Όμως εγώ δεν ξέρω άλλην ομορφιά
πάσα δόξα ανθρώπου ως ανθός χόρτου
ΚΑΘΕ ΕΠΟΧΗ έχει τους τρόπους της να ζεις. Αλλά υπάρχει ένας τρόπος απάλευτος διηνεκώς. Αυτός που φέρνει στον καθένα τη γαλήνη της ψυχής του.
Δεν ξέρω τι είναι η ψυχή― τό γράφω όπως το έγραψε ο Πλούταρχος (κι ο Σενέκας πριν)― ας πούμε ότι είναι η άχνα της σάρκας καθώς προσπαθεί να ανέβει σκαλοπάτι και την ηδονή να την κάνει απόλαυση και την απόλαυση ποίηση.
Μας μπερδεύει αυτή η κίνηση ―γιατί να χρειάζεται να ανέβεις πίστα, κι όχι να κυλιέσαι ανίδεος στο πρώτο επίπεδο; Πιθανολογούμε ότι για να έχει αυτήν την ανάγκη ο άνθρωπος, κάτι θα υπάρχει πέρα από τον ιδρώτα και την έξαψη. Κάτι λεπτό, διαρκέστερο, ένα πνεύμα που μάς έχει εμφυσηθεί.
Καθόλου δεν το πιστεύω.
Με πείθουν πολύ περισσότερο οι στίχοι του Σεφέρη:
ο άνθρωπος είναι μαλακός, ένα δεμάτι χόρτο·
χείλια και δάχτυλα που λαχταρούν ένα άσπρο στήθος
[...]
Ο άνθρωπος είναι μαλακός και διψασμένος σαν το χόρτο,
άπληστος σαν το χόρτο, ρίζες τα νεύρα του κι απλώνουν·
σαν έρθει ο θέρος
προτιμά να σφυρίξουν τα δρεπάνια στ' άλλο χωράφι·
που μέσα τους αντηχούν φωνές από τη Βίβλο... Ο Ησαΐας βέβαια:
πάσα σαρξ χόρτος και πάσα δόξα ανθρώπου ως ανθός χόρτου, εξηράνθη ο χόρτος και το άνθος εξέπεσε,
αλλά κι οι Ψαλμοί και ο Όμηρος που λέει ότι οι γενιές των ανθρώπων είναι σαν τα φύλλα του δέντρου.
Οπότε;
Ίσως δεν χρειάζεται τόση φιλοσοφία. Ούτε τόσος κόπος. Ναι, οι τρόποι αλλάζουν, κάθε εποχή τρελαίνεται με άλλα πράγματα, αλλά ο άνθρωπος ξέρει μέσα του πότε το πράγμα λειτουργεί.
Άλλοι τους καβαλλάρηδες κι άλλοι τους μελαψούς
στρατιώτες, κι άλλοι τους σκληρούς, άγριους ναύτες
στον κόσμο τ΄ωραιότερο πράγμα θαρρούνε.
Όμως εγώ δεν ξέρω άλλην ομορφιά
πιο δυνατή, αγάπη μου, από τη δική σου
― Σαπφώ, από τον Χριστιανόπουλο
Κάθομαι λοιπόν στις ατάραχες μέρες μου, χωρίς καμμία αγωνία. Αντιθέτως. Γάτος στον ήλιο. Ο V. με επιπλήττει: «Μη χάνεσαι, γράψε, γράψε...»... Ειλικρινώς, δεν βρίσκω το λόγο.
ωσεί χόρτος αι ημέραι αυτού, ωσεί άνθος του αγρού ούτως εξανθήσει, ότι πνεύμα διήλθεν εν αυτώ, και ουχ υπάρξει, και ουκ επιγνώσεται έτι τον τόπον αυτού
― Ψαλμός ρβ'
Θα ήταν βολικό να υπήρχε κάποιο επέκεινα. Αλλά δεν το βλέπω. Δεν βλέπω επίσης πού θα καταλήξει όλο αυτό. Αλλά και δεκάρα δεν δίνω...
Κάιρο, 11 Μαΐου
