Τελ Αβίβ - Ρόδος,
εισιτήριο χωρίς επιστροφή
Σύμφωνα με το ισραηλινό κανάλι Channel 12, μεταξύ Νοεμβρίου 2023 και Μαρτίου 2024, περίπου 30.000 Ισραηλινοί έφυγαν μόνιμα από τη χώρα.
Στην Ελλάδα, οι Ισραηλινοί που διαφεύγουν από τον πόλεμο προσπαθούν να ανακτήσουν μία υποτυπώδη "κανονική ζωή".
Από τις 7 Οκτωβρίου, αρκετές εκατοντάδες ισραηλινές οικογένειες έχουν βρει καταφύγιο στην Ελλάδα, μια χώρα που τους επιτρέπει να επιλέξουν ανάμεσα από διάφορους τύπους βίζας.
Marina Rafenberg
Le Monde, 21.10.2024
"Η πραγματικότητα έχει γίνει χαοτική. Επιλέξαμε να φύγουμε για να μπορέσουν τα παιδιά μας να έχουν μια φυσιολογική ζωή", μας εκμυστηρεύεται ο Haran Anjioni, ο οποίος αποφάσισε πριν από λίγες εβδομάδες να εγκατασταθεί στο νησί της Κρήτης, στην Ελλάδα, με τη σύζυγό του και τα τέσσερα παιδιά του. Στις 7 Οκτωβρίου 2023, η οικογένεια ζούσε σε ένα κιμπούτς στο βόρειο Ισραήλ, μόλις 7 χιλιόμετρα από τα σύνορα με τον Λίβανο. Το σοκ από τη βίαιη επίθεση της Χαμάς, οι "εφιάλτες μετά την 7η Οκτωβρίου" και τα πυρά ρουκετών της Χεζμπολάχ ώθησαν τους Anjioni να μετακομίσουν την επόμενη κιόλας ημέρα σε ένα άλλο κιμπούτς στο κεντρικό Ισραήλ.
"Εδώ κι έναν χρόνο, έχουμε μετακομίσει πάνω από πέντε φορές. Όταν έληξε η μίσθωση της τελευταίας μας κατοικίας, σκεφτήκαμε να πάμε με όλη την οικογένεια στην Κρήτη. Αλλά αυτή τη φορά, δεν ήταν μόνο για διακοπές", εξηγεί. Λάτρης της Ελλάδας, όπου έχει περάσει πολλές διακοπές, ο Haran Anjioni παραδέχεται ότι η χώρα είναι "μια τέλεια επιλογή για τους Ισραηλινούς": "Το μεσογειακό κλίμα και η φύση είναι τα ίδια με αυτά που γνωρίζουμε (...) Οι Έλληνες είναι απίστευτα φιλόξενοι. Η χώρα απέχει λιγότερο από δύο ώρες πτήσης από το Τελ Αβίβ και το κόστος ζωής είναι λογικό."
Δεν είναι όλοι οι Ισραηλινοί τόσο ενθουσιώδεις. Η Ναόμι, μια ανύπαντρη γυναίκα που δεν θέλησε να δώσει το όνομά της, πέρασε τέσσερις μήνες στην Αθήνα προτού τελικά επιστρέψει στο Ισραήλ, καθώς η περιπλάνησή της σε μια χώρα που δεν ήταν η δική της δεν είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα της ανακούφισης. "Ποτέ δεν θεώρησα τον εαυτό μου πρόσφυγα. Σε αυτόν τον πόλεμο, υπάρχουν πραγματικά εκτοπισμένοι άνθρωποι, όσοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους στον Βορρά και κοντά στη Λωρίδα της Γάζας, και μετά, φυσικά, όλοι οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες. Αλλά δεν ήμουν τουρίστρια και ένιωθα παρεξηγημένη από τους ντόπιους. Ήμουν σοκαρισμένη, όπως όλοι οι Ισραηλινοί, έχασα αγαπημένα πρόσωπα, είδα ρουκέτες να περνούν πάνω από το κεφάλι μου", λέει η νεαρή γυναίκα στο τηλέφωνο. Για εκείνη, η Αθήνα ήταν μια αυθόρμητη κι ευνόητη επιλογή. "Ο κόσμος μετά την 7η Οκτωβρίου δεν φαινόταν πολύ φιλόξενος για τους Ισραηλινούς και δεν θέλαμε να πάμε σε χώρες όπου οι αντισημιτικές επιθέσεις αυξάνονταν", προσθέτει. [...]
