- Ο Ίκαρος είναι γέννημα μιας παρέας θεότρελων μέσα στην Κατοχή: του πατέρας μας, ποιητή Νίκου Καρύδη, του Αλέκου Πατσιφά και του Μάριου Πλωρίτη. Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, το 1943 ήταν εποχή μεγάλης πνευματικότητας. Έναν χρόνο πριν είχε δημιουργηθεί το Θέατρο Τέχνης αλλά και άλλοι εκδοτικοί οίκοι. Ίσως να επηρέασαν η συσκότιση και οι κατ' οίκον περιορισμοί, πάντως υπήρχε πάρα πολλή δημιουργική ζωή. Από το τέλος του πολέμου μέχρι το '67, με την αρχή της δικτατορίας, υπήρχε μεγάλη καλλιτεχνική άνθιση. Βιβλία, εφημερίδες, Φεστιβάλ Αθηνών, θέατρο, συναυλίες.
Όταν ο Ίκαρος έβγαλε Εγγονόπουλο μέσα στην Κατοχή, ρίσκαρε. Οι εκδότες πάντα ρισκάρουν. Η διαφορά είναι ότι τότε υπήρχε χρόνος. Έβγαζες ένα βιβλίο που το πίστευες και μπορεί να μη γινόταν επιτυχία αμέσως, αλλά περίμενες. Σήμερα πια, αν δεν γίνει μπεστ σέλερ μέσα σε έξι μήνες, ξεχνιέται.
- Μεγαλώσαμε σε ένα σπίτι χαρούμενο, με γιαγιάδες και παππούδες Μικρασιάτες. Ένα αστικό σπίτι όπως όλα εκείνης της εποχής, με τη διαφορά ότι στους τοίχους κρέμονταν πίνακες του Χατζηκυριάκου-Γκίκα, του Μόραλη, του Εγγονόπουλου. Ήταν όλοι φίλοι του πατέρα μας. Κάθε Σάββατο, άλλωστε, μας πήγαινε σε μία έκθεση ζωγραφικής και από κει στου Ζόναρς για σνίτσελ. Στις γιορτές κατεβαίναμε κι εμείς στον Ίκαρο και πουλούσαμε βιβλία. Την Καθαρά Δευτέρα την περνούσαμε πάντα στου Σπύρου Βασιλείου ,όπου μαζευόταν όλη η καλλιτεχνική και κοσμική Αθήνα. Μεγάλη Παρασκευή περνούσαν από τον Ίκαρο ο Κατσίμπαλης με τη Σπατς, ο Σεφέρης με τη Μαρώ, ο Νίκος Πολίτης με την Άννα, κι όλοι μαζί, και με τον πατέρα μας, καταλήγαμε στο Μετόχι του Πανάγιου Τάφου για την περιφορά του Επιταφίου. Μετά συνεχίζαμε στην ταβέρνα «Πλάτανος» για τα σαρακοστιανά. Στους τοίχους του ακόμα υπάρχει το όνομα του μπαμπά.
- Όταν ο Ίκαρος έβγαλε Εγγονόπουλο μέσα στην Κατοχή, ρίσκαρε. Οι εκδότες πάντα ρισκάρουν. Η διαφορά είναι ότι τότε υπήρχε χρόνος. Έβγαζες ένα βιβλίο που το πίστευες και μπορεί να μη γινόταν επιτυχία αμέσως, αλλά περίμενες. Σήμερα πια, αν δεν γίνει μπεστ σέλερ μέσα σε έξι μήνες, ξεχνιέται. Είναι πολύ κρίμα, αλλά η εποχή μας είναι πολύ γρήγορη. Ο μπαμπάς έβγαζε πολλά βιβλία που ήξερε ότι δεν θα είχαν επιτυχία, αλλά θεωρούσε ότι όφειλε να το κάνει γιατί ανήκαν στην ελληνική βιβλιογραφία. Αυτή ήταν και η προσφορά του. Αυτό κάνουμε κι εμείς ακόμα.
