ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΞΑΜΗΝΟ του 2022 κυκλοφόρησαν πολλοί αξιόλογοι δίσκοι ελλήνων καλλιτεχνών. Λογικό. Η covid-19 είχε φρενάρει ηχογραφήσεις και κυκλοφορίες, που τώρα βλέπουν μαζικά το φως.
Η γενική εντύπωση είναι πως πάμε «πολύ καλά», με πολλούς καλλιτέχνες και συγκροτήματα να δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους, φανερώνοντας και ταλέντο, και γνώσεις, και μελέτη των παραδόσεων, και διάθεση να καινοτομήσουν... δηλαδή τα πάντα.
Και κάπως έτσι προέκυψε η κάτωθι δεκάδα, που θα μπορούσε να ήταν ακόμη και εικοσάδα, με τα ονόματα να είναι τοποθετημένα σε εντελώς τυχαία σειρά...
1.
TILEMACHOS MOUSSAS TRIO: Dreamtime
[Ankh Productions]
Ο Τηλέμαχος Μούσας είναι ένας συνθέτης και κιθαρίστας της jazz (ας το πούμε κι έτσι), με έργο μεγάλο. Τούτο το διαπιστώνει κάποιος όχι ακούγοντας την προσωπική δισκογραφία του, που είναι πενιχρή (τρία άλμπουμ;), αλλά διαβάζοντας για όλες τις δραστηριότητές του, όπως εκείνες καταγράφονται στο σάιτ του και που αφορούν, βασικά, σε μουσικές για θεατρικές παραστάσεις (που είναι πάμπολλες), συναυλίες κ.λπ.
Εμείς, εδώ, δεν θα γράψουμε γενικά για τον Τηλέμαχο Μούσα, αλλά ειδικά για το πιο πρόσφατο CD του, με το Tilemachos Moussas Trio, που αποκαλείται “Dreamtime” και που ακολουθεί το «Κυκνοστάλαγμα» (2006) και το “Newborn” (2011).
Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε το “Dreamtime” ως ένα... jazz piano-trio, αλλά, σίγουρα, δεν πρόκειται για ένα κλασικό jazz piano-trio – και όχι μόνον, γιατί εδώ ο Τηλέμαχος Μούσας εκτός από κιθάρες (ηλεκτρική και midi) χειρίζεται και ηλεκτρικό πριόνι, αλλά γιατί και η απόδοση-αποτύπωση των συνθέσεων του, έτσι όπως συμβαίνει στο CD, δεν συνιστά κάτι τέτοιο.
Συνοδοιπόροι του Τηλέμαχου Μούσα σ’ αυτό το ταξίδι είναι βεβαίως και οι Γιώργος Γαλόπουλος κοντραμπάσο και Πάνος Τζινιόλης ντραμς, και κάπως έτσι και οι τρεις μαζί είναι υπεύθυνοι γι’ αυτό το άκουσμα, που προβάλλει πολλές και διαφορετικές αναφορές, πολλά και διαφορετικά στυλ.
Κατ’ αρχάς να πούμε πως από τα έντεκα κομμάτια του CD τα δέκα είναι πρωτότυπα – καθώς η μόνη διασκευή στο “Dreamtime” είναι το “Music for a While” του Henry Purcell, που κλείνει τον δίσκο.
Επίσης, από τα δέκα πρωτότυπα tracks τα εννέα αποτελούν συνθέσεις του Μούσα, ενώ ένα, το “El Sablista Enmascarado”, είναι σύνθεση του Τζινιόλη. Μάλιστα, αυτή η σύνθεση είναι η μόνη που έχει φωνητικά (Ζωή Τσαβδαρίδη) και που είναι η πιο «ελεύθερη» του άλμπουμ, καθώς μια απαγγελία κυλάει πάνω από ένα απρόσκοπτο drumming.
Ακούγοντας, όμως, και απολαμβάνοντας ταυτοχρόνως, το επόμενο κομμάτι, που έχει τίτλο “Prajna paramita” αντιλαμβάνεσαι αμέσως την συνθετική άνεση του Τηλέμαχου Μούσα και την ικανότητά του φυσικά να κινείται σε χώρους πέραν της τζαζ, προς εκείνον του ροκ και του progressive rock βασικά – στήνοντας ένα ταχύ και δυναμικό ρυθμικό τμήμα, πάνω στο οποίο μπορεί να απλώνει τα παιξίματά του, που εκτός από γρήγορα, τεχνικά κ.λπ., αποτελούν μέρος μιας σύνθεσης απολύτως ελκυστικής και εμπνευσμένης.
Γενικά, εδώ, έχουμε συνθέσεις μεστές, καίριες, με εσωτερική συνοχή και ροή, μεσαίες και γρήγορες βασικά, με πολύ ωραίες αναπτύξεις, οπωσδήποτε καλοπαιγμένες και σωστά φινιρισμένες, που αποκλείεται να μην εκτιμηθούν από τους ψαγμένους fans.
Tilemachos Moussas Trio - Prajna Paramita
Βρείτε επιπλέον πληροφορίες για την Ankh Productions Publishing εδώ.
2.
TANGO WITH LIONS: you. me.
[Inner Ear]
Tο πιο πρόσφατο άλμπουμ του σχήματος Tango with Lions αποκαλείται “you. me.” και περιέχει εννέα αγγλόφωνα τραγούδια.
Σχήμα; Ναι, αν και... όλο και λιγότερο, καθώς σήμερα Tango with Lions είναι η Kat (Κατερίνα Παπαχρήστου) σε φωνή, πιάνο, κιθάρες, σύνθια, μπάσο και ο Vasilis (Βασίλης Ντοκάκης) σε σύνθια, κιθάρες, ντραμς, μπάσο, φωνή. Από τα εννέα τραγούδια του δίσκου στα έξι έχει γράψει μουσικές και λόγια η Kat, ενώ στα τρία οι Kat / Vasilis από κοινού.
