Είναι τόσο καινοτόμοι όσο και συγκρατημένοι και ανεπιτήδευτοι, έτσι τους συστήνουν οι «Financial Times». Μπορούν επίσης, όπως φαίνεται, να ασχοληθούν με σχεδόν τα πάντα. Λίγα πράγματα είναι ομοιογενή στη δουλειά που παράγουν μαζί ο Erwan και ο Ronan Bouroullec, μολονότι είναι τα δύο αδέλφια του σύγχρονου σχεδιασμού με την παγκόσμια φήμη. «Δεν συμμετέχουν στο κυνήγι της αναγνωρισιμότητας μέσω ενός προφανούς, επαναλαμβανόμενου φινιρίσματος ή σχήματος… ασπάζονται τις μοντερνιστικές αρχές περισσότερο από την επίδειξη ή την ανάπτυξη ενός προσωπικού στυλ», διάβαζα λίγο πριν συναντήσω τον έναν από τους δύο σε μια πολυκατοικία του 1935 στο Κολωνάκι.
Το ραντεβού δόθηκε στο Αpenanti, στο showroom του Myran που σύστησε στην Αθήνα το σκανδιναβικό design το 2004 και μέχρι σήμερα φιλοξενεί τα πιο εμβληματικά του αντικείμενα, ενώ παράλληλα είναι απόλυτα ενημερωμένο όσον αφορά τα πιο πρόσφατα design trends. Το δίδυμο πίσω από το Myran, ο Martin Olofsson και η Αγγελική Παπαβασιλείου, έχει διαμορφώσει στο διαμέρισμα του Apenanti (που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το κατάστημά τους στη Δεξαμενή, εξού και το όνομα) έξι δωμάτια τα οποία στοχεύουν στο να αποτελέσουν έμπνευση για όσους ξεναγούνται σε αυτά. Παράλληλα, θέλουν μέσα από το διαμέρισμα να γίνουν πιο εξωστρεφείς, να επικοινωνούν τις δημιουργικές τους ιδέες και όσα τους αρέσουν πολύ.
Το καλύτερο πράγμα που μπορεί κανείς να εντοπίσει στο design είναι ο χρόνος, έχει απίστευτη αξία το να βλέπεις τα πράγματα να γερνάνε λίγο, να έχουν χρησιμοποιηθεί.
Ένα από αυτά λοιπόν είναι το μοναδικό design του Wrong Shop, της διαδικτυακής πλατφόρμας που εμφανίστηκε το 2011 και ανέδειξε πολλούς ανεξάρτητους δημιουργούς, σημαντικούς designers και καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο. Δημιουργός του είναι ο Sebastian Wrong, ο οποίος έδωσε τη δυνατότητα σε αυτούς τους καλλιτέχνες να διευρύνουν τα δημιουργικά τους όρια, ενώ παράλληλα στόχευε μέσα από τις συνεργασίες αυτές να προσφέρει αντικείμενα περιορισμένης έκδοσης αλλά και προσιτά έργα. Μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2023 το Wrong Shop καταλαμβάνει το κατάστημα του Myran και το Myran Apenanti με μία σειρά από αφίσες και έργα, με το μεγαλύτερο μέρος της έκθεσης να έχει την υπογραφή του Erwan Bouroullec.
