Για δεύτερη συνεχή χρονιά, οι Αφροαμερικανοί ηθοποιοί έμειναν εκτός των πεντάδων στις 4 κατηγορίες βιτρίνας, δηλαδή τους πρώτους και δεύτερους ρόλους. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι μαύροι ηθοποιοί παραπονιούνται για την παρέλειψη, κατηγορώντας την Ακαδημία για μεροληψία, ουσιαστικά στοχοποιώντας την σύσταση των μελών- λευκών, και προχωρημένης ηλικίας. Κι ενώ οι βολές απευθύνονται σε όλους τους τομείς, οι ηθοποιοί, μαζί με τον επαγγελματία εισαγγελέα Σπάϊκ Λι, σηκώνουν το βάρος του άτυπου αγώνα να διορθώσουν την αδικία που πιστεύουν πως συντελείται εδώ και δεκαετίες στα Όσκαρ, με αποκορύφωμα την τελευταία διετία. Η ειρωνία είναι πως φέτος, η πρόεδρος της Ακαδημίας είναι η Σέριλ Άϊζακς Μπουν, ο παρουσιαστής είναι ο Κρις Ροκ και ένα από τα τιμητικά βραβεία κατέληξε στον ίδιο τον Σπάϊκ Λι. Όλοι έγχρωμοι- συγγνώμη για την έκφραση, αλλά χρησιμοποιείται ευρέως από τους Αφροαμερικανούς της τελευταίες εμπόλεμες ημέρες στο Χόλιγουντ, στη προσπάθεια τους να γενικεύσουν τις διακρίσεις προς οποιονδήποτε δεν είναι λευκός όσο ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο και η Τζένιφερ Λόρενς.
Τα Όσκαρ δεν είναι αντικειμενικά μετρήσιμα, όπως συνήθως συμβαίνει με βραβεία εκτίμησης στην Τέχνη, αλλά και στις επιστήμες. Ακόμη και στα Νόμπελ Ιατρικής και Φυσικής, είμαι σίγουρος πως ομάδες ερευνητών αισθάνονται ριγμένες έναντι άλλων, και μπορεί να μιλούν και για σκοπιμότητες, πολιτικές ή άλλες. Πόσω μάλλον όταν πρόκειται για μακιγιάζ και μουσική για ταινίες, που, ούτως ή άλλως, περιορίζονται σε έναν σχετικά στενό ορίζοντα, αμερικανικό με εσωχολιγουντιανές τάσεις, και κάποιες εκπλήξεις από παραπέρα χώρους να παρεισφρύουν από καιρού εις καιρόν.
Σε μια χώρα που συνεχώς ακούγονται φωνές από φορείς που διαχειρίζoνται τα δικαιώματα των μειονοτήτων, η Ακαδημία δεν θα μπορούσε να αποτελεί ηχηρή εξαίρεση, όσο κι αν το Χόλιγουντ καυχιέται για την καινοτομία και την ανοιχτομυαλιά του, σε σχέση με τις κοινωνικές δομές που αλλάζουν αργά και δύσκολα.
Συνεπώς, ο αποκλεισμός των καλλιτεχνών με χρώμα (artists of color), όπως εκφέρεται στο κατηγορώ, συνιστά έλλειψη αχρωματοψίας, σα να λέμε, πως η δικαιοσύνη δεν είναι τυφλή, ως οφείλει. Όπως εγώ το καταλαβαίνω, περισσότεροι μαύροι, ή νεότερα σε ηλικία μέλη, θα καταστήσουν δυνατή την ψήφιση λιγότερων λευκών, αφήνοντας χώρο στους μαύρους να κατακτήσουν τη θέση που τους αναλογεί, ποσοτικά και ποιοτικά, σε υποψηφιότητες και βραβεία. Αυτό προϋποθέτει επαγγελματίες που ήδη υπάρχουν, σε όλους τους επιμέρους τομείς της βιομηχανίας, που να μην είναι λευκοί, έτσι ώστε να προτείνουν άλλους, που για κάποιον λόγο, δεν είχαν μπει στο σώμα της Ακαδημίας μέχρι τώρα. Σε μια χώρα που συνεχώς ακούγονται φωνές από φορείς που διαχειρίζoνται τα δικαιώματα των μειονοτήτων, η Ακαδημία δεν θα μπορούσε να αποτελεί ηχηρή εξαίρεση, όσο κι αν το Χόλιγουντ καυχιέται για την καινοτομία και την ανοιχτομυαλιά του, σε σχέση με τις κοινωνικές δομές που αλλάζουν αργά και δύσκολα. Το παράδοξο ωστόσο, που φτάνει στα όρια της αντινομίας, στην περίπτωση αυτή, είναι πως, οι άνθρωποι που αναρωτιούνται για ποιό λόγο αδικούνται, και γιατί τόσα χρόνια η Ακαδημία δεν έχει