Το “you. me.” είναι ένα ωραίο, ένα ενδιαφέρον άλμπουμ – είναι απόσταγμα αληθινής, απλής τραγουδοποιίας, στηριγμένης δυνατά σε πρωτογενείς πηγές και όχι σε κόλπα, εφφέ, υπερβολικές στουντιακές τεχνικές κ.λπ., δίχως, όμως, να είναι «πρόχειρο» ή lo-fi.
Αυτό σημαίνει πως η Kat και ο συνεργάτης της εδώ Vasilis έχουν κατανοήσει τα προτερήματα του βαθέως άσματος – πως αν θέλεις αληθινά να ξεχωρίσεις, σαν τραγουδοποιός, θα πρέπει να εξετάσεις σε βάθος μελωδίες, λόγια κι ερμηνείες, καθώς οτιδήποτε άλλο, θα σε ξεστρατίσει από την ουσία. Αμφότεροι το πράττουν.
Και τα λόγια της Kat (και του Vasilis), που συνήθως είναι μικρές ιστορίες, οι οποίες περιστρέφονται κυρίως γύρω από ζητήματα σχέσεων και υπαρξιακά, μα και οι μουσικές με τις ενοργανώσεις, όπως και οι ερμηνείες (συνήθως ένα χαμηλών τόνων τραγούδισμα, στα όρια ορισμένες φορές του σπηκαρίσματος, της απαγγελίας), όλα κατατείνουν προς μια προσπάθεια με συγκεκριμένες σταθερές, μετρημένες και οριοθετημένες, που λειτουργούν απολύτως.
Μας άρεσε ιδιαιτέρως το υποβλητικό μουσικά “Bodies”, με τους ωραίους συνδυασμούς πλήκτρων και κιθαρών, η λεπτή ενοργάνωση με την φωνή σε πρώτο πλάνο στο “Hands”, το “Your lover”, που έφερε στη μνήμη μας, μέσω της εισαγωγής με σύνθια, σπουδαίο Robert Wyatt των 80s και 90s, ενώ σε υψηλό επίπεδο κινείται και ολάκερη η δεύτερη πλευρά, με τα “Highways”, “Screen”, “Tower” και “War” να είναι όλα ενδιαφέροντα, με πολλά ακουστικά στοιχεία, χαμηλών τόνων πιάνισμα και ήσυχες φωνές και μελωδίες.
Ένα ουσιαστικό λοιπόν άλμπουμ από τους Tango with Lions, που αποδεικνύονται «διαχρονική αξία».
Ακούστε το you. me. των Tango with Lions εδώ.
3.
CHRISTOS TZIFAKIS: Flamenco Odyssey
[Naxos]
Όπως διαβάζουμε στο back cover του CD “Flamenco Odyssey”, που κυκλοφορεί από την παγκοσμίως αναγνωρισμένη γερμανική εταιρεία της «κλασικής» Naxos:
«Ο γεννημένος στην Αθήνα Χρίστος Τζιφάκις έχει εμφανιστεί διεθνώς ως σόλο κλασικός κιθαρίστας, έχοντας συνθέσει εκτενώς για σόλο κιθάρα, φλαμένκο-τζαζ σύνολα, όπως και για το θέατρο. Το “Flamenco Odyssey” είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα του, μέσα από το οποίο ο ακροατής μπορεί να βιώσει το φλαμένκο από την πλεονεκτική θέση ενός ταξιδιώτη βυθισμένου στα ηχοχρώματα και τις γεύσεις, τόσο της ανατολικής όσο και της δυτικής κουλτούρας. Οι ρυθμοί των bulería, soleá και fandango προσφέρουν μέθη, όπως ακριβώς το κάνουν και οι αυτοσχεδιασμοί στα παραδοσιακά κρητικά τραγούδια. Υπάρχουν επίσης πιο σκοτεινές, πιο μελαγχολικές παρορμήσεις, ενώ ο εορταστικός χαρακτήρας αυτού του εκτεταμένου και συναρπαστικού έργου βασίζεται και σε μπλουζ-ροκ επιρροές».
Το “Flamenco Odyssey”, έργο του Χρίστου Τζιφάκι, συντεθειμένο ανάμεσα στα χρόνια 2007-2018, είναι ενορχηστρωμένο για κιθάρα και ensemble δωματίου από τον συνθέτη Μιχάλη Τραυλό και αποτελείται από εννέα tracks, στα οποία μπορεί να κυριαρχούν τα flamenco ηχοχρώματα (μελωδίες, ρυθμοί κ.λπ.), αλλά δεν είναι τα μόνα.
Το λέμε, γιατί οι επιρροές του Χρίστου Τζιφάκι είναι ευρύτερες, καθώς τούτες μπορεί να αναζητηθούν από τα ριζίτικα τραγούδια, τον Ερωτόκριτο, το waltz και την ελαφρά ορχηστρική μουσική, μέχρι το blues, το folk και το ροκ.
Και δεν είναι σύνηθες αυτό. Δεν είναι σύνηθες τέτοιου τύπου αντιδιαμετρικές επιρροές να συνυπάρχουν κάτω από την ίδια «στέγη», δίχως προβλήματα επικοινωνίας. Γιατί αυτό είναι το σημαντικότερο, στην περίπτωσή μας – το μείγμα να είναι ομογενές και όχι patchwork, από ασύνδετα μεταξύ τους τμήματα.
Φυσικά, αυτό, που δεν είναι καθόλου εύκολο, επιτυγχάνεται κυρίως μέσα από την βαθιά και προσεκτική μελέτη των εκάστοτε ειδών, που καλούνται να συνυπάρξουν – άρα ο συνθέτης, η προσωπικότητα του συνθέτη, είναι ένα πολύ βασικό «κρατούμενο».
