Η Ελένη από το «Κωσταλέξι» γίνεται παράσταση

ΔΕΥΤΕΡΑΗ Ελένη από το «Κωσταλέξι» γίνεται παράσταση Facebook Twitter
Η παράσταση, με ερευνητική διάθεση, προσπαθεί να ανακαλύψει την πραγματική Ελένη Καρυώτη, ξεπερνώντας την εικόνα της και τις ιστορίες της εποχής. Φωτ.: Πάτροκλος Σκαφίδας
0

ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΠΟΥ ΔΕΝ υπήρχε καμία προστασία των θυμάτων, μια εποχή που δεν είναι μακρινή, τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων γεμίζουν με τη φωτογραφία της Ελένης Καρυώτη, της Ελένης από το Κωσταλέξι, μιας γυναίκας που έπασχε από ψυχική νόσο και βρέθηκε έγκλειστη στο υπόγειο του σπιτιού της οικογένειας σε άθλια, σχεδόν ζωώδη κατάσταση.

Η Ελένη ζούσε εκεί για 29 χρόνια και το 1978, όταν η ιστορία της αποκαλύφθηκε, ήταν 47 ετών. 

Το Κωσταλέξι ή Κωσταλέξης, το μικρό πεδινό χωριό της Στερεάς Ελλάδας στους βορειοανατολικούς πρόποδες της Οίτης, σε απόσταση 10 χλμ. από τη Λαμία, γίνεται δημοσιογραφικό «αξιοθέατο». Ακόμα και σήμερα, αν γκουγκλάρει κάποιος τη λέξη Κωσταλέξι η υπόθεση της Ελένης βγαίνει πρώτη και το όνομα του χωριού είναι πια συνώνυμο του εγκλεισμού και της κατ' οίκον φυλάκισης.

Στο υπόγειο του σπιτιού η Ελένη, γυμνή, σκεπασμένη με μια τρύπια λινάτσα, βρόμικη και σε ημιάγρια κατάσταση, δίπλα σε τσουβάλια στάρι και σανό, γρυλίζει έντρομη και μιλά ακαταλαβίστικα όταν την πλησιάζουν οι αστυνομικοί. Με εισαγγελική εντολή οδηγείται στο νοσοκομείο της Λαμίας. Είναι ανίκανη να απαντήσει σε οποιαδήποτε ερώτηση και λέει ότι είναι 18 ετών. Μεταφέρεται στην Αθήνα.

Εκείνο τον Νοέμβριο του 1978, ένα ανώνυμο τηλεφώνημα οδηγεί την αστυνομία στο σπίτι της οικογένειας Καρυώτη. Στο υπόγειο του σπιτιού η Ελένη, γυμνή, σκεπασμένη με μια τρύπια λινάτσα, βρόμικη και σε ημιάγρια κατάσταση, δίπλα σε τσουβάλια στάρι και σανό, γρυλίζει έντρομη και μιλά ακαταλαβίστικα όταν την πλησιάζουν οι αστυνομικοί. Με εισαγγελική εντολή οδηγείται στο νοσοκομείο της Λαμίας. Είναι ανίκανη να απαντήσει σε οποιαδήποτε ερώτηση και λέει ότι είναι 18 ετών. Μεταφέρεται στην Αθήνα.

Κωσταλέξι Facebook Twitter
Δημοσιεύουν ακόμα και συνεντεύξεις της. Συνεντεύξεις ενός ανθρώπου που δεν μιλά.

Η υπόθεση είναι πρωτοφανής και οι εφημερίδες βρίσκουν την αγαπημένη τους ιστορία για το επόμενο διάστημα. Τα τρία αδέρφια της Ελένης, Ευθύμης, Μαρία και  Ολυμπία Καρυώτη, τρεις άνθρωποι αμόρφωτοι, εντελώς ακατάλληλοι να βοηθήσουν την αδελφή τους, κατηγορούνται για αρπαγή, σκοπούμενη βαριά σωματική κάκωση και έκθεση σε κίνδυνο σε βαθμό κακουργήματος.

Δεν καταλαβαίνουν καλά-καλά τις λέξεις, είναι και οι ίδιοι εντελώς αναλφάβητοι, ανίκανοι να παράσχουν τη στοιχειώδη βοήθεια που χρειαζόταν η Ελένη. Για την αδελφή τους η καλύτερη λύση ήταν να την κρατήσουν στο σπίτι, κάτι που δεν πίστευαν μόνο εκείνοι αλλά και ολόκληρο το χωριό. Ούτε λόγος τότε να παρέμβουν οι θεσμικοί φορείς, άλλες δυο άγνωστες λέξεις.

