Μιλώντας αποκλειστικά στο LIFO.gr, στο πλαίσιο συνεντεύξεων στο Φεστιβάλ Βενετίας, οι συντελεστές της μεγαλόπνοης σε κλίμακα, αλλά προσωπικής σε αφήγηση, δραματικής περιπέτειας «Έβερεστ» εξιστορούν το χρονικό των γυρισμάτων και τις αποφάσεις σε κρίσιμες σκηνές, γνωρίζοντας τη λεπτότητα του χειρισμού που απαιτεί ένα θέμα που βασίζεται σε πραγματική τραγωδία, καθώς αφορά πρόσωπα που χάθηκαν κατά τη διάρκεια μια μοιραίας κατάβασης τον Μάιο του 1996. Ο Ισλανδός σκηνοθέτης Μπαλτάσαρ Κορμακούρ εξηγεί τη δική του προσέγγιση σε μια ιστορία που απαιτούσε ισορροπία ανάμεσα σε πολλές πηγές πληροφοριών και πλούσιο, αντικρουόμενο υλικό δεδομένων, ενώ οι πρωταγωνιστές Τζέισον Κλαρκ, Τζέικ Τζίλενχαλ και Τζος Μπρόλιν δίνουν τη δική τους οπτική, με πιο απολαυστικό τον Μπρόλιν και τις μεθοδολογικές συγκρίσεις που επιχειρεί με αφορμή τις εμπειρίες του με τον Κορμακούρ, τον Όλιβερ Στόουν της εποχής του «W» και τους αδελφούς Κοέν, με τους οποίους ξανασυνεργάστηκε πρόσφατα.
ΜΠΑΛΤΑΣΑΡ ΚΟΡΜΑΚΟΥΡ (σκηνοθέτης)
Οι απόψεις για την ταινία ποικίλλουν, όπως και οι αντιδράσεις μετά την πρώτη προβολή. Διάβασα κριτικές που επαινούν τον τρόπο προσέγγισης που επιχείρησα και άλλες που διαφωνούν κάθετα ακριβώς για τα ίδια πράγματα. Προσωπικά, κατέκτησα 100% αυτό που ξεκίνησα να κάνω, με εκφράζει απόλυτα η υλοποίηση.
- Έχουν γραφτεί 10 βιβλία πάνω στο δυστύχημα που περιγράφουμε στην ταινία, τα περισσότερα σε πρώτο πρόσωπο, με αφήγηση από πρώτο χέρι. Και άλλες πολλές μαρτυρίες ανθρώπων που βρέθηκαν στο Έβερεστ τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, είτε είχαν άμεση εμπλοκή είτε γνώριζαν καλά τους ανθρώπους που έγιναν ήρωες και θύματα. Πολλές μαγνητοφωνημένες εκπομπές και συζητήσεις από τον ασύρματο με βοήθησαν σημαντικά, γιατί οι ποικίλες πηγές προκαλούν σύγχυση σχετικά με την αλήθεια και τα πραγματικά γεγονότα. Δεν επιδίωξα ποτέ να καταγράψω μονομερώς την ιστορία ούτε να δώσω μαθήματα ασφαλούς ορειβασίας. Ούτε βέβαια να γράψω ένα χολιγουντιανό σενάριο, με το βουνό στον ρόλο του κακού.
Κάθε πρωί αναρωτιόμουν τι στο διάολο έκανα, τι δουλειά είχα εγώ εκεί. Αλλά με το που έπιανα το νήμα της πλοκής για να γυρίσω τις σκηνές δεν μπορούσα να γυρίσω πίσω.
- Πραγματικά, δεν κρίνω αυτούς που ανεβαίνουν στο Έβερεστ, πόσο μάλλον εκείνους που πραγματεύεται η ταινία και βρήκαν τραγικό τέλος. Δεν το κάνω ποτέ με τα θέματα των ταινιών μου. Δεν είμαι ο Μάικλ Μουρ της μυθοπλασίας, που θα βγω και θα καταγγείλω τις εμπορικές μεθόδους επιτήδειων που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή αθώων ανθρώπων! Ανέκαθεν η φύση αποτελούσε στόχο για τον άνθρωπο, που επιδίωκε να δαμάσει τα στοιχεία της και να την κατακτήσει. Αν με ρωτάτε προσωπικά, θεωρώ πως το να μένει κάποιος κλεισμένος σε ένα υπόγειο μπροστά σε έναν υπολογιστή είναι πολύ χειρότερο από τα να κάνει κάτι ριψοκίνδυνο, όπως ο αλπινισμός. Αλλά και ένας ιστιοπλόος που διασχίζει έναν ωκεανό διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο, νομίζω, από έναν ορειβάτη. Δεν πάνε εκεί για να πεθάνουν, δεν είναι το ίδιο με αποστολή αυτοκτονίας. Οι ειδικοί φροντίζουν να ελαχιστοποιήσουν τα υπαρκτά εμπόδια.
