Η αρχιτεκτονική, η εφαρμογή της και ο ακτιβισμός ήταν και παραμένουν τα τρία πράγματα που καθόρισαν την καριέρα του Peter Murray, του οποίου η πορεία επηρεάστηκε πολύ από τη συνάντησή του με τον Buckminster Fuller, Αμερικανό αρχιτέκτονα και σχεδιαστή, έναν από τους σημαντικότερους νεωτεριστές του 20ού αιώνα. Εκείνος είχε προτείνει στη Διεθνή Ένωση Αρχιτεκτόνων το 1961 τη World Design Science Decade, στο πλαίσιο της οποίας θεωρούσε ότι θα μπορούσε να διοχετευθεί η ενέργεια των αρχιτεκτόνων στη δημιουργία πόρων για όλο τον πλανήτη. Συγκεκριμένα, πρότεινε να ενθαρρυνθούν οι αρχιτεκτονικές σχολές σε όλο τον κόσμο να ασχοληθούν για μια δεκαετία με το πώς θα έκαναν το σύνολο των παγκόσμιων πόρων, οι οποίοι το 1961 εξυπηρετούσαν μόνο το 40% της ανθρωπότητας, να εξυπηρετούν το 100% μέσω του ικανού σχεδιασμού, παρά τη συνεχή μείωση των μεταλλικών πόρων ανά κάτοικο. Γενικά, υποστήριξε την επανάσταση της επιστήμης του design ως εναλλακτικής στην πολιτική, επιδιώκοντας τη βελτιστοποίηση των πλανητικών πόρων προς όφελος της ανθρωπότητας.
Θεωρώ ότι η κοινωνία βελτιώνεται αντιλαμβανόμενη τον ρόλο της αρχιτεκτονικής και τα μέλη της, εμείς, με τη βελτιωμένη γνώση της, έχουμε καλύτερη ζωή. Με καλύτερο περιβάλλον, κτίρια αλλά και έναν τρόπο σκέψης που να δημιουργεί οικοδομικές κατασκευές που βοηθούν την ευεξία και την υγεία των ανθρώπων που τις χρησιμοποιούν ή τις επισκέπτονται.
Στη συνάντηση που είχα με τον Άγγλο δημοσιογράφο και ακτιβιστή της αρχιτεκτονικής μέσω Ζoom μού είπε: «Εργάστηκα σε δύο σχεδιαστικά έργα που συνδέονται με αυτό το πρόγραμμα, κυρίως για την προστασία του νερού (των υδάτινων πόρων) και αργότερα σε ένα σχετικό με την ενεργειακή κρίση του 1972-73, όταν ο Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών αποφάσισε να αυξήσει την τιμή του πετρελαίου, γεγονός που δημιούργησε οικονομικά προβλήματα και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό με ευαισθητοποίησε πάνω στο θέμα της κατανάλωσης ενέργειας, αφού είχε δημιουργηθεί η εντύπωση ότι οι πηγές πετρελαίου ήταν περιορισμένες και ότι θα ξεμέναμε από πετρέλαιο κατά κάποιον τρόπο. Αυτό συνέβη προτού διαπιστωθεί η βλαβερή επίδραση του διοξειδίου του άνθρακα στο περιβάλλον. Έτσι άρχισα να γράφω άρθρα για την ηλιακή ενέργεια, την αξία της θερμομόνωσης και του ενεργειακά αποτελεσματικού σχεδιασμού κτιρίων».
Ένα από τα προβλήματα που αντιμετώπισε το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν ότι είχε ανακαλυφθεί πετρέλαιο «στο κατώφλι του», όπως το έθεσε χαρακτηριστικά ο Peter Murray, στη Βόρεια Θάλασσα, και έτσι το σύνολο της βιομηχανίας της χώρας ξεπέρασε το ζήτημα της ενεργειακής κατανάλωσης σε μία μέρα, σε αντίθεση με τους Σουηδούς και τις σκανδιναβικές χώρες γενικότερα που έδειξαν μεγαλύτερη ευαισθησία στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της διαχείρισης της νέας ενεργειακής πηγής. Έτσι, η κυβέρνηση της Μάργκαρετ Θάτσερ, σύμφωνα με τον Άγγλο δημοσιογράφο και εκδότη, «δαπάνησε όλα τα λεφτά στα λάθος πράγματα. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 ασχολιόμουν ιδιαίτερα με ζητήματα που σήμερα θα τα αποκαλούσαμε “πράσινης οικονομίας”. Επίσης, σε επίσκεψή μου στην Καλιφόρνια, που κράτησε μερικούς μήνες, προκειμένου να μελετήσω πώς αντιμετώπιζαν τα περιβαλλοντικά θέματα εκεί, διαπίστωσα ότι έκαναν ανακύκλωση των απορριμμάτων από τα τέλη των ’60s, κάτι που τότε δεν είχαμε καν σκεφτεί στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό με επηρέασε πολύ. Αυτή την πρακτική εφάρμοζαν περισσότερο οι χίπηδες στο Σαν Φρανσίσκο και υπήρχε επίσης ένας συγγραφέας, ο Steward Brand, που εξέδιδε ένα περιοδικό με τον τίτλο “The whole earth catalog”, μαζί με τον Lloyd Kahn, έναν Αμερικανό εκδότη, συντάκτη, συγγραφέα, φωτογράφο, ξυλουργό και αυτοδίδακτο αρχιτέκτονα, ιδρυτικό αρχισυντάκτη της Shelter Publications, Inc. και πρώην αρχισυντάκτη, από την πλευρά του εκδοτικού, του “Whole earth catalog”. Ο Lloyd εξέδωσε το 1970 και το 1971 το "Domebook", που ήταν επίσης επηρεασμένο από τον Buckminster Fuller».
