Τα νεά εργαλεία των δελφινιών
της Αυστραλίας
Shelling και sponging
Στην Αυστραλία, τα δελφίνια διδάσκουν στα ομοειδή τους πώς να κυνηγούν με όστρακα
Emeline Férard
GEO, 26/06/2020
*
Οι ερευνητές μελέτησαν έναν πληθυσμό δελφινιών στη Δυτική Αυστραλία και διαπίστωσαν ότι τα κητοειδή είναι ικανά να μαθαίνουν και να μεταδίδουν συμπεριφορές. Όχι μόνο από μια μητέρα προς τα μικρά της αλλά και μεταξύ άλλων ομοειδών.
Στον κόλπο του Shark στη Δυτική Αυστραλία, τα μεγάλα δελφίνια έχουν μια ασυνήθιστη τεχνική για να ψαρεύουν. Με το ρύγχος τους, χρησιμοποιούν τα κελύφη μεγάλων γαστερόποδων για να πιάσουν ψάρια. Στη συνέχεια, ανεβάζουν απλά τα κοχύλια στην επιφάνεια για να τα τινάξουν μέχρι να φύγει το νερό και το θήραμά τους να πέσει στο ορθάνοιχτο στόμα τους.
Χάρη στις μελέτες που διεξήχθησαν μεταξύ 2007 και 2018, η μέθοδος αυτή, που ονομάζεται "shelling" στα αγγλικά, παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στα κητοειδή του αυστραλιανού κόλπου. Για τους επιστήμονες, είναι μία διαπίστωση με κρίσημη σημασία που επιβεβαιώνει τη θέση των δελφινιών μεταξύ των ειδών που είναι ικανά να χρησιμοποιούν εργαλεία, δίπλα στους μεγάλους πιθήκους και ορισμένα είδη πουλιών ειδικά.
Αλλά οι ερευνητές δεν είχαν ανακαλύψει ακόμη τα πάντα για τον πληθυσμό του κόλπου του Shark. Μέχρι τώρα, πίστευαν ότι τα θαλάσσια θηλαστικά μπορούσαν να μάθουν νέες τεχνικές μόνο μέσω της μητέρας τους. Μια διαδικασία που ονομάζεται κάθετη κοινωνική μετάδοση. Μία μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Current Biology αποδεικνύει σήμερα το αντίθετο.
Στην περίπτωση του shelling, φαίνεται ότι η κοινωνική μετάδοση γίνεται περισσότερο οριζόντια. Με άλλα λόγια, μεταξύ των ομοειδών ενός ίδιου πληθυσμού και όχι μεταξύ γενεών διαμέσου των μητέρων.
Μία πολιτιστική συμπεριφορά που προσομοιάζει περισσότερο την αντίστοιχη των μεγάλων πιθήκων
"Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα", δήλωσε ο καθηγητής Michael Krützen, βιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης και βασικός συγγραφέας της μελέτης. "Αυτό δείχνει ότι η πολιτιστική συμπεριφορά των δελφινιών και άλλων οδοντωτών κητωδών είναι πολύ πιο κοντά σ' αυτήν των μεγάλων πιθήκων, συμπεριλαμβανομένων και των ανθρώπων, από ό, τι πιστεύαμε μέχρι τώρα", πρόσθεσε στην ανακοίνωσή του.
Ξέρουμε πράγματι ότι οι γορίλες και οι χιμπατζήδες μεταδίδουν τεχνικές με κάθετη όσο και οριζόντια μετάδοση. Για παράδειγμα, οι νεαροί χιμπατζήδες μαθαίνουν να σπάνε τα καρύδια χρησιμοποιώντας πέτρες παρατηρώντας τη μητέρα τους καθώς και τα άλλα μέλη της ομάδας τους. Μία πολύπλοκη τεχνική που χρειάζονται αρκετά χρόνια για να την μάθουν διεξοδικά.
Χάρη και πάλι στις παρατηρήσεις στον κόλπο του Shark, οι επιστήμονες έφτασαν σε αυτήν την διαπίστωση. Κατά τη διάρκεια της ίδιας αυτής περιόδου, ταυτοποίησαν περισσότερα από 1.000 δελφίνια στο πλαίσιο περίπου 5.300 συναντήσεών τους. "Συνολικά, έχουμε τεκμηριώσει 42 ατομικές χρήσεις του shelling σε 19 διαφορετικά δελφίνια", δήλωσε η Dr. Sonja Wild, η οποία διηύθυνε την μελέτη κατά τη διάρκεια του διδακτορικού της στο Πανεπιστήμιο του Leeds.