Μάλιστα, στη δίκη που ακολούθησε, με εξαίρεση τον εισαγγελέα που κατέστησε υπόδικο όλο το χωριό, το δικαστήριο αποφάσισε την αθώωση των τριών. Λίγο νωρίτερα, όταν έγινε η προσαγωγή τους στη Λαμία, το συγκεντρωμένο πλήθος απείλησε να τους λιντσάρει. Από την κοινωνία της σιωπής φτάνουμε ακαριαία στην κοινωνία της αυτοδικίας. 

Η ιστορία της Ελένης, η οποία δείχνει σημάδια βελτίωσης με την περίθαλψη που της παρέχεται στην Αθήνα, παίρνει μυθιστορηματική τροπή. Στις φωτογραφίες της εποχής τη δείχνουν να «διαβάζει» το «ειδύλλιό της», το πρωτοσέλιδο «Ελένη, αυτός είναι ο έρωτάς σου» και οι τίτλοι «Η δυστυχισμένη Ελένη ξαναγίνεται άνθρωπος – αρχίζει να μιλά και να θυμάται αμυδρά» κάνουν τις εφημερίδες να πουλάνε σαν τρελές.  

Κωσταλέξι Facebook Twitter
Η Ελένη που χάνει τα λογικά της εξαιτίας του έρωτα είναι μια συγκινητική ιστορία που δημοσιεύεται σε συνέχειες. 

Αποκαλύπτεται ο υποτιθέμενος έρωτάς της την περίοδο του εμφυλίου με έναν ΕΛΑΣίτη, ή σε άλλη εκδοχή με τον κομμουνιστή δάσκαλο του χωριού. Το σπίτι είναι φιλοβασιλικό και ο πατέρας της αποφασίζει να την τιμωρήσει φυλακίζοντάς τη στο υπόγειο.

Η τραγική ιστορία αγάπης που έρχεται στο φως μετατρέπει το ρεπορτάζ σε δραματικό ρομάντζο, το Κωσταλέξι, που έχει γίνει τόπος κατασκήνωσης για τους ρεπόρτερ και τα τηλεοπτικά συνεργεία, σε τουριστική ατραξιόν και «τόπο μαρτυρίου». Η Ελένη που χάνει τα λογικά της εξαιτίας του έρωτα είναι μια συγκινητική ιστορία που δημοσιεύεται σε συνέχειες. 

Το βέβαιο είναι ότι η Ελένη πάσχει από ψυχική ασθένεια. Οι εφημερίδες την αποδίδουν στον πολυετή εγκλεισμό. Δημοσιεύουν ακόμα και συνεντεύξεις της. Συνεντεύξεις ενός ανθρώπου που δεν μιλά.

Κάποια στιγμή το «πάρτι» τελειώνει. Οι συγγενείς της Ελένης, που και εκείνοι ζούσαν σε κακές συνθήκες υγιεινής, μην έχοντας ιδέα για το πώς να διαχειριστούν την υπόθεση της αδελφής τους, οι οποίοι δεν ήταν τέρατα αλλά άνθρωποι αμόρφωτοι που δεν ήξεραν τι έπρεπε να κάνουν, την ξαναπήραν πίσω στο χωριό. Μένει ξανά με την οικογένειά της μέχρι το 1998.

Μια μέρα τα αδέρφια της ήταν σε αγροτικές δουλειές. Όταν επέστρεψαν δεν τη βρήκαν στο σπίτι. Η Ελένη είχε εξαφανιστεί για πάντα χωρίς να αφήσει ίχνος πίσω της. Ακόμα και σήμερα κάποιοι πιστεύουν ότι έπεσε σε ένα από τα βαθιά φαράγγια που υπάρχουν στην περιοχή. Φυσικά, τότε δεν έγινε κανένας θόρυβος στα ΜΜΕ, απλώς υπήρχαν σενάρια ότι κλείστηκε σε μοναστήρι. Όταν εξαφανίστηκε, η Ελένη ήταν 68 ετών. Το τέλος της στα μάτια μας φαντάζει τόσο δραματικό όσο και η ζωή της.

