Για τον Αντρέι Ζουλάφσκι, τον απαξιωμένο σπουδαίο των καιρών μας

Για τον Αντρέι Ζουλάφσκι, τον απαξιωμένο σπουδαίο των καιρών μας Facebook Twitter
Ο Ζουλάφσκι με τη Ρόμυ Σνάϊντερ στα γυρίσματα του "Σημασία έχει ν' αγαπάς'
1

 

Στην περιγραφή του ενός και μοναδικού (όπως αυτοδιαφημίζεται με πολύ καμάρι) site που είναι αφιερωμένο στον Αντρέι Ζουλάφσκι, χρησιμοποιείται η λέξη ξεχασμένος πριν από το όνομά του. Κάτι τέτοιο μπορεί να μοιάζει υπερβολικό, αλλά είναι μάλλον αλήθεια. Παρά τη μεγάλη δράση του στις δεκαετίες του 70 και του 80, άρχισε λίγο πριν την αλλαγή του αιώνα να τρώει πόρτες από παντού. Δεν έβρισκε χρήματα για χρηματοδότηση, η αφήγησή του έμοιαζε ακατανόητη ακόμη και μέσα στο art house κύκλωμα, ενώ με τα χρόνια τα δεκάδες φεστιβάλ του κόσμου που χαίρονταν να ανασταίνουν καριέρες και να χρησιμοποιούν συχνά τον χαρακτηρισμό overlooked πίσω από ταινίες και ανθρώπους, δεν του έκαναν αφιερώματα. Είναι μάλιστα ειρωνικό πως αν και η επιστροφή του πίσω από την κάμερα την προηγούμενη χρονιά με το Cosmos, μετά από απουσία 15 ετών, παίχτηκε στο στιβαρό μεν, όχι πρωταγωνιστικό δε, φεστιβάλ του Λοκάρνο, πιθανώς τώρα να ζητηθεί περισσότερο παγκοσμίως λόγω του θανάτου του. 

 



 

Ίσως αυτή η απαξίωση είναι ένα σημείο των καιρών μας. Η πολύ απαιτητική σημειολογία του έργου του απορρίπτεται ως χαώδης και δυσνόητη, έστω και αν βοήθησε λίγο και ο ίδιος με κάποιες από τις τελευταίες ταινίες του (La Note Bleue το 1991 και Chamanka το 1996, σίγουρα δεν συμπεριλαμβάνονται στα δυνατά του). Υπάρχει όμως μια 20ετία περίπου που το σινεμά του συζητιέται αρκετά και φθάνει και στη χώρα μας υποστηριζόμενο από σημαντική μερίδα της κριτικής, προεξέχοντος του Βασίλη Ραφαηλίδη, που ειδικότερα για το Μια Γυναίκα Δαιμονισμένη (1980) γράφει ύμνους. 

 

Ο Ζουλάφσκι γεννήθηκε στην Πολωνία το 1940 και από τα πρώτα χρόνια της ζωής του έχει να θυμάται μόνο κυνηγητά από τους Γερμανούς μέχρι τελικά η οικογένειά του να εγκαταλείψει τη χώρα. Έμαθε στην πράξη σινεμά από έναν άλλο μεγάλο Πολωνό, τον Αντρέι Βάιντα, του οποίου υπήρξε βοηθός σε 3 ταινίες μέχρι να πάρει τον δικό του δρόμο. Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, Το Τρίτο Μέρος της Νύχτας (1971) μοιάζει βγαλμένο από τους πρώιμους εφιάλτες της ζωής του, ξεκινάει με τη σφαγή της συζύγου και του παιδιού του κεντρικού ήρωα, συνεχίζει με μια γέννα, περιφέρεται με τρέλα στα βουνά όπου αυτός κυνηγιέται από τους Γερμανούς και καταλήγει σε ανθρώπους που μεγαλώνουν ψείρες μέσα τους για τους σκοπούς ενός απάνθρωπου πειράματος. Κάτι όχι και τόσο συνηθισμένο μόλις είχε γεννηθεί.

 

 Ο Ζουλάφσκι όμως έναν χρόνο αργότερα κάνει το Devils (1972) που είναι αρκετό για να εκδιωχθεί από τη χώρα του καθώς η ιστορία του αν και αναφέρεται σε συμβάντα που έγιναν 200 χρόνια πριν, μοιάζει επικίνδυνα με τις εξεγέρσεις που έγιναν (και) στην Πολωνία από φοιτητές το 1968. Πηγαίνει στη Γαλλία και η μετακόμιση αυτή είναι ευεργετική. Κάνει το Σημασία Έχει Ν’ Αγαπάς (1975) και έχει την μεγάλη τύχη να έχει πλάι του την ωριμότερη Ρόμι Σνάιντερ. Η ζωή ως ένα ατέλειωτο θέατρο και το θέατρο ως το υποκατάστατο της ζωής, ένα ασυγκράτητο, καταιγιστικό θέαμα για την σχέση 2 κόσμων (του αληθινού και του θεάματος) και την τοποθέτηση μέσα σε αυτούς, της αγάπης, της λέξης που δεν μπορεί να ειπωθεί στο ξεκίνημα του φιλμ όταν πρέπει να ειπωθεί για τα γυρίσματα μιας ταινίας, αλλά θα ειπωθεί στο τέλος όπου δεν υπάρχει πλέον μυθοπλασία. 

 

Η επιτυχία του Σημασία Έχει Ν’ Αγαπάς θα έδινε φτερά σε οποιονδήποτε άλλο σκηνοθέτη, αλλά ο Ζουλάφσκι γύρισε στην Πολωνία για να μεταφέρει στον κινηματογράφο μια ιστορία που έγραψε ο θείος του στις αρχές του αιώνα, το Lunar Trilogy. Ξόδεψε 2 χρόνια για να μετατρέψει την ιστορία σε σενάριο, ξόδεψε και επιπρόσθετο χρόνο ψάχνοντας για ιδανικές τοποθεσίες για γύρισμα και πριν το ολοκληρώσει, το κράτος έκλεισε την παραγωγή, υποψιασμένο πως ετοιμάζεται να γυρίσει ένα κατηγορώ πάνω στα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Δέκα χρόνια αργότερα, βρήκε το υλικό, πρόσθεσε μπόλικο voice over, η κριτική πλέον έψαχνε αφορμές για κράξιμο και το φιλμ αν και προβλήθηκε πανηγυρικά στις Κάννες το 1988 με τον τίτλο On the Silver Globe απαξιώθηκε πλήρως. Η διελκυστίνδα όμως ανάμεσα στις αποτυχίες και τα μεγάλα έργα συνεχίστηκε. 1981 και το Μια Γυναίκα Δαιμονισμένη (1980) δίνει στην Ιζαμπέλ Αντζανί βραβείο ερμηνείας στις Κάννες (τότε οι Κάννες κυνηγούσαν τα νέα φιλμ του Ζουλάφσκι), το κοινό αναρωτιέται αν τρελάθηκε αυτό, η κάμερα, ή η πρωταγωνίστρια, οι δυτικοί κριτικοί το κατακρεούργησαν, σήμερα θεωρείται μάλλον η καλύτερη ταινία του – ο χρόνος ξέρει πιο καλά απ’ όλους.

 

 

Συνέχισε με ταινίες που επέβαλαν στον διεθνή καλλιτεχνικό χώρο τις πρωταγωνίστριές του. Η Βαλερί Καπρίσκι, μονίμως γυμνή στην Δημόσια Γυναίκα το 1984 και η Σοφί Μαρσό στην Ερωτική Τρέλα το 1985 μόνο κέρδη είχαν για την εικόνα τους, αν και μάλλον ταλαιπωρήθηκαν αρκετά στα γυρίσματα. Η τελευταία ξεκίνησε και μια 15ετή σχέση μαζί του, παντρεύτηκαν, απέκτησαν ένα παιδί, μάλωναν συνεχώς, σχεδόν αλληλοεξουδετερώθηκαν με τον σκηνοθέτη να γυρνά τις πιο αδύναμες ταινίες του φτάνοντας ως το La Fidélité (2000) το οποίο ακολούθησε και ο οριστικός χωρισμός. Εκεί άρχισε η περιβόητη λήθη (κοινού, φεστιβάλ, θεσμών), η πικρία του σκηνοθέτη που σε στιγμές μιλούσε τόσο άσχημα για το σινεμά και τα φεστιβάλ που σε έκανε να απορείς πως αυτός ο άνθρωπος είχε γυρίσει ως τότε 12 ταινίες μεγάλου μήκους. Στις ΗΠΑ έγινε για πρώτη φορά πλήρης ρετροσπεκτίβα του έργου του μόλις το 2012, πέρυσι έκανε το Cosmos, αλλά η είδηση της επιστροφής του αναφέρθηκε μόνο σε πολύ κλειστά και μάλλον ελιτίστικα μέσα. Σήμερα, αρκετές από τις ταινίες του θεωρούνται δυσεύρετες, ακόμη και στον πειρατικό κόσμο και η εποχή που προκαλούσε αισθητικά το κοινό και τους κριτικούς μοιάζει πολύ μακρινή. 

Οθόνες
1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Your Friends & Neighbors: Και ο πλούσιος λευκός πενηντάρης έχει ψυχή

Daily / Your Friends & Neighbors: Και ο πλούσιος λευκός πενηντάρης έχει ψυχή

Ο Τζον Χαμ υποδύεται τον επιτυχημένο επενδυτή που χάνει ξαφνικά το έδαφος κάτω από τα πόδια του σ΄αυτή την εκλεκτικά διασκεδαστική, κατά τόπους δραματική και συχνά διεισδυτική σάτιρα ηθών της πλουτοκρατικής ελίτ.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Κωστής Χαραμουντάνης: «Για να κάνω σινεμά μένω ακόμα στο πατρικό μου»

Κωστής Χαραμουντάνης / Κωστής Χαραμουντάνης: «Για να κάνω σινεμά μένω ακόμα στο πατρικό μου»

Ο 31χρονος σκηνοθέτης νιώθει πως ενηλικιώθηκε μαζί με την πρώτη του βραβευμένη ταινία, «Κιούκα: Πριν το τέλος του καλοκαιριού», κινηματογραφεί τις αναμνήσεις του και είναι μία από τις πιο μεγάλες ελπίδες του ελληνικού κινηματογράφου.
M. HULOT
«Το γυναικείο σώμα είναι το πρώτο που προσπαθεί να ελέγξει κάθε εξουσία»

Thalia Mavros / «Το γυναικείο σώμα είναι το πρώτο που προσπαθεί να ελέγξει κάθε εξουσία»

Η διεθνώς βραβευμένη παραγωγός και σκηνοθέτις Thalia Mavros μιλά στη LIFO για τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνει η «αυτοκρατορία» του Τραμπ, καθώς και για τη θέση της γυναίκας σε έναν κόσμο που αλλάζει - και όχι προς το καλύτερο.
M. HULOT
«The last of us» - S02 : Να δεις τι σου 'χω για μετά

Οθόνες / «The last of us» - S02 : Να δεις τι σου 'χω για μετά

Το πρώτο επεισόδιο της δεύτερης σεζόν της αγαπημένης σειράς του HBO λειτουργεί ως εισαγωγή, συστήνοντας νέους χαρακτήρες, το περιβάλλον της δράσης, τη σχέση των παλιών χαρακτήρων με αυτό αλλά και μεταξύ τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Κρίστοφερ Νόλαν, σε εκλιπαρώ, μην κάνεις την Οδύσσεια ‘σύγχρονη’»

Οθόνες / «Κρίστοφερ Νόλαν, σε εκλιπαρώ, μην κάνεις την Οδύσσεια σύγχρονη»

Ο επιφανής μελετητής του Ομήρου και διευθυντής του New York Times Review of Books, Ντάνιελ Μέντελσον, περιγράφει στην εφημερίδα Telegraph τους τρεις βασικούς κανόνες που ελπίζει να τηρηθούν κατά τη μεταφορά της «Οδύσσειας» στη μεγάλη οθόνη.
THE LIFO TEAM
Movies

Οθόνες / Μια ταινία για τον Bloody Hawκ και άλλοι 8 λόγοι για να πάτε σινεμά

Αυτή την εβδομάδα έχουν την τιμητική τους τα κατασκοπικά θρίλερ, παίζει η επανέκδοση του Delicatessen και ένα ντοκιμαντέρ για τον δημοφιλή ράπερ που δεν απευθύνεται μόνο στο fan base του — όχι άλλο Minecraft.
THE LIFO TEAM
«Οι περισσότεροι κινηματογράφοι στην Αργεντινή έχουν μετατραπεί σε εκκλησίες ευαγγελιστών»

Οθόνες / «Οι περισσότεροι κινηματογράφοι στην Αργεντινή έχουν μετατραπεί σε εκκλησίες ευαγγελιστών»

Με το βραβευμένο ντοκιμαντέρ Μουσείο της Νύχτας, ο Φερμίν Ελόι Ακόστα αναδεικνύει ένα πολύτιμο φωτογραφικό αρχείο για τη Νέα Υόρκη των δεκαετιών του ’70 και του ’80, ενώ μιλά στη LiFO για την αβεβαιότητα του μέλλοντος του κινηματογράφου στην Αργεντινή και τις πολιτικές αναταράξεις στη χώρα του.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
JASON MOMOA

