Ο σύντροφος Verjat
Είμαστε μερικοί εδώ στην Ελλάδα που τον γνωρίσαμε από κοντά. Τον συναντούσαμε στη Γαλλία αλλά είχε έρθει και στην Αθήνα. 'Ηταν η προσωποποίηση του αεικίνητου, αθόρυβου - γι' αυτό μάλλον και δεν υπάρχουν φωτογραφίες του- και απόλυτα δοσμένου "επαγγελματία επαναστάτη" που συσπειρώνει και εμψυχώνει όπου κι αν βρίσκεται, στο Λίβανο, στην Ιταλία, στο Ισραήλ. Σε άλλες εποχές θα είχε καίρια συμμετοχή στα αντιναζιστικά κατασκοπευτικά δίκτυα του Sorge ή του Léopold Trepper.
"Βιρτουόζος του προφορικού λόγου", σύμφωνα με τον φιλόσοφο Daniel Bensaïd, διηγόταν τον απελευθερωτικό αγώνα του Βιετνάμ σαν να είχε πάρει μέρος σ' αυτόν. "Μεταξύ Θείου Παύλου και Θείου Χο", είχε το ταλέντο να ενσωματώνει την κοινωνική ιστορία, τον ρόλο των ατόμων και την ψυχολογική διάσταση.
Le Monde, 28.07.2004
Gérard de Verbizier (Verjat)
Οι περισσότεροι σημερινοί αγωνιστές και αγωνίστριες της LCR δεν μπορούν να φανταστούν τον ρόλο που έπαιξε ο Gérard de Verbizier, "Verjat", στη διαμόρφωση του ρευματός μας γύρω στο 1968. Γεννήθηκε το 1942, και έχοντας ήδη διαποτιστεί από την κουλτούρα του εργατικού κινήματος (ο παππούς του από την πλευρά του πατέρα του, Charles de Verbizier, ήταν εκπρόσωπος στο Συνέδριο της Tours και υποστηρικτής της ένταξης στην Τρίτη Διεθνή), προσχώρησε στους κομμουνιστές φοιτητές το 1963. Μέσα σε δύο χρόνια, διέτρεξε όλο το φάσμα των αντι-σταλινικών αντιπολιτευτικών οργανώσεων πριν γίνει σύντομα μία από τις φιγούρες της αριστερής αντιπολίτευσης. Έχοντας διατηρήσει φιλικούς και οικογενειακούς δεσμούς στην περιοχή της Τουλούζης, υπήρξε ο καταλύτης και η ψυχή της τοπικού μας κύκλου αντιφρονούντων. 'Επαιξε επίσης ρόλο, ήδη από το 1966, στην ενοποίηση των πρώτων μαθητικών πυρήνων της Επαναστατικής Κομμουνιστικής Νεολαίας (JCR) .
Ο Gérard έγραψε λίγα πράγματα. 'Ηταν ωστόσο ένας συναρπαστικός αφηγητής. Προετοίμαζε για τα επιμορφωτικά σεμινάρια διαλέξεις-ποταμούς, που τις συνόψιζε σε μερικές σύντομες σημειώσεις: σχετικά με τον πόλεμο της Αλγερίας, τη Μέση Ανατολή και το Παλαιστινιακό ζήτημα, τη Σρι Λάνκα ή την ιστορία των απελευθερωτικών κινημάτων στο Βιετνάμ. Κάποιες φορές μιλούσε για πάνω από έξι ώρες. Το κοινό ήθελε κι άλλο. Σαν να ήξερε πώς να εισδύει, ως ένας ικανός πολιτικός "αναλυτής προφίλ", μέσα στην πιο ενδόμυχη σκέψη του Χο Τσι Μινχ ή του Γκιαπ και να κατανοεί από που πηγάζει. Η συμβολή του Gérard υπήρξε έτσι καθοριστική για να εδραιώσει μεμιάς την κουλτούρα μας σε έναν σαρκικό διεθνισμό.