Η αποκάλυψη μιας άλλης αλήθειας

Κωσταλέξι Facebook Twitter
Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις που έγιναν, η Ελένη Καρυώτη στη δεκαετία του ’40 εμφανίζει τα πρώτα συμπτώματα ψυχικής ασθένειας.

Χρόνια αργότερα, η τηλεοπτική εκπομπή «Μηχανή του Χρόνου» μετά από έρευνες έδωσε μια εντελώς διαφορετική διάσταση στα γεγονότα. Πολλά από τα αποκαλυπτικά γεγονότα που ξέραμε ήταν απλώς προϊόντα της ζωηρής φαντασίας των δραστήριων ρεπόρτερ της εποχής, που τράβαγαν κάθε είδηση για το θέμα «από τα μαλλιά».

Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις που έγιναν, η Ελένη Καρυώτη στη δεκαετία του ’40 εμφανίζει τα πρώτα συμπτώματα ψυχικής ασθένειας. Ο πατέρας της την πηγαίνει σε έναν παθολόγο, μη γνωρίζοντας τι έχει, και εκείνος τον παραπέμπει σε ψυχίατρο. Καταλήγουν στο Δαφνί και η νεαρή γυναίκα εισάγεται στην πτέρυγα των ψυχωσικών.

Μπορούμε σήμερα να καταλάβουμε τις συνθήκες που επικρατούσαν σε μια Ελλάδα που δεν γνώριζε τι σημαίνει ψυχική υγεία, με την Ελένη να είναι απλώς η «τρελή του χωριού» και να μην έχει ούτε φαρμακευτική, ούτε νοσηλευτική υποστήριξη και με την οικογένειά της να μένει σε ένα χωριό ώρες μακριά από την Αθήνα. Οι συνθήκες εγκλεισμού, όπως αποκαλύφθηκε και στην υπόθεση της Λέρου, ήταν παρόμοιες με τις συνθήκες στις οποίες ζούσε στο χωριό η Ελένη.

Ο πατέρας της αποφασίζει να μην την αφήσει στο ψυχιατρείο και να την πάρει μαζί του. Η οικογένεια απομονώνεται από όλους, κουβαλώντας το στίγμα της «τρέλας», τα αδέλφια μένουν ανύπαντρα, ενώ όταν οι γονείς πεθαίνουν αφήνουν ευχή και κατάρα στα παιδιά τους να μην εγκαταλείψουν τη μικρή τους αδελφή.

Ένα άτομο με τόσο βαριά ψυχική νόσο δεν θα μπορούσε να έχει καμιά ελπίδα σε αυτό το περιβάλλον.

Κωσταλέξι Facebook Twitter
Η Άλκηστις Νικολαΐδη που πρωταγωνιστεί στην παράσταση. Φωτ.: Πάτροκλος Σκαφίδας

Η πραγματική ιστορία αυτής της γυναίκας, που οι ίδιοι οι γονείς και τα αδέλφια της την κράτησαν έγκλειστη για σχεδόν τρεις δεκαετίες σε ένα χωριό της Στερεάς Ελλάδας, αποτελεί την έμπνευση για την παράσταση «Κωσταλέξι» από την 812:Coal Theatre Company, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μωραΐτη, που θα ανέβει για 17 παραστάσεις στο θέατρο Θησείον από την Παρασκευή 28 Απριλίου.

Μέσα από την ιστορία της Ελένης η παράσταση εξετάζει την κατάσταση ενός ολόκληρου χωριού που ξέρει, βλέπει και δεν μιλάει. Το «τι θα πει ο κόσμος», βαθιά ριζωμένο στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας, για ακόμα μία φορά υπερισχύει. 

Η παράσταση, με ερευνητική διάθεση, προσπαθεί να ανακαλύψει την πραγματική Ελένη Καρυώτη, ξεπερνώντας την εικόνα της και τις ιστορίες της εποχής. Την Ελένη ως άνθρωπο πέρα από την αρρώστια και την οικογενειακή παθογένεια. Εξετάζει το θέμα των ψυχικά νοσούντων στην ελληνική επαρχία, το φαινόμενο των «τρελών του χωριού», προσπαθώντας να θέσει ερωτήματα τόσο για την κατάσταση της ψυχικής υγείας στη χώρα μας όσο και για τη συμπεριφορά των ανθρώπων απέναντι στους πάσχοντες.