Ένα δεύτερο «κρατούμενο» είναι η ενορχήστρωση. Και αν ο Χρίστος Τζιφάκις αποδεικνύεται εδώ ένας συνθέτης με όραμα, ο ενορχηστρωτής Μιχάλης Τραυλός (διακεκριμένος επίσης συνθέτης), σπεύδει, με το δικό του ταλέντο, σ’ αυτό ακριβώς το όραμα να δώσει μιαν υπόσταση. Το καταφέρνει στον μέγιστο βαθμό. Το άλμπουμ “Flamenco Odyssey” κυλάει με απόλυτη άνεση, ενώ είναι έτσι διαμορφωμένο, ώστε τελικώς να συνεπαίρνει.
Βεβαίως, και η συνεισφορά των μουσικών δεν είναι μικρή εδώ. Οι Χρίστος Τζιφάκις κιθάρα, Ευάγγελος Σταθουλόπουλος φλάουτο, Evgeny Bukov βιολί, Παναγιώτης Μπουραζάνης ηλεκτρικό μπάσο, Νίκος Καπηλίδης (RIP) ντραμς, Γιάννης Παπαγιαννούλης κρουστά, claps και Χρήστος Ξενάκης virual strings, samples, προγραμματισμός μεταφέρουν ακαριαίως τα vibes του έργου – ενός έργου, που μπορεί να συγκινήσει τελείως διαφορετικούς ακροατές. Ανθρώπους, που μπορεί ν’ ακούν από «κλασική» μουσική, μέχρι progressive rock, και από σάουντρακ και ελαφρά μουσική, μέχρι avant και τα υπόλοιπα σύγχρονα ιδιώματα.
Όλα τα tracks είναι καταπληκτικά στο “Flamenco Odyssey”, αλλά και μια ιδιαίτερη προτίμηση στα “El Greco’s footsteps”, “Plegaria”, “Nostalgia, ballad” και “Baghdad, bulería” δεν θα ήταν άστοχο, από μέρους μας, να επισημανθεί. Αρχοντικό άλμπουμ!
Christos Tzifakis - Flamenco Odyssey: II. El Greco's Footsteps
Βρείτε πληροφορίες για τον Χρίστο Τζιφάκι εδώ.
4.
FENSEAS: Φ
[B-OtherSide Records]
Οι Fenseas δεν είναι εντελώς καινούριο σχήμα. Υπάρχουν από το 2016, έχουν κι άλλες κυκλοφορίες, ενώ η τελευταία τους, που είναι περυσινή, αποκαλείται «Φ». Το άλμπουμ αυτό κυκλοφόρησε πρώτα στο bandcamp, τον Μάιο του ’21, ενώ τώρα τυπώνεται και σε μια πολύ ωραία και ούλτρα limited (100 αντίτυπα) βινυλιακή έκδοση, από την B-OtherSide Records.
Οι Fenseas είναι βασικά δύο. Ο Nikos Ks. φωνή, πιάνο, πλήκτρα, ντραμς, κρουστά και ο John Mots μπάσο, κιθάρες και λαούτο σ’ ένα track. Υπάρχουν όμως και guests. Μουσικοί που παίζουν τρομπέτα (Στέφανος Χαμαλίδης), κλαρινέτο (Τάσος Μακρής), που κάνουν φωνητικά (Βίκυ Χαλκιά), που απαγγέλλουν (Panagiotis Bazoy) και που όλοι μαζί δίνουν αυτόν τον συνολικό ήχο στο «Φ», που μπορεί να μην κάτι φοβερά πρωτότυπο – αλλά σε κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστό.
Οι Fenseas είναι rock / electro σχήμα, που μπορεί σε κάποιους να φέρνει στην μνήμη τους Στέρεο Νόβα, εξαιτίας της στιχουργικής προσωδίας / απαγγελίας, αν και τα δύο σχήματα ξεχωρίζουν –πρόκειται για δύο τελείως διαφορετικά «συμβάντα»–, επειδή οι Fenseas είναι και ροκ. Λέμε «ξεχωρίζουν» λόγω του ροκ παράγοντα, επειδή και η στιχουργική των Fenseas είναι ποιητική.
Οι νέοι αυτοί άνθρωποι δεν γράφουν λόγια της σειράς – ασύντακτα και ακατανόητα, σαν εκείνα που ακούμε τριγύρω ακόμη και από φτασμένους ελληνόφωνους. Προσπαθούν να απαγγείλουν σε, αυτό που λέμε, «σωστά ελληνικά», επιχειρώντας μέσα από την ξέχειλη ποιητική διάθεσή τους να δημιουργήσουν ένα κάπως υπερβατικό κλίμα.
Το καταφέρνουν; Και με το παραπάνω. Τα λόγια των Fenseas είναι ασυζητητί ένας από τους παράγοντες επιτυχίας τους, όπως επίσης είναι και αυτός ο πολύ ωραίος συνδυασμός ροκ και ηλεκτρονικών, που τους κάνει να ακούγονται ως κάτι ιδιαίτερο (δεν μπορείς, δηλαδή, να τους εντάξεις ούτε στον χώρο των Χωρίς Περιδέραιο, Οδός 55, Regressverbot κτλ.)
Πολύ ωραίο κομμάτι το «Χαοτόνικ» με το λαούτο, το κλαρίνο και την τρομπέτα, που κλείνει τον δίσκο, και εντυπωσιακά το «Ιστός» και το «Λίλιθ», χωρίς κάποιο από τα υπόλοιπα πέντε tracks να υπολείπεται, σώνει και καλά, σε κάτι. Μια άξια προσπάθεια!
5.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ: Στην Άκρη του Δρόμου
[Μετρονόμος]
Τον τραγουδιστή Δημήτρη Νικολούδη τον γνωρίσαμε, οι περισσότεροι, το 1994, όταν τον ακούσαμε στο άλμπουμ του Ντίνου Χριστιανόπουλου «Το Αιώνιο Παράπονο» [Ανατολή Music Productions]. Τα επόμενα χρόνια ο Δ. Νικολούδης τραγούδησε και Σταύρο Κουγιουμτζή και βασικά έναν αξιόλογο, αλλά όχι πολύ γνωστό συνθέτη από την βόρεια Ελλάδα, τον Πάρι Παρασχόπουλο, και κάπου εκεί τα ίχνη του χάθηκαν από την δισκογραφία...
