Το να επιλέξει κάποιος να κάνει τις διακοπές του στη Ρόδο είναι σαν να αποφασίζει να παίξει χαρτιά με μια τράπουλα που όλα της τα φύλλα είναι μπαλαντέρ! Κι αυτό σημαίνει ότι δεν θα χάσει ποτέ!
Σύμφωνα με πρόσφατη καταμέτρηση, οι συνολικές ώρες ηλιοφάνειας ανά έτος στη Ρόδο είναι 3.291. Αν και κατά τι λιγότερες από εκείνες της Σητείας, είναι υπεραρκετές για να ρυθμίζουν το ανάλαφρο και θελκτικό της ζωής στο νησί, από τα βάθη της αρχαιότητας μέχρι σήμερα. Χάρη στις τόσες ώρες ηλιοφάνειας, ο ιβίσκος, ο προϊστάμενος αυτός βασιλεύς μεταξύ ανθοφόρων καλλωπιστικών, παράγει στη Ρόδο άνθη λαμπερά σε όλες τις αποχρώσεις τους. Όμως, οι κόκκινοι ιβίσκοι είναι πραγματικά το κάτι άλλο! Ένα αξιοθέατο μοναδικό κάθε φορά που το χρώμα των πετάλων τους μοιάζει να πάλλεται τρισδιάστατο, επειδή το ερεθίζει ένα χάδι του ήλιου. Δικαίως το λουλούδι αυτό είναι ένα από τα σύμβολα του νησιού. Όπως είναι και ο ήλιος, που λατρευόταν ως θεός από την αρχαιότητα. Και όπως είναι τελικά και τα ελαφάκια, τα περίφημα πλατώνια, τα υπέροχα αυτά πλάσματα απαράμιλλης χάρης που ζουν στις καταπράσινες πλαγιές των βουνών του νησιού, το οποίο είναι και το μόνο μέρος στην Ελλάδα όπου τα συναντά κανείς ελεύθερα στη φύση, ως μέλη της άγριας πανίδας της.
Αλλά και γενικότερα, η Ρόδος είναι ένα μέρος που μοιάζει φτιαγμένο από τους ίδιους καλλιτέχνες που σχεδίασαν το γοητευτικό ελληνορωμαϊκό σύμπαν των κενταύρων, φαύνων και ερωτιδέων που ζει ευτυχισμένα υπό τους ήχους της Ποιμενικής Συμφωνίας του Μπετόβεν, στη Φαντασία του Ντίσνεϊ.
Στη Ρόδο, οι τουρίστες είναι όλοι εκεί, αλλά τις περισσότερες ώρες δεν την πατούν, γιατί προτιμούν να βρίσκονται οικειοθελώς εσώκλειστοι στα ξενοδοχεία τους, τα οποία τους παρέχουν ό,τι μπορεί να επιθυμήσουν, επιτρέποντάς τους με αυτό τον τρόπο μια ανέμελη αποχαύνωση.
Το μόνο ζήτημα που εμβολίζει το ειδυλλιακό της υπόθεσης είναι ο τουρισμός. Και είναι γεγονός πως απ' όλες τις «ναυαρχίδες του τουρισμού μας», η Ρόδος είναι η πιο «ναυαρχίδα». Ήδη από τον Μεσοπόλεμο και ειδικότερα κατά τη δεκαετία του 1930, η οποία υπήρξε σχεδόν πανευρωπαϊκά το λίκνο της έννοιας «άδεια μετ' αποδοχών», στην ιταλοκρατούμενη Ρόδο πολεοδόμοι και αρχιτέκτονες νοιάζονταν για ένα μόνο πράγμα: πώς θα οργανώσουν το νησί με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνει ένα αξιοθαύμαστο και πολυπόθητο κέντρο παραθερισμού. Κι έτσι, σήμερα, η τουριστική βιομηχανία στη Ρόδο είναι από τις πιο βαριές και μασίφ σε όλη τη Μεσόγειο. Το γεγονός αυτό κάνει πολλούς (Έλληνες κυρίως) ταξιδευτές να κοιτάζουν τη Ρόδο αφ' υψηλού, σαν να πρόκειται για έναν τόπο του οποίου η αυθεντικότητα έχει ολοκληρωτικά συληθεί, προς όφελος ενός «μπανάλ στυλιζαρίσματος» των πάντων, ώστε να είναι ελκυστικά στο γούστο χωρίς τις αξιώσεις της ανθρώπινης μάζας, ασχέτως τόπου προελεύσεως. Όμως, όσο κι αν ηχεί σαν παραδοξολογία, αυτό δεν είναι παρά μια λανθασμένη προκατάληψη. Στη Ρόδο, οι τουρίστες είναι όλοι εκεί, αλλά τις περισσότερες ώρες δεν την πατούν, γιατί προτιμούν να βρίσκονται οικειοθελώς εσώκλειστοι στα ξενοδοχεία τους, τα οποία τους παρέχουν ό,τι μπορεί να επιθυμήσουν, επιτρέποντάς τους με αυτό τον τρόπο μια ανέμελη αποχαύνωση. Για τον πιο απαιτητικό ταξιδιώτη, οι τουρίστες στη Ρόδο είναι κυρίως ροδαλές κουκκίδες στον ορίζοντα, που πασπατεύουν πετσέτες θαλάσσης, καθώς τις απλώνουν για να στεγνώσουν στα μπαλκόνια μεγαθηριακών ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων.