εξασφαλίσει ίση θέση για όλες τις φυλές, καλούνται να ανατρέψουν μιά βασική ηθική, που υπαγορεύει την ψήφο, όχι ανάλογα με το χρώμα του καθενός, αλλά με την αξία του σε μια ταινία. Δηλαδή, αν τα μέλη της Ακαδημίας χωριστούν με κάποιο μαγικό τρόπο στη μέση, οι μαύροι θα ψηφίσουν μαύρους γιατί είναι μαύροι, ή γιατί είναι καλοί στη δουλειά τους; Πρόπερσι, το 12 Χρόνια Σκλάβος απέσπασε το Όσκαρ καλύτερης ταινίας (με τον Στιβ Μακουίν να είναι ένας από τους παραγωγούς) και η Λουπίτα Νιόνγκο τιμήθηκε στον δεύτερο γυναικείο ρόλο, και κανείς δεν διαμαρτυρήθηκε, ίσως επειδή η ροή της τελευταίας δεκαετίας ήταν ομαλή, με αρκετά αφροαμερικανικά πλασαρίσματα, και νίκες από τους συνήθεις υπόπτους, όπως τον Ντενζέλ Γουόσινγκτον, αλλά και σχετικά αγνώστους στα 6000 μέλη, όπως ο Τζέϊμι Φοξ και η Οκτάβια Σπένσερ. Έχει περάσει πολύς καιρός από τις σημαδιακές πρωτιές της Χάτι Μακντάνιελ και του Σίντνεϊ Πουατιέ, που συγκρίνονταν με το κατόρθωμα της Ρόζα Παρκς, αλλά φέτος, ένα αίτημα για αλλαγή βρήκε αφορμή από την επίθεση του Γουίλ Σμιθ, διά στόματος της συζύγου του Τζέϊντα Πίνκετ (Ο Σμιθ έχει προταθεί δυο φορές για Όσκαρ και έχει και τις δύο από μαύρους συναδέλφους του, οπότε κράτησε χαμηλό προφίλ ο ίδιος, και ως εμπλεκόμενος αδικημένος), αλλά και από την άρνηση του Σπάϊκ Λι να παραστεί στην απονομή της 28ης Φεβρουαρίου, έστω κι αν έχει παραλάβει εδώ και αρκετές εβδομάδες το τιμητικό του Όσκαρ, σε μια ειδική τελετή που πλέον γίνεται νωρίτερα. Και, μιας και το έφερε η κουβέντα, οι Μεξικανοί, που εδώ και κάποια χρόνια θριαμβεύουν, έστω με αγγλόφωνες ταινίες, δεν πιάνονται; Ο Ανγκ Λι, που έχει πάρει όχι ένα, αλλά δύο Όσκαρ σκηνοθεσίας, δεν θεωρείται έγχρωμος; Ακόμη και για τον Μάνο Χατζιδάκι είχαν διαμαρτυρηθεί οι ηττημένοι γηγενείς του Χόλιγουντ. Ο Έλληνας, όπως και τόσοι Άγγλοι όλα αυτά τα χρόνια, που δεν έχουν καν υπηκοότητα ή πράσινη κάρτα, μπαίνουν στο καλάθι των αλλοδαπών; Να διαμαρτυρηθούμε και για τις υποψηφιότητες του Χάνεκε, του Μπέργκμαν, ή ακόμη του Ζαν Πολ Σαρτρ; Μην εκπλήσσεστε, και ο Γάλλος υπαρξιστής ήταν κάποτε υποψήφιος!
Aν τα μέλη της Ακαδημίας χωριστούν με κάποιο μαγικό τρόπο στη μέση, οι μαύροι θα ψηφίσουν μαύρους γιατί είναι μαύροι, ή γιατί είναι καλοί στη δουλειά τους;
Σε ένα δελτίο τύπου που δόθηκε στους δημοσιογράφους το βράδυ της Παρασκευής, η πρόεδρος Μπουν, ξεπερνώντας τον πρώτο πανικό και την γεμάτη ενοχές απογοήτευση της από τα αποτελέσματα των υποψηφιοτήτων και τις αντιδράσεις που προκάλεσαν, ανακοίνωσε πως δραστικές αλλαγές δρομολογήθηκαν, και μάλιστα κα΄ποιες από αυτές με αναδρομική ισχύ. Από εδώ και στο εξής, όλα τα μέλη που έχουν δικαίωμα ψήφου (γιατί υπάρχουν και άλλα που δεν έχουν) θα πρέπει να ανανεώνουν, σαν δίπλωμα οδήγησης μετά τα 65, μετά τα 10 χρόνια. Μετά από τις τρεις διαδοχικές δεκαετίες, ψηφίζουν ισοβίως. Εξαιρούνται όσοι έχουν προταθεί για Όσκαρ, ή το έχουν πάρει- αυτοί ψηφίζουν, αν θέλουν βέβαια, διά βίου. Δηλαδή, θα τιμωρούνται όσοι τα είχαν φορτώσει στον κόκκορα και δεν ασχολούνταν με τίποτε πέρα από τη συνδρομή και τον υψηλού επιπέδου παραγοντισμό. Η διαδικασία αυτή ισχύει αναδρομικά για όλα τα μέλη, αλλά δεν επηρεάζεται η ψηφοφορία για τα φετινά