Τρεις μέρες πριν από τη συνέντευξη Τύπου και την επίσημη ανακοίνωση του προγράμματος του 60ού Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, στα αθηναϊκά γραφεία τους επικρατεί ο αναμενόμενος αναβρασμός, καθώς οριστικοποιούνται όλες οι τελικές λεπτομέρειες. Με το που φτάνω, μαθαίνω ότι μόλις έχει κλείσει κι επίσημα η ταινία έναρξης, το πολυαναμενόμενο, παραγωγής Netflix, Marriage Story του Νόα Μπάουμπακ. Ο Ορέστης Ανδρεαδάκης δείχνει ικανοποιημένος με όσα θα δούμε στη φετινή, επετειακή διοργάνωση, συγκρατημένα ενθουσιασμένος, για την ακρίβεια, και βρίσκει λίγο χρόνο για να πάρει μια ανάσα και να κουβεντιάσουμε για την προσωπική του σχέση με τον θεσμό και την πόλη, τις προκλήσεις που έχει αντιμετωπίσει κατά τη διάρκεια της θητείας του ως καλλιτεχνικού διευθυντή, από τον Μάιο του 2016 μέχρι σήμερα, και τους τρόπους με τους οποίους φιλοδοξεί να ξανακάνει το φεστιβάλ ανταγωνιστική κινηματογραφική δύναμη στην Ευρώπη.
Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον
Όταν αρχίσαμε να σχεδιάζουμε την 60ή επέτειο του φεστιβάλ, σκεφτήκαμε πού θα δώσουμε το βάρος. Συνήθως στις επετείους υπάρχει νοσταλγία για το παρελθόν. Εξιδανικεύεις στιγμές, ακόμα κι αν ήταν επώδυνες, αρνητικές ή αποτυχημένες, ή κοιτάς στο μέλλον, τι πρέπει να κάνεις, πώς πρέπει να ωριμάσεις και να μεγαλώσεις. Επιλέξαμε το δεύτερο. Αποφασίσαμε να στρέψουμε το βλέμμα περισσότερο στο μέλλον και λιγότερο στη νοσταλγία για το παρελθόν, να διευρύνουμε τους ορίζοντες του φεστιβάλ, να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητά του και να υποστηρίξουμε τους νέους Έλληνες δημιουργούς και εν γένει την ελληνική κινηματογραφία, διότι πιστεύουμε ότι ένας από τους πιο σημαντικούς ρόλους κάθε καλλιτεχνικής διοργάνωσης είναι να αναδεικνύει και να υποστηρίζει την εγχώρια παραγωγή και να της δίνει τη δυνατότητα να έρθει σε επαφή με τους ξένους συναδέλφους, το ξένο κοινό, να βρει τρόπους να αναπτύξει τις ιδέες της.
Στις Κάννες ήταν φέτος στην κριτική επιτροπή των μεγάλου μήκους ο Λάνθιμος και στις μικρού μήκους ο Κούτρας. Αυτό δείχνει όχι μόνο ότι μας περιμένουν ως φεστιβάλ με τις ταινίες μας, αλλά μας θέλουν και για να κρίνουμε τις ταινίες των άλλων, διότι εκτιμούν πια τη δυναμική, το ταλέντο, τη σκέψη των Ελλήνων κινηματογραφιστών.
Νεωτερισμοί
Οι δύο βασικότερες ενέργειες σε αυτό τον άξονα είναι τα δύο νέα τμήματα που ανοίξαμε: Το «Meet the Future» θα είναι ένα μόνιμο τμήμα στο πλαίσιο της Αγοράς, και κάθε χρόνο, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ωνάση, θα παρουσιάζει νέους επαγγελματίες του κινηματογράφου από διαφορετική ειδικότητα και χώρα – και από την Ελλάδα. Φέτος το εγκαινιάζουμε με 15 νέους Έλληνες σκηνοθέτες που δεν έχουν ακόμα ολοκληρώσει την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία τους, αλλά έχουν ήδη παρουσιάσει τις μικρού μήκους δημιουργίες τους σε κάποιο από τα 13 μεγαλύτερα φεστιβάλ του κόσμου: Κάννες, Βενετία, Βερολίνο, Λοκάρνο, Σαν Σεμπαστιάν, Κάρλοβι Βάρι, Ρότερνταμ, Λονδίνο, Σάντανς, Νέα Υόρκη, Τραϊμπέκα, Τορόντο και Μπουσάν στην Κορέα. Αυτοί οι νέοι θα φιλοξενηθούν στη Θεσσαλονίκη, θα συμμετάσχουν στις εκδηλώσεις της Αγοράς, θα παρουσιάσουν τα μελλοντικά τους σχέδια στους ανθρώπους της Αγοράς αναζητώντας βελτίωση των πρότζεκτ τους, συμπαραγωγούς, υποστηρικτές και επαφές με τον διεθνή κινηματογράφο.
Το δεύτερο νέο τμήμα είναι το «Meet the Neighbors», όπου θα συμμετέχουν νέοι δημιουργοί από την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής με την πρώτη ή δεύτερη ταινία τους. Αυτή είναι η μεγάλη γειτονιά μας που ορίζεται από τη νότια όχθη του Δούναβη, τις ακτές της Αδριατικής και της Μαύρης Θάλασσας και φτάνει μέχρι τις εκβολές του Νείλου. Οι πολιτισμικές, κοινωνικές και πολιτικές σχέσεις μας με τους λαούς αυτής της γειτονιάς είναι πανάρχαιες, οι συγγένειες πολλές, ενώ η Θεσσαλονίκη είναι η πόλη-κλειδί, ως σταυροδρόμι όλων αυτών των πολιτισμών. Αυτό το τμήμα θα έχει φυσικά κάθε χρόνο και ελληνικές ταινίες ενώ, σε σχέση με το Διεθνές Διαγωνιστικό, οι επιλογές θα είναι λίγο πιο νεανικές, ερευνητικές, τολμηρές –αντίστοιχα και οι κριτικές επιτροπές.
Το τρίτο μεγάλο θέμα του εορτασμού είναι το κόμικ που διαδραματίζεται με φόντο το φεστιβάλ. Αντί για κείμενα ή μια έκθεση, δώσαμε σε τρεις καλλιτέχνες, τον Γιώργο Γούση, τον Παναγιώτη Πανταζή και τη Γεωργία Ζάχαρη, να δημιουργήσουν μια ερωτική ιστορία, από την οποία περνούν και όλοι οι μεγάλοι καλεσμένοι της ιστορίας του φεστιβάλ. Μ' αρέσει ο διάλογος με τις υπόλοιπες τέχνες, τα κόμικ τα λατρεύω, μια από τις πρώτες δουλειές που έκανα ήταν να μεταφράζω γαλλικά κόμικ.
Επίσης, για δεύτερη χρονιά απονέμουμε το Mermaid Award, πολύ σημαντικό ανεξάρτητο βραβείο για την καλύτερη ταινία LGBTQI θεματικής του επίσημου προγράμματός μας. Εγκαινιάζουμε μια νέα συνεργασία με το υπέροχο βρετανικό κινηματογραφικό περιοδικό Little White Lies, που κάθε του τεύχος είναι στημένο από άλλον άνθρωπο. Άλλα πράγματα που θα συμβάλουν στην εορταστική ατμόσφαιρα είναι ένα μεγάλο video mapping που θα μας υποδέχεται κάθε βράδυ στην προβλήτα του λιμανιού, μια έκθεση στο μουσείο κινηματογράφου με στιγμές από την ιστορία του φεστιβάλ και μια παράξενη έκθεση μέσα σε 120 μαγαζιά της πόλης, καταστήματα ένδυσης, εστίασης και λοιπά, όπου βάλαμε από μία φωτογραφία από την ιστορία του φεστιβάλ. Το λέμε «Βρες το φεστιβάλ», σαν κυνήγι θησαυρού, και καλούμε τον κόσμο να ανακαλύψει τα καταστήματα της Θεσσαλονίκης. Πιστεύω ότι είναι απαραίτητο οι εκδηλώσεις όλων των ειδών να συνδιαλέγονται με τον εμπορικό κόσμο. Εξάλλου, περισσότερο από όλες τις άλλες τέχνες, ο κινηματογράφος έχει έντονο το στοιχείο του εμπορίου, της βιομηχανίας και της τεχνολογίας.
Το Netflix, οι νέες τάσεις και το φεστιβάλ
«Marriage Story» trailer
Πέρσι παίξαμε το Ρόμα στο φεστιβάλ και η φετινή μας έναρξη είναι επίσης παραγωγή Netflix. Είναι γνωστό το debate γύρω απ' αυτό το θέμα. Θεωρώ ότι η αφήγηση μιας ιστορίας μέσα από κινούμενες εικόνες είναι περίπου ίδια, είτε σε μικρή είτε σε μεγάλη οθόνη. Εάν όμως ενισχυθεί η αλλοίωση της κινηματογραφικής γλώσσας, όπως γίνεται με πολύ κακά τηλεοπτικά προϊόντα, τότε, ναι, οι συνέπειες θα είναι αρνητικές. Μέχρι στιγμής, μεγάλο μέρος των παραγωγών στις τηλεοπτικές πλατφόρμες είναι κινηματογραφικό, άρα δεν είμαι αντίθετος. Ωστόσο, θα ήθελα να βλέπαμε περισσότερες παραγωγές του Netflix στις αίθουσες και στα φεστιβάλ. Πιστεύω ότι έτσι θα κερδίσει και το ίδιο Netflix. Δεν θα χάσει, αν μία ταινία του σαν το Marriage Story παιχτεί σε 50 φεστιβάλ στην Ευρώπη. Τα δίνουν με το σταγονόμετρο, προς το παρόν.
Εντωμεταξύ, συμφωνώ απόλυτα με ό,τι είπε ο Σκορσέζε για τις ταινίες με τους σούπερ ήρωες. Μου προκαλούν μια τρομερή αμηχανία. Είναι λίγες οι φορές που έχω καταφέρει να δω ολόκληρη μία από αυτές τις τρομερά επιτυχημένες εμπορικά και απίστευτα αγαπητές σε ένα μεγάλο μέρος του κοινού –το οποίο σέβομαι– ταινίες. Δεν έχω λόγια να εκφράσω την αμηχανία μου. Εν αντιθέσει, αγαπώ πάρα πολύ ταινίες που δεν είναι ταινίες, που είναι στα όρια του σινεμά και άλλων τεχνών, που προκαλούν συνέχεια την αποδεκτή κινηματογραφική αφήγηση, που χρησιμοποιούν νέα μέσα, που καταστρέφουν το παραδοσιακό κινηματογραφικό κάδρο και ανακαλύπτουν κάτι καινούριο. «Σημασία έχει τι θα βάλεις μέσα στο κάδρο, τι θα πεις με αυτούς που είναι μέσα και πώς θα το φωτίσεις», όπως λέει και ο διευθυντής φωτογραφίας και πρόεδρος του ΔΣ του φεστιβάλ Γιώργος Αρβανίτης.
Τα μεγάλα στοιχήματα
Όταν αναλάβαμε με την Ελίζ (σ.σ. Ζαλαντό, γενική διευθύντρια του φεστιβάλ), βάλαμε τρεις στόχους. Πρώτον να ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη του ελληνικού κινηματογραφικού κόσμου. Νομίζω εκεί τα καταφέραμε. Πήγαμε στους Έλληνες και τους είπαμε «ελάτε στη Θεσσαλονίκη, θα περάσετε καλά, θα σας φέρουμε σε επαφή με συναδέλφους και παραγωγούς απ' όλο τον κόσμο, σας αγαπάμε». Δεν θέλουμε ούτε να τους νουθετήσουμε ούτε να διορθώσουμε τα λάθη τους, αλλά να τους προωθήσουμε. Το δεύτερο στοίχημα ήταν να διευρύνουμε το φεστιβάλ μέσα στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Είναι σημαντικό που η Ελίζ μένει μόνιμα στη Θεσσαλονίκη. Έτσι ενισχύσαμε την ετήσια δραστηριότητα του φεστιβάλ. Είναι πολύ δυνατό καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου, με πολλές εκδηλώσεις, με δεκάδες ταινίες που βγαίνουν στις 4 αίθουσές του, με άλλα μικρότερα φεστιβάλ που φιλοξενούμε, με ειδικές εκδηλώσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, πρωινές ή μεταμεσονύκτιες προβολές. Το Ολύμπιον ήταν από τις ελάχιστες αίθουσες που όχι μόνο δεν είχε μείωση πέρσι, που ήταν μια κακή κινηματογραφική χρονιά, αλλά είχε αύξηση των εισιτηρίων του κατά 10%. Το τρίτο ήταν να ξανακερδίσουμε το χαμένο έδαφος του φεστιβάλ, κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Εκεί ακόμα θέλουμε πολλή δουλειά και αυτό είναι το στοίχημα που βάζουμε για την επόμενη τριετία. Όταν ξεκίνησε η κρίση, πριν από 10 χρόνια περίπου, αναγκάστηκε το φεστιβάλ να κάνει δραματικές περικοπές για να διατηρήσει την ποιότητα και το μέγεθός του. Αφαίρεσε όλα τα όπλα στο παιχνίδι του ανταγωνισμού: τις εξόδους σε άλλα φεστιβάλ, τα έξοδα των δημοσίων σχέσεων στην Ευρώπη, τις προσκλήσεις μεγάλων και σημαντικών καλλιτεχνών. Μιλάμε πάντα για τον ανταγωνισμό με τα ομοειδή φεστιβάλ, που έχουν το ίδιο μέγεθος ή διοργανώνονται την ίδια περίοδο με εμάς: Σεράγεβο, Ιερουσαλήμ, το Doc Aviv του Τελ Αβίβ, της Γενεύης και της Στοκχόλμης που είναι ακριβώς από πάνω μας. Δεν είναι ηλίθιος κανείς να θέλει να ανταγωνιστεί το Σαν Σεμπαστιάν, το Κάρλοβι Βάρι ή το Ρότερνταμ. Δεν είναι καλύτερα από εμάς, όμως, ούτε το κοινό τους είναι πιο θερμό από της Θεσσαλονίκης. Όταν βέβαια θέλουμε να ανταγωνιστούμε την Ελβετία και τη Σουηδία, που είναι οι πιο πλούσιες χώρες της Ευρώπης, χρειαζόμαστε χρήματα και μια νέα στρατηγική. Αυτό ενεργοποιούμε αυτήν τη στιγμή, καθώς τα οικονομικά βελτιώνονται και αυξάνονται οι χορηγοί, πράγμα πολύ σημαντικό γιατί μας έχει δώσει μεγάλη ανάσα. Έχουμε φτάσει να έχουμε κοντά στο μισό εκατομμύριο μόνο από χορηγίες, ανά φεστιβάλ. Θα χρησιμοποιήσουμε αυτά τα λεφτά για να βγούμε έξω, να ανταγωνιστούμε τα άλλα ευρωπαϊκά φεστιβάλ, να προσκαλέσουμε μεγάλους καλλιτέχνες, όπως φέτος ο Τζον Γουότερς, περισσότερους δημοσιογράφους, να οργανώσουμε εκδηλώσεις στις ξένες διοργανώσεις. Φέτος είχαμε παρουσία στο Βερολίνο, στις Κάννες και ετοιμαζόμαστε για το μεγαλύτερο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ στο Άμστερνταμ.
Το ελληνικό σινεμά στα καλύτερά του
Όσα χρόνια δουλεύω, δεν έχω δει καλύτερη φάση για το ελληνικό σινεμά. Θυμάμαι πάρα πολύ καλά την περίοδο που πηγαίναμε στα ξένα φεστιβάλ και μας έκαναν μόνο μία ερώτηση: «Πότε θα κάνει ταινία ο Αγγελόπουλος;». Δεν ήξεραν τίποτε άλλο για το ελληνικό σινεμά εκείνης της περιόδου, ο μόνος που έπαιζε σε φεστιβάλ ή σε αίθουσες –και δικαίως, γιατί ήταν πολύ μεγάλος δημιουργός– ήταν ο Αγγελόπουλος. Και ξαφνικά, μέσα σε έναν χρόνο, μετά την προβολή του «Κυνόδοντα», αυτό αλλάζει τελείως. Έχουμε φτάσει σε χρονιές όπως είναι η φετινή, που στα περισσότερα φεστιβάλ του κόσμου και κυρίως στα 3 μεγαλύτερα, Βερολίνο, Κάννες και Βενετία, υπάρχουν ελληνικές ταινίες και Έλληνες δημιουργοί σε παράλληλους ρόλους. Στις Κάννες ήταν φέτος στην κριτική επιτροπή των μεγάλου μήκους ο Λάνθιμος και στις μικρού μήκους ο Κούτρας. Αυτό δείχνει όχι μόνο ότι μας περιμένουν ως φεστιβάλ με τις ταινίες μας, αλλά μας θέλουν και για να κρίνουμε τις ταινίες των άλλων, διότι εκτιμούν πια τη δυναμική, το ταλέντο, τη σκέψη των Ελλήνων κινηματογραφιστών. Τώρα, πού θα πάει αυτό είναι στο χέρι τους. Τι θα ήθελα περισσότερο από αυτούς; Να είναι ακόμα πιο τολμηροί, να μην επαφίονται σε πράγματα που έχουν ήδη εξαντληθεί, όπως το weird wave, να αναζητήσουν νέα μέσα. Το ταλέντο τους είναι σίγουρο.