Κατά μίαν έννοια αυτή η κυκλοφορία, η πλέον πρόσφατη του Δ. Νικολούδη, που αποκαλείται «Στην Άκρη του Δρόμου», ήταν κάτι το απρόσμενο, που, σε κάθε περίπτωση, άξιζε τον κόπο να επιχειρηθεί. Και γιατί ο Δημήτρης Νικολούδης παραμένει ένας πολύ ιδιαίτερος και εκφραστικός τραγουδιστής, και γιατί το υλικό, με το οποίον αποφάσισε ο ίδιος να μας ξανασυστηθεί, μετά από χρόνια, είναι σε γενικές γραμμές από πολύ καλό έως και εξαιρετικό.
Και μπράβο, σε κάθε περίπτωση, του Δ. Νικολούδη, που το έψαξε και που κατόρθωσε να εντοπίσει άξια τραγούδια, που του πάνε. Τραγούδια διαφόρων συνθετών (Παντελής Θαλασσινός, Θανάσης Γκαϊφύλλιας, Γιώργος Καζαντζής, Κώστας Θωμαΐδης, Χρήστος Βερνάρδος, Μανόλης Ανδρουλιδάκης, Γιάννης Τσολακίδης, Πάρις Παρασχόπουλος, Χρήστος Κολοβός, Κώστας Πρατσινάκης) και επίσης διαφόρων στιχουργών-ποιητών (Γιώργος Δ. Μπίμης, Αντώνης Παπαϊωάννου, Ναντίνα Κυριαζή, Σπύρος Μπαλτογιάννης, Φίλιππος Γράψας, Δημήτρης Λέντζος, Γιάννης Τσολακίδης, Διονύσιος Σολωμός, Κική Δημουλά, Πρόδρομος Μάρκογλου, Χρήστος Παναγιωτόπουλος, Στέργιος Πολύζος, Σταύρος Ζαφειρίου), τα οποία τραγούδια ενοποιούν και οι ενορχηστρώσεις (Σάκης Λάιος, Πάρις Παρασχόπουλος, Χρήστος Βερνάρδος), αλλά βασικά ο ίδιος ο Δ. Νικολούδης με τη φωνή και τις ερμηνείες του.
Με σεμνά, λιτά, αλλά... οξυδερκή σχήματα συνοδείας, συνήθως τεσσάρων μουσικών, αλλά υπάρχουν και τραγούδια με δύο και τρεις μουσικούς, όπως και λίγα με περισσότερους από πέντε, ο Δημήτρης Νικολούδης –γιατί σ’ αυτόν θα πρέπει να χρεώσουμε, τελικώς, τις αποφάσεις–, κατορθώνει να ετοιμάσει ένα «έντεχνο» άλμπουμ, πολύ σοβαρό, όχι σοβαροφανές, που σημαίνει πως ο άνθρωπος αυτός έχει ακονισμένο λαϊκό αισθητήριο, κάτι που είναι, φυσικά, το σημαντικότερο όλων. Το να μπορείς να διαλέγεις, εννοούμε, «ένα κι ένα» τραγούδια, που να σου πηγαίνουν.
Από τα δεκατρία κομμάτια του δίσκου τα οκτώ μας άρεσαν πολύ, πάρα πολύ, ενώ και τα υπόλοιπα πέντε είναι «μια χαρά», καθώς ο δίσκος κινείται όλος σε πολύ υψηλό επίπεδο.
Υπάρχουν τραγούδια, εδώ, που άλλοτε παραπέμπουν σε Σωκράτη Μάλαμα, άλλα ηχούν απρόσμενα, όπως το χασάπικο των Θ. Γκαϊφύλλια-Α. Παπαϊωάννου, άλλα είναι πιο «χατζιδακικά», αλλά βγάζουν μιαν ένταση, ωραία οριοθετημένη, όπως το «Ρημαδιό» των Χ. Βερνάρδου-Φ. Γράψα, σε άλλα δημιουργούν μιαν αίσθηση ευφορίας οι ενορχηστρώσεις, μαζί με τις μελοποιήσεις φυσικά – έξοχο το «Ελεύθεροι πολιορκημένοι» των Π. Παρασχόπουλου-Δ. Σολωμού, καταπληκτικό το κάπως «θεοδωρακικό» «Στην άκρη του δρόμου» των Χ. Βερνάρδου-Π. Μάρκογλου και σπουδαίο το «Άλικα λάθη» των Χ. Κολοβού-Σ. Πολύζου.
Είναι δύσκολος και απαιτητικός ο χώρος του «έντεχνου», στον οποίον κινείται ο Δημήτρης Νικολούδης. Από την μια μεριά υπάρχει η μεγάλη παράδοση των δεκαετιών του ’60 και του ’70, και από την άλλη υπάρχει το «τράβηγμα» από το ’90 και μετά.
Εδώ όμως, στο άλμπουμ «Στην Άκρη του Δρόμου», δεν υπάρχει κανένας... εκβιασμός καταστάσεων, κανένα «τράβηγμα», καμία παραχώρηση σε μανιέρες και τετριμμένα σχήματα. Όλα κινούνται σε υψηλές διαδρομές, όλα έχουν τους λόγους τους και τις αιτίες εκεί όπου βρίσκονται – και αυτό, όπως και να το κάνουμε, πιστώνεται στους ανθρώπους που βρέθηκαν πίσω από τον πολύ αξιόλογο αυτόν δίσκο.
Δημήτρης Νικολούδης - Ρημαδιό - (Χρ. Βερνάρδος - Φ. Γράψας)
Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για τον Δημήτρη Νικολούδη εδώ.
6.
