Σύμφωνα με την Λόρι Πρέσμαν, την αντιπρόεδρο του Ινστιτούτου Χρώματος της Pantone, το χρώμα είναι η γλώσσα της ζωής. Η αλήθεια είναι πως η Πρέσμαν χρησιμοποιεί ως μάντρα πολλές εκφράσεις που αναφέρονται στο χρώμα: το κόκκινο είναι πάθος και ενέργεια, το μπλε σοβαρότητα και σταθερότητα. Το πορφυρό σηματοδοτεί τη μοναρχία και, σύμφωνα πάντα με την γκουρού των χρωμάτων της Pantone, το πορφυρό και οι αποχρώσεις του ιώδους ζουν μεγάλες στιγμές, κάτι που αντικατοπτρίζεται και στο εργοστάσιο παραγωγής της Pantone στο Νιου Τζέρσεϊ.
Η Pantone, η εταιρεία που κρύβεται πίσω από τις χρωματικές παλέτες που χρησιμοποιούν σχεδόν όλοι οι γραφίστες και σχεδιαστές για να επιλέξουν και να δημιουργήσουν χρώματα για εταιρικά σήματα, προϊόντα, ενδύματα και ό,τι άλλο φανταστείτε, είναι η κατ' εξοχήν αυθεντία στο θέμα του χρώματος παγκοσμίως. Από τη γέννησή του, στα μέσα του 20ού αιώνα, το σύστημα αντιστοίχισης χρωμάτων Pantone έχει μετατραπεί από μόνο του σε εικονικό προϊόν που χαίρει λατρείας στον κόσμο του design. Ακόμα όμως κι εκείνοι που ποτέ δεν χρειάστηκε να σχεδιάσουν κάτι στην ζωή τους, κατά πάσα πιθανότητα αναγνωρίζουν με τι μοιάζει ένα δείγμα Pantone.
Η εταιρεία μάλιστα έχει τόσο ορκισμένους ακολούθους ώστε να δικαιολογείται η πώληση σημειωματάριων, ρολογιών, μνημών usb και άλλων προϊόντων, το οποία σχεδιάζονται ώστε να θυμίζουν δείγματα των περίφημων χρωματολογίων της. Υπάρχουν ακόμα και blogs αφιερωμένα στο σύστημα χρωμάτων της. Το καλοκαίρι του 2015, ένας όμιλος εστίασης στο Μονακό έστησε ένα pop-up Pantone Café όπου όλα όσα έβλεπαν και έτρωγαν οι θαμώνες, είχαν σήμανση με τον κωδικό Pantone που περιέγραφε το χρώμα τους. Μάλιστα αποδείχθηκε τόσο δημοφιλές ώστε το επόμενο καλοκαίρι άνοιξε ξανά.
Ο Χέρμπερτ επινόησε την ιδέα της δημιουργίας ενός οικουμενικού συστήματος χρωμάτων όπου κάθε χρώμα θα αποτελείται από έναν ακριβή συνδυασμό βασικών μελανιών και κάθε σύνθεση θα ταυτοποιείται από έναν αριθμό. Με τον τρόπο αυτό, οποιοσδήποτε στον κόσμο θα μπορούσε να επισκεφθεί ένα τοπικό τυπογραφείο, να ζητήσει να του τυπώσουν ένα χρώμα Pantone X και να έχει την ακριβή απόχρωση που επιθυμεί.
Στο εργοστάσιο το πιεστήριο δουλεύει ακατάπαυστα, παράγοντας γυαλιστερά φύλλα υπερμεγέθους λευκού χαρτιού με γραμμές χρώματος: ποορτοκαλιά, κόκκινα, ροζ, ιώδη. Τα φύλλα συσσωρεύονται στη μία πλευρά του πιεστηρίου, το οποίο είναι τόσο μεγάλο ώστε να χρειάζεται μία μικρή σκάλα προκειμένου να έχει κανείς πρόσβαση στη δεξαμενή μελάνης. Οι ειδικοί χρωμάτων ενίοτε ξεδιαλέγουν ένα φρεσκοτυπωμένο φύλλο από τη στοίβα και το τοποθετούν σε κάποιο από τα τραπέζια που βρίσκονται στον χώρο προκειμένου να διενεργήσουν ελέγχους ποιότητας, τόσο με γυμνό μάτι όσο και με ειδικές συσκευές (φασματογράφους) που χρησιμοποιούνται κάτω από δυνατά, λευκά φώτα.