Αρκεί μια τοσοδούλα απόσταση, έστω και ενός μέτρου, από την τουριστική ρότα για να ξεφύγεις από την υπνωτισμένη πομπή και να δεις τα δύο σπουδαιότερα αξιοθέατα της Ρόδου: το ίδιο το νησί και την ανθρώπινη συνθήκη τού να είσαι τουρίστας που αγόρασε πακέτο διακοπών του τύπου «όλα πληρωμένα». Αξίζει επίσης να πάει κάποιος μια μέρα με μελτέμι στο Ενυδρείο, το οποίο βρίσκεται πάνω στη «μύτη», το βορειότερο άκρο του νησιού, η οποία «χωρίζει» την ακτογραμμή της πόλης σε δύο πλευρές: την ανατολική και τη δυτική. Από κει θα μπορέσει να διαπιστώσει ότι στην ανατολική πλευρά είναι τόσο πολλοί οι λουόμενοι, που γεννιέται η εύλογη απορία αν θα αρκέσει το θαλασσινό νερό για όλους. Ενώ στη δυτική πλευρά, που την πιάνει ο αέρας και σηκώνει κύματα, ο διπλανός σου μπορεί να βρίσκεται σε απόσταση δέκα μέτρων ή και παραπάνω. Στη δυτική πλευρά, η μόνη παρουσία που θα μπορούσε να θεωρηθεί κάπως καταχρηστική είναι μερικές στρουμπουλές κουρούνες που ζουν στην περιοχή και τους αρέσει πολύ να χώνονται στους ευρύχωρους κάδους των απορριμμάτων που έχει εγκαταστήσει ο δήμος κατά μήκος της αμμουδιάς, αναζητώντας απομεινάρια από ζαμπονοτυρόπιτες και άλλες σφολιάτες που πέταξαν εκεί οι περαστικοί κατά την πορεία τους προς την ανατολική πλευρά.
Κατά τα άλλα, και για να ολοκληρώσει κάποιος το αξιοθέατο «μασίφ τουρισμός», αξίζει μια ενατένιση με κατεύθυνση από τη θάλασσα προς την ξηρά του «παράκτιου ξενοδοχειακού τείχους». Ιδανικό μέρος για να αφιερωθεί κάποιος σε κάτι τόσο cult είναι το Φαληράκι. Ωστόσο, η Ιξιά, η Ιαλυσός και η Κρεμαστή είναι εξίσου πρόσφορα σημεία παρατήρησης για να αφομοιώσει κάποιος τις ασύλληπτες αρχιτεκτονικές μορφές και την πυκνότητα της δόμησης των ξενοδοχείων που λόγω κλίμακας προκαλούν δέος. Είναι οι καλύτερες εναλλακτικές για όποιον δεν επιθυμεί να αναμειχθεί έστω και για τόσο λίγο με τους «ουγκ» πελάτες των συγκροτημάτων στο Φαληράκι που είναι κυρίως Βρετανοί – απόγονοι εκείνων που με κοτρόνες συνέτριβαν τα κρανία Ρωμαίων κατακτητών των νησιών τους.
Για όσους ενδιαφέρονται μόνο για την αυθεντική οχυρωματική αρχιτεκτονική του Μεσαίωνα, η Παλιά Πόλη της Ρόδου έχει να επιδείξει το πιο καλοδιατηρημένο υπόδειγμα. Αλλά και πέρα από τα στιβαρά τείχη της, η Παλιά Πόλη της Ρόδου, η οποία είναι η μεγαλύτερη μεσαιωνική πολιτεία της Ευρώπης που κατοικείται αδιάκοπα μέχρι σήμερα, είναι ένα μέρος εκπληκτικό και υποβλητικό. Δικαίως έχει ανακηρυχθεί από την UNESCO Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Το Παλάτι του Μεγάλου Μάγιστρου είναι το δίχως άλλο το πιο εντυπωσιακό οικοδόμημα εντός των τειχών. Μαζί με την πύλη D' Amboise και την Οδό των Ιπποτών καθρεφτίζει όλο το μεσαιωνικό μεγαλείο. Ωστόσο, από την αρχιτεκτονική κληρονομιά της εποχής των Ιπποτών δεν πρέπει να παραλείψει κάποιος το κτίριο της Καστελλανίας, που είναι μάλλον μικρό, σε σχέση με το κύρος που πρέπει να είχε ως δικαστήριο, αλλά και πολύ «τολμηρό», αν αναλογιστεί κάποιος τις υδρορροές του που έχουν τη μορφή μικρών κροκοδείλων. Παρά τις δεινές οχυρώσεις της πόλης τους, οι Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη ήταν φιλειρηνικοί και ευσπλαχνικοί αδελφοί νοσοκόμοι και γι' αυτό ένα από τα σημαντικότερα κτίριά τους ήταν το Νοσοκομείο, το οποίο σήμερα στεγάζει, κάτω από τα υστερογοτθικά σταυροθόλια του, το Αρχαιολογικό Μουσείο της Ρόδου. Η συλλογή του είναι αξιοθαύμαστη και περιλαμβάνει ευρήματα από όλες τις εποχές της αρχαιότητας του νησιού. Ωστόσο, τα ελληνιστικά και ρωμαϊκά εκθέματα κλέβουν την παράσταση. Ξεχωρίζει το άγαλμα της «αιδήμονος Αφροδίτης», την οποία ο Λόρενς Ντάρελ στο βιβλίο του Αντανακλάσεις σε μια θαλάσσια Αφροδίτη: Ένας οδηγός του τοπίου της Ρόδου ονομάζει «κατοικοεδρεύουσα θεά» στο νησί (που είναι μια εξωφρενικά ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά του όρου «resident goddess» για τις ανάγκες αυτού του άρθρου, παρ' ότι ο ίδιος ο Ντάρελ πιθανόν να εννοούσε κάτι κοντινότερο σε αυτό που εννοούμε λέγοντας π.χ. «resident DJ»). Εντυπωσιακή είναι επίσης η πήλινη κεφαλή του θεού Ήλιου με στέμμα από ακτίνες φωτός, μια ρωμαϊκή προτομή του Μενάνδρου, οι κεραμικοί φαλλοί-τάματα-φυλαχτά κατά της βασκανίας και τα μικρά πήλινα προσωπεία της Νέας Κωμωδίας.
Από τα μνημεία της οθωμανικής περιόδου, σημαντικότερα είναι το Τέμενος του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς και το χαμάμ, που λέγεται επίσης «Λουτρά Σουλεϊμάν» ή «Γενί Χαμάμ», τα οποία την εποχή τους (16ος αι.) θεωρούνταν τα πολυτελέστερα της Μεσογείου. Εξακολουθούν να είναι τα Δημοτικά Λουτρά Ρόδου και αν τα πετύχει κάποιος να λειτουργούν (καθότι εκκρεμεί διαγωνισμός του ΤΑΙΠΕΔ για την ανάδειξη του ιδιώτη που θα τα εκμεταλλεύεται), θα απολαύσει μια μυσταγωγική σχεδόν εμπειρία σε έναν χώρο που είναι εξαιρετικά όμορφος και υποβλητικός.