- Δεν μπερδεύω τους άσχετους και τους τυχάρπαστους με εκείνους που έχουν όνειρα και παθιάζονται. Επειδή κάναμε γυρίσματα στο Νεπάλ και στους πρώτους σταθμούς συγκέντρωσης, τα base camps πάνω από το Κατμαντού, διαπιστώσαμε πόσο σεβασμό έχουν οι εκπαιδευτές και οι οδηγοί στους αστάθμητους παράγοντες, επειδή γνωρίζουν, από την πείρα τους και από τους ντόπιους, τους Σέρπας. Όσο περισσότερες φορές έχεις ανέβει στην κορυφή, τόσο λιγότερα ρίσκα παίρνεις. Κι έπειτα, το ίδιο το βουνό σε συναρπάζει. Ειδικά το Έβερεστ. Και τα Ιμαλάια. Έχουν μια ιδιαίτερη μαγεία, άρρηκτα δεμένη με την πρόκληση και τον μύθο.
- Με το τρισδιάστατο γίνεται αντιληπτή πιο άνετα η διάσταση του Έβερεστ. Δεν ήθελα να τρομάξω το κοινό αλλά να δημιουργήσω την αίσθηση του μεγάλου ύψους.
- Κάθε πρωί αναρωτιόμουν τι στο διάολο έκανα, τι δουλειά είχα εγώ εκεί. Αλλά με το που έπιανα το νήμα της πλοκής για να γυρίσω τις σκηνές δεν μπορούσα να γυρίσω πίσω.
- Δεν μπορώ να γνωρίζω με σιγουριά γιατί ο Ρομπ (τον υποδύεται ο Τζέισον Κλαρκ) επέστρεψε για να σώσει αυτούς που έμειναν πίσω. Ενώ κάτι τέτοιο δεν ήταν μέσα στους κανόνες ασφαλείας, δεν είχε αντιληφθεί τη χιονοθύελλα που ερχόταν. Ήθελα να μετατρέψω την απόφασή του σε μια προσωπική στιγμή. Λάθη γίνονται όχι μόνο από κακούς υπολογισμούς αλλά και από ανθρώπινες αδυναμίες και καλή θέληση. Υπήρχε πίεση στο βουνό, κυρίως από την παρουσία του δημοσιογράφου Τζον Κρακάουερ που κάλυπτε την αποστολή. Φανταστείτε πως σε μια πρόβα είναι παρών ο κριτικός των «New York Times». Οι ηθοποιοί και ο σκηνοθέτης δεν θα λειτουργήσουν όπως έχουν σχεδιάσει! Κυρίως, κατανόησα πως ο Ρομπ ήθελε να βλέπει τους άλλους να τα καταφέρνουν, ακόμη κι αν εκείνος δεν είχε άμεσο όφελος. Ταυτίζομαι με τη χειρονομία αυτή, γιατί ξεκίνησα ως ηθοποιός, και μάλιστα επιτυχημένος, και συνέχισα με τη σκηνοθεσία, γιατί δεν ένιωθα πλήρης παρά μόνον όταν βοηθούσα τους άλλους ηθοποιούς να αναδειχθούν με την καθοδήγησή μου, βλέποντάς τους να κατακτούν τον ρόλο τους!
ΤΖΕΪΣΟΝ ΚΛΑΡΚ (Ρομπ Χολ)
- Είδα την ταινία για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Βενετίας και συγκινήθηκα γιατί δίπλα μου κάθονταν μέλη των οικογενειών των νεκρών. Ένιωσα την αγωνία τους, την επιθυμία τους να τιμηθούν σωστά οι συγγενείς τους. Κακά τα ψέματα, η ταινία απλώς αναπαριστά ένα τραγικό γεγονός που δεν είναι ποτέ ισότιμο με το μέγεθος του πόνου που έχει προκαλέσει. Μπορούμε να το αγγίξουμε, αλλά όχι να το αισθανθούμε στην πλήρη έκτασή του και με τις συνέπειές του.