Το πιεστήριο του εργοστασίου των 6.500 τ.μ. μπορεί να παράξει 10.000 φύλλα την ώρα και κάθε φύλλο έχει 28 χρώματα. Μεταξύ των διαφορετικών εκτυπώσεων, το πιεστήριο πρέπει να πάψει να λειτουργεί και να καθαριστούν οι δίαυλοι μελάνης ούτως ώστε να αποφευχθεί κάθε ανεπιθύμητη ανάμιξη χρωμάτων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το εργοστάσιο να τυπώνει μόνο 56 χρώματα ημερησίως: μία σειρά φύλλων 28 χρωμάτων το πρωί και μία άλλη σειρά το απόγευμα. Αναλόγως με το πόσο πουλάει, το μέσο χρώμα της παλέτας graphic design της Pantone τυπώνεται περίπου μία φορά κάθε τέσσερις μήνες.
Το χρώμα που τυπωνόταν την ημέρα της επίσκεψης στο εργοστάσιο είναι ένα απαλό ιώδες που είχε κυκλοφορήσει πριν από έξι μήνες, αλλά τυπωνόταν μόλις τώρα για δεύτερη φορά: το Pantone 2453.
Αν η μοναδική σας εμπειρία με το χρώμα είναι όταν προσπαθείτε να ταιριάξετε κάπως την αμφίεση σας χωρίς το αποτέλεσμα να θυμίζει απόκριες, το να συνομιλείτε με την Πρέσμαν η οποία γνωρίζει καλά από μόδα, όπως αποδεικνύει και η προϋπηρεσία της ως επικεφαλής του τμήματος Μόδας, Σπιτιού και Εσωτερικής Διακόσμησης της Pantone, ομοιάζει με εξέταση για τη θεωρία του χρώματος για την οποία δεν έχετε προετοιμαστεί. Ας δούμε τι μας έμαθε για τις αποχρώσεις του ιώδους:
Το ιώδες, σύμφωνα με την ίδια, είναι το πιο περίπλοκο χρώμα της ίριδας κι έχει μακρά ιστορία. Πριν την επινόηση των συνθετικών βαφών, θεωρούνταν βασιλικό και αυτοκρατορικό χρώμα. Η πορφύρα της Τύρου, εκείνη η περιζήτητη βαφή των υφασμάτων, παράγονταν από τις εκκρίσεις χιλιάδων θαλάσσιων οργανισμών και ήταν τόσο ακριβή ώστε ακόμα και βασιλείς δεν είχαν τα χρήματα να την αγοράσουν. Η πρώτη συνθετική βαφή ήταν επίσης αυτής της απόχρωσης, η mauveine, την οποία ανακάλυψε τυχαία το 1856 ένας Βρετανός φοιτητής ονόματι Πέρκιν. Καίτοι τώρα το πορφυρό είναι προσβάσιμο στους πληβείους, εξακολουθεί να μην χρησιμοποιείται τόσο πολύ, ιδίως αν συγκριθεί με ένα χρώμα όπως το μπλε. Αυτό όμως φαίνεται πως αλλάζει.
Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί η ζήτηση των αποχρώσεων του ιώδους. Η Pantone επέλεξε το Radiant Orchid, «ένα μαγικό, αινιγματικό και συναρπαστικό μωβ», ως Χρώμα της Χρονιάς για το 2014. Παραδοσιακά οι ερευνητές αγοράς έχουν ανακαλύψει πως οι άνδρες τείνουν να προτιμούν αποχρώσεις με βάση το κυανό ωστόσο πλέον ο καταναλωτής είναι περισσότερο διατεθειμένος να πειραματιστεί, σύμφωνα με την Πρέσμαν. «Βλέπουμε μια συνολική αναθεώρηση του χρώματος όπου απουσιάζουν τα στερεότυπα. Όλες αυτές οι αποχρώσεις του μωβ πλέον είναι ανοιχτές τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες».
Το Pantone 2453 συμπεριλήφθηκε στο διάσημο σύστημα συσχετισμού χρωμάτων της εταιρείας, τον Μάρτιο του 2016, ως ένα από τα 112 νέα χρώματα που προστέθηκαν τον μήνα εκείνο. Τα νέα αυτά χρώματα δεν προκύπτουν με μαγικό τρόπο και στην πραγματικότητα δεν προκύπτουν καν απευθείας από τον εγκέφαλο κάποιου από τους μάγους του χρώματος της εταιρείας. Κάποιες φορές πηγή έμπνευσης αποτελεί ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, όπως για παράδειγμα ένα μεταξωτό φουλάρι που ανακάλυψε ένας από τους εμπειρογνώμονες χρώματος σε ένα παζάρι στο Μαρόκο, ή ένα υλικό συσκευασίας ή κι ένα φτερό πουλιού. Άλλες φορές τα νέα χρώματα προκύπτουν από τις γενικότερες τάσεις που έχουν γίνει δημοφιλείς.