Επιστρέφοντας πάλι στο σπίτι
Η οικογένειά μας έφυγε από το Ισραήλ για την Ελλάδα μετά την επίθεση της Χαμάς, όχι ακριβώς πρόσφυγες και όχι ακριβώς τουρίστες. Μετά από τέσσερις εβδομάδες απουσίας, ήμασταν έτοιμοι να επιστρέψουμε στο Τελ Αβίβ.
Dana Kessler
Tablet - 21.11. 2023
Η Dana Kessler είναι Ισραηλινή δημοσιογράφος. 'Εχει συνεργαστεί μεταξύ άλλων με τις εφημερίδες Maaariv, Haaretz, Yediot Aharonot. Μένει στο Τελ Αβίβ.
Τι ακριβώς συνέβη;
Την περασμένη εβδομάδα, επιστρέψαμε στο Ισραήλ μετά από τέσσερις εβδομάδες στο εξωτερικό, κατά τις οποίες μείναμε σε τέσσερα διαφορετικά Airbnb, πρώτα στο ελληνικό νησί της Ρόδου και στη συνέχεια στην Αθήνα. Φύγαμε από το Ισραήλ πέντε μέρες μετά τις 7 Οκτωβρίου χωρίς εισιτήριο επιστροφής. Δεν ξέραμε πόσο καιρό θα λείπαμε, και δεν προγραμματίσαμε τίποτα πέρα από λίγες ημέρες. Πήραμε λίγα πράγματα, αλλά πολλά βιβλία, για κάθε ενδεχόμενο. Δεν ήμασταν σίγουροι τι είδους ρούχα θα χρειαζόμασταν - ποιος ξέρει πόσο καιρό θα μείνουμε;"- αλλά φροντίσαμε να μην πάρουμε μπλουζάκια με εβραϊκά γράμματα, για λόγους "χαμηλού προφίλ".
Στις 7 Οκτωβρίου, όλα τα σχέδιά μας για το αύριο και για τα μελλοντικά αύριο είχαν ακυρωθεί ή τουλάχιστον αναβάλλονταν για την ώρα. Ήμασταν εξαιρετικά τυχεροί- τίποτα τρομερό δεν συνέβη σε εμάς προσωπικά, αλλά η ζωή μας ξαφνικά και απροσδόκητα ξέφυγε από τον έλεγχο. Η ιδέα ήταν να φύγουμε και να πάρουμε τα παιδιά από εδώ, το συντομότερο δυνατό. Η ισραηλινή οικονομική εφημερίδα The Marker υποστήριξε στις αρχές Νοεμβρίου ότι περισσότεροι από 230.000 Ισραηλινοί εγκατέλειψαν τη χώρα από την αρχή του πολέμου - ήμασταν ανάμεσά τους.
Λειτούργησε εδώ το copycat σύνδρομο. Μετά το αρχικό σοκ, είδαμε ότι κάποιοι από τους φίλους μας ετοιμάζονταν να φύγουν, οπότε μας φάνηκε σωστό να το κάνουμε κι εμείς. Άλλοι έφυγαν επειδή φύγαμε εμείς, και ούτω καθεξής. Όταν κανείς δεν ξέρει τίποτα, μιμείσαι τυφλά. Η Ρόδος επιλέχθηκε λίγο πολύ με τον ίδιο τρόπο. Δεν ρωτήσαμε τους φίλους μας γιατί η Ρόδος - υποθέσαμε ότι είναι η μόνη πτήση που κατάφεραν να κλείσουν. Οι φίλοι που μας ακολούθησαν εκεί δεν ρώτησαν επίσης γιατί η Ρόδος.
Δεν ήταν εύκολο να βρει κανείς μια πτήση από το Ισραήλ (υπήρχαν πτήσεις κυρίως προς τη Ρόδο, την Αθήνα και την Κύπρο), όπως δεν ήταν εύκολο και για τους Ισραηλινούς στο εξωτερικό να επιστρέψουν, για να συμμετάσχουν στην πολεμική προσπάθεια ή να επανενωθούν με τις οικογένειές τους. Ούτε ήταν εύκολο να επιβιβαστούν στην πτήση. Περιμέναμε στην ουρά του αεροδρομίου για ώρες ολόκληρες, πολύ μετά την προγραμματισμένη ώρα αναχώρησης, χωρίς να γνωρίζουμε μέχρι την τελευταία στιγμή αν η πτήση θα ακυρωνόταν ή αν θα καταφέρναμε να ταξιδέψουμε.