APOSTOLOS LEVENTOPOULOS: After the Spirit
[Breeze House]
Επτά μήνες μετά το “Songs for Acoustic Guitar” ο κιθαρίστας της τζαζ Απόστολος Λεβεντόπουλος μας προτείνει ένα δεύτερο CD, που αποκαλείται “After the Spirit” και που είναι τελείως διαφορετικό από το προηγούμενό του. Λογικό. Δεν θα έκανε ο άνθρωπος, μέσα σ’ ένα τόσο μικρό διάστημα, έναν «ίδιο» δίσκο.
Να πούμε λοιπόν πως στο “After the Spirit” o Απόστολος Λεβεντόπουλος δεν είναι μόνος του, όπως ήταν στο “Songs for Acoustic Guitar”, καθώς συνοδεύεται από ακόμη δύο μουσικούς, πασίγνωστους στον χώρο, τον Γιώργο Κοντραφούρη, που χειρίζεται hammond και τον Αλέξανδρο Δράκο Κτιστάκη στα ντραμς. Άρα έχουμε ένα trio κιθάρα-hammond-ντραμς, που δεν μπορεί παρά να κινείται σε groovy hard-bop δρόμους.
Και ναι, έτσι ακριβώς έχουν τα πράγματα, με το “After the Spirit” να περιλαμβάνει εννέα συνθέσεις (από 4:06 η πιο σύντομη στο χρόνο, έως 7:40 η πιο μεγάλη σε διάρκεια), ανήκουσες όλες στον Απόστολο Λεβεντόπουλο.
Έτσι, εδώ, ο Α. Λεβενόπουλος δεν παρουσιάζεται μόνον ως κιθαρίστας, μα και ως... γεννήτορας του υλικού (άρα και σίγουρος για τον... συνθέτη εαυτό του), πράγμα που δεν είναι ούτε απλό, ούτε καθημερινό στην ελληνική τζαζ πραγματικότητα.
Το πρώτο που οφείλουμε να πούμε, λοιπόν, είναι πως οι συνθέσεις δείχνουν την ικανότητα και την άνεση, και βεβαίως την εμπειρία του πρώτου τη τάξει (μιας και ο Λεβεντόπουλος δεν εμφανίστηκε «χθες» στη σκηνή).
Βεβαίως, εδώ, δεν βρίσκεται μόνον ο Λεβεντόπουλος στο στοιχείο του, με την ηλεκτρική κιθάρα του, διατρέχοντας μίλια τζαζ κιθαριστικής παράδοσης, μα ακόμη και οι υπόλοιποι δύο μουσικοί, και βασικά ο Γιώργος Κοντραφούρης, που για μιαν ακόμη φορά γκρουβάρει με γνώση είτε «μπροστά», είτε «στο βάθος».
Άξιος συνοδοιπόρος, φυσικά, και ο Αλέξανδρος Δράκος Κτιστάκης με το λιτό παίξιμό του, συνοδεύει τέλεια αυτές τις συνθέσεις, που είτε είναι γρήγορες, είτε μεσαίες, είτε αργές, βγάζουν πάντα την ίδια ένταση.
Ένα πλήρες άλμπουμ λοιπόν από τον Απόστολο Λεβεντόπουλο και την παρέα του, με καλή παραγωγή και μεγάλο δόσιμο, που δείχνει, για μιαν ακόμη φορά, τον δρόμο, τα... τζαζ χιλιόμετρα, που έχουν καλυφθεί από τους έλληνες μουσικούς, οι οποίοι πλέον καταγράφουν δουλειές άλλου επιπέδου.
Ακούστε το After the Spirit του Απόστολου Λεβεντόπουλου εδώ.
7.
ANTONIS ANTONIOU: Throisma
[ajabu! Records]
Ο Αντώνης Αντωνίου είναι ένας μουσικός από την Κύπρο, γνωστός λόγω της παρουσίας του στα συγκροτήματα Trio Tekke και Monsieur Doumani, μα και μέσω της πρώτης προσωπικής δουλειάς του, του «Κκισμέττιν» (κισμέτ, μοίρα) [ajabu!records, 2021]. Τώρα, ο Αντώνης Αντωνίου επανέρχεται στα δισκογραφικά πράγματα με το δεύτερο δικό του άλμπουμ, το “Throisma”, που περιλαμβάνει εννέα κομμάτια – επτά τραγούδια και δύο ορχηστρικά.
Το βασικό μοτίβο που κυριαρχεί στο “Throisma” είναι το ψυχεδελικού τύπου ανακάτεμα – με βασικά όργανα τον πειραγμένο τζουρά, μα και τα πλήκτρα, τα διάφορα εφφέ, το μπάσο, τα κρουστά κ.λπ.
Όταν λέμε «ψυχεδελικού τύπου ανακάτεμα» εννοούμε βασικά τις ηχητικές επιμειξίες, που ξεκινούν από την κυπριακή παραδοσιακή μουσική, το ροκ της psychedelic era, τις ευρύτερες ethnic / eastern / oriental / arabic μελωδίες, και φυσικά το επισφράγισμα όλων αυτών μέσα από την σχετική επεξεργασία και το ανάλογο μανιπουλάρισμα.
Δεν είναι εύκολο αυτό που πράττει, εδώ, ο Αντώνης Αντωνίου. Με λίγα όργανα, παρά το φαινομενικώς αντίθετο, με λίγες έξτρα φωνές (ο Φώτης Σιώτας σ’ ένα track, η Ευθυμία Άλφα σ’ ένα άλλο) και με πολύ συνετή διαχείριση των ηλεκτρονικών και στουντιακών παραμέτρων δημιουργεί ένα άκουσμα γήινο, πηγαίο και παιγνιώδες, γεμάτο από ουσιαστικές παρασπονδίες.
Βοηθά φυσικά και η χρήση της κυπριακής διαλέκτου στα λόγια των τραγουδιών, που ο ήχος της και μόνον αποτελεί ένα ακόμη όργανο, αλλά είναι βασικά το σύνολο, στο “Throisma”, που είναι τοποθετημένο πάνω σε πολύ μελετημένες βάσεις, οπωσδήποτε «δεμένο», κερδίζοντας με ευκολία εντυπώσεις και ουσία.