Όποια κι αν είναι η πηγή έμπνευσης, κάθε ένα από τα χρώματα του οδηγού της Pantone μπορεί να ιχνηλατηθεί στην ίδια μήτρα: τις συναντήσεις προβλέψεως χρωμάτων των εμπειρογνωμόνων της εταιρείας, που διεξάγονται χρόνια πριν καν τα χρώματα παραχθούν στο εργοστάσιο.
Όταν πρωτοξεκίνησε, η Pantone δεν ήταν παρά μια εκτυπωτική εταιρεία. Τη δεκαετία του 1950 η Pantone παρήγαγε χρωματολόγια για εταιρείες καλλυντικών, για την αυτοκινητοβιομηχανία και άλλους. Οι ειδικοί εκτυπώσεων της αναμείγνυαν τα μελάνια με το χέρι προκειμένου να δημιουργήσουν δείγματα ώστε να ταιριάξουν απόλυτα με την απόχρωση του κραγιόν ή του καλσόν στην συσκευασία και να βοηθήσουν τους καταναλωτές να επιλέξουν το σωστό. Όλα αυτά άλλαξαν όταν ένας από τους υπαλλήλους της Pantone, ο Λόρενς Χέρμπερτ, αγόρασε την εταιρεία στις αρχές των '60s.
Ο Χέρμπερτ επινόησε την ιδέα της δημιουργίας ενός οικουμενικού συστήματος χρωμάτων όπου κάθε χρώμα θα αποτελείται από έναν ακριβή συνδυασμό βασικών μελανιών και κάθε σύνθεση θα ταυτοποιείται από έναν αριθμό. Με τον τρόπο αυτό, οποιοσδήποτε στον κόσμο θα μπορούσε να επισκεφθεί ένα τοπικό τυπογραφείο, να ζητήσει να του τυπώσουν ένα χρώμα Pantone X και να έχει την ακριβή απόχρωση που επιθυμεί. Το 1963 η Pantone δημιούργησε τον πρώτο χρωματικό οδηγό της και άλλαξε για πάντα την κατεύθυνση, τόσο της εταιρείας, όσο και του κόσμου του design.
Χωρίς συγκεκριμένη σύνθεση, το να παραχθεί ακριβώς το ίδιο χρώμα κάθε φορά, είτε τυπώνεις ένα περιοδικό, ένα μπλουζάκι ή ένα λογότυπο, όπου κι αν τυπώνεις, δεν είναι κάτι εύκολο.
Συχνά, η τάση που ανιχνεύουν ως καθοριστική για το μέλλον του χρώματος δεν είναι κάτι που οι περισσότεροι θα συνδέαμε με το design. Μπορεί να μην συνδέετε τα χρώματα που βλέπετε στα ράφια των καταστημάτων με γεγονότα όπως η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, αλλά η Πρέσμαν κάνει ακριβώς αυτό. Όταν άκουσε τα νέα της πτώχευσης της Lehman Brothers, αμέσως σκέφθηκε το χρώμα.
«Αν αναμίξουμε μια ακρυλική βαφή και πετύχουμε ένα πολύ ωραίο χρώμα αλλά δεν καταγράψουμε ακριβώς το πόσα μέρη κόκκινου ή κίτρινου ή άλλου χρώματος χρησιμοποιήσαμε, ποτέ δεν θα μπορέσουμε να το αναπαράξουμε» λέει η Μόλυ ΜακΝτέρμοτ Γουόλς, Διευθύντρια Επικοινωνίας της Pantone. Οι οδηγοί χρωμάτων της Pantone επιτρέπουν σε όλους όσοι διαθέτουν τα κατάλληλα βασικά μελάνια να αναπαράξουν συγκεκριμένα χρώματα εύκολα, σε οποιοδήποτε μηχάνημα. Σύμφωνα με την τελευταία καταμέτρηση, το σύστημα συμπεριλάμβανε 1867 χρώματα που έχουν δημιουργηθεί για χρήση σε πολυμέσα και γραφιστικές εφαρμογές, επιπλέον των 2310 χρωμάτων που αποτελούν μέρος του συστήματος χρωμάτων Μόδας, Σπιτιού και Εσωτερικής Διακόσμησης της Pantone.