'Ηδη από το 1970, στάλθηκε στις Βρυξέλλες για να εργαστεί με πλήρη απασχόληση για την Τέταρτη Διεθνή, και μέχρι την ανακάλυψη του διαβήτη του (τον Αύγουστο του 1971) ήταν το μοναδικό και μόνιμο επαγγελματικό στέλεχος. Ο Gérard δεν ήταν ένας αδιάλλακτος outsider που ακολουθούσε απλά τον δρόμο του, στο περιθώριο της οργανωτικής ρουτίνας. Ενώ η δύναμη της γοητείας έχει τις περισσότερες φορές ένα κτητικό ή ναρκισσιστικό περιεχόμενο, ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούσε η δική του στους πιο διαφορετικούς κύκλους ήταν αντίθετα ένα μέσο για να συναντάει τους άλλους, να πολλαπλασιάζει τους δεσμούς, να δίνει σε όλους και σε όλες την αίσθηση ότι υπήρχαν με πλήρη αυτοτέλεια. Έχοντας παθιαστεί με την ιστορία του επαναστατικού Yiddishland και τον ρόλο των εβραϊκών μαχητών της Αντίστασης στο πλαίσιο του Εργατικού δυναμικού των μεταναστών (MOI), στους οποίους αφιέρωσε το βιβλίο του Ούτε δουλειά, ούτε οικογένεια, ούτε πατρίδα (Calmann-Lévy, 1994) -, "είχε υιοθετήσει σε τέτοιο βαθμό τους τονισμούς, την προφορά, το χιούμορ, που μερικές φορές θα μπορούσε να σου δίνει την εντύπωση ότι ήταν η μετενσάρκωση ενός ραβίνου του Chagall που θα είχε ξεχάσει το βιολί του σε μία άλλη ζωή.
Το 1966, ήταν αυτός που με υποδέχτηκε και με μύησε στην παρισινή πολιτική ζωή. 'Οταν ερχόταν στην Τουλούζη, πηγαίναμε για μεσημεριανό φαγητό στη μητέρα μου. Είχε υποκύψει κι αυτή στη γοητεία του Gérard. Έχοντας εκστασιαστεί μία μέρα για τα σπιτικά αγγουράκια, δεν ξαναέφυγε πια ποτέ χωρίς να παίρνει μαζί του το βάζο που είχε ετοιμαστεί γι' αυτόν. Βλέποντας, από το μπαλκόνι της μητέρας, αυτό το σπινθιροβόλο και εύθραυστο πλάσμα που έσκυβε για να αντισταθεί στις ριπές του τότε ανέμου, δεν μπορούσα να μην σκεφτώ ότι υπήρχε κάτι πάνω του που θύμιζε έναν κωμικοτραγικό Σαρλό καθώς αντιμετώπιζε τις εχθρικές μπόρες της εποχής.
Daniel Bensaïd
Rouge n° 2076, 02.09. 2004
*
'Αρθρο για τον Gérard de Verbizier στο Le Maitron, το βιογραφικό λεξικό του εργατικού και του κοινωνικού κινήματος
Ο πατέρας του Gérard de Verbizier ήταν αντινομάρχης, απόγονος μιας παλιάς αριστοκρατικής και προτεσταντικής οικογένειας από την Ariège, όπου οι πρόγονοί του είχαν ασκήσει ανελλιπώς το επάγγελμα του υαλουργού. Ο παππούς του Charles de Verbizier (1875-1952) ήταν εκπρόσωπος της Haute-Garonne στο Συνέδριο της Tours (1920), όπου επέλεξε να ενταχθεί στην Τρίτη Διεθνή.
