Natalia Guevorkian
Ο στριμωγμένος στη γωνία αρουραίος. Πόνος και απελπισία.
Κείμενο της Ρωσίδας δημοσιογράφου και συγγραφέα Natalia Guevorkian που δημοσιεύτηκε αρχικά από το Radio Svoboda.
Μεταφράστηκε στα γαλλικά από τον M. Tessier (Mediapart - Blog - 03.03.2022)
*
Εδώ και δύο μέρες, με έχει επηρεάσει πολύ μια συζήτηση που είχα με μία φίλη. Μιλούσαμε για το μέλλον, μετά τον πόλεμο, μετά τον Πούτιν, για τη μελλοντική σχέση των Ουκρανών μαζί μας. Και είπα ότι με την πάροδο του χρόνου, ήλπιζα ότι ο πόνος θα υποχωρούσε σταδιακά... Και τότε μου είπε: "Όχι όσο θα ζούμε". Η σκέψη ότι η γενιά μου δεν θα έβλεπε τη συμφιλίωση με τους Ουκρανούς δεν μου είχε περάσει από το μυαλό. Πολύ απλά δεν το είχα σκεφτεί καθόλου, και τώρα δεν μπορώ να βγάλω τη σκέψη αυτή από το μυαλό μου.
Χρειάστηκε σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα και η κατάρρευση της ΕΣΣΔ για να σταματήσουν οι Τσέχοι να γυρίζουν την πλάτη τους με το που άκουγαν να μιλούν ρωσικά. Και είμαι σίγουρη ότι βράζουν και πάλι από θυμό όταν βλέπουν τι κάνει τώρα ο ρωσικός στρατός στην Ουκρανία. Αλλά όταν έγινε η κατοχή της Τσεχοσλοβακίας, ήμουν 12 ετών και 34 όταν άρχισε το "λιώσιμο των πάγων". Είμαι τώρα 65 ετών. Και νομίζω ότι ο Πούτιν διέπραξε ένα έγκλημα - εναντίον μου και εναντίον όλων των νοήμονων ανθρώπων στη Ρωσία που διαδηλώνουν κατά του πολέμου.
Δεν ξέρω τι διαβάζει ο Πούτιν στο μπούνκερ του αυτά τα δύο τελευταία χρόνια. Υποθέτω ότι διάβασε το Mein Kampf. Ίσως ήθελε να καταλάβει πώς η κατεστραμμένη Γερμανία του 1914-1918 στάθηκε ξανά στα πόδια της, ίσως τον ενθουσίασαν τα ψέματα του Χίτλερ και της προπαγανδιστικής του μηχανής, ίσως ενισχύθηκε η αυτοεκτίμησή του όταν είδε όλους αυτούς τους κοντόφθαλμους να υποκλίνονται μπροστά του στο Μόναχο, "αρκεί να μην υπάρξει πόλεμος", και ίσως προσάρμοσε τη "λύση του προβλήματος" στις ανάγκες του. Έχοντας ξεκινήσει συμβολικά από νωρίς το πρωί τους βομβαρδισμούς στην Ουκρανία και μπαίνοντας σε αυτήν ως κατακτητής, επανέλαβε επιδεικτικά τη μέθοδο των Ναζί, και δεν μπορούσε να αγνοεί ότι ο κόσμος θα το εννοούσε ακριβώς έτσι.
Ο κόσμος όμως αντέδρασε διαφορετικά, δεν υποκλήθηκε. Τα πράγματα ονομάστηκαν με το όνομά τους: ο πόλεμος είναι πόλεμος, η απόπειρα κατοχής είναι απόπειρα κατοχής, ο τρομοκράτης είναι τρομοκράτης και το έγκλημα είναι έγκλημα. Το μπούνκερ του Πούτιν δεν έχει έξοδο και τον περιμένει η τιμωρία. Εμάς, τι μας περιμένει; Στο μέλλον, μια επώδυνη διαδικασία αποπουτινοποίησης. Στο παρόν, η αντίσταση, ατομική και συλλογική, όλων εκείνων που δεν έχουν υποστεί πλύση εγκεφάλου. Υπάρχουν πράγματα που κανείς δεν μπορεί να κάνει στη θέση μας.