Το 1997 η Cappellini εντόπισε τα αδέρφια Bouroullec αναθέτοντάς τους τα πρώτα τους έργα βιομηχανικού σχεδιασμού. Με έδρα τους το Παρίσι, άρχισαν να συνεργάζονται με την Galerie kreo και έκαναν την πρώτη τους ατομική έκθεση εκεί το 2001, συνέχισαν να δραστηριοποιούνται πειραματικά και καλλιτεχνικά σε αυτήν, γεγονός που συνέβαλε ουσιαστικά στην πορεία και την ανάπτυξη του έργου τους. Στη συνέχεια, ο Issey Miyake τους προσέλαβε προκειμένου να σχεδιάσουν την μπουτίκ που θα φιλοξενούσε τo brand «A-Poc». Αργότερα συναντήθηκαν με τον Rolf Felhbaum της Vitra και εργάστηκαν πάνω σε ένα νέο σύστημα γραφείου με τίτλο «Joyn». Έκτοτε συνεργάστηκαν με πολλές κορυφαίες στον χώρο του design, του επίπλου και του οικιακού εξοπλισμού εταιρείες: Artek, Alessi, Axor Hansgrohe, Cappellini, Established & Sons, Flos, Hay, Kettal, Kvadrat, Kartell, Glas Italia, Ligne Roset, Magis, Iittala, Mattiazzi, Mutina, Nani Marquina και Samsung. Το έργο τους έχει καλύψει πολλά πεδία που κυμαίνονται από τον σχεδιασμό μικρών αντικειμένων όπως τα κοσμήματα μέχρι την αρχιτεκτονική, από τη χειροτεχνία έως τη βιομηχανική κλίμακα, από τα ζωγραφικά έργα μέχρι τα βίντεο.
Έργα και σχέδια των Ronan και Erwan Bouroullec αποτελούν μέρος των μόνιμων συλλογών διεθνών μουσείων, όπως το Musée National d'Art Moderne - Centre Pompidou και το Musée des Arts Décoratifs στο Παρίσι, το MoMA στη Νέα Υόρκη, το Art Institute of Chicago, το Design Museum στο Λονδίνο και το Museum Boijmans van Beuningen στο Ρότερνταμ. Και το πλούσιο βιογραφικό τους δεν τελειώνει εκεί.
Στην Ελλάδα συνηθίζουμε να λέμε ότι καλό είναι να αποφεύγεις να συνεργάζεσαι με τους καλύτερούς σου φίλους και την οικογένειά σου. Το ανέφερα στον Erwan Bouroullec πριν τον ρωτήσω πώς είναι να διατηρεί ένα στούντιο με τον αδελφό του, να δουλεύουν μαζί, να δίνουν από κοινού συνεντεύξεις, να θεωρούνται συχνά ένα από εκείνους που τους χαρακτηρίζουν το πιο ταλαντούχο δίδυμο του design της Γαλλίας. «Κάποιες φορές είναι δύσκολο, γιατί είμαστε και οι δύο πολύ αφοσιωμένοι στη δουλειά μας, ωστόσο ένας από τους κανόνες του design είναι να καταφέρεις να βρεις τον τρόπο ώστε να δημιουργήσεις μια σωστή σύνθεση από πολλά πράγματα. Ο σχεδιασμός από τη φύση του απαιτεί διάλογο και εμείς δεν έχουμε προκαθορισμένους ρόλους, δεν μπορώ λοιπόν να πω με σιγουριά με ποιον τρόπο συμπληρώνουμε ακριβώς ο ένας τον άλλον, δεν ξέρω. Οπότε το να συνεργαζόμαστε μπορεί να είναι πολύ απαιτητικό για εμάς μερικές φορές, αλλά μέσα από αυτήν τη συνεργασία προκύπτει μια ενέργεια που τη διοχετεύουμε στη δουλειά μας».
Θα μου πει πως η πρώτη του επαφή με το design πριν ασχοληθεί επαγγελματικά με αυτό ήταν παραδόξως μέσω της μουσικής, όταν έφηβος γοητεύτηκε από την indie σκηνή ακούγοντας φανατικά The Stone Roses, The Boo Radleys, The Velvet Underground και Radiohead, «οι περισσότεροι από αυτούς οργάνωναν τα πάντα μόνοι τους, συχνά ακόμη και τα σχέδια στα εξώφυλλα των δίσκων τους και όλη τη διαφήμιση για τις συναυλίες τους. Στο μυαλό μου ήταν σαν να μου λένε ότι μπορώ να κάνω και να καταφέρω πράγματα αν πραγματικά τα θέλω. Αργότερα βρέθηκα να σπουδάζω πάνω στη σύγχρονη τέχνη. Και όταν πια έκανα κάποια πρώιμα design πρότζεκτ, κατάλαβα ότι υπήρχε μια μεγάλη διαφορά μεταξύ τέχνης και σχεδιασμού. Ο σχεδιασμός είναι πραγματικά μια διαδικασία κατά την οποία συνεργάζεσαι και δουλεύεις μαζί με άλλους ανθρώπους, ενώ ένας καλλιτέχνης είναι συνήθως πιο μοναχικός. Και μένα μου αρέσει η συνεργασία».