Φέρνοντας πίσω το νεαρό κοινό
Η κρίση και η μεγάλη διείσδυση του streaming έκανε τους νέους και τους φοιτητές να μειώσουν τις κινηματογραφικές εξόδους και να λαμβάνουν την κινηματογραφική απόλαυση στο σπίτι, δυστυχώς πολλές φορές παράνομα, αλλά πλέον και νόμιμα και φτηνά. Παρατηρήσαμε την τελευταία δεκαετία μείωση του νεανικού κοινού. Έτσι, σε αυτά τα 3 χρόνια, κινηθήκαμε στρατηγικά για να ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη των νέων της Θεσσαλονίκης και για να τους δείξουμε ότι με το να παρακολουθήσουν μια ταινία στο φεστιβάλ του Νοεμβρίου, του Μαρτίου (σ.σ. το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης) ή στην ετήσια δραστηριότητα στις αίθουσές μας, συμμετέχουν σε μια κινηματογραφική εμπειρία. Θα τη δουν με έναν μεγάλο αριθμό ατόμων που ενδιαφέρονται για τον συγκεκριμένο σκηνοθέτη ή το συγκεκριμένο έργο και βγαίνοντας από αυτή θα συζητήσουν, θα τσακωθούν, θα ανταλλάξουν ιδέες, θα συμμετάσχουν σε μια συζήτηση με τους δημιουργούς, θα συνεχίσουν στο μπαρ και εντέλει θα πάρουν την ταινία στο σπίτι τους. Αν διαβάσεις το κόμικ θα καταλάβεις πώς παίρνει κανείς μια ταινία στο σπίτι. Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Οι νέοι έρχονται ξανά στο φεστιβάλ και το παρατηρούμε στα εισιτήρια: σε πολλές προβολές τα μονά εισιτήρια είναι περισσότερα.
Το φεστιβάλ και ο νέος δήμαρχος
Ο νέος δήμαρχος είναι υποστηρικτικός. Τον ξέραμε κι από πριν τον κ. Ζέρβα, είναι ένας άνθρωπος που κυκλοφορεί στις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, έχει αγάπη για τις τέχνες και τον κινηματογράφο. Μου έκανε εντύπωση γιατί στη συνάντησή μας μου έκανε μερικές πολύ σημαντικές διορθώσεις, επειδή παρακολουθεί στενά το φεστιβάλ. Ούτως ή άλλως, ο δήμος Θεσσαλονίκης είναι συνδιοργανωτής, όπως βέβαια και η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, από την οποία προέρχεται το ΕΣΠΑ, εξαιρετικά σημαντικό για τη βιωσιμότητα του φεστιβάλ.
Η προσωπική μου σχέση με το φεστιβάλ
Πήγα για πρώτη φορά στο φεστιβάλ όταν ήμουν φοιτητής στη σχολή Σταυράκου. Πήρα ένα τρένο νυχτερινό από Αθήνα, με ένα πάμφθηνο εισιτήριο. Δεν είχα θέση και ταξίδεψα όλο το βράδυ όρθιος, τότε που τα τρένα έκαναν ατέλειωτες ώρες. Έφτασα στη Θεσσαλονίκη άυπνος φυσικά και έκανα όλα τα κόλπα που κάνουν οι φοιτητές για να βρουν προσκλήσεις στη μία αίθουσα τότε, στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών. Δεν θυμάμαι τι είδα, προβάλλονταν μόνο ελληνικές ταινίες τότε.
