν τις φωτογραφίες αρχείου. Ο αναγνώστης πρέπει ν' ανακαλύψει τις κρυφές εικόνες ...

'Οπως με τη "βοήθεια μιας μαντλέν", εικόνες ή γεύσεις ανασύρονται στο συνειδητό μας, κάπως έτσι έφτασα στις κλωστές και τις οικογενειακές αρχειακές φωτογραφίες ".... εκεί παρατηρώ τις ραφές να συνδέουν τα κομμάτια σ' ένα ενιαίο ρούχο που μας περιλαμβάνει...."
Οι χρωματιστές DMC κλωστές, το γαλλικό λευκό λινό, το κέντημα του εξωφύλλου, τα φλοράλ μοτίβα των σύγχρονων φωτογραφιών έχουν όλα την αναφορά τους στην οικογενειακή επιχείρηση prêt-à-porter γυναικείων ενδυμάτων που έκλεισε οριστικά στα τέλη της δεκαετίας του '90. Στο βιβλίο μου, η χειροποίητη εργασία συνδιαλέγεται με το έργο μαζικής αναπαραγωγής.

Πολλοί σύγχρονοι φωτογράφοι δείχνουν την προτίμησή τους στο αστικό τοπίο , αλλά τις περισσότερες φορές δημιουργούν εικόνες σκοτεινές και δραματικές που έχουν για βασική τους αναφορά την παγκοσμιοποιημένη κοινωνία. Στη δική σου δουλειά βρισκόμαστε απέναντι σε εικόνες που αποπνέουν μια αίσθηση ζωντάνιας και ελαφρότητας, μια δύναμη προσωπικής φρεσκάδας... Τι κρύβεται πίσω απ ' αυτή την επιλογή;

Μου δίνει μεγάλη χαρά η παρατήρησή σου.

Ένας φίλος φωτογράφος, ξεφυλλίζοντας το βιβλίο, μού είπε: "είναι απαλές οι νύχτες σου..." Διστάζω να μιλήσω για επιλογή. Πολύ απλά αυτό είναι που μπορώ να κάνω. Είναι απαλές οι νύχτες στα καταλύματα των αστέγων; Στα αυτοσχέδια σημεία συνάθροισης ανθρώπων μέσα στα χρόνια της κρίσης ; Στα μακρινά πλάνα της πόλης που φωτογράφησα το ξημέρωμα; Δεν ξέρω. Ωστόσο, αφού καταφέρνω να μεταφράσω το έξω στη δική μου γλώσσα, νιώθω επαρκής.

Χρησιμοποιώ daylight φιλμ. Το φως στις φωτογραφίες μου είναι ένας συνδυασμός από τον υπάρχοντα φωτισμό, τον ουρανό και το βοηθητικό φλάς. Οι λήψεις είναι μεγάλες σε διάρκεια, αντίθετα με τους προτεινόμενους χρόνους έκθεσης από την κατασκευάστρια εταιρία.

Οι σκοτεινές, δραματικές εικόνες που περιγράφεις παραπάνω είναι αυτό που ζούμε. Δεν έχω κανένα λόγο να αναπαραστήσω αυτό το κλίμα στις φωτογραφίες μου. Χρησιμοποιώ τη φωτογραφική μηχανή για να αποτυπώσω τη δική μου αλήθεια.

Οι φωτογραφίες σου με παραπέμπουν σε αυτές του Βέλγου φωτογράφου Franky Verdickt με τη σειρά του The South Street Village και του Ολλανδού Hans Wilschut – Days at the parade, οι οποίοι πειραματίζονται σε σύγχρονα εναλλακτικά projects πάνω στο αστικό πεδίο. Αισθάνεσαι ότι έχεις να μοιραστείς κάποια πράγματα με αυτούς;

Δεν γνώριζα τις εργασίες που αναφέρεις. Με μια γρήγορη αναζήτηση στο διαδίκτυο βλέπω να μας συνδέει η ώρα της ημέρας και το ανοιχτό αστικό τοπίο. Μου αρέσει πολύ η ιδέα του διαρκούς λυκόφωτος και του λυκαυγούς. Κάτι σαν ένα συνεχές ενδιάμεσο... σε έναν άσκοπο περίπατο. Στην αφήγηση του βιβλίου, η παραβολή των φωτογραφιών αρχείου δίνει ένα επιπλέον επίπεδο ανάγνωσης. Από τις βόλτες στο ξημέρωμα οδηγήθηκα στα καταλύματα των αστέγων και από κει στην αναζήτηση "του σπιτιού" στην 'Ανω Πόλη. Θα ήθελα πολύ ν' άκουγα κάποιες από τις σκέψεις των ανθρώπων που ξεφύλλισαν το βιβλίο, καθώς έκλειναν την τελευταία σελίδα!

Αναγνωρίζω ότι το photobook σου στέκεται ισάξια ανάμεσα σε άρτιες τυπογραφικές δουλειές από την Ιαπωνία, που εκτίθενται κάθε χρόνο στο photobook section του Paris Photo. Πώς οδηγήθηκες σε αυτή την επιλογή και ποια είναι η άποψή σου για την προσοχή που πρέπει να δίνει ένας φωτογράφος στα φωτογραφικά βιβλία;

Η φόρμα του βιβλίου-αντικειμένου υπαγορεύτηκε από την ίδια την αφήγηση της ιστορίας – που με τη σειρά της διαμορφώθηκε από το φωτογραφικό υλικό και τις αναμνήσεις που είχα στη διάθεσή μου. Συνεργάστηκα για το σχεδιασμό με την Ελένη Νάστα και για την ανάπτυξη της ιδέας με τη Σίλα Ζαμάνη. Η συνεργασία μας ήταν πολύτιμη και εξαιρετικά δημιουργική .

Το 2013, είχα την τύχη να δω την πρώτη εκδοχή του βιβλίου μου να μπαίνει στη βραχεία λίστα για το Kassel Dummy Award, στο Documenta Halle. Το φεστιβάλ εκείνης της χρονιάς ή ταν αφιερωμένο στον ζωντανό θρύλο της φωτογραφίας Daido Moriyama. Ταξίδεψα στο Κάσσελ και ομολογώ πως η συμμετοχή μου στο φεστιβάλ ήταν ένα εκπληκτικό photobook masterclass. Είδα και άκουσα πολλά και χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία συνέχισα την έρευνα από το desktop του εργαστηρίου μου.

Το βιβλίο είναι μια αυτοέκδοση, παράγεται στη Θεσσαλονίκη με τη μέθοδο Print On Demand και μπορεί να φτάσει σε οποιονδήποτε παραλήπτη, οπουδήποτε. Το photobook αποτελεί μια ολοκληρωμένη πρόταση-έργο. Η ενορχήστρωση μιας έκθεσης το ίδιο. Ωστόσο, όταν μια φωτογραφική έκθεση (καλή, κακή ή μέτρια) αποκαθηλωθεί, παύει να υπάρχει. Το photobook μπορεί να ζήσει πολλές ζωές.