Πώς η σκληρότητα της ανθρώπινης φύσης έρχεται να συνθλίψει ό,τι δεν είναι συνηθισμένο ή καθημερινό; Τελικά ο άνθρωπος είναι το πιο σκληρό ζώο, καθώς τα ένστικτά του, παρ’ όλη την εκπαίδευση και τον πολιτισμό, εξακολουθούν να τον ελέγχουν.

Δείτε εδώ πληροφορίες για την παράσταση

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Δεν είμαι ασεβής, ούτε ιδιοσυγκρασιακή ούτε αιρετική»

Θέατρο / «Δεν είμαι ασεβής, ούτε ιδιοσυγκρασιακή, ούτε αιρετική»

Μετά την Ορέστεια του Στρίντμπεργκ και τις πρόβες για το έργο του Βασίλη Βηλαρά, η Λένα Κιτσοπούλου μιλάει για προσδοκίες και αποφάσεις, για επιτυχίες και απορρίψεις, για το «σύστημα» μέσα στο οποίο δουλεύει και για όλους εκείνους τους χαρακτηρισμούς που της αποδίδουν.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Με Μαρμαρινό, Κουρεντζή, Ράσσε, Mouawad και Ζυλιέτ Μπινός στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Επιδαύρου

Πολιτισμός / Μαρμαρινός, Κουρεντζής, Ράσε, Mouawad και Ζιλιέτ Μπινός στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Επιδαύρου

Καλλιτέχνες με ιστορικό ίχνος στην Επίδαυρο θα παρουσιάσουν τη δουλειά τους δίπλα σε ξένους και άλλους Έλληνες δημιουργούς, ενώ στις 19 Ιουλίου θα ακούσουμε την ορχήστρα Utopia υπό τη διεύθυνση του Θ. Κουρεντζή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μπορεί το ελληνικό θέατρο να σατιρίσει τον εαυτό του;      

Θέατρο / Μπορεί το ελληνικό θέατρο να σατιρίσει επιτυχημένα τον εαυτό του;      

«Αν θες να αναμετρηθείς με κάτι, αν θες να πας στην ουσία, πρέπει να πονέσεις» – Κριτική για την πολυσυζητημένη παράσταση «Merde!» των Βασίλη Μαγουλιώτη και Γιώργου Κουτλή στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ο Γιάννος Περλέγκας βρίσκει τη χαρά της δημιουργίας στη φλόγα για συνύπαρξη

Θέατρο / «Έχω νιώσει ακατάλληλος και παρωχημένος δεινόσαυρος μέσα στο θεατρικό τοπίο που αλλάζει»

Με αφορμή το έργο του Μπέρνχαρντ «Η δύναμη της συνήθειας», ο Γιάννος Περλέγκας μιλά με ταπεινότητα και πάθος για το θέατρο, με το οποίο συνεχίζει να παλεύει και που διαρκώς τον νικά. Αυτό, όμως, είναι που τον κρατά ζωντανό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Άρης Χριστοφέλλης

Όπερα / «Ακόμα και όσοι θαυμάζουν σχεδόν ειδωλολατρικά την Κάλλας, λίγα γνωρίζουν για την τέχνη της»

Ο κόντρα τενόρος Άρης Χριστοφέλλης, επιστημονικός σύμβουλος του ντοκιμαντέρ «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: Τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας», εξηγεί τους λόγους για τους οποίους η θρυλική σοπράνο παραμένει μια ανυπέρβλητη καλλιτέχνιδα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Αργυρώ Χιώτη: Ένα «αουτσάιντερ» στο τιμόνι του Εθνικού Θεάτρου

Θέατρο / Αργυρώ Χιώτη: Ένα «αουτσάιντερ» στο τιμόνι του Εθνικού Θεάτρου

Ποια είναι τα προσωπικά της στοιχήματα και ποιες είναι οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η νέα καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού - η πρώτη γυναίκα που αναλαμβάνει αυτή τη θέση από το 1994.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Κληρονομιά μας, ένα πανόραμα της και της ιστορίας των γκέι ανδρών

Θέατρο / «Η κληρονομιά μας»: Η ιστορία της gay κοινότητας γίνεται ένα συγκινητικό θεατρικό έργο

Ο Γιάννης Μόσχος σκηνοθετεί το έργο του Αμερικανού συγγραφέα Μάθιου Λόπεζ, ένα έργο με αφετηρία την γκέι ζωή που αφορά την αγάπη και την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων, είτε ομόφυλες είτε ετερόφυλες, τα όνειρα, τους φόβους και τα ματαιωμένα σχέδια. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια απρόβλεπτη συζήτηση για τη σεξουαλικότητα με τη Γαλήνη Χατζηπασχάλη