Όσκαρ, που δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Εκτός του οτι προστίθενται τρία μέλη-κλειδιά στο διοικητικό συμβούλιο, η Ακαδημία θα έχει λόγο στην παραδοσιακή σύσταση νέων μελών από παλαιότερα, έτσι να διασφαλιστεί η ποικιλία και η πολυμορφία- το diversity, που σημαίνει την ποικιλία των φυλών, των φύλων, των ηλικιών και ενδεχομένως των εθνικοτήτων, και της καλλιτεχνικής προέλευσης των μελών, έτσι ώστε να καλύπτονται πολλά είδη κινηματογράφου. Προερχόμενη από τον χώρο των δημοσίων σχέσεων (η δική μας Ακαδημία, για παράδειγμα, δέχεται κριτικούς, ενώ η αμερικανική προβλέπει ανθρώπους από το publicity των στούντιο ή των εταιριών παραγωγής στο καταστατικό της), η Μπουν ανήγγειλε τα μέτρα ως ιστορικές κινήσεις, θέλοντας να δώσει τέλος στην θρυλούμενη αρτηριοσκλήρωση της Ακαδημίας, όχι στις μικρές αλλαγές, αλλά στις διαρθρωτικές μετακινήσεις του πυρήνα της. Κανείς δεν είναι σίγουρος αν η Μπουν έσπευσε να διορθώσει ανισσοροπία ή να πειράξει τη σύσταση της Ακαδημίας προσθέτοντας παραπάνω αφροαμερικανούς από το ποσοστό που καταλαμβάνουν στον ευρύτερο χώρο του σινεμά. Βέβαια, η Ακαδημία δεν είναι δημόσιο, και μπορεί αν κάνει ότι νομίζει. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η πρόεδρος βρήκε ανταπόκριση από όλα τα μέλη του συμβουλίου, κάτι που σημαίνει πως οι μαύρες διαμαρτυρίες, με συμπαραστάτη των ακτιβιστή Τζορτζ Κλούνι, έπιασαν τόπο, προς το παρόν, και αποσυμπιέστηκε η κρίση.
Την προηγούμενη φορά που εγινε κάτι παρόμοιο ήταν το 1970, με πρόεδρο τον Γκρέγκορι Πεκ. Αν και ανήκε στην παλιά φρουρά της χρυσής εποχής του 40 και του 50, ο Πεκ κατάλαβε, ή του "σφύριξαν" από μέσα, πως η γενιά της αντικουλτούρας δεν έβρισκε πλέον καθόλου κουλ τα Όσκαρ, ταυτίζοντάς τα με τους δεινόσαυρους και τα καταρρέοντα στούντιο. Ήταν ο πρώτος που έσπευσε να εντάξει τους ανερχόμενου αντιστάρ στο Σώμα, με απανωτές προσκλήσεις και επίμονο φλερτ, προντάροντας στο φιλελεύθερο προφίλ του και φοβούμενος τον αναχρονισμό και τον επικείμενο ξεπεσμό του θεσμού επί προεδρίας του. Και το κατάφερε, παρά τις αρνήσεις των Όσκαρ από τον Μάρλον Μπράντο και τον Τζορτζ Σκοτ (για διαφορετικούς, αλλά πάντως αντικομφορμιστικούς λόγους) και τις οντολογικές αντιδράσεις περί αχρείαστου ανταγωνισμού των καλλιτεχνών από τον Ντάστιν Χόφμαν, παραμερίζοντας σταδιακά και την εικόνα των ρουτινιάρικων, εκτός χρόνου και τόπου hosts, όπως ο Μπομπ Χόουπ, για χάρη του δημοφιλούς τηλεπαρουσιαστή Τζόνι Κάρσον, γνωρίζοντας πως η χιπ γιορτή ξεκινάει από το καλησπέρα. Μέσα σε μια δεκαετία, η απονομή έγινε λιγότερο ξενέρωτη και άρχισε να μοιάζει με αυτό που βλέπουμε σήμερα
Όπως διευκρίνησε εμφατικά η Μπουν, η Ακαδημία θα ηγηθεί στις αλλαγές, και δεν θα περιμένει τη βιομηχανία του σινεμά να πάρει τα δικά της μέτρα, περιμένοντας να συντονιστεί. Για φέτος, δεν θα διαπιστώσουμε κάτι χειροπιαστό. Ο μόνος πραγματικά ωφελημένος θα είναι ο Κρις Ροκ, που σίγουρα θα βασίζει μεγάλο μέρος του εναρκτηριου μονόλογου του στην επικαιρότητα της ασπρόμαυρης αντέγκλησης. Κρίμα που η Γούπι Γκόλντμπεργκ είχε σπάσει το ρόδι, έχοντας εμφανιστεί ως λευκή βασίλισσα (the African Queen), αξέχαστη και ιλαρή, τη χρονιά των δύο Ελισάβετ.
σχόλια