Οπτική Γωνία / Το σινεμά ως τοποθέτηση προϊόντος: Το «Minecraft» σπάει ταμεία

Η τεράστια επιτυχία της κινηματογραφικής διασκευής του δημοφιλούς παιχνιδιού θεμελιώνει μια νέα εποχή στο στουντιακό σινεμά που καθιστά την ταύτιση θεατή και καταναλωτή εντονότερη από ποτέ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Γάλλου

Μυθολογίες / «Ο Βέγγος είναι το αγχολυτικό μου»: Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Γάλλου

Από τον Κουροσάβα και τον Μπέργκμαν, από τις ταινίες της Pixar μέχρι τα Batman του Nόλαν, ο ηθοποιός φτιάχνει μια ετερόκλητη και ειλικρινή λίστα και πιστεύει ότι «σινεμά είναι να βλέπεις άλλες πλευρές του κόσμου».
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
Εβελίνα Παπούλια: «Δεν μου χαρίστηκε τίποτα»

Oι Αθηναίοι / Εβελίνα Παπούλια: «Δεν μου χαρίστηκε τίποτα»

«Μην παίξεις ποτέ κωμωδία», της είχαν πει, αλλά τελικά το ευρύ κοινό τη λάτρεψε ως Μαρίνα Κουντουράτου. Όταν αποφάσισε να ερμηνεύσει τον ρόλο μιας τρανς γυναίκας, της είπαν «θα καταστραφείς». Ήταν πάντα τολμηρή και άφοβη. Και είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
 Ντέιβιντ Κρόνεμπεργκ: «Αν είσαι υπαρξιστής άθεος όπως εγώ, το ανθρώπινο σώμα είναι η ζωή σου»

Pulp Fiction / «Αν είσαι υπαρξιστής άθεος όπως εγώ, το ανθρώπινο σώμα είναι η ζωή σου»

Ο Ντέιβιντ Κρόνεμπεργκ επιστρέφει με το «Ο Κύριος των Νεκρών» και μιλά στη LiFO για τις σκέψεις του πάνω στο πένθος, την τεχνητή νοημοσύνη που του έλυσε τα χέρια, και εξηγεί γιατί ασχολείται διαρκώς με τρομακτικές καταστάσεις.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Βαλ Κίλμερ: Ο άνθρωπος που θα (μπορούσε να) γινόταν σταρ

Απώλειες / Βαλ Κίλμερ (1959-2025): Ο άνθρωπος που θα μπορούσε να είχε γίνει σούπερσταρ

Έφυγε από τη ζωή ο Κρις του «Heat», ο Iceman του «Top Gun», ο «ξανθός» Μπάτμαν του Τζόελ Σουμάχερ, ο Τζιμ Μόρισον του Όλιβερ Στόουν, ο γκέι ντέτεκτιβ του «Kiss Kiss Bang Bang», ένας ηθοποιός που κατέγραψε μερικές αξέχαστες εμφανίσεις στο ενεργητικό του, μα δεν έκανε την αναμενόμενη καριέρα μεγάλου σταρ λόγω ατυχών συγκυριών αλλά και προσωπικών επιλογών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Η Λάιζα Μινέλι σήμερα δηλώνει ευτυχισμένη. ή Λάιζα Μινέλι: Mια απίστευτη ιστορία επιβίωσης.

Οθόνες / Λάιζα Μινέλι: Mια απίστευτη ιστορία επιβίωσης

Gay icon, μια χαρισματικά αφοσιωμένη performer, αλλά και αντικείμενο χλεύης. Το ντοκιμαντέρ του Μπρους Ντέιβιντ Κλάιν «Liza: A Truly Terrific, Absolutely True Story» σίγουρα δεν αφηγείται την ιστορία ενός τυπικού nepo baby.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

1 σχόλια
Ο Zulawski μπορεί να ήταν αμφιλεγόμενος και να είχε χάσει λίγο τον δρόμο του τα τελευταία χρόνια, αλλά το "Σημασία έχει να αγαπάς" είναι απλά υπέροχο, από τις πιο συγκινητικές και γνήσια αισθηματικές ταινίες.Και η πλάκα είναι ότι η Romy Schneider και ο Fabio Testi (ίσως το ωραιότερο κινηματογραφικό ζευγάρι που έχω δει) μισούσαν απόλυτα ο ένας τον άλλον κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, σύμφωνα με το dvd commentary του ίδιου του σκηνοθέτη.Καλό του ταξίδι...