Μπορεί να φαίνονται λίγες σε σχέση με το συνολικό δείγμα που παρατηρήθηκε, αλλά καθώς η συμπεριφορά είναι σχετικά φευγαλέα, είναι δύσκολο να την εντοπίσεις στον ωκεανό in situ, τονίζουν οι ερευνητές. Επομένως, ο αριθμός των περιπτώσεων shelling και των δελφινιών που υιοθετούν αυτήν την τεχνική θα μπορούσε να είναι υποτιμημένος. 'Οπως και νάχει, οι παρατηρήσεις αυτές ήταν αρκετές για να διερευνηθεί η εκμάθηση αυτής της ασυνήθιστης τεχνικής.
Χρησιμοποιώντας τα γενετικά και περιβαλλοντικά δεδομένα που συλλέχθηκαν, καθώς και όσα σχετίζονται με την συμπεριφορά, οι επιστήμονες κατάφεραν να μοντελοποιήσουν τα σχήματα μετάδοσης του shelling. Και τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι η συμπεριφορά αυτή φάνηκε να διαδίδεται περισσότερο μέσω μιας μη κάθετης κοινωνικής μετάδοσης. Με άλλα λόγια, η πλειονότητα των δελφινιών θα την μάθαιναν από τα ομοειδή τους και όχι από τις μητέρες τους.
"Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι τα δελφίνια έχουν απολύτως τις ικανότητες και, στην περίπτωση του shelling, μαθαίνουν πρόθυμα νέες στρατηγικές κυνηγιού έξω από τη σχέση μητέρας-παιδιού", δήλωσε η Δρ Wild. "Αυτό επιτρέπει μία νέα κατανόηση του τρόπου με τον οποίον τα δελφίνια μπορούν να προσαρμόσουν τη συμπεριφορά τους σε μεταβαλλόμενα περιβάλλοντα."
Μία συμπεριφορά που ευνοείται από ένα κύμα ζέστης;
Γιατί τα δελφίνια άρχισαν να χρησιμοποιούν κενά κελύφη για να κυνηγήσουν τα ψάρια σ' αυτό το μέρος; Δεν το γνωρίζουμε ακριβώς μέχρι σήμερα, αλλά οι ερευνητές έχουν προτείνει μία εξήγηση. Το 2011, ένα άνευ προηγουμένου κύμα θαλασσινής θερμότητας κατέστρεψε τον βιότοπο θαλάσσιων φυκιών στον κόλπο του Shark. Ακολούθησε μια εκατόμβη ψαριών και ασπόνδυλων, όπως και γαστερόποδων που ζούσαν στα περίφημα κοχύλια.
Η ομάδα παρατήρησε ωστόσο συχνότερες συμπεριφορές shelling αμέσως μετά από το γεγονός αυτό, το οποίο θα μπορούσε έτσι να είχε διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην διάδοσή τους. "Μπορούμε να κάνουμε μόνο υποθέσεις για το εάν η εξαφάνιση των θηραμάτων ώθησε τα δελφίνια να υιοθετήσουν νέες συμπεριφορές", δήλωσε η Δρ Wild σε μία ανακοίνωση.
Αλλά "φαίνεται πιθανό ότι η αφθονία των κενών κελυφών των γιγαντιαίων γαστερόποδων έχει αυξήσει τις ευκαιρίες εκμάθησης του shelling", πρόσθεσε. Αυτό θα μπορούσε επίσης να εξηγήσει γιατί η μέθοδος αυτή δεν έχει παρατηρηθεί σε κανέναν άλλον πληθυσμό μεγάλων δελφινιών του Ινδικού Ωκεανού (Tursiops aduncus). Τουλάχιστον ως τώρα.
Η Δρ Wild διευκρίνησε ότι η τεχνική απαιτεί σχετικά ειδικές συνθήκες, δηλαδή πολλά κελύφη γαστερόποδων και νερά αρκετά ρηχά, ώστε τα δελφίνια να μην χρειάζεται να σηκώνουν τα εργαλεία τους πολύ ψηλά για να φτάσουν στην επιφάνεια. Ωστόσο, οι ερευνητές δεν αποκλείουν να μπορεί να παρατηρηθεί μία μέρα το shelling και σε κάποιον άλλον πληθυσμό.
Αυτή η συμπεριφορά είναι η δεύτερη περίπτωση χρήσης εργαλείου που τεκμηριώνεται στην περίπτωση των δελφινιών και του είδους T. aduncus. Η πρώτη παρατηρήθηκε πριν από αρκετές δεκαετίες και περιγράφηκε το 1997 σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ethology. Ονομάζεται "sponging", και η συμπεριφορά αυτή συνίσταται στην χρήση θαλάσσιων σφουγγαριών με τα οποία τα δελφίνια προστατεύουν το ρύγχος τους όταν ψάχνουν στο βυθό για τα θηράματά τους.
Emeline Férard
Μτφ. Σ.Σ.