Υπάρχουν πολλοί τρόποι προσέγγισης του design, ενώ τα πράγματα σε αυτό διαρκώς εξελίσσονται, όπως επισήμανε. Υπάρχει ένα είδος αντίφασης μέσα σε αυτό κατά τον ίδιο, από τη μία το καλό design πρέπει να διαρκεί στον χρόνο και να εξυπηρετεί τις ανάγκες μας, από την άλλη πρέπει να είναι φτιαγμένο για την παρούσα εποχή και να βοηθά τους ανθρώπους να προχωρήσουν, με τον τρόπο που το κάνουν αυτό η τέχνη και η μουσική. «Χαίρομαι που βοηθάω στο να κινούνται τα πράγματα, που παρουσιάζω συνέχεια κάτι νέο, αλλά θεωρώ εξίσου σημαντικό αυτό που σχεδιάζω να μπορεί να γίνει πραγματικά μέρος της ζωής κάποιου. Και για να το καταφέρεις αυτό δεν μπορείς να προκαλείς θόρυβο όλη την ώρα. Βρίσκεσαι αντιμέτωπος με μια μόνιμη σύγκρουση όταν η φιλοσοφία σου στον σχεδιασμό περιλαμβάνει και το να είσαι πραγματικά προκλητικός, να φέρνεις αλλαγές και ταυτόχρονα να προσπαθείς να είσαι διαχρονικός και σιωπηλός».
Οριοθετεί η αρχή του «form follows function» τον σχεδιασμό του; Είναι κατά τον ίδιο ένας ξεπερασμένος περιορισμός ή μια πρόκληση; «Μεγαλώνοντας επαναπροσδιόρισα τον ορισμό του σχεδιασμού, για μένα πλέον έχει να κάνει με την επικαιροποίηση των κοινωνικών σχέσεων. Αν σχεδιάσω μια καρέκλα, σίγουρα πρέπει να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και να είναι γερή, αυτή είναι η δουλειά μου, αλλά είναι σαν να λέμε ότι κάποιος σχεδιάζει ένα αυτοκίνητο και πρέπει να του βάλει τέσσερις ρόδες». Μου δείχνει το διαμέρισμα του Myran Apenanti, στο οποίο καθόμαστε, «είναι εξαιρετικά καλοφτιαγμένο και φοβερά άνετο γιατί μου δίνει την αίσθηση ότι είναι σαν να βρίσκομαι χρόνια εδώ, το δωμάτιο στο οποίο είμαστε αυτήν τη στιγμή θα μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν από παιδιά μέχρι εγώ και η ομάδα μου, να ανοίξουμε τους υπολογιστές μας και να δουλέψουμε. Έτσι αυτό το μέρος δημιουργεί ένα ενδιαφέρον κοινωνικό πρωτόκολλο. Παράλληλα, βρισκόμαστε σε μια εποχή που οφείλουμε να είμαστε πολύ προσεκτικοί σε ό,τι χρησιμοποιούμε και ό,τι παράγουμε για να μη σπαταλάμε πόρους. Το "form follows function” λοιπόν είναι ένα βασικό στοιχείο της δουλειάς, αλλά δεν αρκεί ως ορισμός της».
Μαρτυρά κάτι ένα αντικείμενο design για το άτομο που το έχει στο σπίτι του; «Το άτομο φανερώνει κάτι για το design, και όχι το αντίθετο». Τι είναι πιο ικανοποιητικό για έναν designer, να βλέπει το αντικείμενο που έχει σχεδιάσει σε ένα μουσείο ή σε ένα σπίτι; «Το καλύτερο πράγμα που μπορεί κανείς να εντοπίσει στο design είναι ο χρόνος, έχει απίστευτη αξία το να βλέπεις τα πράγματα να γερνάνε λίγο, να έχουν χρησιμοποιηθεί. Yπάρχει λοιπόν μια παρεξήγηση γύρω από το design που μπαίνει σε ένα μουσείο, σε αυτή την περίπτωση μοιάζει με τα ζώα που κλείνονται σε έναν ζωολογικό κήπο, δεν είναι φτιαγμένα γι' αυτόν. Τα μουσεία design έχουν για μένα επιστημονικό αντικείμενο, προσφέρονται για μελέτη, δεν τα απολαμβάνεις όπως την τέχνη. Το design υπάρχει για να συμμετέχει σε ένα πλαίσιο και όχι για να είναι το επίκεντρο της προσοχής».