Είναι τα φλοκλορικά «περάσματα» λοιπόν, πείτε τα και ethnic, oriental κ.λπ., είναι η δημιουργική χρήση των μπασογραμμών (μέχρι και dub μπορείς να ανιχνεύσεις εδώ), είναι η ανάλογη δημιουργική χρήση των riffs και των ντραμς-κρουστών βεβαίως, η επεξεργασία των εφφέ («Συνταγή»), οι early Floyd-ισμοί («Γιορτή») και τόσα άλλα, μικρά και μικρότερα, που μπορείς να τα ανακαλύψεις μ’ ένα προσεκτικό άκουσμα και που δίνουν στο “Throisma” έναν ξεχωριστό, έναν μοναδικό, σχεδόν, χαρακτήρα.
Έτσι λοιπόν, και για μιαν ακόμη φορά, ο Αντώνης Αντωνίου μας δείχνει τι σημαίνει σύγχρονη μεταποίηση της παράδοσης, και αυτό μέσα από ένα εντελώς δικό του, προχωρημένο μείγμα, σε συνδυασμό με στίχους, που έχουν σημερινό νόημα (μεταφρασμένους και στα αγγλικά στο ένθετο, ώστε να γίνονται κατανοητοί και στις λεπτομέρειές τους, καθότι η διάλεκτος εμφανίζει ουκ ολίγες «άγνωστες λέξεις») και με ενοργανώσεις πρωτότυπες έως και ρηξικέλευθες.
Φοβερό το «Έγκατα», που φανερώνει, ξεκάθαρα και εν ολίγοις, το πώς πρέπει και μπορεί να διαμορφώνεται το ηχητικό προφίλ τού χθες στον σημερινό (μουσικό) κόσμο.
Antonis Antoniou - Engata
Ακούστε το Throisma του Αντώνη Αντονίου εδώ.
8.
BILLY POD: Quintessence
[Puzzlemusik]
Billy Pod είναι ο ντράμερ Βασίλης Ποδαράς, ως γνωστόν θα πούμε, που τον ξέρουμε από το παλαιό Baby Trio του Γιώργου Κοντραφούρη και τους Next Step Quintet ή και από άλλους σχηματισμούς (όπως το κουαρτέτο του Μιχάλη Καταχανά κ.λπ.). Λέμε για έναν τζαζ ντράμερ, δηλαδή, που κάνει άλματα τα τελευταία χρόνια – χοντρικά μετά την ηχογράφηση τού “Drums to Heal Society” [Puzzlemusik, 2019].
Τώρα μπορεί να πούνε ορισμένοι... πότε πρόλαβε να τα κάνει αυτά τα άλματα, ο Billy Pod, μέσα στην περίοδο της covid-19; Είναι ένα ερώτημα αυτό, αλλά εν πάση περιπτώσει δεν είναι το καθοριστικό. Γιατί, όταν υπάρχει πλάνο, σχέδιο, όλα γίνονται.
Ο Billy Pod αποτελεί, πλέον, επίλεκτη μονάδα της λονδρέζικης σκηνής και οι συνεργασίες του με μουσικούς όπως ο κιθαρίστας Jim Mullen (από τους ιστορικούς Piblokto! του Pete Brown), o επίσης κιθαρίστας Rob Luft (με εγγραφές σε Edition και ECM), ο σαξοφωνίστας Dave O'Higgins κ.ά. απλώς προεξοφλούν το άλμα, το οποίον έρχεται να το επιβεβαιώσει το πιο νέο άλμπουμ του, που αποκαλείται “Quintessence” και που κυκλοφορεί τώρα από την (ελληνική) Puzzlemusik.
Ένα άλμπουμ, που είναι ηχογραφημένο στο Λονδίνο και στο οποίο συμμετέχουν, πέραν του Billy Pod (ντραμς), οι Tom Ollendorff κιθάρες, Rupert Cox πιάνο, wurlitzer, σύνθια και Mirko Scarcia κοντραμπάσο.
Αυτό που κάνει την διαφορά, για να μπούμε και στα πιο... τα του δίσκου, δεν είναι μόνον το γεγονός πως αυτός ηχογραφήθηκε στο Λονδίνο, από τον Billy Pod και ξένους μουσικούς. Βεβαίως μετράει και αυτό, γιατί εδώ η ηχογράφηση, η μείξη και το mastering είναι όλα εξαιρετικά –σαν ήχος το “Quintessence” στέκεται πολύ ψηλά–, όμως εκείνο που μετράει ακόμη πιο πολύ είναι οι συνθέσεις και περαιτέρω τα παιξίματα.
Θέλουμε να πούμε πως η γραφή του Billy Pod είναι ώριμη, ουσιαστική, καθόλου περιαυτολογική, με τις συνθέσεις να ενώνονται μεταξύ τους, αποτελώντας ένα σώμα – δεν πρόκειται για ορισμένα σκόρπια καλά κομμάτια, που σκάνε εδώ κι εκεί, ανάμεσα σε άλλα (καλύτερα ή χειρότερα). Στο “Quintessence” υπάρχει ενότητα, ύφος, άποψη και βασικά η σιγουριά πως η μουσική είναι κάτι πιο ευρύ από τις εύκολες ταμπέλες, τύπου... τζαζ, ροκ, fusion κ.λπ.
Είναι αλήθεια πως δύσκολα θα χαρακτήριζες με μια λέξη όλα εκείνα που ακούς στο “Quintessence”. Φυσικά και η τζαζ εμπεριέχεται εδώ, βεβαίως κι ένα groovy στοιχείο δείχνει να κυριαρχεί γενικώς (σε άλλα tracks είναι πιο έντονο, σε άλλα λιγότερο), όμως το όλον «πράγμα» στέκεται κάπου μόνο του και πέρα ή πάνω από κάτι εξ αρχής συγκεκριμένο. Συγκεκριμένο είναι μόνο το ταλέντο του Billy Pod, η ικανότητά του να παρουσιάζει ένα τέτοιο υψηλής αισθητικής άλμπουμ σε κάθε επίπεδο.