Δυστυχώς, δεν υπάρχει κανείς στη Ρωσία που να μπορεί να πάει να βρει τον Πούτιν, να καθίσει στην άλλη άκρη του τεράστιου τραπεζιού του, να τον κοιτάξει στα μάτια, σε απόσταση είκοσι μέτρων, και να του πει: "Έχετε διαπράξει έγκλημα κατά της Ουκρανίας. Έχετε διαπράξει έγκλημα κατά της Ρωσίας. Απειλείτε τον κόσμο με καταστροφή. Δίνετε εγκληματικές εντολές. Είστε εγκληματίας και πρέπει να φύγετε." Σε αντίθεση με πολλούς από τους φίλους μου που απευθύνονται ανοιχτά στην ελίτ - στον Αλεξέι Κουντρίν, στον Ανατόλι Τσουμπάις, στους επιχειρηματίες - εγώ δεν θα το κάνω. Αυτός ο πόλεμος διεξάγεται μπροστά σε όλους, κάθε επεισόδιο καταγράφεται, είτε από έναν ανταποκριτή, είτε από ένα τηλέφωνο που κρατάει την εικόνα ή τον ήχο. Είναι αδύνατον να μην το δεις και να μην το ακούσεις. Κάποιος μπορεί να μη θέλει να δει τι συμβαίνει. Επομένως, όσοι σιωπούν δεν θέλουν να το δουν. Είναι δειλοί και συνεργοί. Τα παιδιά βγαίνουν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν - τα παιδιά! - τους οποίους αυτός ο πόλεμος στερεί από το παρόν και το μέλλον τους. Τους τρομοκρατούν και τους φορτώνουν στις κλούβες. Όσοι σιωπούν σήμερα, όπως και όσοι λένε ψέματα, αυτή η νέα γενιά δεν θα τους αποδεχτεί ποτέ, δεν θα μπορέσουν ποτέ να δικαιολογηθούν στα παιδιά και τα εγγόνια τους. Θα καταλήξουν μαζί μ' αυτόν που φοβόμαστε περισσότερο κι από τον πόλεμο.
Υπάρχει πάντα, στην Ιστορία, "αυτός που δεν πυροβόλησε", αυτός που δεν σήκωσε το χέρι του για να χαιρετήσει τον Αρχηγό, αυτός που στάθηκε με γυμνά χέρια απέναντι σε ένα τανκ και αυτός που δεν φοβήθηκε να τα πει χύμα στον δράκο. Ξέρω ότι οι Ουκρανοί κέρδισαν. Αυτή είναι η τρίτη και τελευταία ήττα που επιφέρουν στον Πούτιν. Όλος ο κόσμος είναι μαζί τους και τους υποστηρίζει. Μέσα σε λίγες ημέρες πολέμου, ο πρόεδρος της Ουκρανίας έγινε μια τραγική φιγούρα. Η Ρωσία δεν έχει τη δύναμη να ελέγξει ένα έθνος 40 εκατομμυρίων ανδρών και γυναικών, η αντίσταση των Ουκρανών είναι σίγουρη. Ο πρώτος πολίτης που πέθανε, η πρώτη γυναίκα, το πρώτο παιδί, μετέτρεψε τα ρωσικά στρατεύματα σε τρομοκρατική ομάδα.
Ο Πούτιν διέπραξε επίσης έγκλημα κατά των Ρώσων στρατιωτών. Πέρασε τον Ρουβίκωνα χωρίς να δώσει στον εαυτό του την παραμικρή ευκαιρία για το μέλλον. Αυτόν τον Ρουβίκωνα, τον έχουν περάσει μαζί του όλοι οι φοβισμένοι, τραυλίζοντες άνθρωποι του στενού του κύκλου που επιδοκιμάζουν χωρίς να σκέφτονται, όπως και οι μισθοφόροι κατώτερης κατηγορίας. Κάθε μέρα που περνάει αυξάνει τον αριθμό των εγκλημάτων τους.
Δεν υπήρχε καμία αιτία ή πρόσχημα για αυτόν τον πόλεμο. Έχοντας επί είκοσι χρόνια διαστρεβλώσει μια πραγματικότητα που τα επίσημα κανάλια μεταδίδουν σε εκατομμύρια ανθρώπους κάθε στιγμή, οι δημιουργοί αυτού του φανταστικού σύμπαντος δελεάστηκαν και άρχισαν να ζουν μέσα σε αυτό, πιστεύοντας ότι είναι η αληθινή πραγματικότητα. Αυτό αποδεικνύεται παγίδα. Οι υποστηρικτές του πολέμου είτε λένε κυνικά ψέματα, ξέροντας πολύ καλά ότι δεν υπάρχουν νεοναζί στην Ουκρανία, ούτε άνθρωποι από τους οποίους πρέπει να απελευθερωθεί η Ουκρανία, και απλά θέλουν να βάλουν χέρι σε μια άλλη χώρα, είτε, το πιο πιθανό, πιστεύουν πραγματικά σε όλη αυτή την παραποιημένη πραγματικότητα που διαδίδεται εδώ και χρόνια από όλους τους φορείς που βρίσκονται υπό τον έλεγχό τους. Γι' αυτό ακριβώς ήταν τόσο εύκολο να υποσχεθούν στον αρχιστράτηγο ένα blitzkrieg, να τον πείσουν για τη δύναμη του στρατού μετά την αναμόρφωσή του, ότι οι Ναζί καταπίεζαν τους Ουκρανούς που περίμεναν τους Ρώσους απελευθερωτές τους. Ακριβώς γι' αυτό το λόγο, πέρα από τα όρια αυτής της διαστρεβλωμένης πραγματικότητας, δηλαδή σε ολόκληρο τον κόσμο, οι πράξεις και τα λόγια της Μόσχας θεωρούνται ως το επικίνδυνο παραλήρημα ενός τρελού από τον οποίο μπορεί να περιμένει κανείς τα πάντα.