Ξεκινήσαμε το ταξίδι μας σε ένα ωραίο μεγάλο Airbnb για τρεις οικογένειες στην παλιά πόλη της Ρόδου. Τις πρώτες μέρες ήμασταν σε κατάσταση σοκ. Τα παιδιά έπαιζαν κρυφτό, ενώ οι μεγάλοι κάθονταν μαζί, προσπαθώντας να χωνέψουν αυτό που μόλις είχε συμβεί. Έκλαιγα συχνά, όπως και οι άλλες μητέρες. Όλοι νιώθαμε θλίψη, αβοήθητοι, μπερδεμένοι και χαμένοι (το ίδιο νιώθουμε και τώρα που επιστρέψαμε), αλλά και μόνο το γεγονός ότι αναρωτηθήκαμε πώς νιώθουμε μας φάνηκε αυτονόητο και ανάρμοστο. Συνεχίζαμε να υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας: είμαστε οι τυχεροί, οι πιο τυχεροί από τους τυχερούς.
Από τη στιγμή που προσγειώθηκα, ανέβηκα σε ένα συναισθηματικό τρενάκι του τρόμου - τη μια στιγμή είμαι στην παραλία ή τρώω σουβλάκια, την άλλη κλειδώνομαι στο μπάνιο για να μη με δουν τα παιδιά να κλαίω. Το μυαλό τρέχει μεταξύ πρακτικών σκέψεων (πρέπει να παγώσω τη συνδρομή μου στο γυμναστήριο;) και σκέψεων για το τι μας συνέβη, τι συνέβη στη χώρα μας, τι συμβαίνει στη Γάζα, τι θα συμβεί στη συνέχεια και από εδώ και πέρα. Στην αρχή αυτό προκαλεί κρίσεις πανικού, και μια αίσθηση που μοιάζει με ίλιγγο ότι δεν μπορείς να το χωνέψεις - αργότερα επέρχεται ένα είδος μουδιάσματος. Μετά από λίγο, η μανιοκαταθλιπτική διάθεση μεταβάλλεται σε ένα ήπιο είδος μελαγχολίας.
Μετά από λίγες μέρες που ρωτούσαμε τι ακριβώς συνέβη, η ερώτηση άλλαξε σε "τι θα ακολουθήσει;". Πολλοί άνθρωποι που γνωρίζουμε πήραν πτήσεις με ανταπόκριση από την Ελλάδα ή την Κύπρο προς διάφορους άλλους προορισμούς σε όλη την Ευρώπη ή ακόμη και στις ΗΠΑ. Κάποιοι πήγαν να μείνουν με συγγενείς ή φίλους σε διαφορετικές χώρες. Όσοι μπορούν να εργαστούν εξ αποστάσεως άλλαξαν γρήγορα την ιδιότητά τους σε ψηφιακούς νομάδες - αλλά χάσαμε το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός μας. Δεν ξέραμε πια τι ήμασταν. Είπαμε μισοαστειευόμενοι ότι ήμασταν πρόσφυγες. Δεν ήμασταν πρόσφυγες. Σε αυτόν τον πόλεμο υπάρχουν πραγματικοί πρόσφυγες: πάνω από 100.000 Ισραηλινοί απομακρύνθηκαν γύρω από τα σύνορα με τη Γάζα και τα βόρεια σύνορα προς το κεντρικό Ισραήλ, καθώς και 1 εκατομμύριο Παλαιστίνιοι πρόσφυγες στη Γάζα. Ωστόσο, δεν ήμασταν ούτε τουρίστες. 'Ημασταν σε μια κατάσταση limbo.
Άρχισα να φτιάχνω λίστες στο κεφάλι μου.
Τρόποι με τους οποίους μοιάζουμε με πρόσφυγες:
Φύγαμε από τη χώρα μας βιαστικά χωρίς σχέδιο.
Δεν μας ένοιαζε που θα πάμε.
Δεν ξέρουμε πότε θα επιστρέψουμε.
Το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός μας ξαφνικά εξαφανίστηκε.
Όταν οι ντόπιοι ρωτούν από πού είμαστε και τους λέμε, μας αγκαλιάζουν και λένε ότι λυπούνται πολύ.
Τρόποι με τους οποίους δεν μοιάζουμε με πρόσφυγες:
Φύγαμε με τη θέλησή μας.
Έχουμε πιστωτικές κάρτες.