Μιλάμε για το παραδοσιακό σκανδιναβικό design, για το γερμανικό βιομηχανικό design, αλλά σε μια παγκοσμιοποιημένη εποχή, ποιος είναι o σχεδιασμός του σήμερα; Μπορεί να χωριστεί σε επιμέρους κατηγορίες; «Όχι πάντα, αλλά το σημερινό design είναι αυτό που δοκιμάζεται στη βιομηχανική παραγωγή. Και όταν το design μπαίνει στα εργοστάσια προκαλείται ένα είδος μάχης. Θα επιστρέψω στην indie μουσική για να το εξηγήσω αυτό, που ξεκίνησε απευθυνόμενη σε ένα πολύ μικρό, ειδικό κοινό για να καταλήξει κάποιοι εκπρόσωποί της να γίνουν μαζικοί. Ίσως αυτή η μαζικότητα να μην αρέσει σε όλους, ειδικά σε όσους γνώρισαν αυτήν τη σκηνή στο πιο πρώιμο στάδιό της, αλλά αυτή είναι η εξέλιξη. Έτσι συμβαίνει και στον σχεδιασμό, δεν χρησιμοποιούν όλοι την ίδια ενέργεια σε αυτόν και δεν έχουν τους ίδιους σκοπούς. Αυτό που δεν μου αρέσει προσωπικά στο σύγχρονο design είναι ότι πολλές φορές δεν βοηθάει τον κόσμο να καταλάβει από τι υλικό είναι φτιαγμένα διάφορα αντικείμενά του». Κοιτάζει προς δύο αντικείμενα του χώρου που βρίσκονται μάλιστα το ένα κοντά με το άλλο, το ένα είναι ένα ξύλινο κουτί με χρυσό φινίρισμα, το άλλο είναι σαν μικρό θερμοκήπιο κατασκευασμένο από φυσικό ξύλο στο οποίο δεν έχουν γίνει παρεμβάσεις. «Πρέπει όταν πιάνουμε στα χέρια μας ένα αντικείμενο να καταλαβαίνουμε αν είναι από ξύλο ή από μέταλλο, αν είναι από ακριβό ή ευτελές υλικό. Ο σχεδιασμός ενός αντικειμένου πρέπει να αναδεικνύει το υλικό και τα χαρακτηριστικά του, και όχι να τα καλύπτει ή να του δίνει ψεύτικα».
H σειρά «Impossible» –τυπώματα πάνω σε καμβά και laminate αλουμίνιο– είναι μία προσπάθεια να κατανοήσουμε το περιβάλλον μας και τη σχέση μας με τη φύση. Η σειρά «Risk Knit» αποτελείται από πλεκτά που κρέμονται στον τοίχο κι έχουν γίνει σε συνεργασία με τη γνωστή δανέζικη εταιρεία υφασμάτων Kvadrat. Και οι δύο αυτές προσιτές σειρές που εκτίθενται στο Myran εξερευνούν και αξιοποιούν τη βάση του προγραμματισμού των υπολογιστών, στην οποία βασίζει τα έργα του ένας από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους σχεδιαστές. «Ο προγραμματισμός μοιάζει κάπως με το design, επειδή όταν σχεδιάζεις θέτεις έναν αριθμό κανόνων που όλοι μαζί θα δώσουν το τελικό αποτέλεσμα, όπως συμβαίνει δηλαδή και με τον κώδικα. Αυτό που έχει πολύ ενδιαφέρον στη δύναμη των υπολογιστών είναι ότι μπορούν να επαναλάβουν μια λειτουργία τους εξαιρετικά γρήγορα και εκατομμύρια φορές. Όσο για το design, πιστεύω ότι σε βάθος χρόνου λειτουργεί σαν τη θεωρία της εξέλιξης κατά Δαρβίνο. Μπορεί να μην έχουμε δει πώς ήταν ο πρώτος καναπές, αλλά ξέρουμε ότι μέσα στα χρόνια διαμορφώθηκε σύμφωνα με τη συμπεριφορά και τις ανάγκες των ανθρώπων».
