Σύμφωνα με το Interstellar, τη νέα μεγάλη παραγωγή του Hollywood, ο άνθρωπος θα μπορέσει στο μέλλον να ταξιδέψει σε μακρινούς πλανήτες μέσω «σκουληκότρυπων». Τι παραπάνω μπορούν οι ταινίες να μας μάθουν για τη ζωή στο διάστημα;
Αυτή τη στιγμή μπορεί κανείς να βρει στο διαδίκτυο εκατοντάδες blog αφιερωμένα στην επίπληξη σεναριογράφων και σκηνοθετών για την θυσία θεμελιωδών νόμων του διαστήματος στο βωμό μιας καλής, blockbuster ταινίας. Με τις πιο πρόσφατες, όμως, απόπειρες ταινιών επιστημονικές φαντασίας να έχουν αντιμετωπίσει τους φυσικούς νόμους κατά το δοκούν, μήπως ήρθε η στιγμή να δώσουμε μεγαλύτερη βάση σε όσα έχουν να μας διδάξουν;
«Εάν ποτέ οι εξωγήινοι μας επισκεφθούν, το αποτέλεσμα θα μοιάζει πολύ με τη μέρα που ο Columbus πήγε στην Αμερική, κάτι που δεν εξελίχθηκε καλά για τους ιθαγενείς».
Μάθημα #1
Η αποτυχία δεν είναι επιλογή
Στην ταινία Apollo 13, o Ed Harris ως Gene Kranz στέκεται μπροστά από ένα μαυροπίνακα και δηλώνει στους συγκεντρωμένους μηχανικούς και υπεύθυνους αποστολών πως «Η αποτυχία δεν είναι επιλογή». Απλά γνωρίζεις πως όλα θα πάνε καλά.
Το αν ο Gene Kranz είπε πράγματι αυτή τη φράση είναι σχετικά αδιάφορο, αφού σήμερα αποτελεί έμπνευση για τους πρωτοπόρους του διαστήματος, οι οποίοι καλούνται καθημερινά να αντιμετωπίσουν κάθε δυσκολία και έχουν μέσα από αυτή δημιουργήσει σεμινάρια κα εγχειρίδια αυτό-βοήθειας. Εάν επισκεφθεί κανείς το κατάστημα δώρων στο κέντρο επισκεπτών του Houston, θα βρει εκατοντάδες κούπες, βιβλία και μπλουζάκια με την εν λόγω φράση σαν logo.
Η φράση «Η αποτυχία δεν είναι επιλογή» έγινε η φιλοσοφία που ώθησε το πλήρωμα του Apollo 13 να μην εγκαταλείψει τις προσπάθειες, να ολοκληρώσει με επιτυχία την αποστολή της και τελικά να επιστρέψει στη Γη. Κι όμως, ό,τι πιο χρήσιμο μπορεί να μάθει κανείς από τη συναναστροφή του ανθρώπου με το χώρο του διαστήματος, είναι πως η αποτυχία είναι επιλογή. Ο άνθρωπος μαθαίνει από τα λάθη του και οι καταστροφές και οι τραγωδίες έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά σημαντικές στη βελτίωση της ασφάλειας και της αξιοπιστίας των διαστημικών πτήσεων.
Ο θάνατος τριών αστροναυτών στο ταξίδι του Apollo 1 το 1967 έδωσε τελικά τη δυνατότητα σε 12 αστροναύτες να περπατήσουν στο φεγγάρι και να γυρίσουν με ασφάλεια στη Γη, λόγω του επανασχεδιαμού που έγινε στο διαστημόπλοιο. Ευτυχώς, οι αποτυχίες που έχουν γίνει στο πεδίο του διαστήματος δεν χαρακτηρίστηκαν πάντα από την απώλεια ανθρώπινων ζωών, αλλά αν πράγματι «η αποτυχία δεν ήταν επιλογή», η τεχνολογία δεν θα είχε διευρύνει ποτέ τόσο πολύ τα όριά της.
Μάθημα #2
Προσοχή στους εξωγήινους
Από την ταινία Alien του Ridley Scott και από κάθε άλλη ταινία επιστημονικής φαντασίας που περιλαμβάνει εξωγήινους, έχουμε μάθει πως το είδος αυτό σπάνια επιζητά την ειρήνη με τους ανθρώπους.
Το 2010, ο καθηγητής Stephen Hawking μας προειδοποίησε για τους κινδύνους που ενέχουν οι προσπάθειες επικοινωνίας με εξωγήινους, αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι θα έρθουν στη Γη και θα λεηλατήσουν τους πόρους μας. «Εάν ποτέ οι εξωγήινοι μας επισκεφθούν, το αποτέλεσμα θα μοιάζει πολύ με τη μέρα που ο Columbus πήγε στην Αμερική, κάτι που δεν εξελίχθηκε καλά για τους ιθαγενείς».
Η NASA εξέλαβε αυτή την προειδοποίηση με μεγάλη σοβαρότητα, τόσο που οι αστροναύτες από την αποστολή του Apollo τέθηκαν σε καραντίνα μόλις επέστρεψαν από τη βόλτα τους στο φεγγάρι, για να εξασφαλίσει ότι δεν είχαν μολυνθεί από κάποιο μεταδοτικό διαστημικό ιό.