- Κάθε πρόκληση στη δουλειά μου είναι θετική. Πρόκειται για έναν υπερανταγωνιστικό χώρο που δεν σε αφήνει να εφησυχάσεις. Το «Έβερεστ» είναι μια θαυμάσια μεταφορά για την ίδια τη ζωή, τις δυσκολίες που παρουσιάζονται από το πουθενά, ένα ταξίδι που συνεχίζεται χωρίς σταματημό.
- Η αγαπημένη μου στιγμή στην ταινία είναι όταν ο Ρομπ, γνωρίζοντας πως βρίσκεται στα τελευταία του, λέει το οριστικό αντίο στη γυναίκα του από το δορυφορικό τηλέφωνο. Εκείνη −η Κίρα Νάιτλι στο φιλμ− κουλουριάζεται στον καναπέ της σε εμβρυακή στάση, χιλιάδες μίλια μακριά. Η ανατριχίλα, η αντικειμενική ψυχρότητα του αποχαιρετισμού, όπως αντικαθίσταται από ψιθυριστά, θερμά λόγια αγάπης, τελειωτικά και δραματικά, όλη αυτή η σκηνή με λύγισε...
ΤΖΕΪΚ ΤΖΙΛΕΝΧΑΛ (Σκοτ Φίσερ)
- Μετά τον Χιθ Λέτζερ στο «Brokeback Mountain», μου τυχαίνει ένας ακόμη εξαιρετικός Αυστραλός ηθοποιός, ο Τζέισον Κλαρκ στο «Έβερεστ». Αν και αποφεύγω τις γενικότητες και κυρίως τις φιλοφρονήσεις ενώπιον των ανθρώπων που θαυμάζω κι εκτιμώ, όσο κι αν αξίζουν αυτήν τη βρετανική γενναιοδωρία εκ μέρους μου, δεν μπορώ παρά να παραδεχθώ πως οι Αυστραλοί διαθέτουν μια διαύγεια που με συναρπάζει. Είναι αξιαγάπητοι, συμμετοχικοί, δεν ξεχωρίζουν τη δουλειά, αλληλοσυμπληρώνονται για να βγει το καλύτερο αποτέλεσμα, χωρίς τη σνομπίστικη συμπεριφορά που συναντάμε συχνότατα στη show business. Δεν υπάρχει ματαιοδοξία, για να το πω σύντομα.
- Αν ήθελα να ανέβω στο Έβερεστ για να προετοιμαστώ; Με τίποτα. Είμαι ηθοποιός, για όνομα του Θεού. Γι' αυτό κάνω αυτήν τη δουλειά. Για να αναπαριστώ την πραγματικότητα, όχι για να τη ζω. Σέβομαι τόσο πολύ τους επαγγελματίες εκπαιδευτές και αλπινιστές, που δεν θα ήθελα να αντικαταστήσω την ειδικότητά τους με βιωματική εμπειρία. Εκτός αυτού, αν μου έλεγε κάποιος πως θα μοιραζόμουν κινηματογραφικό χρόνο με τον Τζέισον Κλαρκ, την Έμιλι Μπλαντ, τον Τζον Χοκς, την Κίρα Νάιτλι και τον Τζος Μπρόλιν, όντες στην ίδια ταινία δηλαδή, δεν θα το πίστευα. Νιώθω ευγνώμων που συνεργάστηκα με συναδέλφους που θαύμαζα ανέκαθεν.