- Το 1949 ο Ίκαρος έβγαλε την πρώτη συγκεντρωτική έκδοση ποιημάτων του Καβάφη στην Ελλάδα. Είχε προηγηθεί εκείνη της Αλεξάνδρειας. Αργότερα ο Σαββίδης, το 1963, εξέδωσε την πρώτη «λαϊκή» έκδοση, έναν κανόνα 154 ποιημάτων με σημειώσεις του. Ο Ελύτης ήρθε στον Ίκαρο το 1959. Όταν το 1963 ο Σεφέρης πήρε το Νόμπελ, στο σπίτι έγινε γιορτή. Αυτά δεν τα ζήσαμε, ήμασταν πολύ μικρές ακόμα. Ο μπαμπάς είχε γεμίσει τη βιτρίνα με όλα τα βιβλία του Σεφέρη κι ο κόσμος περνούσε απ' έξω κι έλεγε «Αυτός δεν είναι ο στιχουργός του Θεοδωράκη;». Το 1979 είχε τυπώσει κρυφά από τον Ελύτη μια κορδέλα που έλεγε «Βραβείο Νόμπελ». Δεν του την έδειξε παρά μόνο τη μέρα που ανακοινώθηκε. Με τον Ελύτη, η αντιμετώπιση του κόσμου λόγω της τηλεόρασης ήταν άλλη. Πέρασε όλη η Αθήνα από τη Βουλής, να συγχαρεί. Ο πατέρας το γλέντησε σαν να το είχε πάρει ο ίδιος.
- Οι προμετωπίδες ζωγράφων σε ποιητικές συλλογές είναι καινοτομία του Ίκαρου, αποτέλεσμα της ζύμωσης της εποχής. Μια συνομιλία ποιητών και ζωγράφων. Ο Μόραλης έκανε όλα τα βιβλία του Σεφέρη, ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας την πρώτη Αμοργό του Γκάτσου και τον Καβάφη, του Ελύτη πολλοί και διάφοροι. Από το πατάρι του Ίκαρου περνούσε όλη η καλλιτεχνική Αθήνα. Ο Χατζιδάκις, ο Χορν, μέχρι και η Βουγιουκλάκη η οποία ζούσε τότε τον μεγάλο της έρωτα με τον Πλωρίτη και την αγαπούσε ιδιαίτερα ο πατέρας μας. Σε μας έβγαλε και το πρώτο της βιβλίο, Εδώ Αλίκη.
- Όλοι αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν καμιά σοβαροφάνεια, ποτέ δεν χρησιμοποιούσαν για τον εαυτό τους τη λέξη «διανοούμενος». Ήταν φυσιολογικοί και γλυκύτατοι. Ο Ελύτης που γνωρίσαμε καλύτερα όταν μεγαλώσαμε ήταν η τέλεια παρέα, με εκπληκτικό χιούμορ. Μπορούσες να μιλήσεις για τα πάντα μαζί του και να σου λύσει τα αισθηματικά σου προβλήματα.
- Η χούντα ήταν μία πάρα πολύ σκοτεινή περίοδος. Πολλοί αρνιόντουσαν να βγάλουν βιβλία, φίλοι του πατέρα μας μπαινόβγαιναν στη φυλακή, όπως ο Παύλος Ζάννας και Ο Αναστάσιος Πεπονής, η Ρηνιώ Παπανικόλα που δούλευε σε μας είχε φάει ξύλο, ο Σεφέρης είχε κάνει την περίφημη δήλωση εναντίον του καθεστώτος. Με τη Μεταπολίτευση υπήρξε μεγάλη ανάταση. Ο πατέρας έγινε μέλος του συμβουλίου του Εθνικού επί Μινωτή, ο Χορν διευθυντής ραδιοφωνίας, ο Χατζιδάκις στο Τρίτο, η Μελίνα επέστρεψε από το εξωτερικό – επίσης πολύ καλή φίλη του μπαμπά, με τους ίδιους κοινούς φίλους. Μεγάλη προσωπικότητα κι ας μην ήταν πνευματικός άνθρωπος, όπως εκείνοι.
- Θα λέγαμε ότι ο πατέρας μας καθόρισε όλες τις επιλογές της ζωής μας. Είμαστε απολύτως υπερήφανες γι' αυτό αλλά και ευγνώμονες για τον θησαυρό που μας άφησε. Όταν πέθανε ήταν τόσο αναπάντεχο, που πέσαμε αμέσως με τα μούτρα στη δουλειά για να μπορέσουμε να το κρατήσουμε. Και ζούσαν ακόμα άνθρωποι που ήταν πολύ αυστηροί μαζί μας. Παρ' όλα αυτά, μας στήριξαν όλοι τους πάρα πολύ, η Μαρώ Σεφέρη, η Λένα Εγγονοπούλου, αλλά ιδιαίτερα ο Οδυσσέας Ελύτης. Πριν κλείσει χρόνος από τον θάνατο του πατέρα, μας έφερε τον Μικρό Ναυτίλο, δηλώνοντας έτσι την εμπιστοσύνη του σε μας. Επί των ημερών μας προστέθηκαν ο Χρήστος Γιανναράς και η Κική Δημουλά, ο Νίκος Καρούζος, ο Δημήτρης Νόλλας, ο Απόστολος Δοξιάδης και πολλοί ακόμα.