Πολύ ωραία η έκδοση της Puzzlemusik (χρώματα, χαρτί, εικαστικά) ταιριάζει απολύτως μ’ εκείνο που είχε στα χέρια της.
Ακούστε το Quintessence του Billy Pod εδώ.
9.
THEE HOLY STRANGERS: Diary of the Shadow
[Inner Ear]
Επτά χρόνια πέρασαν από το πρώτο άλμπουμ των Thee Holy Strangers, αλλά η μπάντα είναι ακόμη εδώ. Και όχι μόνον είναι εδώ, με νέα μέλη, αλλά ηχογραφεί κιόλας καινούρια τραγούδια, που αποτελούν το πιο νέο LP της “Diary of the Shadow”. Όλα τα τραγούδια, και τα επτά, είναι του Αλέξη Καλοφωλιά, ενώ οι ενοργανώσεις ανήκουν σε όλα τα μέλη του γκρουπ, που είναι ποια;
Υπάρχει λοιπόν η βασική πεντάδα, δηλαδή οι Φλώρα Ιωαννίδη φωνή, Ανδρέας Λάγιος μπάσο, Κώστας Χρυσόγελος ντραμς, κρουστά, Αλέξης Καλοφωλιάς κιθάρα, φυσαρμόνικα, φωνή και Κλέων Αντωνίου ηλεκτρικές, ακουστικές κιθάρες, ενώ υπάρχουν και οι guests, δηλαδή οι Νίκος Φυσάκης κιθάρες, Νίκος Γιούσεφ ηλεκτρικό πριόνι, John Hardy pedal steel κιθάρα και Costinho πιάνο.
Αν όχι όλα τα ονόματα σίγουρα τα περισσότερα εξ αυτών έχουν την δική τους ιστορία στο χώρο του ροκ στην Ελλάδα, και όχι μόνον του ροκ, με την μπάντα να εμφανίζεται άψογη σ’ αυτόν τον νέο-παλιό της ρόλο, υποστηρίζοντας με γνώση και ουσία αυτά τα νέα της τραγούδια.
Μάλιστα, και καθώς κυλάει το “Diary of the Shadow”, έχουμε την αίσθηση πως γενικώς διαφέρει από το, ούτως ή άλλως, πολύ καλό ντεμπούτο τους, καθώς εμφανίζει ακόμη πιο κατασταλαγμένο ύφος και ακόμη πιο πυκνή δόμηση. Ίσως να ευθύνεται γι’ αυτό και το γεγονός πως εδώ υπάρχουν μόλις επτά τραγούδια, άρα και μια συμπύκνωση μελωδιών και στιχουργικού περιεχομένου, που δρα ακόμη πιο ουσιαστικά και εν τέλει «ανεβαστικά».
Πέραν αυτών είναι και η φωνή της Φλώρας Ιωαννίδη (συμμετείχε και στο πρώτο άλμπουμ), που προβάλλει ακόμη πιο πολλά lead χαρακτηριστικά, με τις κιθάρες να κάνουν πολύ καλή δουλειά (Κλέων Αντωνίου είναι αυτός), και με τους guests να γεμίζουν, πότε εδώ και πότε εκεί, με τα «σωστά» χρώματα τα κομμάτια. Τη φωνή τού Α. Καλοφωλιά ακούμε μόνον κάπως διαφορετική, ακόμη και σε σχέση με το πιο πρόσφατο παρελθόν, αλλά και αυτό φυσικό είναι, καθότι έχουν περάσει τα χρόνια...
Αν λοιπόν η φωνή ακούγεται «πιο κάτω» και όχι τόσο αυθάδικη όπως παλιά, καθόλου «πιο κάτω» δεν στέκεται η τραγουδοποιία του Α. Καλοφωλιά, που είναι πάντα αυτή που πρέπει να είναι. Ο άνθρωπος σαράντα χρόνια τώρα δεν έχει αλλάξει στυλ χοντρικά, και αυτό είναι προς τιμήν του. Γουστάρει το αμερικάνικο ροκ στη διαχρονία του, και μέσα σ’ αυτές τις δεκαετίες έχει περάσει απ’ όλες τις εκφάνσεις του. Από το garage punk, το acid rock και το country rock, μέχρι το desert rock, το paisley underground, την americana κ.λπ.
Όλα αυτά δεν είναι άμοιρα το ένα του άλλου. Όλα βγαίνουν από την ίδια μήτρα, όλα ακολουθούν μιαν εξέλιξη, που δεν είναι μόνον στον ήχο, αισθητική να πούμε, αλλά αφορούν και στην κοινωνία, καθώς σε κάθε εποχή (αυτά τα... όλα) μπολιάζονται με τα νέα δεδομένα, εκφράζοντας τις νέες ανάγκες και τις νέες ελπίδες, πάντα όμως μέσα από ένα πνεύμα αγνότητας και ανεξαρτησίας.
Αυτά τα βασικά χαρακτηριστικά της λαϊκής, με την ευρεία έννοια, αμερικάνικης μουσικής τα διατηρεί ακόμη στην τραγουδοποιία του ο Α. Καλοφωλιάς – κάτι που το ακούς σε κάθε τραγούδι του θαυμάσιου, αυτού, ροκ δίσκου, το νοιώθεις σε κάθε στροφή, το αντιλαμβάνεσαι σε κάθε μικρό ή μεγαλύτερο σόλο, «γέμισμα», τραγούδισμα κ.λπ.
