Η απώλεια του συνθέτη, ντράμερ και ενορχηστρωτή Νίκου Αντύπα, που έφυγε από τη ζωή προχθές, στα 69 χρόνια του, είναι μεγάλη για την ελληνική μουσική.
Ο Ν. Αντύπας, από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 και μετά, επιβλήθηκε στο έντεχνο ευρωπαϊκών προδιαγραφών τραγούδι, ως συνθέτης, με συνεχείς και πολύ επιτυχημένους δίσκους, συνεργαζόμενος κυρίως με την στιχουργό Λίνα Νικολακοπούλου, αλλά και με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο και με ερμηνεύτριες-ερμηνευτές όπως οι Ελευθερία Αρβανιτάκη, Χάρις Αλεξίου, Άλκηστις Πρωτοψάλτη, Μαρινέλλα, Νάνα Μούσχουρη, Καίτη Γαρμπή, Νίνα Λοτσάρη, Γιώργος Νταλάρας κ.ά.
Η πορεία του στα μουσικά πράγματα υπήρξε απίστευτα επιτυχημένη την τελευταία 30ετία, όμως οι βάσεις αυτής της σίγουρα εντυπωσιακής διαδρομής θα μας πάνε πίσω στο χρόνο, στις δεκαετίες του ’70 και του ’80, όταν ο Νίκος Αντύπας ξεκινούσε την πορεία του στη μουσική, παίζοντας με ροκ συγκροτήματα και δημιουργώντας σιγά-σιγά το προφίλ ενός εξαιρετικού session οργανοπαίκτη (σε στούντιο-συναυλίες) και ενορχηστρωτή.
Όπως γίνεται αντιληπτό ο Νίκος Αντύπας συνδέεται ήδη από το ξεκίνημά του με ξεχωριστές ή και κορυφαίες στιγμές του ελληνικού ροκ, κάτι το οποίο δεν έχει γίνει κτήμα όλων. Και αξίζει, έστω και τώρα, να γίνει...
Μαθητής ακόμη, στα τέλη της δεκαετίας του ’60, ο Νίκος Αντύπας, που ξεκινά ως κιθαρίστας, παίζει με τους Reflections, αλλά η πρώτη να την πούμε επαγγελματική μπάντα του ήταν οι Ιωνάθαν, το 1971, που αρχικά λεγόταν Άρπα του Αβεσσαλώμ.
Ο Παύλος Βακατάτσης, πολύ γνωστός από τη συμμετοχή του στους Σπυριδούλα αργότερα (όπως και από προσωπικούς δίσκους) ήταν πίσω από τους Ιωνάθαν, τους οποίους συμπλήρωναν ο Βασίλης Ρακόπουλος ηλεκτρική κιθάρα, ο Νισήμ Λεβή ακουστική κιθάρα, ο Νίκος Δόικας μπάσο και Νίκος Αντύπας ντραμς.
Οι Ιωνάθαν ήταν ένα καλό ή και πολύ καλό ροκ συγκρότημα, αν κρίνουμε από το μοναδικό 45άρι τους με τα τραγούδια (συνθέσεις του Παύλου «Ιωνάθαν» Βακατάτση) «Στο τσίρκο / Αναγνώρισις» [Olympic, 1971], παίζοντας συχνά σε συναυλίες, μαζί με τους Socrates Drank the Conium και άλλες μπάντες της εποχής.
Σε μια συνέντευξή τους στο περιοδικό «Φαντάζιο», στην Όλγα Μπακομάρου, εκείνη την εποχή (φθινόπωρο του ’71) έλεγαν οι Ιωνάθαν:
«Θαυμάζουμε τους Pink Floyd, τους Procol Harum, τους Crosby, Stills, Nash & Young. Από τους έλληνες καλλιτέχνες μας αρέσουν ο Γιώργος Ρωμανός, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Διονύσης Σαββόπουλος, ενώ για τα ελληνικά συγκροτήματα πιστεύουμε ότι βρίσκονται στο στάδιο του πειραματισμού ακόμη. Ελπίδες πάντως για κάτι καλύτερο μας δίνουν οι Poll, οι Socrates, ο Πουλικάκος με τον Εξαδάκτυλο και οι Πελόμα Μποκιού».
Βαρύ το χέρι του Νίκου Αντύπα από την αρχή...
ΙΩΝΑΘΑΝ - Στο Τσίρκο
Οι Ιωνάθαν όμως ήταν θνησιγενείς κι έτσι το 1972 ο Νίκος Αντύπας εισέρχεται, ως ντράμερ, σε μία από τις τελευταίες φάσεις των Sounds, που τότε ήταν κάπως «ανοιχτοί» σαν ομάδα, με διάφορα μέλη να πηγαίνουν και να έρχονται.
Ήταν όμως παράλληλα και η πιο ώριμη φάση τού ιστορικού αυτού γκρουπ, όταν στην line-up, εκτός από τον Νίκο Αντύπα, συμμετείχαν ο Ιταλός Carlo Argenziano σε πιάνο, όργανο και ο Γιώργος «Αλούπης» Αλεξανδρόπουλος στις κιθάρες.
Ο Νίκος Αντύπας παίζει ντραμς σ’ ένα κορυφαίο τραγούδι των Sounds, το «Παράξενο ταξείδι», που είναι κι ένα από τα ωραιότερα στην ιστορία του ελληνικού ροκ! Φωνή ο Τάκης Αντωνιάδης. Από το 45άρι «Ο χοντρός / Παράξενο ταξείδι» [Pan-Vox, 1972].
THE SOUNDS -Παράξενο Ταξείδι
Και ήταν τότε, το 1972, όταν οι Sounds, με τον Νίκο Αντύπα στα ντραμς, και όλους τους υπολοίπους, συνοδεύουν τον Σωτήρη Κοματσιούλη στο θρυλικό πλέον δισκάκι «Επιδρομή από τον Άρη / Σαν τον άνεμο» [Pan-Vox, 1972].
Όπως γίνεται αντιληπτό ο Νίκος Αντύπας συνδέεται ήδη από το ξεκίνημά του με ξεχωριστές ή και κορυφαίες στιγμές του ελληνικού ροκ, κάτι το οποίο δεν έχει γίνει κτήμα όλων. Και αξίζει, έστω και τώρα, να γίνει...
Η συνέχεια των Sounds είναι ουσιαστικά οι Osiris, ένα άλλο πολύ καλό συγκρότημα, στο οποίο ο ρόλος του Νίκου Αντύπα ήταν ακρογωνιαίος.
Παρότι οι Osiris, το 1973, δεν έχουν ηχογραφήσει σε δίσκους ακόμη, θεωρούνται από τα πρωταγωνιστικά συγκροτήματα της σκηνής, με εμφανίσεις σε κλαμπ, τηλεόραση κ.λπ.
Τον Σεπτέμβριο του ’73, για παράδειγμα, οι Osiris παίζουν στον On The Rocks, στην Βάρκιζα, μαζί με τους Sunset και τον Μάικ Ροζάκη, ενώ πετάγονται και μέχρι την Θεσσαλονίκη για να συνοδεύσουν τον Μ. Ροζάκη στο τραγούδι «Εγωισμός», που διαγωνιζόταν στο 12ο Ελληνικό Φεστιβάλ Τραγουδιού (12-14 Σεπτεμβρίου).
Και ήταν περίπου τότε, όταν θα εμφανισθούν και στην τηλεόραση του EIΡΤ, στην εκπομπή του Νίκου Μαστοράκη «Δισκοθήκη για Νεολαία / Ποπ μουσική από δημοφιλή αστέρια», την οποία παρουσίαζε η ηθοποιός Γωγώ Ατζολετάκη (η εκπομπή μεταδιδόταν κάθε Κυριακή μεσημέρι, 12 με 1).
Σ’ ένα επεισόδιο που έχει διασώσει ο Νίκος Μαστοράκης και είναι ανεβασμένο στο κανάλι του, στο YouTube, βλέπουμε και ακούμε τους Χάρη Χαλκίτη, Κάστορες, Osiris και Ζαν Ρομπέρ – με τους Osiris, δηλαδή τους Πάνο Καρμπουλώνη κιθάρα, Γιάννη Αγαπητό μπάσο, Μάκη Τσιλίφη πιάνο, πλήκτρα, Διώνη τραγούδι και Νίκο Αντύπα ντραμς να διασκευάζουν εξαιρετικά τα “Easy livin’” (Uriah Heep) και “Colours” (Donovan).
Τα ξένα τραγούδια ήταν το ατού των Osiris κι έτσι, κάποια στιγμή ανέβηκαν στο You Tube οι διασκευές τους στα “High on the mountain”, “You’ve made me so very happy” (Blood, Sweat & Tears) και “We’re gonna have a good time”, “I just want to celebrate”, “Hey Big Brother” (Rare Earth), από ερασιτεχνικές, αλλά καλές εγγραφές, από τις εμφανίσεις του γκρουπ στο κλαμπ On the Rocks, ανάμεσα στα χρόνια 1973-1975.
Και από δίσκους; Ελάχιστα πράγματα. Δύο τραγούδια μόνο, τα «Παντάπ» και «Μίλησε ο Θεός», στη συλλογή «Ρυθμός και Νειάτα / Rhythm and Youth» [Pan-Vox, 1975], που, παρότι είχαν ελληνικό στίχο, ήταν επίσης διασκευές. Το πρώτο ήταν το “Ba-dup” των Αμερικανών Damnation of Adam Blessing ή απλώς Damnation και το δεύτερο το “Devil’s on the loose” των Γερμανών Rattles.
Φοβερή μπάντα οι Osiris –από τους οποίους πέρασε και η τραγουδίστρια Πωλίνα κάποια στιγμή– εντελώς αδικημένη από την δισκογραφία. Βαρύς και γεμάτος ήχος, με τον Νίκο Αντύπα στο στοιχείο του...
OSIRIS - Μίλησε ο Θεός
Η επόμενη στάση για τον Νίκο Αντύπα ήταν οι Sunset στους οποίους εισέρχεται το 1976.
Οι Sunset είχαν δημιουργηθεί στις αρχές της δεκαετίας του ’70 και μέχρι το 1974 δεν είχαν ηχογραφήσει κάτι σε δίσκο – έπαιζαν όμως σε κλαμπ, συμμετέχοντας και σε φεστιβάλ ποπ-ροκ συγκροτημάτων (όπως στο Θέατρο Μινώα, το 1973).
Το 1974 θα τυπώσουν ένα πρώτο 45άρι στην Pan-Vox, θα κάνουν άλλο ένα στην EMI το 1975 (με την Πωλίνα), συμμετέχοντας με δύο κομμάτια και στο LP «Επί Σκηνής» (από ζωντανή ηχογράφηση στο Παλαί ντε Σπορ της Θεσσαλονίκης), ενώ το 1976 θα βγάλουν κι ένα τρίτο δισκάκι, με τον Νίκο Αντύπα πλέον στην σύνθεσή τους.
Το δισκάκι αυτό περιλάμβανε τα τραγούδια τους «Δος μου αν θες το χέρι σου / Μόνο εσύ» [Polydor], με το δεύτερο απ’ αυτά να έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία, καθώς αποτελεί το πρώτο τραγούδι που συνέθεσε και δισκογράφησε ποτέ ο Νίκος Αντύπας (σε στίχους Robert Williams).
Sunset - Μόνο Εσύ
Οι Sunset ήταν ένα πάρα πολύ καλό γκρουπ, πολύ δεμένο, με εξαιρετικές μονάδες (μουσικούς), που παρουσίαζε όμως από... ποπ φεστιβαλικά έως και... ανέμπνευστα τραγούδια (στις διασκευές τους αναφερόμαστε). Αλλά ανέμπνευστο ήταν το ποπ-ροκ, γενικά, στο δεύτερο μισό των σέβεντις, οπότε δεν γεννάται θέμα...
Την επόμενη χρονιά (1977) οι Sunset, δηλαδή οι Τάκης Τσώνης κιθάρες, Κώστας Παπαδούκας πλήκτρα, Στέλιος Κιούκης μπάσο, Άλκης Τσάρτας κρουστά και Νίκος Αντύπας ντραμς (όλοι τραγουδούσαν εν τω μεταξύ) θα ηχογραφήσουν στην Polydor ένα LP, που είχε ως τίτλο το όνομά τους.
To άλμπουμ περιλαμβάνει κυρίως διασκευές τραγουδιών των Bee Gees, Tarney & Spencer, Billy Ocean, Mud, Eric Carmen, Daniel Sahuleka κ.λπ., που μπορεί να είναι παιγμένες εξαιρετικά, καθότι οι μουσικοί είναι πρώτης τάξεως, αλλά επί της ουσίας δεν υπάρχει εδώ κάτι ιδιαίτερο.
Ή μάλλον υπάρχει, και είναι αυτό το πολύ καλό, πρωτότυπο instrumental του Κώστα Παπαδούκα, στο οποίο ο Νίκος Αντύπας έχει δυο-τρία πολύ ωραία «γεμίσματα»...
Sunset
Οι Sunset θα βγάλουν άλλον ένα δίσκο συνοδεύοντας τον Robert Williams στο “Live” του [Polydor, 1979], όμως από το φθινόπωρο εκείνης της χρονιάς ο Νίκος Αντύπας θα είναι πλέον μέλος των Socrates, που ήδη είχαν την ιστορία τους.
Έχοντας πάντα σταθερούς τους Γιάννη Σπάθα κιθάρες και Αντώνη Τουρκογιώργη κιθάρες, τραγούδι, στη σύνθεσή τους, οι Socrates επιχειρούν, στα τέλη των σέβεντις και τις αρχές των έιτις, να κάνουν μια καινούρια αρχή – παρότι το ροκ, όχι μόνο σαν κοινωνικοπολιτικό, μα και σαν αισθητικό δεδομένο, έχει πλέον πιάσει πάτο.
Συμπληρώνουν την line-up τους με τους Γιώργο Ζηκογιάννη μπάσο, Παύλο Αλεξίου πλήκτρα και Νίκο Αντύπα ντραμς, κρουστά, και ξεκινούν, άλλη μια φορά, για δίσκους και συναυλίες.
Ένα πρώτο LP είναι το “Waiting for Something”. Για τον ροκ ήχο του 1980 είναι ένα αξιοπρεπές άλμπουμ, με καλές συνθέσεις ή και πολύ καλές (μια-δυο), αλλά δεν παύει, με τα δεδομένα της εποχής, να ακούγεται... παλιομοδίτικο. Άσσοι μουσικοί, που έπαιζαν όμως, τότε, για ένα μάλλον αλλοπρόσαλλο κοινό και με κάπως ακατανόητους στόχους.
Βέβαια οι Socrates, από το ξεκίνημά τους ήδη, είχαν πάντα κατά νου (και) την καριέρα στο εξωτερικό και σ’ αυτή τη φάση τους την πλησίασαν περισσότερο από ποτέ.
Ως τρίο πλέον (Σπάθας-Τουρκογιώργης-Αντύπας) οι Socrates θα ηχογραφήσουν το “Breaking Through” [MINOS, 1981] και ακολούθως το “Plaza” [Virgin, 1983], με την βοήθεια και βρετανικού staff, όπως τον στιχουργό Gary Osborne, την τραγουδίστρια Kiki Dee, τον παραγωγό Vic Coppersmith-Heaven κ.ά.
Το νέο συμβόλαιό τους με την Virgin θα τους βγάλει, λοιπόν, στην Βρετανία, παίζοντας σε κλαμπ (Dingwalls) μα και στο Hammersmith Odeon (Απρίλιος του ’83) ως support των hard-rockers UFO, αλλά από ’κει κάτω η προσγείωση θα είναι κάπως απότομη, με το συγκρότημα συν τω χρόνω να οδηγείται στην διάλυση (1986).
Πάντως στην ελληνική δισκογραφία έχουν ανοίξει πλέον οι δουλειές και οι Socrates είναι έτοιμοι, ως άτομα, και ως εξαιρετικοί μουσικοί, να πλαισιώσουν δεκάδες ηχογραφήσεις.
Ψάξαμε και βρήκαμε ορισμένες απ’ αυτές τις session εμφανίσεις του Νίκου Αντύπα, σε δίσκους διαφόρων, από την δεκαετία του ’80, και ο αριθμός τους είναι αληθινά εντυπωσιακός. Δυο-τρία tips, όμως, πριν από την σχετική απαρίθμηση...
Συνεργαζόμενος με τον Γιάννη Σπάθα, ο Νίκος Αντύπας ενορχηστρώνει, το 1985, τον δίσκο «Ζεστά Ποτά» [EMI / Columbia] των Χάρη και Πάνου Κατσιμίχα. Δύο άνθρωποι με λίγες βοήθειες σε δυο-τρία τραγούδια, παίζουν όλα τα όργανα – προφανώς πλήκτρα, κιθάρες, μπάσο, ντραμς και ό,τι άλλο έγχορδο ή κρουστό ακούγεται, δημιουργώντας «ήχο».
Είναι μια νέα αντίληψη για την ενορχήστρωση, που αποκτά έτσι πιο πολλά homemade ή home-studio χαρακτηριστικά. Ο ήχος «γεμίζει» από τις κατάλληλες στάθμες των keyboards και των κιθαρών, με τα ντραμς τοποθετημένα μπροστά να μην συνοδεύουν στο background, αλλά να πρωταγωνιστούν.
Αυτή την «συνταγή» οι Σπάθας-Αντύπας την εφάρμοσαν και σε άλλα άλμπουμ εκείνης της εποχής, με πρώτο και καλύτερο ανάμεσά τους το LP του Χρήστου Ζέρβα «Η Άλλη Άποψη» [CBS, 1985], στο οποίο οι δύο Socrates κάνουν θαύματα, διασκευάζοντας με αληθινά εμπνευσμένο τρόπο ηπειρώτικα και θεσσαλικά δημοτικά τραγούδια.
Έπαιξε ξανά με συγκροτήματα, μετά το ’80, ο Νίκος Αντύπας, πέρα από τους Socrates; Τουλάχιστον δύο φορές.
Η πρώτη ήταν το 1983, σ’ ένα περιστασιακό σχήμα που οδηγούσε ο Γιώργος Ρωμανός. Λεγόταν You Guys κι άφησε ένα δίσκο σε ετικέτα Mercury. Η δεύτερη ήταν το 1986, όταν ο Νίκος Αντύπας ηχογράφησε ένα ολόκληρο LP με το συγκρότημα Flex, στον Σείριο του Μάνου Χατζιδάκι. Και τα δύο αυτά άλμπουμ μπορεί να ενδιαφέρουν μόνο τους συλλέκτες.
Να και μια λίστα, ανά χρονιά, από το 1979 έως και το 1989, με παρουσίες του Νίκου Αντύπα σε άλμπουμ άλλων. Είναι πάρα πολλές και αυτές εδώ είναι απλώς ενδεικτικές...
1979
Γιώργος Χατζηνάσιος-Δήμητρα Γαλάνη «Εικόνες»
1980
Μάνος Λοΐζος «Για Μια Μέρα Ζωής»
1981
Yannis Beltekas “Yannis Beltekas”, Ariadne MacKinnon Andrew “Naughty Dreams”, Γιώργος Χατζηνάσιος-Δημήτρης Μητροπάνος «Τα Συναξάρια», Νίκος Καλλίτσης-Γιάννης Κοντός-Αντώνης Κολυβάς-Αφροδίτη Μάνου «Απόπειρα»
1982
Βαγγέλης Γερμανός «Ερωτικό Κούρδισμα»
1983
You Guys (Γιώργος Ρωμανός) “Love in Armour”, Λουκάς Θάνος «Αναστροφή»
1984
Ελένη Δήμου «Α και Β Προβολή»
1985
Dimitris Papadimitriou “Time of Growing”, Αντρέας Μικρούτσικος-Μανώλης Ρασούλης «Νάμαστε Πάλι Εδώ, Αντρέα!», Μαρία Φαραντούρη-Μ. Χατζιδάκις-Μ. Θεοδωράκης «Η Μαρία Φαραντούρη Στο Olympia», Χρήστος Ζέρβας «Η Άλλη Άποψη», Νίκος Ζιώγαλας «Το Τζάμπο», Μίκης Θεοδωράκης «Φαίδρα Τραγούδια Αγάπης», Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας «Ζεστά Ποτά»
1986
Flex “We’ve Got Something...”, Αντώνης Τουρκογιώργης «Τα Μάτια 14», Άννα Βίσση «Η Επόμενη Κίνηση», Γιάννης Μηλιώκας «Για Το Καλό Μου», Ελένη Καραΐνδρου-Jan Garbarek «Ο Μελισσοκόμος», Κώστας Καράλης-Γιάννης Σπυρόπουλος-Μιχάλης Μαρματάκης «Ακροβασίες», Μάνος Χατζιδάκις-Νίκος Γκάτσος-Μανώλης Μητσιάς «Χειμωνιάτικος Ήλιος», Μάνος Χατζιδάκις «Ο Μάνος Χατζιδάκις Στη Ρωμαϊκή Αγορά (35 Τραγούδια 1947-1985)», Σάκης Τσιλίκης-Μανθούλα Καπίρη-Πέτρος Πανδής-Φωτεινή Σαββατιανού-Κατιάνα Μπαλανίκα «Άλλοθι», Γιώργος Νταλάρας-Σταύρος Κουγιουμτζής «Τρελοί Και Άγγελοι», Γιώργος Νταλάρας «Ζωντανή Ηχογράφηση Από Το «Περοκέ»
1987
Αλέξια «Αλέξια», Μίκης Θεοδωράκης-Διονύσης Καρατζάς «Τα Πρόσωπα Του Ήλιου», Secondos Bouhayer “Alus”, Λαθρεπιβάτες «Απόψε Λέω Να Μην Κοιμηθούμε», Χάρις Αλεξίου «Η Χάρις Αλεξίου Σε Απρόβλεπτα Τραγούδια»
1988
Θάνος Μικρούτσικος-Κώστας Τριπολίτης-Βασίλης Παπακωνσταντίνου «Όλα Από Χέρι Καμένα», Γιώργος Θεοδωράκης «Μάργκω», Γιάννης Σπανός-Ελένη Δήμου «Προσωπικά», Χάρις Αλεξίου «Η Νύχτα Θέλει Έρωτα», Αντώνης Βαρδής-Χριστίνα Μαραγκόζη «Τραγουδάμε Μαζί», Λάκης Με Τα Ψηλά Ρεβέρ «Έλα Γορι-Λάκη», Μαρινέλλα «Τολμώ»
1989
Βασίλης Λέκκας-Γιάννης Σπάθας-Ευγένιος Αρανίτσης «Σύντομα Όνειρα», Ελένη Βιτάλη «Το Απέναντι Μπαλκόνι», Γιώργος Νταλάρας «Μη Μιλάς, Κινδυνεύει Η Ελλάς»
Γίνεται αντιληπτό, λοιπόν, απ’ όλα τα προηγούμενα, πόσο βαριά είναι σκιά του Νίκου Αντύπα στο ελληνικό τραγούδι, καθώς υπήρξε συνθέτης, οργανοπαίκτης, ενορχηστρωτής και παραγωγός, συμμετέχοντας σε κάποιες εκατοντάδες ηχογραφήσεις για ακριβώς μισό αιώνα!
Μια μεγάλη διαδρομή, με τεράστιες επιτυχίες, με καινοτόμες ιδέες, με επιτεύγματα τεχνικά και πάνω απ’ όλα με πολλή δουλειά, σεμνότητα και ουσία. Ένας αληθινός καλλιτέχνης, με άλλα λόγια...
Χάρις Αλεξίου - Το άσπρο σου πουκάμισο