Σιγά-σιγά άρχισα να πηγαίνω ως κριτικός. Κάποια περίοδο εργάστηκα και στο φεστιβάλ. Θυμάμαι την πρώτη χρονιά που έγινε διεθνές, η κόρη μου, η Χλόη, ήταν ενός έτους. Η πρώην σύζυγός μου εργάστηκε στο γραφείο Τύπου. Είχαμε τη Χλόη μαζί μας, που μόλις περπατούσε. Φυσικά δεν είχε καμία όρεξη να δει τόσο κόσμο ή ταινίες. Τα τελευταία χρόνια έρχεται στο φεστιβάλ ως φοιτήτρια, πλέον, της σχολής κινηματογράφου στη Γενεύη. Τη βλέπω, την καμαρώνω, είναι ένας κανονικός θεατής, κάνει κριτικές, «σιγά, ρε μπαμπά, την ταινία που έφερες», κάνει παρέα με άλλους ανθρώπους και αυτό είναι μια πολύ συγκινητική εικόνα, γιατί εγώ πάντα βλέπω ένα μικρό κοριτσάκι να μπουσουλάει.
Οι πιο ενδιαφέρουσες σκηνές του φεστιβάλ, όπως μας διδάσκει και το επετειακό μας κόμικ, είναι αυτές που δεν μπορούμε να αφηγηθούμε σε μια συνέντευξη. Μπορεί να τις γράψουμε στην αυτοβιογραφία μας. Ωστόσο, όλα αυτά τα χρόνια όχι μόνο είδαμε σπουδαίους δημιουργούς, όπως ο Κόπολα, που είχε κάνει ένα καταπληκτικό masterclass, ή ο Τζάρμους, αλλά είχαμε ουσιαστική επαφή μαζί τους, που μπορεί να είναι πολύ πιο άμεση στα «μεσαία» φεστιβάλ. Δηλαδή τον Κόπολα στις Κάννες θα τον δεις μέσα από 4 σιδερένια διαχωριστικά και με 20 σεκιουριτάδες τριγύρω. Στη Θεσσαλονίκη τον συναντούσες στον δρόμο και μπορούσες να του μιλήσεις. Αυτό το πράγμα έχει αφήσει ένα ίχνος και στην πόλη και στην ελληνική κινηματογραφία.
Η ζωή μου στη Θεσσαλονίκη
Γεννήθηκα, μεγάλωσα και τέλειωσα το λύκειο στο Ηράκλειο Κρήτης. Πάντα, εμείς οι Κρητικοί είχαμε μια ιδιαίτερη αγάπη για τους Μακεδόνες. Μετά, όταν άρχισα να πηγαίνω στη Θεσσαλονίκη, διαπίστωσα ότι και οι Μακεδόνες έχουν μεγάλη αγάπη στους Κρητικούς και υπάρχει βέβαια μεγάλη κοινότητα Κρητικών στην πόλη. Δεν πήγαινα ποτέ λοιπόν ως Αθηναίος. Τα τελευταία χρόνια ανεβαίνω πολύ συχνά, σε κάποιες περιόδους κάθε βδομάδα, για δύο-τρεις μέρες ή και ολόκληρη τη βδομάδα. Όταν ανεβαίνω, δεν θέλω να είμαι «πασαντζέρης», θέλω να είμαι μέσα στην πόλη. Εδώ και τρία χρόνια κάνω τα ψώνια μου πάνω, γιατί θέλω να έχω μια επαφή. Βρίσκω πάρα πολλά πράγματα, πιο εύκολα και πιο φτηνά από την Αθήνα. Σε κάποιες περιπτώσεις, όταν ανεβαίνω στο τέλος της εβδομάδας, παίρνω και τα αναλώσιμα από εκεί. Επίσης, διαπιστώνω πλέον ότι οι έξοδοί μου γίνονται στη Θεσσαλονίκη – θα φάω σε ένα μαγαζί, θα βγω σε ένα μπαρ και τα βράδια στην Αθήνα θα δουλέψω ή θα ξεκουραστώ. Το θεωρώ σημαντικό και απαραίτητο διότι μιλάω με το κοινό της πόλης όπου γίνεται το φεστιβάλ και μου δίνουν πάρα πολύ ωραίες ιδέες.