Όχι πρωτοπορίες εδώ. Όχι ρηξικέλευθες ιδέες. Όχι πειράματα. Όχι κάτι «δήθεν», «επί τούτου» ή τραβηγμένο. Μόνον αληθινή ηλεκτρική μουσική, αληθινό ροκ, από μια ομάδα μουσικών, που δεν είναι τυχαίοι και που ξέρουν πως αυτό που κάνουν, στην Ελλάδα του 2022 (ας μείνουμε στα καθ’ ημάς), δεν είναι ούτε hip, ούτε must, ούτε in, ούτε τίποτα απ’ όλα αυτά. Είναι απλώς το γούστο τους. Σίγουρο, ξεκάθαρο κα πάνω απ’ όλα υψηλό. Σεβόμαστε.
Thee Holy Strangers - The Lotus Song
Ακούστε το Diary of the Shadows των Thee Holy Strangers εδώ.
10.
ΜΗΝΑΣ ΜΠΟΓΡΗΣ: Την άγρια μόνο διάλεξα καρδιά σου
[Αnkh Prοductions]
«Ο Μήνας Μπόγρης γεννήθηκε στον Πειραιά το 1970. Σπούδασε κλασική κιθάρα με τον Παναγιώτη Δεληγιάννη στον Πειραϊκό Σύνδεσμο και ανώτερα θεωρητικά με τον Γιάννη Αυγερινό. Έχει παρακολουθήσει μαθήματα και σεμινάρια των διακεκριμένων κιθαριστών Anielo Desiderio, Gerard Reichenbach, Roland Dyens και Al di Meola. Έχει δώσει συναυλίες ως σολίστ κιθάρας. Διδάσκει κλασική κιθάρα στο Πυθαγόρειο Ωδείο. Έχει συμμετάσχει ως κιθαρίστας σε διάφορα μουσικά σχήματα, έχοντας παράλληλα και την ευθύνη των ενορχηστρώσεων. Έχει συνεργαστεί με εκλεκτούς Έλληνες ερμηνευτές όπως ο Βασίλης Γισδάκης, η Ρίτα Αντωνοπούλου, ο Σπύρος Κλείσσας, η Αμαλία Τάτση κ.ά.».
Αυτό είναι ένα μέρος του βιογραφικού του συνθέτη, πιανίστα και κιθαριστή Μηνά Μπόγρη, από το ένθετο του τελευταίου άλμπουμ του που αποκαλείται «Την άγρια μόνο διάλεξα καρδιά σου» – ένα CD στο οποίον ο Μπόγρης συνεργάζεται με τον τραγουδιστή Σπύρο Κλείσσα, στην απόδοση μελοποιημένων ποιημάτων του Pablo Neruda, επιλεγμένα από τα «εκατό ερωτικά σονέτα», σε μετάφραση Ηλία Ματθαίου, του σχετικού βιβλίου των εκδόσεων Γνώση (1994).
Το άλμπουμ περιλαμβάνει δύο σόλο θέματα, στην αρχή και στο τέλος του άλμπουμ (για πιάνο και κιθάρα αντιστοίχως), εννέα μελοποιήσεις στην ελληνική γλώσσα, όπως και μία μελοποίηση στην ισπανική (και άρα στο πρωτότυπο κείμενο).
Να προσθέσουμε, επίσης, πως στο booklet του CD υπάρχει πολύ και ενδιαφέρον πληροφοριακό υλικό, και βασικά τα ποιήματα του Pablo Neruda στο πρωτότυπο και στην ελληνική μετάφρασή τους.
Τα λέμε όλα τούτα, για να δείξουμε και να τονίσουμε πως το «Την άγρια μόνο διάλεξα καρδιά σου» είναι μια προσεγμένη, από πάσης πλευράς, έκδοση «έντεχνου τραγουδιού», λιτή, αλλά ουσιαστική, που επιχειρεί πάνω στο έργο ενός παγκόσμιου ποιητή, πολυαγαπημένου και μελοποιημένου, εκτενώς, και στην Ελλάδα, μ’ έναν τρόπο, πάνω απ’ όλα, ηθικό.
Η σοβαρότητα, με την οποία αντιμετωπίζεται η μελοποιημένη ποίηση του Pablo Neruda, από τους Μηνά Μπόγρη και Σπύρο Κλείσσα, συνίσταται, βασικά, στην προτεραιότητα που δίνεται στον ποιητικό λόγο. Με γνώμονα τούτο ακριβώς ξεκινά, εξελίσσεται και ολοκληρώνεται το άλμπουμ, που επενδύει στην απρόσκοπτη αποτύπωση αυτού ακριβώς του λόγου, κατά τον τραγουδιστικό χρόνο.
Ακούγοντας, εννοούμε, τις μελοποιήσεις του Μ. Μπόγρη, δεν σου δημιουργείται η ανάγκη να κοιτάς και το κείμενο ταυτοχρόνως, ώστε να μην «χάσεις» νοηματικώς τους στίχους. Αυτό είναι πολύ σημαντικό και βασικά ένα επίτευγμα, που μπορεί να στηρίζεται και σε κάποιες μικρο-αντιμεταθέσεις λέξεων, αλλά επ’ ουδενί σε παρατονισμούς ή σε έτερες αλλοιώσεις, που θα μπορούσε να ευνοήσουν την μελοποίηση, αλλά να δυσχεράνουν την νοηματική ολοκλήρωση.
Υπάρχουν μελοποιήσεις που μας άρεσαν περισσότερο, εδώ, αλλά δεν θα ήταν «σωστό» να ξεχωρίσουμε κάτι από το CD «Την άγρια μόνο διάλεξα καρδιά σου». Θα είναι σαν να… διακόπτουμε κάτι, που είναι ηχογραφημένο για να ακουστεί ολάκερο και με μια καθορισμένη σειρά, καθώς κάθε τραγούδι διαχέεται στο επόμενό του, με όλα μαζί να συνθέτουν ένα παλίμψηστο ερωτικού λόγου.
Βρείτε επιπλέον πληροφορίες για την Ankh Productions Publishing εδώ.