Μετά από τις δευτεροβάθμιες σπουδές του σε ένα οικοτροφείο στο Deauville (Calvados), ο Gérard de Verbizier άρχισε να σπουδάζει Ιστορία στο Παρίσι. Το 1963, έχοντας προσχωρήσει στην Ένωση Κομμουνιστικών Φοιτητών (UEC), πέρασε από την "ιταλική" τάση στην αριστερή αντιπολίτευση και τον τροτσκισμό. Συγκεκριμένα, με τον Alain Krivine και τον Henri Weber, ήταν ο αρχιτέκτονας της πρώτης ιδρυτικής συνδιάσκεψης της Επαναστατικής Κομμουνιστικής Νεολαίας (JCR) στο Παρίσι στις 2 Απριλίου 1966, κι έπειτα του πρώτου συνεδρίου της (24-27 Μαρτίου 1967, στο Παρίσι). Ήδη μέλος του τροτσκιστικού Κομμουνιστικού Διεθνιστικού Κόμματος (PCI), συνέβαλε στο να πειστούν να ενταχθούν στην Τέταρτη Διεθνή μερικοί ακόμη απρόθυμοι αγωνιστές όπως ο Antoine Artous ή ο Daniel Bensaïd. Έτσι, το ιδρυτικό συνέδριο της Ligue communiste (Mannheim, 5-8 Απριλίου 1969) αποφάσισε ότι η νέα οργάνωση θα ήταν το γαλλικό τμήμα της Τέταρτης Διεθνούς. Και ήταν ο πρώτος υπεύθυνος της Ligue communiste (LC) που αποσπάστηκε στις Βρυξέλλες το 1969 στην ηγεσία της Τέταρτης Διεθνούς.
Βαθειά διεθνιστής, παρακολουθεί τις τροτσκιστικές δραστηριότητες στην Ιαπωνία, την Κίνα, τη Σρι Λάνκα, αλλά και τη Μέση Ανατολή. Το 1970, βοήθησε στη συγκρότηση της Επαναστατικής Κομμουνιστικής Ομάδας (GCR) στο Λίβανο, η οποία έγινε τμήμα της Τέταρτης Διεθνούς. Παρακολούθησε επίσης τις δραστηριότητες των τροτσκιστών της Ισραηλινής Σοσιαλιστικής Οργάνωσης-Matzpen (OSI). Στις συγκεντρώσεις που διοργάνωσε το Μέτωπο Αλληλεγγύης με την Ινδοκίνα (FSI), στο Παρίσι ή στη Ρουέν, κάθισε με τον Alain Krivine μαζί με τους εκπροσώπους από την Ινδοκίνα του GRP (Προσωρινή Επαναστατική Κυβέρνηση-Βιετνάμ), του Pathet Lao (Λάος) και του FUNK (Εθνικό Ενωμένο Μέτωπο της Καμπότζας). Ο φίλος του Daniel Bensaïd τον θυμάται στην Τουλούζη: "Η αδύναμη σιλουέτα του που θύμιζε ντοστογιεφσκικό φοιτητή εμφανιζόταν κατά διαστήματα, φευγαλέα, κάτω από τις καμάρες της Place du Capitole, σαν να έκρυβε κάποια καταχθόνια μηχανή κάτω από το τριμμένο του παλτό. Ωστόσο, ήταν μόνο φυλλάδια και πολυγραφημένα γριμόρια, τα οποία μας προμήθευε διακριτικά σαν να ήταν πορνογραφικά αξιοπερίεργα. Η συνομωσία είχε μπει σε κίνηση" (D. Bensaïd, Μία αργή ανυπομονησία, Stock, 2004).
Πράγματι, σε αντίθεση με ορισμένους από τους συντρόφους του, είχε καταγγείλει σε αρκετές περιπτώσεις στην εφημερίδα Rouge την ατομική βία που την ταύτιζε με ένα είδος "πραξικοπηματισμού", και με "μία αντίληψη που υποκαθιστούσε τον αγώνα", διατηρώντας τις μάζες σε ένα ρόλο "παθητικών θεατών". " Στη συνέχεια, είχε προσθέσει σχετικά με την καταδίκη του της επίθεσης στο αεροδρόμιο Lod του Ισραήλ, στις 30 Μαΐου 1972, που πραγματοποίησε το Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PFLP): η ενέργεια αυτή έσπρωξε τις εβραϊκές μάζες στην αγκαλιά των σιωνιστών "ενώ μία αντι-σιωνιστική πολιτική συνείδηση προόδευε αργά στο Ισραήλ". Αργότερα, στο πλαίσιο μιας μακράς συζήτησης για την επαναστατική βία που διεξήχθη στις στήλες της Rouge, συνέκρινε τους αγωνιστές των Ιταλών Ερυθρών Ταξιαρχιών ή της γερμανικής Φράξιας Κόκκινος Στρατός με τους ρώσους Ποπουλιστές του 19ου αιώνα, τους Narodniki, κατηγορώντας τους ότι είχαν "μία ιεραποστολική αντίληψη της δράσης". Διέπρατταν πάλι το λάθος να υποκαθιστούν την εργατική τάξη, και να απομωνόνται απ' αυτήν.