- Ήταν τέτοια η αγάπη και η στήριξη απ' όλους, που όχι απλώς δεν νιώσαμε πίεση, αλλά νιώσαμε ευθύνη. Την ευθύνη ότι έπρεπε να φανούμε αντάξιες αυτής της στήριξης. Γιατί δεν ήταν καθόλου εύκολες εποχές και περάσαμε πολλές νύχτες αγωνίας. Τα πράγματα δεν ήταν στρωμένα με ρόδα. Έχουμε σφουγγαρίσει τη βιτρίνα μόνες μας, επανειλημμένως.
- Συνεχίσαμε ως μικρή οικογενειακή επιχείρηση, με σχετικά μικρό αριθμό εκδόσεων κάθε χρόνο. Θέλουμε να μπορούμε να παρακολουθούμε την πορεία ενός βιβλίου. Βγάζουμε μικρό αριθμό βιβλίων, ακριβώς για να έχουμε προσωπική σχέση μαζί τους. Και εξακολουθούμε, στην παράδοση του Ίκαρου, να δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στη διόρθωση και στην επιμέλεια, όπως και στο χαρτί και στην αισθητική. Αυτή είναι η ταυτότητά μας. Ένας μικρός εκδοτικός οίκος με μεγάλο όνομα, ιδιαίτερα στην ποίηση. Ο οίκος των δύο ελληνικών Νόμπελ. Πρέπει να πούμε ότι σημαντικό ρόλο έπαιξε η πολύ αγαπημένη σχέση μεταξύ μας, που έχει να κάνει με το πώς μεγαλώσαμε. Δεν είχαμε ποτέ εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις για κάτι. Τα παιδιά μας, που πια έχουν πάρει τα ηνία, επίσης μεγάλωσαν σαν αδέλφια.
- Την εποχή των παχιών αγελάδων δεν συμμετείχαμε στο πάρτι κι αυτό μας βγήκε σε καλό. Μπορούσες εύκολα να πάρεις δάνεια, να αποκτήσεις τριώροφο κτίριο, αυτοκίνητα, πωλητές να τρέχουν σ' όλη την Ελλάδα. Να εκδίδουμε 300 τίτλους κάθε λογής τον χρόνο, έναν κάθε μέρα. Δεν μας πήγαινε αυτό και προτιμήσαμε να διασφαλίσουμε την ταυτότητά μας. Όταν ήρθε αυτή η άνευ προηγουμένου καταιγίδα που ζούμε τώρα, μας βρήκε υγιείς. Συνεχίσαμε να κάνουμε αυτό που ξέραμε να κάνουμε καλά. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν εκτιμάμε συναδέλφους που επέλεξαν να επεκταθούν.
- Τον Ίκαρο τον συνεχίζουν τα δύο μεγαλύτερα παιδιά μας. Ήταν καθαρά δική τους επιλογή, καθώς μπορούσαν, πριν από δέκα χρόνια που ξεκίνησαν, να ακολουθήσουν πιο προσοδοφόρες καριέρες. Έχουν ανανεώσει τον κατάλογο με την παιδική σειρά και τους ξένους συνεργάτες. Προστέθηκαν τα social media και τα e-books. Όχι, δεν κινδυνεύει το παραδοσιακό βιβλίο, κι ας είναι μεγάλο εργαλείο το e-book. Όπως δεν χάθηκε ο κινηματογράφος, εξαιτίας της εμφάνισης του βίντεο.
- Η Βουλής υπήρξε κάποτε ένας ζωντανός δρόμος. Έχει πια υποβαθμιστεί, ενώ δίπλα μας, γωνία με Κολοκοτρώνη, ένα από τα ωραιότερα κτίρια κρύβεται από το 1999 από σκαλωσιές. Ο Ίκαρος έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος χώρος χάρη στη συμβολή του στα ελληνικά γράμματα. Χαιρόμαστε όταν περνάνε άνθρωποι που λείπουν καιρό από την Αθήνα και μας λένε πως έχουν αναμνήσεις από το βιβλιοπωλείο. Η Αθήνα έχει ανάγκη από σημεία αναφοράς, όπως συμβαίνει σε όλες τις μεγάλες πόλεις του κόσμου.
H συνέντευξη δημοσιεύθηκε στην έντυπη LIFO τον Φεβρουάριο του 2014
σχόλια