Η σειρά με τα πλεκτά έργα τού θυμίζει χάρτη στον οποίο δημιουργούνται αλληλοεπικαλύψεις εδαφών από τα κράτη που έχουν επεκτατικές διαθέσεις – κοιτάξτε ξανά την όμορφη πλέξη, θα καταλάβετε τι εννοεί. Επίσης, χρησιμοποιώντας κώδικα, υπενθυμίζει ότι οι αυτόματοι αργαλειοί με τις διάτρητες κάρτες που ελέγχουν την ύφανση και την απεικόνιση των σχεδίων είναι σαν τους προγόνους των υπολογιστών.
Τα τυπώματα της σειράς «Impossible», φτιαγμένα από στρώματα «κωδικοποιημένης» φύσης που πέφτει το ένα πάνω στο άλλο είναι ένα σχόλιο για το ότι δεν καταφέρνουμε πραγματικά να έχουμε πρόσβαση σε αυτή, και συχνά δεν την επιδιώκουμε. «Τη βλέπουμε, αλλά δεν ασχολούμαστε ουσιαστικά μαζί της, αισθάνομαι πραγματικά ότι μερικές φορές δεν κατανοούμε τον κόσμο γύρω μας, δεν καταλαβαίνουμε καλά τον τρόπο με τον οποίο γίνονται τα πράγματα στη φύση γιατί δεν βρίσκουμε τον τρόπο να μπούμε και να συμμετάσχουμε σε αυτή. Πολλοί είναι εκείνοι που έχουν άποψη για τη βιολογική γεωργία, για το αν είναι καλή ή όχι, αλλά στην πραγματικότητα οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ποια είναι η ιδανική εποχή για να φυτέψεις καλαμπόκι και ποια είναι η ποσότητα νερού που χρειάζεται. Παράλληλα, για μένα η φύση και οι διαδικασίες της μοιάζουν με τον προγραμματισμό και τους κώδικές του από τη στιγμή που ένα φυτό επαναλαμβάνει το ίδιο πράγμα και φτιάχνει το ένα φύλλο μετά το άλλο».
Κατεβάζει το έργο του από τον τοίχο –με τα έντονα χρώματα που μπλέκονται με έναν τρόπο που και κατά τον ίδιο δεν θα μπορούσε να τα αποδώσει ποτέ με το χέρι, όπως έκανε ο υπολογιστής– και αρχίζει να το τσαλακώνει με δύναμη. «Είναι απλά ένας τρόπος να πω “αγγίξτε το”, κάντε ό,τι θέλετε με αυτό, αλλά ασχοληθείτε μαζί του», κατ’ επέκταση και με τον κόσμο, με τη φύση. «Για μένα όλα αυτά είναι ένα μικρό κομμάτι του εαυτού μου. Σπούδασα σύγχρονη τέχνη γιατί θέτει κάποια ερωτήματα, επειδή μας κάνει να σκεφτόμαστε. Έτσι με αυτό το έργο προσπαθώ να πω στους ανθρώπους "πού βλέπετε τον εαυτό σας μπροστά στη φύση", χωρίς αυτή να απεικονίζεται ειδυλλιακά και ιδανικά. Είναι μια παράξενη φύση για τους παράξενους καιρούς και την εποχή που ζούμε».
Η έκθεση «The Wrong Shop Χ Myran» θα διαρκέσει έως τις 31/1/2023
myran.gr
thewrongshop.co.uk
retail store: Φωκυλίδου 3, Κολωνάκι, 210 3824744
myran apenanti showroom: Φωκυλίδου 2, 1ος όροφος