Για τους designers, οι οδηγοί της Pantone είναι εμβληματικοί. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αναρωτιούνται πώς ένας σχεδιαστής μόδας επιλέγει μια συγκεκριμένη απόχρωση του μπλε για το νέο του πουκάμισο, αλλά το χρώμα αυτό πρέπει να δημιουργηθεί, και πολύ συχνά εκείνοι που το επινοούν εργάζονται στην Pantone. Ακόμα κι αν ένας σχεδιαστής δεν σκοπεύει να χρησιμοποιήσει ένα χρώμα Pantone στο τελικό προϊόν, πολύ συχνά κοιτάζουν το χρωματολόγιό της για να πάρουν ιδέες. «Θα έλεγα πως τουλάχιστον μία φορά τον μήνα κοιτάζω το δειγματολόγιο της Pantone» λέει ο Τζεφ Γουίλιαμς, αντιπρόεδρος του δημιουργικού της frog, μίας βραβευμένης εταιρείας design και στρατηγικής, που έχει δουλέψει σε προϊόντα όπως ο έξυπνος θερμοστάτης της Honeywell ή το σύστημα ψυχαγωγίας πίσω καθισμάτων της Audi.
Πολύ πριν όμως ξεκινήσει να συζητάει ιδέες ένας designer όπως ο Γουϊλιαμς, οι ειδικοί χρωμάτων της Pantone προσπαθούν να προβλέψουν τα χρώματα που θα θελήσει να χρησιμοποιήσουν.
Το πώς οι εμπειρογνώμονες του Ινστιτούτου Χρωμάτων της Pantone αποφασίζουν ποια νέα χρώματα θα πρέπει να προστεθούν στον οδηγό, μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει μέχρι και δύο χρόνια, απαιτεί μια κάποια αφηρημένη έμπνευση. «Ουσιαστικά αφορά το τι πρόκειται να συμβεί, ώστε να διασφαλίσουμε πως όσοι χρησιμοποιούν τα προϊόντα μας θα έχουν το κατάλληλο χρώμα στα προς πώληση προϊόντα, τη σωστή στιγμή» σημειώνει η Πρέσμαν.
Δύο φορές τον χρόνο, οι εκπρόσωποι της Pantone συναντώνται με μία ομάδα οκτώ με δώδεκα σημαντικών αναλυτών τάσεων από όλα τα πεδία της σχεδίασης, μία ανώνυμη ομάδα διεθνών ειδικών χρώματος που εργάζονται στην παραγωγή προϊόντων ή τη μόδα, διδάσκουν θεωρία του χρώματος σε πανεπιστήμια ή συνδέονται με θεσμούς όπως το Βρετανικό Συμβούλιο Μόδας. Συγκεντρώνονται σε μία κεντρική τοποθεσία, συχνά στο Λονδίνο, προκειμένου να μιλήσουν για τα χρώματα που φαίνεται να αποκτούν δημοφιλία, σε μία σχετικά μυστική διαδικασία την οποία η Πρέσμαν αποφεύγει να περιγράψει με πολλές λεπτομέρειες.
Ένας από τους αναλυτές τάσεων, ο οποίος επιλέγεται εναλλάξ, διαλέγει ένα αφηρημένο θέμα πριν από κάθε συνάντηση ώστε να ξεκινήσει το brainstorming. Για την προγραμματισμένη συνεδρία των τάσεων Φθινοπώρου/Χειμώνα 2018-2019, το θέμα είναι «χρόνος». Καθένας συντάσσει τις δικές του χρωματικές προβλέψεις, εμπνευσμένος από το θέμα, και φέρνει τέσσερις ή πέντε σελίδες με εικόνες, κάτι σαν πίνακα διαθέσεων, με σχετικούς συνδυασμούς χρωμάτων και παλέτες. Στη συνέχεια συναντώνται σε ένα δωμάτιο με καλό φωτισμό και καθένας από τους συμμετέχοντες παρουσιάζει την δική του εκδοχή του πού βαδίζει ο κόσμος του χρώματος. «Είναι μια αφηγηματική άσκηση» λέει η Πρέσμαν.