Σχεδιάζουμε να επιστρέψουμε στη χώρα μας σύντομα.
Τρόποι με τους οποίους μοιάζουμε με τουρίστες:
Πηγαίνουμε σε εστιατόρια.
Επισκεπτόμαστε τουριστικά αξιοθέατα και βγάζουμε πολλές φωτογραφίες.
Τρόποι με τους οποίους δεν μοιάζουμε με τουρίστες:
Μερικοί από εμάς συνεχίζουν να εργάζονται εξ αποστάσεως.
Πηγαίνουμε συχνά τα ρούχα μας στο καθαριστήριο. Πήραμε μια τσάντα γεμάτη σχολικά βιβλία.
Τα παιδιά έχουν σχολείο μέσω Zoom τα πρωινά.
Είμαστε λυπημένοι και ανήσυχοι.
Σήμερα είναι Δευτέρα. Είμαι πολύ σίγουρη. Είμαστε εδώ, στην παλιά πόλη της Ρόδου, τεσσεράμισι μέρες που πέρασαν όσο να ανοιγοκλείσουμε τα μάτια μας, αλλά και που μας φάνηκαν μια αιωνιότητα. Φτάσαμε εδώ την Πέμπτη. Προνομιούχοι πρόσφυγες. Είναι μια περίεργη, μεταμοντέρνα έννοια. Ίσως σαν τα θύματα της σφαγής του περασμένου Σαββάτου, που σφαγιάστηκαν από τρομοκράτες ενώ χόρευαν σε ένα πάρτι στην ύπαιθρο - πανέμορφοι νέοι, με crop tops και τατουάζ με δελφίνια που συνάντησαν τον θάνατό τους με τον πιο φρικτό τρόπο ενώ γιόρταζαν τη ζωή. Είχαν το χειρότερο ταξίδι που μπορούσε να φανταστεί κανείς, και κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί. Όπως έγραψε ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ για τη χρεοκοπία στο The Sun Also Rises - η καταστροφή του Ισραήλ ήρθε σταδιακά και μετά ξαφνικά. Ξέραμε ότι καθόμασταν σε μια πυριτιδαποθήκη, αλλά επιλέξαμε να διώξουμε τη σκέψη. Τώρα ανατιναχθήκαμε. Προς το παρόν. Είναι πολύ νωρίς για να προσδιορίσουμε πότε ακριβώς πηδήξαμε στο χρονοδιάγραμμα της καταστροφής. Πηδήξαμε από φόβο ότι τα χειρότερα είναι ακόμα μπροστά μας ή ότι αυτό το συνεχές κακό θα εκτείνεται σε τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα που μπορεί να εισχωρήσει στις ψυχές μας και στις ψυχές των παιδιών μας και να το μολύνει.
Αυτό το ερώτημα μας βασάνισε όλους. Είμασταν σε δίλημμα, για παράδειγμα, για πόσο καιρό θα έπρεπε να κλείσουμε το επόμενο Airbnb μας. Εάν κάνεις κράτηση για περισσότερο, είναι φθηνότερο ανά διανυκτέρευση, αλλά δεν θέλεις να χάσεις την ελπίδα ότι σε λίγες μέρες ίσως επιστρέψεις στο σπίτι. Αυτό φαίνεται αστείο. Φυσικά, μπορέσαμε να πάμε σπίτι. Το Ισραήλ είναι ακόμα εκεί μετά τις 7 Οκτωβρίου. Αλλά τι είδους σπίτι είναι αυτό αν αντί για ασφάλεια και άνεση σου προκαλεί φόβο, πένθος και άγχος;
Πήραμε μαζί μας τον φόβο, το πένθος και την αγωνία μας στην Ελλάδα, αλλά παρόλα αυτά μπορούσαμε να μένουμε ώρες κάτω από το ντους χωρίς να μας διακόψει ο τρόμος της σειρήνας και ξέραμε ότι αν, Θεός φυλάξοι, ο πόλεμος κλιμακωθεί, βρισκόμαστε σε ασφαλή φυσική απόσταση. Οι άνθρωποι πίσω στο σπίτι γενικά έλεγαν ότι είναι καλό που φύγαμε για "lehitavrer", που σημαίνει "για να πάρουμε μια ανάσα". Αυτό κάναμε; Αυτή η ορολογία που έγινε κοινός τόπος μου έδινε στα νεύρα. Ήμασταν εντελώς απογοητευμένοι - αυτό δεν ήταν σαν μια ανάσα.