Μάθημα #3
Οι ομάδες είναι δυσλειτουργικές
Μπορεί τα επιστημονικά δεδομένα του Αρμαγεδδών να μην είναι και τόσο σωστά, μας προσφέρει όμως μια πολύ καλή εικόνα του τι συμβαίνει όταν συγκεντρώνεις μια ομάδα ανθρώπων, την βάζεις σε ένα τόσο μικρό και περιορισμένο χώρο, όπως είναι ένα διαστημόπλοιο, και την στέλνεις σε μία ιδιαίτερα επικίνδυνη αποστολή στο διάστημα.
Πιθανότατα δεν θα μπορέσουμε ποτέ να μάθουμε με σιγουριά, αλλά στην πορεία των διαστημικών αποστολών φαίνεται πως η πιο δυσλειτουργική ομάδα ήταν εκείνη κατά τη διάρκεια των αποστολών Shuttle-Mir, στη δεκαετία του '90. Οι Ρώσοι δυσκολεύονταν να εμπιστευτούν τους Αμερικάνους, οι Αμερικάνοι δυσκολεύονταν με τους Ρώσους γενικώς και η κατάσταση γύρω τους και μεταξύ τους όλο και χειροτέρευε.
Παρόμοιες δυσκολίες συνάντησε και η ομάδα προσομοίωσης αποστολής στον Άρη, η Mars 500, κατά τη διάρκεια της επιστροφής τους από τον (εικονικό) κόκκινο πλανήτη. Στην περίπτωση αυτή, ήταν η ανία και η νοσταλγία για το σπίτι που τους κατέβαλε και όχι ο κίνδυνος.
Κάθε φορά που οι άνθρωποι συγκεντρώνονται σε μικρούς, περιορισμένους χώρους, οι εντάσεις είναι αναπόφευκτες και γι' αυτό το λόγο οι διαστημικές υπηρεσίες κάνουν κάθε δυνατό έλεγχο, ώστε να εξασφαλίσουν πως οι άνθρωποι που συμμετέχουν στις αποστολές είναι σταθερές προσωπικότητες που μπορούν να λειτουργήσουν στα πλαίσια μιας ομάδας.
Μάθημα #4
Μην εμπιστεύεσαι ποτέ έναν υπολογιστή
Πιθανότατα όλοι θα προτιμούσαμε να εμπιστευτούμε τη ζωή μας σε έναν υπολογιστή παρά σε έναν άνθρωπο, όμως οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας μας έχουν δείξει ότι αυτό θα ήταν μεγάλο λάθος. Στις καλύτερες των περιπτώσεων, όπως στην ταινία Terminator, τα ρομπότ έχουν προσπαθήσει να καταλάβουν το πλανήτη.
Η ταινία 2001: A Space Odyssey μας έχει προσφέρει μία από τις πιο ανατριχιαστικές σκηνές, όταν ζητείται από τον υπολογιστή HAL 9000 να ανοίξει τις πόρτες του διαστημόπλοιου για να μπουν ξανά μέσα οι αστροναύτες και η απάντηση που δίνει είναι «Συγγνώμη Dave, δεν μπορώ να το κάνω αυτό».
Και παρόλο που η τεχνητή νοημοσύνη δεν έχει ακόμα δημιουργήσει εξαιρετικά έξυπνα ρομπότ, οι πεζοναύτες – ρομπότ της ταινίας Interstellar είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα για το πώς αυτά μπορεί να μοιάζουν.
Μάθημα #5
Η φυσική μπορεί να κάνει το μυαλό σου να εκραγεί
Παρόλο που το ταξίδι στο χρόνο ή την τηλεμεταφορά μπορούμε να φανταστούμε μόνο στα πλαίσια των ταινιών επιστημονικής φαντασίας, η φυσική μας λέει ότι σύμφωνα με τους νόμους της κάποιες από τις πιο παράξενες ιδέες μας, όπως η ύπαρξη πολλαπλών συμπάντων ή πολυδιάστατων όντων, είναι απόλυτα πιθανό να ισχύουν πραγματικά.
Η βαρύτητα είναι μία από τις πιο ενδιαφέρουσες δυνάμεις και καθώς έχει τη δυνατότητα να στρεβλώνει το χρόνο, ο φυσικός Harry Ward του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης, την έχει περιγράψει ως τον «κυρίαρχο του διαστήματος».
«Είναι αυτό που ελέγχει το διάστημα στις μεγαλύτερες κλίμακες». Εάν βρίσκονταν οι διακυμάνσεις του χωροχρόνου που προέβλεψε ο Einstein, θα άνοιγαν ένα νέο παράθυρο προς το σύμπαν. Η κατανόηση του σύμπαντος και του χρόνου ίσως μας δώσει μια μέρα τη δυνατότητα να μεταβαίνουμε από διάσταση σε διάσταση και να επικοινωνούμε μέσα στο χωροχρόνο. Τα πάντα είναι πιθανά.
Μάθημα #6
Κανένα μέρος δεν είναι σαν το σπίτι μας (τη Γη)
Προκειμένου να βρεθεί ένα μέρος κατοικήσιμο για τον άνθρωπο, με πόσιμο νερό, οξυγόνο, σταθερές κλιματικές συνθήκες και εναλλαγές εποχών, θα πρέπει να ταξιδέψουμε πάρα πολύ μακρυά. Προς το παρόν, η Γη είναι ο μόνος πλανήτης στο οποίο ο άνθρωπος μπορεί να επιβιώσει και είναι το σπίτι μας.
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 23.11.2014