Κατά τα άλλα, η πιο funky ομορφιά της πόλης γεννήθηκε κατά την εποχή της Ιταλοκρατίας (1912-1943). Και δεν είναι μόνο τα κτίρια όπως το παλιό Κυβερνείο (που είναι ό,τι πιο «βενετσιάνικο» διαθέτει η Ρόδος), η εκκλησία του Ευαγγελισμού, η Νέα Αγορά πεντάγωνης κάτοψης στο Μανδράκι, η Αρχιεπισκοπή, το Θέατρο, το Ξενοδοχείο των Ρόδων και το Ενυδρείο (που ίσως είναι το πιο γοητευτικό ενυδρείο σε όλο τον κόσμο). Είναι και όλα τα άλλα που έφερε εκείνη η εποχή, όπως, για παράδειγμα, το σιντριβάνι με τους ιππόκαμπους στην πλατεία Εβραίων Μαρτύρων ή η υπέροχη κηποτεχνία που θέλει π.χ. τα μπέντζαμιν να μεγαλώνουν φουντωτά, ως καλλωπιστικά δέντρα δρόμου, και να κλαδεύονται κάθε χρόνο σε υπέροχο σχήμα οβίδας.
Έξω από την πόλη της Ρόδου, το σημαντικότερο αρχιτεκτονικό στολίδι της Ιταλοκρατίας ήταν οι Θέρμες της Καλλιθέας, οι οποίες όμως μετά την αναπαλαίωσή τους, προ δεκαετίας σχεδόν, απέκτησαν ξαφνικά μια βλαχοκυριλέ γυαλάδα (σαν να τις επιμελήθηκαν οι αρχιτέκτονες της επέκτασης του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών). Έτσι, μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει πλέον το «ξεχασμένο» χωριό Καμποκιάρο, που ήταν ένα από τα τρία χωριά που έχτισαν οι Ιταλοί στο νησί για να εγκαταστήσουν εκεί εποίκους από την Ιταλία. Η Αγία Ελεούσα, όπως είναι η ελληνική ονομασία του χωριού, μοιάζει με εγκαταλειμμένο πλατό ταινίας του Φελίνι και σε ένα εντελώς απρόσμενο σημείο διαθέτει υπέρκομψη υδατοδεξαμενή που θυμίζει σιντριβάνι και γεμίζει με νερό πηγής.
Κατά τα άλλα, η ιταλοκρατία προίκισε το νησί με δύο «νεοτυρολέζικα κυνηγετικά περίπτερα», τον Έλαφο και την Ελαφίνα, που χτίστηκαν στο πυκνό δάσος του Προφήτη Ηλία, καθώς επίσης και με μια βίλα που φιλοδοξούσε να φιλοξενεί τον ίδιο τον Μουσολίνι. Ο Έλαφος σήμερα έχει ανακαινιστεί, λειτουργεί ως ξενοδοχείο και είναι από τα πιο ευχάριστα σημεία που μπορεί να συναντήσει κάποιος στο νησί. Αν φτάσει κάποιος ως εκεί, σίγουρα θα συναντήσει ελαφάκια περπατώντας στο δάσος. Επιπλέον, δεν έχει κανέναν λόγο να μην ανέβει ως το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου Φουντουκλή, που είναι ψηλά πάνω στο βουνό, τόσο απομονωμένο και τόσο φορτιμένο με μια «υπερκοσμική ενέργεια», που εκπλήσσει τελικά όσο και τα νεοτυρολέζικα κυνηγετικά περίπτερα.
Το νησί είναι μεγάλο και μία μέρα δεν αρκεί για να το γυρίσει κάποιος ολόκληρο. Συνήθως, λοιπόν, οι εξερευνητές του το χωρίζουν σε δύο διαδρομές: εκείνη της ανατολικής ακτογραμμής κι εκείνη της δυτικής.