Κάθε Ρώσος με καρδιά και μυαλό, όπου κι αν βρίσκεται, θέτει στον εαυτό του τουλάχιστον το εξής ερώτημα: αυτός φταίει για ό,τι συμβαίνει σήμερα; Πολλοί άνθρωποι θέλουν να πιστεύουν ότι η συλλογική ευθύνη είναι μια εσφαλμένη αντίληψη, επειδή δεν ψηφίσαμε όλοι τον Πούτιν, ενώ δείξαμε πως χειραγωγήθηκαν οι εκλογικές επιτροπές, πραγματοποιήσαμε διαμαρτυρίες, και αντισταθήκαμε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Αλλά αυτό το καθεστώς υπάρχει εδώ και 22 χρόνια. Και πολλοί από εμάς περάσαμε καλά βλέποντας ο ένας τον άλλον σε χαρούμενες συναντήσεις, αγοράζοντας όμορφα ρούχα και ωραία αυτοκίνητα. Κάποια στιγμή, ένας φίλος μας πήγε στη φυλακή, μας έτυχε αυτή η δοκιμασία, αλλά η ζωή συνεχίστηκε- κάποιος δολοφονήθηκε και τον θρηνήσαμε, και ένα μήνα αργότερα στέλναμε φωτογραφίες από τη θάλασσα. Με εξαίρεση λιγοστούς (σε σχέση με το μέγεθος της χώρας) αντιπάλους του καθεστώτος, που πλήρωναν ακριβά αυτόν τον υψηλό σκοπό, ζήσαμε στις συνθήκες που μας προσφέρονταν, κοιτάζοντας τη δουλειά μας, μερικές φορές πολύ σημαντικές και απαραίτητες. Υιοθετήσαμε τη θεωρία των μικρών αιτιών. Είπαμε στους εαυτούς μας ότι αυτό ήταν το μόνο που μπορούσαμε να κάνουμε: να βοηθήσουμε έναν συγκεκριμένο άνθρωπο, να φροντίσουμε έναν συγκεκριμένο άρρωστο, έναν συγκεκριμένο άστεγο, να ανταπεξέλθουμε σε μια συγκεκριμένη δυστυχία. Έτσι ζήσαμε όχι ένα χρόνο, όχι πέντε, αλλά είκοσι δύο χρόνια, κατανοώντας και παρατηρώντας πώς ο δράκος διαμόρφωνε τη χώρα κάτω από τα πόδια του, επαναφέροντας τα χειρότερα σοβιετικά στερεότυπα, μετατρέποντας τον πληθυσμό σε ζόμπι, επαναφέροντας τον φόβο, την προπαγάνδα, τη βία και σκοτώνοντας τη δικαιοσύνη. Η πλειονότητα εκείνων που ήταν έτοιμοι να βγουν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν κατά των νοθευμένων εκλογών δεν παραδέχονταν καν την ιδέα μιας "χρωματιστής επανάστασης".
Έτσι περάσαμε 22 χρόνια μαζί του. Δεν μπορούσαμε να φανταστούμε ότι θα βομβάρδιζε το Κίεβο. Ξέρετε πόσες φορές τις τελευταίες ημέρες αναρωτήθηκα: τι θα γινόταν αν μπορούσαμε; Τι θα κάναμε αν είχαμε καταλάβει ότι επρόκειτο να βομβαρδίσει το Κίεβο;
Είναι κάτι φυσικό για μένα να νιώθω ενοχές και η ζωή με έχει διδάξει ότι είναι σωστό. Φυσικά, είμαι ένοχη απέναντι στους Ουκρανούς, πρώτα απ' όλα επειδή είχα ένα ρωσικό διαβατήριο στην τσέπη μου όταν ρωσικοί πύραυλοι έπεφταν πάνω στις κατοικημένες περιοχές του Κιέβου, σε ένα μαιευτήριο, στο Μπάμπι Γιαρ και σκότωναν ανθρώπους. Ακριβώς όπως ήμουν ένοχη απέναντι στους Τσέχους επειδή είχα ένα σοβιετικό διαβατήριο στην τσέπη μου. Αισθάνομαι ένοχη μπροστά σε κάθε μητέρα που χάνει το παιδί της σε αυτόν τον πόλεμο, και στις δύο πλευρές, επειδή έχω ένα παιδί. Δεν ξέρω με ποιες δυνάμεις, με ποια μέσα μπορούμε να σταματήσουμε τον άνθρωπο που εξαπέλυσε αυτόν τον εφιάλτη. Σε όλους αρέσει να θυμούνται το επεισόδιο με τον αρουραίο* που διηγήθηκε ο Πούτιν. Μην στριμώχνετε τον αρουραίο σε μια γωνία, μπορεί να πηδήξει πάνω σας, και τότε θα πρέπει να τρέξετε μακριά. Όχι απαραίτητα, υπάρχουν παραλλαγές, μπορείς να σταματήσεις τον αρουραίο με τη βία.
* 'Οντας έφηβος, ο Πούτιν είχε στριμώξει σε μια γωνία έναν αρουραίο που είδε σε μια σκάλα, ο οποίος όμως μετά τον κυνήγησε και προσπάθησε να πηδήξει στο κεφάλι του.