Αποδίδοντας φόρο τιμής στον Eli Lobel με την ευκαιρία του θανάτου του, ο G. de Verbizier υπενθύμισε πόσο σημαντικός υπήρξε για την γενιά του ο Eli, που γεννήθηκε το 1926 στο Βερολίνο από πολωνούς Εβραίους γονείς: "Αυτός, ο Ισραηλινός, μας προειδοποίησε για το Ισραήλ. Μέσω αυτού έφτασε σε μας η φωνή των Παλαιστινίων". Από την πλευρά του, ο Michel Warschawski σημείωνε ότι "χάρη στους στενούς δεσμούς που διατηρούσαμε με την JCR, οι ιδέες του Μάη του '68 διαδόθηκαν ακόμη και μέχρι τα προάστια της Χάιφα". Και αναγνωρίζει το χρέος του προς τον Gérard de Verbizier, "έναν γάλλο διεθνιστή αγωνιστή με προτεσταντική κουλτούρα [...], σε αυτόν οφείλω το ενδιαφέρον που άρχισα να εκδηλώνω, το 1974, για το Εργατικό δυναμικό των μεταναστών (MOI) και, στη συνέχεια, για τους επαναστάτες της γίντις κουλτούρας"(Michel Warschawski, Πάνω στο σύνορο, Stock, 2002). Πράγματι, ο Gérard de Verbizier ήταν από τους δημιουργούς μιας εξαιρετικής σειράς 3 εκπομπών στο κανάλι A2, αφιερωμένων στους "Επαναστάτες του Yiddisland" το 1984. Ήταν επίσης σεναριογράφος στην ταινία του Mosco που αφηγείται την ιστορία της 35ης Ταξιαρχίας FTP-MOI (La sept / Arte, 1993). Από την ταινία αυτή προέκυψε και το βιβλίο του Ούτε Εργασία, ούτε Οικογένεια, ούτε Πατρίδα. Ημερολόγιο μιας ταξιαρχίας FTP-MOI, Τουλούζη 1942-1944, (Calmann-Lévy, 1994). Ο ίδιος επίσης είχε γράψει τη νεκρολογία ενός από τα μέλη αυτής της ταξιαρχίας, του Stéphane Barsony - Μία φιγούρα της Αντίστασης στην Τουλούζη - που ήταν γιατρός, Εβραίος Ουγγρικής καταγωγής και πατέρας δύο από τους συντρόφους του στην JCR, κι έπειτα στη Ligue, μεταξύ των οποίων ο σκιτσογράφος Piotr της Le Monde. Αυτό το ενδιαφέρον του για τον κινηματογράφο τον οδήγησε να συνεργαστεί σε διάφορα ντοκιμαντέρ με τον Marcel Lozinski και την Anne Duruflé στην Πολωνία, ή με τον Gilles Chevalier, στο Χωρίς να ξεχνάμε τα παιδιά, αφιερωμένο στις μαζικές συλλήψεις του Vel'd'Hiv.
Στο τέλος της ζωής του, κωφός και τυφλός λόγω του διαβήτη και μιας σπάνιας ανίατης γενετικής ασθένειας, του άρεσε να λέει, υιοθετόντας τον αυτοσαρκασμό του εβραϊκού χιούμορ, "ότι δούλευε στα οπτικοακουστικά μέσα".
Ο Gérard de Verbizier πέθανε την ημέρα των γενεθλίων του το 2004, σε ηλικία 62 ετών.
Le Maitron
Μτφ. Σ.Σ.
Δείτε επίσης στο Αλμανάκ:
