Εξήγησέ μου boomer
Kreizarmor
Mediapart - Blog - 11 Απριλίου
* Kreizarmor στη βρετονική γλώσσα σημαίνει "στη μέση της θάλασσας".
Ηττημένος σε όλες τις ηλικιακές ομάδες έως 65 ετών, ο απερχόμενος πρόεδρος έχει βασίσει την επιτυχία του στους γηραιότερους, οι οποίοι δεν έχουν πρόβλημα να στερήσουν από όλους τους άλλους μια σύνταξη που οι ίδιοι απολαμβάνουν. Πώς είναι αυτό δυνατόν; Μια φανταστική διαδρομή ενός πολύ συνετού μπούμερ.
*
Μπούμερ, γεννήθηκες, ας πούμε στην τύχη, το 1951, γιος μιας οικογένειας χαμηλού εισοδήματος, αλλά με γρήγορη κοινωνική ανέλιξη. Οι πρόγονοί σου, μόλις δύο γενιές πριν από σένα, είναι ο αρχέγονος κόσμος της αγροτιάς, αλλά εσύ θα γνωρίσεις την πόλη και τη γοητεία της. Στην παιδική σου ηλικία, διαβάζεις Μίκυ Μάους, ή Πιφ, ή Πιλότ... μπορεί να φοράς κοντά παντελονάκια και να παίζεις με μπίλιες. Υπήρξαν βέβαια και κάποιες φοβιστικές στιγμές στην παιδική σου ηλικία: κρίση των πυραύλων της Κούβας, δολοφονία του Κένεντι, αλλά σε γενικές γραμμές ο κόσμος σου ήταν μια χαρά εκείνη την εποχή. Μετακομίζεις σε ένα μεγάλο, όμορφο σπίτι στα περίχωρα μιας μεγάλης πόλης, κάτι που θα σου επιτρέψει να κάνεις ωραίες σπουδές σε ένα λύκειο του κέντρου. Μετά μεγαλώνεις και τότε, ω του θαύματος, τη στιγμή που η γαλλική κοινωνία σού γίνεται αφόρητη, η γαλλική κοινωνία εκρήγνυται - τουλάχιστον φαινομενικά. Το 1968, είσαι στο λύκειο, δεν έχεις ακόμα ενηλικιωθεί, αλλά ο άνεμος της ελευθερίας χτυπάει το νεανικό σου μέτωπο. Ήταν μια σπουδαία εμπειρία, από την οποία δεν αποκόμισες τίποτα άλλο από τη συγκίνηση που σου προκαλούσαν οι χιλιάδες άνθρωποι που τραγουδούσαν στο δρόμο, αλλά έδινε νόημα στη νεανική σου ύπαρξη.
Κάνεις τη στρατιωτική σου θητεία στις αρχές της δεκαετίας του 1970 - χωρίς ενθουσιασμό, φυσικά, αλλά δεν ήταν και τίποτα το φοβερό, απλώς ένας χρόνος να σέρνεσαι σε ένα στρατώνα περιμένοντας να επιστρέψεις στην κανονική ζωή. Ποιες μπορεί να είναι εκείνη την εποχή οι σκέψεις σου σχετικά με το πέρασμα του χρόνου, το μέλλον του κόσμου; Μάλλον δεν είναι και πολύ βασανιστικές. Η έκθεση Meadows του 1972, οι ομιλίες του René Dumont κατά τη διάρκεια των εκλογών του 1974, πιθανόν να σε απασχόλησαν ελάχιστα. Και η πετρελαϊκή κρίση του 1973; Είναι βέβαια αρκετά δύσκολο να καταλάβεις σε τι οφείλεται, επειδή δεν σε επηρεάζει και πολύ άμεσα. Εκείνη την εποχή, ψηφίζεις το Κοινό Πρόγραμμα, ή ακόμα και (ως καλός εκπρόσωπος της "διανοούμενης" νεολαίας) την LCR του Krivine. Η αύξηση της ανεργίας αρχίζει και γίνεται απειλητική, ιδίως για τους νέους, καθώς οι γενιές του baby-boom ενηλικιώνονται και διεκδικούν τη θέση τους στην "αγορά εργασίας". Θα μπορούσε να είναι ένα ρίσκο, μια απειλή, αλλά έκανες καλές σπουδές και αυτή τη στιγμή σε χρειάζονται για να εκπαιδεύσεις, να γιατρέψεις, να δικάσεις ή να χτίσεις, να κατασκευάσεις, να πουλήσεις- τόσα πολλά διαφορετικά πράγματα, την ώρα που η καταναλωτική κοινωνία μεσουρανεί: ηλεκτρικές συσκευές, Playmobil, φράουλες Tagada [καραμέλες -σ.σ.], και τόσα άλλα. Εν ολίγοις, θα μπορούσες να είσαι πωλητής ή ακόμη και "στέλεχος", όπως έλεγαν τότε.
Παντρεύεσαι (ή όχι), πάντως όχι στην εκκλησία, ο στρατός και η εκκλησία είναι για σένα (για όλους σας) τα κόκκινα πανιά της δεκαετίας του 1970. "Κάνεις τη ζωή σου", φεύγεις από την οικογενειακή φωλιά, αγοράζεις σπίτι. Και τότε τα πράγματα σοβαρεύουν. Ερχόμαστε στο 1978: αρχίζεις να μπαίνεις στην πραγματική ζωή, με ένα δάνειο, ένα σπίτι που πρέπει να συντηρήσεις. Μια βαριά ευθύνη. Με μια μικρή λεπτομέρεια, ωστόσο: με την άνοδο των τιμών και των μισθών, η πίστωσή σου σε λίγα χρόνια, μηδενίζεται.. Ο πληθωρισμός έχει πληρώσει το σπίτι. Με τον πρώτο σου μισθό, τον πρώτο ολόκληρο μηνιαίο σου μισθό, αγοράζεις μια υπέροχη φωτογραφική μηχανή, κορυφαίας ποιότητας. Επίσης ταξιδεύεις - στην Ιταλία, στο ανατολικό μπλοκ, στα βρετανικά νησιά, στη Σκανδιναβία... Από αυτά τα ταξίδια θα προκύψουν τόσες πολλές όμορφες διαφάνειες, οι οποίες θα προβάλλονται σε μεγάλο μέγεθος στο σαλόνι και θα τροφοδοτούν πολλές οικογενειακές βραδιές.
Τη δεκαετία του 1980, κάτι αρχίζει να βρωμάει: οι δύο ακραίοι νεοφιλελεύθεροι, ο Ρέιγκαν και η Θάτσερ, έρχονται στην εξουσία. Αρχίζουμε να μιλάμε για ανεργία, για κρίση, για AIDS, για τις πρώτες ανθρωπιστικές καταστροφές. Αλλά ευτυχώς, ευτυχώς, έρχεται, στις 10 Μαΐου 1981, η μεγάλη αυτή μέρα που θα θυμάσαι σε όλη σου τη ζωή, με έναν λυγμό στη φωνή και στην καρδιά σου: η εκλογή του Τοντόν [του "Θείου" Μιτεράν - σ.σ.], η ελπίδα να δείς επιτέλους την ανατροπή της καπιταλιστικής κοινωνίας που τόσο αποδοκιμάστηκε από το 1968, αλλά κι από πριν, την επιστροφή της εξουσίας στους εργάτες, της μοίρας τους. Χάρη στη σοσιαλιστική πλειοψηφία, θα επωφεληθείς από τη μείωση του χρόνου εργασίας και την 5η εβδομάδα διακοπών μετ' αποδοχών.
Τα παιδιά μεγαλώνουν σιγά-σιγά. Απαλλάσσονται από κάθε ανησυχία, από κάθε φόβο για το αύριο. Πηγαίνετε διακοπές, μερικές φορές το χρόνο, διανύοντας χιλιάδες χιλιόμετρα στη Γαλλία και στο εξωτερικό. Χαίρεσαι και επαίρεσαι που χάρη σε σένα βρίσκονται στην καλύτερη θέση για να χτίσουν το δικό τους μέλλον. Στη δεκαετία του 1990, έχεις ωριμάσει (φτάνοντας τα σαράντα), όπως και η φιλελεύθερη κοινωνία: με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, κατέκτησε μία παγκόσμια ηγεμονία που δεν έχει αμφισβητηθεί ακόμη. Αλλά αρχίζει να εμφανίζεται μία κάποια δυσαρμονία: η ανεργία εξαπλώνεται και γίνεται η βάση ενός μόνιμα αυτοαναφορικού πολιτικού λόγου ("Θα νικήσουμε την ανεργία, γιατί το σχέδιό μας είναι να νικήσουμε την ανεργία"). Αρχίζουμε να ακούμε για την επερχόμενη οικολογική κρίση: φαίνεται ακόμα χαριτωμένο το να κλείνεις τη βρύση όταν βουρτσίζεις τα δόντια σου ή το να κλείνεις το φως όταν φεύγεις από ένα δωμάτιο. Οι οικολόγοι είναι οι συμπαθητικοί ταραχοποιοί σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, μέχρι να γίνουν "κυβερνητική δύναμη" με τον Ζοσπέν, τον οποίο υποστήριξες το 1997, φυσικά. Η θητεία του είναι ένα είδος χρυσής εποχής για σένα: στα 45-50 σου, έχεις αναπτύξει πλήρως τις πνευματικές, φυσικές και επαγγελματικές σου δυνατότητες. Η χώρα πηγαίνει καλά, προτείνεται μια νέα μείωση του χρόνου εργασίας, η οποία έρχεται την κατάλληλη στιγμή: γνωρίζεις ότι σύντομα θα μειωθεί η φυσική σου κατάσταση.
Μπούμερ, νομίζω ότι τότε ήταν που χώρισαν οι δρόμοι μας. Η 11η Σεπτεμβρίου: για μένα, 20 ετών τότε, ένα τραγικό και φρικτό γεγονός. Για σένα, ίσως, η διάψευση μιας πεποίθησης που είχες εμπεδώσει από τη γέννησή σου, ότι θα ζούσες δηλαδή σε έναν κόσμο ειρήνης και ευημερίας. Μετά ήρθε το 2005 και το περίφημο δημοψήφισμα για το ευρωπαϊκό σύνταγμα. Φυσικά, χωρίς καν να το σκεφτείς, επειδή όλοι το λένε, και ειδικά το "Κόμμα" (το Σοσιαλιστικό Κόμμα -σ.σ.] στο οποίο εντάχθηκες για λίγο, ψηφίζεις "ΝΑΙ". Εγώ, ως αφελής νεαρός αλλά όχι και τόσο άμυαλος, υποψιάστηκα μία απάτη και έκανα την αντίθετη επιλογή. Κι έπειτα, από το 2007 και μετά, αρχίζει η κολασμένη διαδοχή των ανά πενταετία δημοψηφισμάτων. Δεν είμαι σίγουρος για το ποιον ψήφισες το 2007: "Ségo" (Σεγκολέν Ρουαγιάλ, υποψήφια των σοσιαλιστών στις προεδρικές εκλογές του 2007 - σ.σ.] μάλλον, εκτός αν, ποιος ξέρει, η ανάγκη, η αποκατάσταση της πηγμής της εξουσίας, όλα αυτά... Το 2012, όπως ήταν αναμενόμενο, ο Ολάντ κερδίζει την ψήφο σου, ενώ το 2017, απολύτως φυσιολογικά, καθώς κοντεύεις τα 70 πλέον, θα εμπιστευτείς έναν νέο και λαμπρό υποψήφιο, του οποίου τη ρητορική και το ταλέντο θα χειροκροτήσεις σε ενθουσιώδεις συγκεντρώσεις.
Πέρασαν πέντε χρόνια. Η εξουσία σκότωσε, τραυμάτισε, τύφλωσε, βασάνισε, προκάλεσε αναπηρίες, έριξε στη μιζέρια, ταπείνωσε και κακομεταχειρίστηκε. Ομολογουμένως, δεν κατέχεις και πολύ τις νέες μορφές επικοινωνίας, παραμένεις πιστός στην εθνική τηλεόραση και τα μεγάλα της δελτία ειδήσεων (La Une αν εργάζεσαι στον ιδιωτικό τομέα, La Deux στο δημόσιο τομέα) και δεν έχεις ακούσει σχεδόν τίποτα για τα εργοστάσια που πουλήθηκαν και έκλεισαν, τα Κίτρινα Γιλέκα που έχασαν το μάτι τους, τον Steve Caniço που πνίγηκε, τον Cédric Chouviat που στραγγαλίστηκε, τον Michel Zecler που ξυλοκοπήθηκε, τους υγειονομικούς που απολύθηκαν, τους ανέργους που λιμοκτονούν, ούτε και για τις τριάντα περίπου υποθέσεις για τις οποίες η κυβέρνηση είναι ένοχη. Ναι, βέβαια...
Παρ' όλα αυτά, boomer, δεν καταλαβαίνω. Έχεις παιδιά, που είναι πλέον ενήλικα, τα οποία δεν είναι να τα λυπάσαι, αλλά ζουν μια πιεσμένη ζωή την οποία ορίζουν η τιμή της κατοικίας και όλα τα άλλα ασυμπίεστα έξοδα, αυτά που δίνουν την αίσθηση ότι δεν υπάρχει περιθώριο, δεν υπάρχει χώρος για ζωή. Αναρωτιούνται κιόλας για το νόημα της εργασίας τους, της ύπαρξής τους, για την κατάσταση του πλανήτη που θα αφήσουν στα παιδιά τους. Έχεις εγγονές, των οποίων η ιστορία δεν έχει ακόμη γραφτεί, αλλά που ξέρεις ότι (η γνώση αυτή παραμένει, σίγουρα, πολύ θεωρητική στο μυαλό σου) θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την άνοδο της θερμοκρασίας, την πτώση της βιοποικιλότητας, τη ρύπανση του αέρα, του εδάφους και των υδάτων, τις οποίες υπενθυμίζουν τακτικά οι ειδικές αρχές και που εσύ ακούς αφηρημένα - συμπάσχεις βέβαια αλλά το μυαλό σου είναι αλλού.
Εδώ και πέντε χρόνια τα παιδιά σου, τα εγγόνια σου, επιβάλλονται σε εγκλεισμό, προσβάλλονται, κακοποιούνται, εμβολιάζονται και ελέγχονται. Και δεν σου καίγεται καρφί. Ψηφίσες ξανά τον δήμιο. Τον ίδιο που είπε ξεκάθαρα τι θα επακολουθήσει: συνταξιοδότηση στα 65, καταναγκαστική εργασία με αντάλλαγμα το RSA [Εισόδημα Ενεργούς Αλληλεγγύης - σ.σ.], άγρια παράδοση του σχολείου και του πανεπιστημίου στους νόμους της αγοράς. Πριν από σαράντα χρόνια, μπούμερ, αν άκουγες τέτοιες αναγγελίες, θα έβγαινες στους δρόμους φωνάζοντας ότι έρχεται φασισμός. Σήμερα τα δέχεσαι όλα και ξερογλείφεσαι μετρώντας τα αμοιβαία κεφάλαιά σου. Αν έρθει ένα νέο κύμα Covid και τα νοσοκομεία γεμίσουν ξανά με άτομα της γενιάς σου, μην περιμένεις από μας αλληλεγγύη. Ούτε συμπόνια.