Συχνά, η τάση που ανιχνεύουν ως καθοριστική για το μέλλον του χρώματος δεν είναι κάτι που οι περισσότεροι θα συνδέαμε με το design. Μπορεί να μην συνδέετε τα χρώματα που βλέπετε στα ράφια των καταστημάτων με γεγονότα όπως η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, αλλά η Πρέσμαν κάνει ακριβώς αυτό. Όταν άκουσε τα νέα της πτώχευσης της Lehman Brothers, αμέσως σκέφθηκε το χρώμα. «Το μόνο που έβλεπα νοερά ήταν ράφια με προϊόντα σε γκρίζα και ουδέτερα χρώματα» λέει. «Όλοι φοβόντουσαν για τα λεφτά τους, δεν πρόκειται να ξόδευαν σε έντονα χρώματα». Αντιθέτως, οι άνθρωποι θα αναζητούσαν σταθερά χρώματα, παρηγορητικά. «Άξαφνα όλοι σκέφτονταν "Θεέ μου, φοβάμαι. Θα αναζητήσω χρώματα που θα με κάνουν να νιώσω πιο δυνατός". Η παλέτα της Pantone επεκτάθηκε κατάλληλα, προσθέτοντας χρώματα όπως το καφέ Humus και γκρίζα όπως τα Storm Front και Sleet».
Οι τάσεις αλλάζουν διαρκώς, αλλά κάποια θέματα εξακολουθούν να επανεμφανίζονται. Η Πρέσμαν αναφέρει την «ευεξία» ως μία τάση στην οποία οι άνθρωποι επιστρέφουν. Δεν είναι τυχαίο πως η εταιρεία ανακοίνωσε το Χρώμα της Χρονιάς για το 2017 ως εξής: «Το Greenery συστήνει στους καταναλωτές να πάρουν μια βαθιά ανάσα, να οξυγονωθούν και να αναζωογονηθούν». Τα Χρώματα της Χρονιάς για το 2016, ένα ροζ και ένα μπλε, επίσης υποτίθεται πως εκπροσωπούσαν την ευεξία. Τα χρώματα αυτά, Serenity και Rose Quartz, εκπροσωπούσαν και μία άμβλυνση των στερεοτύπων των φύλων.
Αυτή η τελευταία τάση είναι ένας από τους λόγους που, σύμφωνα με την Πρέσμαν, τα μωβ κερδίζουν έδαφος στον κόσμο των χρωμάτων. Γεγονός που μας επαναφέρει στο Pantone 2453.
Όταν η Pantone δημιουργεί ένα νέο χρώμα, η εταιρεία καταρχάς πρέπει να εξετάσει αν υπάρχει χώρος γι' αυτό. Σε ένα σύστημα χρωμάτων όπου υπάρχουν ήδη 2.300 άλλα χρώματα, τι κάνει το Pantone 2453 να ξεχωρίζει; «Επανεξετάζουμε τα αιτήματα των πελατών και βλέπουμε πού ακριβώς υπάρχει κενό, πού πρέπει να τοποθετήσουμε κάτι» εξηγεί η Ρεμπέκα Σεξάουερ, μία τεχνικός προδιαγραφών χρωμάτων που εργάζεται στο τμήμα των υφασμάτων. «Πρέπει βέβαια να είναι ένα αρκετά μεγάλο κενό, μεγάλη διαφορά, ώστε να υπάρχει λόγος να δημιουργήσουμε ένα νέο χρώμα».
Η διαφορά αυτή δεν αξιολογείται με μία αφηρημένη εκτίμηση, αλλά ποσοτικοποιείται. Η μονάδα μέτρησης που αποτιμά πόσο μακριά τοποθετούνται δύο χρώματα στο φάσμα λέγεται Delta E. Μπορεί να υπολογιστεί με φασματογράφο, ο οποίος διακρίνει χρωματικές διαφορές που το ανθρώπινο μάτι δεν αντιλαμβάνεται. Καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να διακρίνουν μία χρωματική διαφορά με απόκλιση κάτω του 1.0 Delta E, τα νέα χρώματα πρέπει να αποκλίνουν από τα κοντινότερα χρώματα στον κατάλογο τουλάχιστον κατά την διαφορά αυτή. Ιδανικά, η διαφορά πρέπει να είναι η διπλάσια, ώστε να καθίσταται πιο φανερή στο γυμνό μάτι.
«Λέμε λοιπόν, εντάξει, η δημοφιλία των πορφυρών χρωμάτων αυξάνεται» εξηγεί η Πρέσμαν για να αντιληφθούμε τη διαδικασία. «Πού υπάρχει η δυνατότητα να προσθέσουμε τις σωστές αποχρώσεις;». Στην περίπτωση του Pantone 2453, η εταιρεία ήδη διέθετε ένα πολύ παρεμφερές ιώδες, το Sheer Lilac. Η Pantone όμως είχε χώρο στον κατάλογο της για ένα νέο χρώμα διότι, σε αντίθεση με το Pantone 2453, το Sheer Lilac είχε σχεδιαστεί για υφάσματα.