ΤΖΟΣ ΜΠΡΟΛΙΝ (Μπεκ Γουέδερς)
- Η σκηνή που ανασταίνομαι σαν τον Λάζαρο ως Μπεκ, χωμένος μέσα στα χιόνια, σακατεμένος, παραλυμένος, χωρίς άκρα και με ελάχιστες αισθήσεις ήταν επώδυνη στο γύρισμα. Ο Μπαλτάσαρ επέμενε να την επαναλαμβάνουμε ξανά και ξανά, έβλεπα τα μέλη του συνεργείου να κουράζονται, οι τεχνικοί φυσούσαν τεχνητά χιόνια στο πρόσωπό μου κι εγώ φώναζα στα ενδιάμεσα: «Δεν κάναμε αρκετά πλάνα, δεν έχεις τη σκηνή που θες, όπως τη θες;». Κι όλα αυτά γιατί τέτοιες κρίσιμες σκηνές κινδυνεύουν να μετατραπούν σε κάτι γκροτέσκ, να μη βγουν αληθινές και να γίνεις ρεζίλι όπως ρουφάς την ανάσα σου και ψυχορραγείς, σαν να πρόκειται για φτηνή ταινία τρόμου. Αλλά είδα πώς εξελίχθηκε και μονταρίστηκε και νομίζω πως αποδίδει με αξιοπρέπεια και εντιμότητα μια δύσκολη κατάσταση, καθόλου βολική και ριψοκίνδυνη στην έκφρασή της. Δεν μπορώ να σας πω κουταμάρες, πως δηλαδή κάναμε κάτι τρομακτικά ζημιογόνο για τη σωματική μας ακεραιότητα, για να σας εντυπωσιάσω. Χολιγουντιανή ταινία είναι, με χολιγουντιανά χρήματα, παρ' όλα αυτά το γύρισμα δεν ήταν εύκολο. Άλλαξα τη ζωή μου για να προσαρμοστώ στις απαιτήσεις του ρόλου, για να προετοιμαστώ, κάνοντας αναβάσεις σε βουνά, έχοντας περάσει δυο άσχημες χρονιές. Όταν μπήκα στην περιπέτεια των γυρισμάτων, είπα στον εαυτό μου πως έκανα το μεγαλύτερο λάθος της καριέρας μου, αλλά, τώρα που είδα την ταινία τελειωμένη, άλλαξα γνώμη φυσικά και παραδέχτηκα πως καλά έκανα και συμμετείχα. Και μία από τις αποφάσεις μου είναι πλέον να κάνω ταινίες με νόημα, που θα τις δει πολύς κόσμος.
Όταν μπήκα στην περιπέτεια των γυρισμάτων, είπα στον εαυτό μου πως έκανα το μεγαλύτερο λάθος της καριέρας μου, αλλά, τώρα που είδα την ταινία τελειωμένη, άλλαξα γνώμη φυσικά και παραδέχτηκα πως καλά έκανα και συμμετείχα.
Και μια που μίλησα για ρίσκα, γι' αυτό κάνω αυτήν τη δουλειά − και για να βγάλω λεφτά. (γελάει). Έχω έναν πολύ υγιή φόβο, μήπως βρεθώ στο νεκροκρέβατό μου και ανακαλύψω πως δεν έκανα τα πράγματα που έπρεπε να κάνω, δεδομένων των ευκαιριών που μου παρουσιάστηκαν. Έχω παιδιά, σέβομαι τη σχέση που έχω μαζί τους, αλλά θέλω να ζήσουν με περιπέτεια, ακόμη κι αν αυτή η περιπέτεια εκτυλίσσεται στη φαντασία τους. Τα σπρώχνω από μικρά. «Μπορείτε απλώς να παίξετε ένα βιντεογκέιμ ή έχετε τη δυνατότητα να το δημιουργήσετε εσείς, να το βάλετε στο χαρτί και να το υλοποιήσετε, για να παίξουν κι άλλοι αυτό που εσείς φανταστήκατε» τους λέω συχνά. Τα προτρέπω να είναι δραστήρια, να κινητοποιούνται. Εγώ τεστάρω τα όριά μου. Ο ρόλος μου ως Τζορτζ Μπους είχε τόσο πολλά περιθώρια αποτυχίας, που είναι τρελό ακόμη και να το σκέφτεσαι. Κόντευα να αρρωστήσω πολύ σοβαρά. Έπαθα παράλυση στο πρόσωπο επί 8 εβδομάδες, έφτασα στο σημείο να παραιτηθώ από την ταινία. Κάλεσα τον Σαμ Ρόκγουελ να με αντικαταστήσει, καθώς και τον Σον Πεν, αλλά ο Όλιβερ Στόουν είπε πως θα με περίμενε να αναρρώσω για να συνεχίσουμε μαζί, όπως ξεκινήσαμε. Σταδιακά το πρόσωπό μου επανήλθε στην πρότερη κατάσταση. Και εκτός των άλλων, υπήρχε τόση περιρρέουσα ένταση, που δεν ξέραμε πώς θα αντιδρούσε κάποιος φανατικός Ρεπουμπλικάνος με το πορτρέτο του Μπους. Και μην ξεχνάτε εμένα και τον Όλιβερ. Τον Όλιβερ κι εμένα. Μαζί, σε ένα δωμάτιο κλεισμένους, έτσι όπως μας ξέρετε και μας φαντάζεστε, να διαφωνούμε ριζικά και κάθετα για πολλά θέματα. Ο Στόουν είχε προτείνει ένα σενάριο το οποίο απέρριψα χωρίς δεύτερη κουβέντα. Απλώς του είπα: «Όχι, δεν το κάνω με τίποτα». Με ρωτούσε γιατί και του απαντούσα πως όλα τα πολιτικά τα βλέπαμε στο CNN και δεν με ένοιαζε να τα ξαναδώ. Με ενδιέφερε να μάθω, πέρα από τις περίεργες ψήφους, γιατί τον ψήφισαν αυτό τον τύπο για δεύτερη τετραετία. Κάποιος λόγος θα υπήρχε, πολύ σοβαρότερος από το πρόβλημα στην καταμέτρηση της δεύτερης εκλογικής διαδικασίας. Ήθελα να ακτινογραφήσω την ψυχή του Μπους του νεότερου.
Όσο για τους αδελφούς Κοέν, ισχύει το αντίθετο απ' ό,τι στο γύρισμα και την προετοιμασία με τον Όλιβερ Στόουν: δεν συμβαίνει τίποτα το αξιοσημείωτο! Βαρετό, αλλά εξόχως επαγγελματικό σετ, που επιτείνεται από την αίσθηση οικειότητας που έχει αναπτυχθεί τόσα χρόνια, μετά από αρκετές συνεργασίες. Να, για παράδειγμα τώρα, ύστερα από αυτό το χαώδες γύρισμα για το «Έβερεστ», με κόσμο και βουνοκορφές, συνεργεία και παραγωγούς, χιόνια και εφέ, μου έστειλαν ο Τζόελ και ο Ίθαν το νέο τους σενάριο, μήπως θέλω να παίξω κανέναν ρόλο. Το διαβάζω και είναι το καλύτερο και πιο διασκεδαστικό σενάριο που έχω διαβάσει στη ζωή μου! Και τους απαντώ θετικά βεβαίως, και πάω στο πρώτο μου πλάνο, λέμε μερικά αστειάκια για να περάσει η ώρα και να στήσουν τις κάμερες, έρχονται οι υπόλοιποι, ο Ρέιφ Φάινς και ο Τζορτζ Κλούνι, φτάνει ο οπερατέρ, ο Ρότζερ Ντίκινς, κάνουμε τη δουλειά μας και σε μια ώρα είμαι στο σπίτι μου. Και το βράδυ στριφογυρίζω στο κρεβάτι και αναρωτιέμαι γιατί όλο αυτό το πράγμα δεν είχε καθόλου... ένταση. Και δεν λένε τίποτα για να σε ανακουφίσουν. Όταν ο Τζόελ μου είπε πρόσφατα για μια σκηνή «δεν τα πήγες κι άσχημα», ήταν γιγαντιαίο κομπλιμέντο. Γιγαντιαίο! Αλλά αμέσως παρηγοριέμαι, διότι ξέρω πως θα είναι καταπληκτική η ταινία τους. Μια άλλη φορά, παλιότερα, με άφησαν να παίζω έναν μονόλογο, μια σκηνή επί ώρα πολλή, και όταν κάποια στιγμή τους αναζήτησα πίσω από τα φώτα που ήταν στραμμένα επάνω μου για να μου δώσουν ένα στίγμα, να βρω μια ανταπόκριση για το πώς πάω, ανακάλυψα πως είχαν ήδη μετακομίσει σε άλλο σημείο του πλατό κι έστηναν την επόμενη σκηνή τους. Ούτε στοπ, ούτε αντίο...
Δείτε εδώ την κριτική του Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλου για την ταινία.
σχόλια