Στην υπηρεσία της αρχιτεκτονικής επικοινωνίας
Παρότι σύμβουλος του Boris Johnson και του δημάρχου του Λονδίνου Sadiq Khan, και έχοντας πάρει το χρίσμα του ιππότη από τη βασίλισσα Ελισάβετ το 2021, ο Peter Murray δείχνει αρκετά απλός, σαν να μην τον χωρίζει τίποτα από τον συνομιλητή του. «Έχω πολλούς ρόλους που υπηρετούν το ίδιο θέμα: την εφαρμογή της αρχιτεκτονικής. Θεωρώ ότι η κοινωνία βελτιώνεται αντιλαμβανόμενη τον ρόλο της αρχιτεκτονικής και τα μέλη της, εμείς, με τη βελτιωμένη γνώση της, έχουμε καλύτερη ζωή. Με καλύτερο περιβάλλον, κτίρια αλλά και έναν τρόπο σκέψης που να δημιουργεί οικοδομικές κατασκευές που βοηθούν την ευεξία και την υγεία των ανθρώπων που τις χρησιμοποιούν ή τις επισκέπτονται».
Έκανε τη ζωή του ποδήλατο
Επιπλέον, μέσω της συνέντευξης, μας έδωσε την ευκαιρία να καταλάβουμε τον ρόλο του και την αλλαγή του από πολιτικού συμβούλου σε ακτιβιστή ποδηλάτη. «Δεν ασκώ πλέον ιδιαίτερα το καθήκον του συμβούλου του δημάρχου του Λονδίνου Sadiq Khan. Ήμουν σύμβουλος του Boris Johnson, αλλά αισθάνθηκα ότι έπρεπε να παραχωρήσω τη θέση μου σε νεότερους συναδέλφους. Παράλληλα, πάντα μου άρεσε το ποδήλατο. Εδώ και δεκαπέντε χρόνια έχω ένα πτυσσόμενο ποδήλατο που μπορώ να μεταφέρω στα ΜΜΜ ή στο πορτμπαγκάζ του αυτοκινήτου. Είναι ένας πολύ ενδιαφέρων τρόπος μετακίνησης, με τον οποίο μπορείς να υπολογίσεις με ακρίβεια πότε θα φτάσεις κάπου, αποφεύγοντας την κυκλοφοριακή συμφόρηση. Δύο φίλοι μου στο Λονδίνο σκοτώθηκαν σε αυτοκινητικά δυστυχήματα, κάτι που με έκανε να ασχοληθώ με τη διαμόρφωση ενός οδικού συστήματος ασφαλείας στην πόλη μου, την πρωτεύουσα της Αγγλίας». Το 2005 ο Murray ξεκίνησε τη φιλανθρωπική ποδηλατοδρομία «Cycle to Cannes». Το 2013 συμμετείχε σε μια ποδηλατοδρομία 6.000 χιλιομέτρων για φιλανθρωπικό σκοπό από το Πόρτλαντ του Όρεγκον μέχρι το Πόρτλαντ Πλέις του Λονδίνου, διερευνώντας την εφαρμογή στρατηγικών ποδηλασίας σε πόλεις των ΗΠΑ.
«Ήθελα να στρέψω την προσοχή των κατασκευαστών στο θέμα της ποδηλασίας. Πήραν μέρος τρεις-τέσσερεις χιλιάδες ποδηλάτες και καταφέραμε να συγκεντρώσουμε ποσά που διατέθηκαν σε φιλανθρωπικούς σκοπούς», είπε αναφερόμενος στους αγώνες που διοργανώνει. Έκλεισε την κουβέντα μας λέγοντας τα παρακάτω: «Δεν έχω αυτοκίνητο, μετακινούμαι με ποδήλατο. Είμαστε πίσω όσον αφορά τη μετακίνηση με ποδήλατο σε σχέση με το Άμστερνταμ και την Κοπεγχάγη. Αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι σε πολλούς δρόμους του Λονδίνου τον έλεγχο δεν τον έχει ο δήμαρχος αλλά οι τοπικές αρχές κάθε δημοτικού διαμερίσματος, και τα συναισθήματα των τελευταίων αναφορικά με την ποδηλασία είναι ανάμεικτα. Είμαι πρόεδρος του ποδηλατικού club της περιοχής μου και στις διαδρομές που διοργανώνουμε έχουμε όλες τις ηλικίες, από παιδιά μέχρι ηλικιωμένους σε ηλεκτρικά ποδήλατα. Χθες, για παράδειγμα, πήγαμε από το δυτικό Λονδίνο μέχρι τα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ. Και σε μια περιοχή όπως το Kensington Chelsea δεν έδειξαν το παραμικρό ενδιαφέρον να παρέχουν τις ελάχιστες δυνατές συνθήκες ασφαλείας για τους ποδηλάτες. Εκεί οι κάτοικοι είναι πολύ πλούσιοι, με μεγάλα SUV και Range Rover, και ενοχλούνται ακόμα και αν παραχωρήσουν, έστω για λίγα λεπτά, ένα κομμάτι του δρόμου στους ποδηλάτες. Κάνω 140-150 χιλιόμετρα την εβδομάδα και αυτό με κρατάει υγιή στα 80 μου!».
Chapeau, monsieur Murray!
Architecture Design Map 5: The Green Issue
Η συλλεκτική έκδοση της LiFO σε συνεργασία με το Archisearch.gr και την Design Ambassador.