Θέατρο / Γαλήνη Χατζηπασχάλη: «Δεν μιλάμε για τα σεξουαλικά βοηθήματα κι ας πουλιούνται εκατομμύρια δονητές»

Πρωταγωνιστεί στο «Στο διπλανό δωμάτιο ή το έργο του δονητή», μια παράσταση που φωτίζει το πώς, ακόμη και σήμερα, δυσκολευόμαστε να μιλήσουμε ανοιχτά για το σεξ. Με αφορμή το έργο, κάναμε μια απρόβλεπτη συζήτηση με την αγαπημένη ηθοποιό για τα ταμπού, την εμμηνόπαυση και τη γυναικεία σεξουαλική χειραφέτηση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Mάνα Κουράγιο στο Εθνικό: Πόσο «κουράγιο» πια;

Θέατρο / Mάνα Κουράγιο στο Εθνικό: Πόσο «κουράγιο» πια;

Mια επιμελής εικονογράφηση του μπρεχτικού αριστουργήματος εκτυλίσσεται ενώπιόν μας, χωρίς να δονείται από καμία εσωτερική αναγκαιότητα - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για την παράσταση που σκηνοθετεί ο Στάθης Λιβαθινός.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
«Βαρόνος “Φ”»: Ένας καταχρεωμένος «ευγενής» σε μια τρελή κωμωδία εξαπάτησης

Θέατρο / Ένας καταχρεωμένος «ευγενής» σε μια τρελή κωμωδία εξαπάτησης

Πιάνοντας το νήμα από την ιδέα μιας καυστικής κωμωδίας ηθών του 1870 που μιλά για την απάτη, η ιστορία ενός ψευτοευγενούς στην παράσταση «Βαρόνος “Φ”» φτάνει στη σύγχρονη υποκρισία και στον εαυτό που θέλουμε να δείχνουμε στην κοινωνία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το ΜΑΜΙ είναι ένα ποίημα για τις ζωές των γυναικών

Θέατρο / «ΜΑΜΙ»: Εικόνες από τη ζωή μιας μητέρας

Το ποιητικό σύμπαν του 26χρονου σκηνοθέτη που μας μάγεψε με το «Goodbye Linditta», εστιάζει αυτήν τη φορά στην ιστορία μιας γυναίκας μέσα από τα μάτια ενός αγοριού που δεν θέλει να τη θεοποιήσει αλλά να την παρατηρήσει.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O Τομά Ζολί στην Αθήνα: Ποιος είναι ο προκλητικός, ανατρεπτικός τελετάρχης των Ολυμπιακών Αγώνων

Θέατρο / O Τομά Ζολί στην Αθήνα: Ποιος είναι ο προκλητικός, ανατρεπτικός τελετάρχης των Ολυμπιακών Αγώνων

Ο πολυσυζητημένος σκηνοθέτης της τελετής έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού, που έγινε διάσημος για τις φιλόδοξες, μεγαλειώδεις παραστάσεις του, πιστεύει απόλυτα στη μαγική δύναμη του θεάτρου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Αντικείμενα»: Μια παράσταση για τη υπόθεση των αδερφών Παπέν

Θέατρο / Μια παράσταση για τις εξουσιαστικές σχέσεις και ένα φρικτό έγκλημα

Στην παράσταση «Αντικείμενα», ο Γιάννης Αποσκίτης, ο Γιώργος Κατσής και ο Πάνος Παπαδόπουλος αφηγούνται με ένα δικό τους πρωτότυπο έργο μια ιστορία που κρύβεται στην υπόθεση των αδερφών Παπέν, αλλά δεν έχει ακόμα γραφτεί.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Σπύρος A. Ευαγγελάτος: Μια μεγάλη διαδρομή

Πέθανε Σαν Σήμερα / Σπύρος A. Ευαγγελάτος: Μια μεγάλη διαδρομή στο ελληνικό θέατρο

Το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης κυκλοφόρησε έναν τόμο 535 σελίδων, αφιερωμένο στον σπουδαίο σκηνοθέτη, φιλόλογο, συγγραφέα και ακαδημαϊκό που άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στην ιστορία του ελληνικού θεάτρου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