Οι πιο φανταχτερές στάσεις στη διαδρομή της δυτικής πλευράς του νησιού είναι η Κοιλάδα με τις Πεταλούδες, ένα αναπόδραστο πεπρωμένο τουριστικού προσκυνήματος για όποιον φτάνει στο νησί, η θέα του δειλινού από τις επάλξεις του κάστρου στον Μονόλιθο και η κοιλιόδουλη ανάβαση προς το χωριό Έμπωνας, που είναι το άτυπο γαστριμαργικό κέντρο του νησιού, στο οποίο καταφεύγουν οι περισσότεροι Ροδίτες όποτε νιώθουν ότι θέλουν να κάνουν κάτι σαν «σκασιαρχείο» από την international καθημερινότητά τους. Στον Έμπωνα μετρά πολύ η παραδοσιακή κουζίνα και συγκινεί επίσης πολύ η παραδοσιακή χασαποταβέρνα των αδελφών Μπάκη.
Η πορεία κατά μήκος της ανατολικής ακτογραμμής του νησιού είναι πολύ μεγαλύτερη και με περισσότερες στάσεις σε παραλίες, όπως η περίφημη παραλία Άντονι Κουίν, η τεράστια έκταση της Αφάντου, η λεπτή άμμος στην Τσαμπίκα, που παίρνει το όνομά της από το μοναστήρι της Παναγίας της Τσαμπίκας που βρίσκεται σε ύψωμα από πάνω της, οι Βλυχοί, το χαριτωμένο Χαράκι, το ταπεινό σκουροβότσαλο Πλημμύρι και το Πρασονήσι με τους αμμόλοφους, που το αγαπούν πολύ οι σέρφερ. Από την παραπάνω λίστα απουσιάζει η Λίνδος, γιατί αποτελεί ένα ολόκληρο κεφάλαιο από μόνη της. Σαν να πρόκειται για κάποιο άλλο νησί που ήρθε και συγκολλήθηκε με τη Ρόδο. Ήδη το ότι η δική της «κατοικοεδρεύουσα θεά» ήταν η Αθηνά φανερώνει πολλά. Η Λίνδος, η μορφή της, η ζωή της και τα όλα της, είναι ένα υπέροχο «σχήμα λιτότητος»: λέει πάρα πολλά, ενώ εκφράζεται ελάχιστα. Αυτό την καθιστά ακαταμάχητη και αριστοκρατική, ένα υπερθέαμα ποιητικής πύκνωσης της ζωής στη Μεσόγειο ανά τους αιώνες. Στέκεται, δηλαδή, στον αντίποδα αυτού που κάνει Ρόδο τη Ρόδο και που είναι ο απόλυτος συμβιβασμός και η αταραξία ενώπιον της καλόβουλης, ενθουσιώδους υπερβολής (που δεν φοβάται την κατρακύλα προς το κιτς). Εξάλλου, η Ρόδος είναι το ιδανικό μέρος παγκοσμίως για να συνειδητοποιήσει κάποιος ότι η καλοπροαίρετη αυτή υπερβολή είναι ο ελάχιστος κοινός παρονομαστής που επιτρέπει στους ανθρώπους όλων των εθνοτήτων να νιώσουν κοντά ο ένας στον άλλον και να πειστούν ότι θα καταφέρουν να συμφωνήσουν για το τι κάνει τη ζωή τόσο αξιαγάπητη. Παράδειγμα, το μπαρ Blue Lagoon, το θέμα της διακόσμησης του οποίου είναι τα νησιά των πειρατών (με καράβι ξύλινο, παπαγάλους, φοινικόδεντρα, πισίνα και όλα τα σχετικά). Άλλο ωραίο παράδειγμα είναι το σινεμά 9D (που προφανώς κάνει το 3D να μοιάζει με ένα τίποτα).
Στην Παλιά Πόλη είναι πολύ ευχάριστος ο κήπος του σνακ-μπαρ Socratous Garden. Είναι ταυτόχρονα δροσερός και ηλιόλουστος, τα πρωινά.
Κατά τα άλλα, στη Λίνδο τρώει κανείς καλά στον Μαυρίκο. Στην Παλιά Πόλη της Ρόδου αξίζει να φάει κάποιος στο γαλλικό εστιατόριο Le bistrot de l' Auberge και στην ψαροταβέρνα Νηρέας, ενώ στη Νέα Πόλη μπορεί να εμπιστευτεί άφοβα όλα τα σκανδιναβικά εστιατόρια, μπαρ και φούρνους που στη Ρόδο μοιάζουν τόσο εξωτικά κι όμως είναι τόσο όμορφα ενταγμένα στο μεγαλείο της.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