Υπάρχει λόγος που η Pantone δημιουργεί ξεχωριστούς οδηγούς χρωμάτων για τη μόδα και τις εφαρμογές γραφιστικής. Παρότι τα χρώματα που σχεδιάζονται για το χαρτί και τις συσκευασίες διέρχονται μιας παρόμοιας διαδικασίας σχεδιασμού, τα μελάνια και οι βαφές δεν αποδίδουν πανομοιότυπα σε διαφορετικά υλικά, συνεπώς ένα χρώμα που τυπώνεται σε μη επιχρισμένο στιλβωμένο χαρτί καταλήγει να φαίνεται διαφορετικό όταν στεγνώνει απ' ό,τι θα έδειχνε στο βαμβάκι. Η δημιουργία του ίδιου μωβ για ένα σαλόνι εντύπου και για ένα μπλουζάκι απαιτεί από την Pantone να επανέλθει δις στην παραγωγική διαδικασία, μία για το χρώμα των υφασμάτων και μία για το χαρτί, και πάλι είναι πιθανόν να δείχνουν διαφορετικά, όπως συνέβη με το Sheer Lilac και το Pantone 2453.
Ωστόσο, ακόμα κι αν το χρώμα είναι διαφορετικό, πιθανά να απορριφθεί αν είναι πολύ δύσκολο για άλλες εταιρείες να το αναπαράξουν, ακριβώς όπως η Pantone με τη χρήση των συνήθων εκτυπωτικών μηχανημάτων και υφασμάτων. «Υπάρχουν κάποια πραγματικά σπουδαία χρώματα και οι άνθρωποι πάντα ρωτάνε: "Γιατί δεν έχετε το χρώμα αυτό στον οδηγό σας;"» λέει η Διευθύντρια Προϊόντων της Pantone, Μισέλ Νίκολσον. Η απάντηση είναι «Γιατί δεν μπορούν όλοι να το αναπαράξουν». Εάν είναι πολύ δύσκολο για κάποιον σχεδιαστή να διασφαλίσει πως θα έχει στο τελικό προϊόν ακριβώς την ίδια απόχρωση και τόνο, όπως το χρώμα που επέλεξαν από τον κατάλογο της Pantone, τότε δεν πρόκειται να το χρησιμοποιήσουν.
Μπορεί να πάρει στους τεχνικούς προδιαγραφών χρωμάτων ακόμα κι έξι μήνες ώστε να δημιουργήσουν την κατάλληλη σύνθεση για ένα νέο χρώμα, όπως το Pantone 2453. Ακόμα και τότε, όταν ένα χρώμα δηλαδή πάρει την έγκριση των αναλυτών χρωμάτων και των τεχνικών προκειμένου να εδραιώσει τη θέση του στην παλέτα της Pantone, τα δείγματα χαρτιού και υφάσματος δεν τυπώνονται και αποστέλλονται αμέσως.
Όλα στην Pantone γίνονται προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέπεια, εφόσον αυτός είναι και ο πρωταρχικός λόγος που οι σχεδιαστές επιλέγουν τα χρωματολόγια της εταιρείας. Αυτό σημαίνει πως όσες φορές κι αν αναλυθεί το χρώμα, είτε από το ανθρώπινο μάτι είτε από μηχάνημα, κατά πάσα πιθανότητα θα ελεγχθεί πάντα ακόμα μία φορά. Σήμερα στο εργοστάσιο, τα φύλλα με τα δείγματα του Pantone 2453 θα ελεγχθούν ξανά και ξανά και ξανά.
Οι έλεγχοι αυτοί πραγματοποιούνται περιοδικά καθ' όλη την παραγωγική διαδικασία. Πρόκειται για δικλείδες ασφαλείας ώστε το τελικό χρώμα να είναι πιστή αναπαραγωγή της εκδοχής του οδηγού Pantone. Ο αριθμός των παραμέτρων που θα μπορούσαν να αλλάξουν ελαφρά την τελική εικόνα ενός χρώματος είναι τρομακτικός: η υγρασία της ατμόσφαιρας τη συγκεκριμένη ημέρα, λίγη παραπάνω σκόνη στον αέρα, τα επίπεδα αλάτων χλωρίου που υπάρχουν στο νερό που χρησιμοποιείται για την βαφή των υφασμάτων και πολλά άλλα.
Κάθε δείγμα που επιλέγεται για τον οδηγό χρωμάτων ξεκινά στο δωμάτιο μελάνης, έναν χώρο κοντά στον χώρο παραγωγής που μοιάζει με μεγάλο δωμάτιο-ντουλάπα. Εκεί οι εργάτες μετρούν την ακριβή ποσότητα βασικών μελανιών προκειμένου να δημιουργήσουν το κάθε ξεχωριστό νέο χρώμα με την χρήση ενός μηχανήματος ανάμιξης που έχει προγραμματιστεί με τις φόρμουλες της Pantone. Αυτές οι στοίβες βασικών μελανιών αναμειγνύονται στη συνέχεια με το χέρι σε μία γυάλινη επιφάνεια, η διαδικασία θυμίζει λίγο παρασκευαστές γαλακτοπωλείου που ανακατεύουν παγωτό και γεύσεις μαζί, και στο τέλος το παραγόμενο χρώμα ελέγχεται ξανά. Ο αναμείκτης υπηρεσίας βάφει με ένα μικρό δείγμα από την παρτίδα μελάνης ένα κομμάτι χαρτί, ώστε να το συγκρίνει με δείγμα από προηγούμενη παρτίδα του ιδίου χρώματος.
Από τη στιγμή που τα μελάνια περνάνε στην παραγωγή και οπλίζουν το πιεστήριο, τα φύλλα πρέπει να αξιολογούνται ξανά για ακρίβεια καθώς τυπώνονται και οι τεχνικοί προσαρμόζουν τη ροή μελάνης, όποτε και όπως χρειάζεται. Οι σελίδες πρέπει να εγκριθούν εκ νέου όταν γίνει η αλλαγή εκτύπωσης από επιχρισμένο σε μη επιχρισμένο και στιλβωμένο χαρτί. Μία ημέρα αργότερα, όταν η μελάνη θα έχει στεγνώσει τελείως, οι σελίδες θα επιθεωρηθούν και θα εγκριθούν ξανά από την ομάδα ελέγχου χρώματος της Pantone. Τελικά, αφού το εκτυπωμένο υλικό έχει περάσει όλες τις προβλεπόμενες εγκρίσεις σε κάθε στάδιο της διαδικασίας, τα έγχρωμα φύλλα κόβονται στις βεντάλιες - χρωματολόγια που αποστέλλονται στους πελάτες.
Στην Pantone, όλοι όσοι πραγματοποιούν αποφάσεις ελέγχου ποιότητας περνούν από ετήσιο έλεγχο διάκρισης χρωμάτων, το οποίο απαιτεί την επανατοποθέτηση των χρωμάτων στη σωστή θέση τους στο φάσμα, προκειμένου να διασφαλιστεί πως εκείνοι που λαμβάνουν αποφάσεις ελέγχου ποιότητας έχουν την οπτική οξύτητα να διακρίνουν ακόμα και τις πιο αμυδρές χρωματικές διαφοροποιήσεις. Οι εκπρόσωποι της Pantone διαβεβαιώνουν πως αν κάποιος αποτύχει δεν απολύεται, απλά μετατίθεται σε θέση με άλλα καθήκοντα. Η ικανότητα αυτών των ειδικών του χρώματος να διακρίνουν μεταξύ σχεδόν πανομοιότυπων χρωμάτων και αποχρώσεων φαντάζει σχεδόν θαυματουργή για εκείνους από εμάς που δεν μπορούμε να διαλέξουμε έστω και μία συγκεκριμένη απόχρωση του λευκού σε χαρτικά. Η οξεία όραση τους διασφαλίζει πως τα χρώματα που προκύπτουν από τον εκτυπωτή της Pantone σήμερα, θα είναι κατά το μέγιστο δυνατόν εγγύτερα στα χρώματα που τυπώθηκαν πριν από μήνες και στα χρώματα που θα επιτύχει ο πελάτης όταν τα τυπώσει με τα δικά του μηχανήματα.
Η συνέπεια της Pantone ωστόσο έχει κι ένα κόστος. Οι εκτυπωτές συνήθως χρησιμοποιούν μόνο μερικά βασικά χρώματα μελάνης. Ο οικιακός εκτυπωτής σας για παράδειγμα κατά πάσα πιθανότητα χρησιμοποιεί μόνο το μοντέλο χρώματος CMYK, κάτι που σημαίνει ότι αναμιγνύει κυανό, ματζέντα, κίτρινο και μαύρο ώστε να αναπαράξει κάθε χρώμα του φάσματος. Το σύστημα της Pantone από την άλλη, χρησιμοποιεί 18 βασικά μελάνια προκειμένου να επιτύχει την σύνθεση μιας ευρύτερης γκάμας χρωμάτων. Κι αν αναζητάτε ένα συγκεκριμένο χρώμα, δεν μπορείτε απλά να αναμείξετε ένα άλλο κυανό στην εκτύπωση σας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, αν ο εκτυπωτής είναι ρυθμισμένος για χρήση με τα συνήθη μελάνια CMYK, να πρέπει να σταματήσει η χρήση του και οι δίαυλοι μελάνης να καθαριστούν ώστε να εγχυθεί η μελάνη που έχει αναμιχθεί, βάσει των προδιαγραφών της φόρμουλας της Pantone. Αυτό απαιτεί χρόνο, καθιστώντας τα χρώματα Pantone μια πιο ακριβή επιλογή για τα εργαστήρια εκτύπωσης.
Mέσα στο εργοστάσιο της Pantone
Ωστόσο για πολλούς σχεδιαστές αξίζει τον κόπο. «Αν δεν χρησιμοποιήσεις χρώματα της Pantone, υπάρχει πάντα ένα περιθώριο ανακρίβειας στην τελική εκτύπωση» σύμφωνα με την Ίνκα Μάθιου, γραφίστρια και δημιουργό του blog (και του βιβλίου) Tiny PMS Match, το οποίο είναι αφιερωμένο σε φωτογραφίες αντικειμένων που έχουν τοποθετηθεί πάνω από δείγματα Pantone του ιδίου χρώματος. Το περιθώριο αυτό σημαίνει πως το χρώμα του τελικού, τυπωμένου προϊόντος πιθανά δεν θα δείχνει ακριβώς όπως όταν σχεδιάστηκε στον υπολογιστή, και κάποιες φορές άλλα μοντέλα εκτύπωσης χρωμάτων απλά δεν προσφέρουν το χρώμα που θέλεις για κάποιο έργο. «Έχω καταλήξει πως τα πιο ανοιχτά χρώματα - εκείνα που είναι πιο έντονα, όταν τα μετατρέπεις για εκτύπωση τετραχρωμίας δεν αποδίδουν ακριβώς το χρώμα που θέλεις».
Το να πετυχαίνεις το ακριβές χρώμα που επιθυμείς είναι ο λόγος που υπάρχει το Pantone 2453, ακόμα κι αν η εταιρεία διαθέτει δεκάδες άλλα μωβ, ιώδη και πορφυρά. Όταν ο επαγγελματίας σχεδιαστής αναζητά εκείνο το ένα, συγκεκριμένο χρώμα, η επιλογή ενός παρεμφερούς δεν τον ικανοποιεί.
Σε ένα από τα εργαστήρια χρώματος στο ισόγειο των κεντρικών γραφείων της Pantone, οι ειδικοί χρωμάτων έχουν συγκεντρώσει συσκευασίες προϊόντων που αποδεικνύουν πως η αγορά χρειάζεται πράγματι ένα χρώμα όπως το Pantone 2453. Αυτή η ανοιχτή απόχρωση του μωβ, ή εξαιρετικά κοντινοί τόνοι της, χρησιμοποιούνται σε κάθε είδους συσκευασίες: από εσώρουχα πάνες και προϊόντα μαλλιών μέχρι αλεσμένο καφέ για τα McDonald's και λάμπες φωτισμού.
Οι εταιρείες αυτές δεν ήρθαν άμεσα στην Pantone αναζητώντας έμπνευση, λειτουργώντας ως υπενθύμιση όλων των αναλυτών χρώματος που άρχισαν να προωθούν το μωβ πριν από αρκετά χρόνια. Οι εταιρείες μπορεί ήδη να χρησιμοποιούν κάτι παρόμοιο, αλλά τώρα που το προσφέρει η Pantone, ολοένα και περισσότεροι σχεδιαστές μπορούν να το χρησιμοποιήσουν με ασφάλεια, γνωρίζοντας πως μπορούν να πετύχουν το ίδιο ακριβώς χρώμα σε κάθε πλατφόρμα και οπουδήποτε στον κόσμο. Ετοιμαστείτε λοιπόν να δείτε όλο και πιο συχνά αυτό το απαλό μωβ του Pantone 2453 στα ράφια, αν δεν το έχετε συναντήσει ήδη.
To χρώμα της χρονιάς 2017
Θέμα από την Shaunacy Ferro για το Mental Floss
σχόλια