Η Θεσσαλονίκη έχει αυτή τη θάλασσα. Από τα περισσότερα σημεία της πόλης μπορείς να δεις τον ανοιχτό ορίζοντα και αυτό νομίζω ότι δίνει τη χαλαρότητα που έχουν οι άνθρωποι εδώ. Τον χαζεύεις και ανοίγει το μυαλό σου, πραγματικά. Σε κάθε γωνιά υπάρχουν διαφορετικά απομεινάρια πολλών πολιτισμών, πράγμα που επίσης σε βάζει σε σκέψεις ότι δεν είσαι μόνος σου, δεν φύτρωσες, αλλά υπήρξαν όλοι αυτοί πριν από σένα, η αρχαιότητα, οι Ρωμαίοι, το Βυζάντιο, οι Οθωμανοί, οι εβραίοι, οι Γάλλοι και οι Άγγλοι... 5 στάσεις από το κέντρο είναι αυτό το συγκλονιστικό συμμαχικό νεκροταφείο με χιλιάδες τάφους ξένων στρατιωτών του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Γαλλικός τομέας, αγγλικός, σέρβικος, ρώσικος, συνειδητοποιείς πως τόσοι άνθρωποι κάτι έχουν αφήσει. Όλα αυτά φτιάχνουν μια ταυτότητα διαφορετική.
Το ότι έχουμε το γραφείο μας στην Αριστοτέλους, στον έκτο όροφο του Ολύμπιον, είναι ευλογία. Η βόλτα στην πλατεία είναι καταπληκτική. Υπάρχουν όμως κι άλλες γωνιές που δεν είναι ορατές στη Θεσσαλονίκη. Κάτι μικρές πλατείες, κρυμμένες, μικρά μαγαζάκια, υπέροχα εστιατόρια. Όμως με το που μπαίνω στην πλατεία Ελευθερίας, όσες φορές κι αν περάσω, πάντα με πιάνει κάτι. Είναι το σημείο όπου έλαβε χώρα μια από τις χειρότερες στιγμές του Ολοκαυτώματος των Εβραίων. Στις 11 Ιουλίου 1942 συγκεντρώθηκαν 9.000 Έλληνες εβραίοι άντρες και εξευτελίστηκαν από τους Ναζί και κάποιους Έλληνες αστυνομικούς.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο γίνεται και ένα μέρος του γυρίσματος της ταινίας-εικαστικής εγκατάστασης που έχουν αναλάβει ο Σύλλας Τζουμέρκας και ο Χρήστος Πασσαλής και ονομάζεται The City and the City, Η Πόλη και η Πόλη, υπό την υποστήριξη του φεστιβάλ, του Μητροπολιτικού Οργανισμού Μουσείων Θεσσαλονίκης MOMus και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Περιγράφει κάποια επεισόδια από τη ζωή και το δράμα της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης, από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι τη δεκαετία του '60. Τα πρώτα γυρίσματα έγιναν ήδη και κατά τη διάρκειά τους όλοι μας νιώθαμε τρελό φόρτο συγκίνησης. Θα δούμε στο πλαίσιο της Αγοράς ένα 5λεπτο, γιατί το πρότζεκτ είναι εν εξελίξει και αναζητά χρηματοδότες. Είναι μυθοπλασία, με ηθοποιούς, την Αγγελική Παπούλια, τη Θέμιδα Μπαζάκα και πολλούς άλλους. Βασίζεται προφανώς σε αληθινά γεγονότα, δεν είναι όμως ιστορική ταινία, ούτε αναπαράσταση, διότι οι ηθοποιοί είναι μεν ντυμένοι με πιστά κοστούμια της εποχής αλλά κυκλοφορούν στην πόλη όπως είναι σήμερα. Σε αρκετά σημεία θα υπάρχουν και εμβόλιμα, μέσα στη δράση, θέματα της σύγχρονης ζωής, όπως ένα σύγχρονο αυτοκίνητο. Σαν κάποιος να έγραψε ένα ποίημα ή ένα ελεύθερο κείμενο πάνω στην ιστορία. Μπορεί να παρουσιαστεί και σε κινηματογραφική αίθουσα αλλά θα το σπάσουμε και σε μια πολυκάναλη εικαστική εγκατάσταση που θα παρουσιαστεί στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ.
Αν η Θεσσαλονίκη ήταν ταινία...
Δεν ξέρω αν είναι δική μου σύνδεση ή αν μου το έχει υποβάλει το κόμικ, αλλά υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση και προβολή μιας από τις σημαντικότερες σκηνές του Αποκάλυψη Τώρα! (και της ιστορίας του παγκόσμιου σινεμά) στην πόλη της Θεσσαλονίκης.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
