ΤΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ ΣΥΝΕΒΗ μερικά μόλις μέτρα από την είσοδο του Ολύμπιον, όπου διεξαγόταν το 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης, το οποίο όχι μόνο τιμούσε φέτος μέσω του αφιερώματος «Citizen Queer» την ελευθερία στην έκφραση, αλλά είχε στην αφίσα του ένα σκίτσο του Δημήτρη Παπαϊωάννου, ο οποίος άλλωστε ήταν ένας από τους επίσημους προσκεκλημένους του. Τίποτα από όλα αυτά βέβαια δεν φαίνεται να ευαισθητοποίησε τις αγέλες των εφήβων που, όπως κάθε Σαββατόβραδο, άραζαν στο κέντρο της πλατείας Αριστοτέλους, στο τμήμα που συνορεύει με την παραλιακή λεωφόρο Νίκης, και είπαν να ξεδώσουν με μια ανελέητα προσβλητική και βίαια ομοφοβική επίθεση εναντίον δύο σχεδόν συνομήλικών τους τρανς ατόμων, που για κακή τους τύχη διέσχιζαν την πλατεία. Το τι ακολούθησε πάνω κάτω είναι πλέον γνωστό.
Παρασκευή βράδυ, σχεδόν μία εβδομάδα μετά, προσερχόμενος στην προβολή του ντοκιμαντέρ «Queer Japan» του Graham Kolbeins, με περίμενε, όπως και τους υπόλοιπους θεατές, μια μικρή αλλά ενδιαφέρουσα εκδήλωση που προηγήθηκε της ταινίας. Ο Κωνσταντίνος Μαραγκός, ένα από τα μέλη της ομάδας της διοργάνωσης Thessaloniki Europride, αφού πρώτα καταδίκασε την επίθεση, μας σύστησε σε δύο από τους τέσσερις βασικούς μάρτυρες του περιστατικού. Τα δύο θύματα προφανώς δεν βρίσκονται σε ψυχολογική κατάσταση να εμφανιστούν και να μιλήσουν δημόσια. Στην πραγματικότητα ούτε τα δύο νεαρά αγόρια που εμφανίστηκαν για να μας μιλήσουν ήταν σε καλύτερη θέση, έχοντας δεχτεί απειλητικά τηλεφωνήματα (αυτός είναι και ο λόγος που δεν κοινοποιούμε τα πλήρη ονόματά τους και δεν τους φωτογραφίζουμε), αλλά ως δύο νέοι άνθρωποι, σύντροφοι στη ζωή, που θέλουν να συνεισφέρουν σε ένα καλύτερο μέλλον για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα της πόλης, αποδέχτηκαν την πρόσκλησή μας.
Κάναμε τρία τηλεφωνήματα στην αστυνομία και είπα ότι γίνεται ομοφοβική επίθεση από 300 άτομα, να φέρετε όσα πιο πολλά άτομα γίνεται, και ήρθαν μόνο δύο. Τα οποία δεν εξυπηρέτησαν καθόλου τον σκοπό για τον οποίο κλήθηκαν.
Γεννημένοι και οι δύο μόλις το 2000 και το 2001 αντίστοιχα, ο μεν Χρίστος εργάζεται στο κατάστημα εστίασης όπου βρήκαν καταφύγιο τα δύο τρανς άτομα, ο δε Τόλης, φοιτητής οικονομικών, καθόταν με παρέα στον εξωτερικό χώρο και έτρωγε. Αυτός ήταν που ξεκίνησε και την αφήγηση των γεγονότων, κάνοντάς μας πρώτα μια θαρραλέα ομολογία. Έχοντας υποστεί ο ίδιος πάρα πολύ bullying ως έφηβος και κυρίως λόγω του ότι ο πρώτος του σύντροφος αυτοκτόνησε εξαιτίας των ομοφοβικών εκφοβισμών που αντιμετώπιζε, είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος γύρω από ανάλογα περιστατικά. Η διήγησή του ήταν ανατριχιαστικής ακρίβειας. Γι’ αυτό πρότεινα στον ίδιο και στον σύντροφό του, εν όψει του επικείμενου δικαστηρίου (το οποίο αναβλήθηκε για τις 22 Μαρτίου), να μου τα ξαναπούν με περισσότερες λεπτομέρειες. Το ραντεβού κλείστηκε δύο μέρες αργότερα στα γραφεία του Thessaloniki Europride μέσω του Κωνσταντίνου Μαραγκού, που ήταν κι ο ίδιος παρών, εφόσον εκείνη τη νύχτα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των γεγονότων.
— Τόλη, ξεκίνησες τη διήγησή σου με ένα τραγικό γεγονός, την αυτοκτονία του πρώτου σου συντρόφου…
Στην εφηβεία μου είχα αρκετά ομοφοβικά επεισόδια στο σχολείο μου. Η οικογένειά μου, στην αρχή, όσο δεν είχα κάνει coming out, δυσκολευόταν να κατανοήσει γιατί δεχόμουν τόσο εκφοβισμό, κάτι που θεωρώ λογικό. Εδώ και χρόνια έχω την αμέριστη στήριξή τους. Τελικά άλλαξα σχολείο και τα πράγματα καλυτέρεψαν. Τον πρώτο μου σύντροφο, τον Ιωακείμ, τον γνώρισα μέσω του Facebook. Δεχόταν κι εκείνος μεγάλο εκφοβισμό και δεν είχε καθόλου καλή σχέση με την οικογένειά του. Θυμάμαι μια φορά έξω από το σχολείο μου, είχε έρθει για να τον γνωρίσω στις φίλες μου, κι ενώ δεν κάναμε τίποτα που να προκαλούσε τέτοια αντίδραση, τα παιδιά μέσα από τα κάγκελα μάς έβριζαν και μας φώναζαν διάφορα. Το είχα μάλιστα αναφέρει κι αυτό στους καθηγητές, γιατί είχα φτάσει σε απελπιστικό σημείο, ένιωθα ότι περπατάω στους διαδρόμους του σχολείου και μπορεί να φάω ανά πάσα στιγμή ξύλο. Μετά τον χωρισμό μας ο Ιωακείμ αυτοκτόνησε, αλλά δεν ακούστηκε ιδιαίτερα η περίπτωσή του.
— Όλα αυτά τα βιώματα σού έχουν αφήσει τραύματα ώστε κάθε φορά που βλέπεις μια απειλή, να αγωνιάς;
Η διαφορά είναι ότι θα υποστηρίξω τον εαυτό μου, θα αντιδράσω εκεί που χρειάζεται. Προσπαθώ να μη με περιορίζω όσον αφορά τις σχέσεις μου, να κρατάω τον σύντροφό μου από το χέρι, αλλά υπάρχει μέσα μου ένας φόβος πάντα.
— Εσύ, Χρίστο, πώς αντιλαμβάνεσαι την ομοφοβία αυτής της πόλης;
Στους κεντρικούς δρόμους, στις πλατείες, νιώθω περισσότερο απειλή παρά ασφάλεια. Σε έναν μικρό δρόμο θα κρατήσω πιο εύκολα το χέρι του συντρόφου μου, αλλά οπουδήποτε αλλού ξέρω ότι θα τραβήξω τα βλέμματα κι απλά ελπίζω να μην υπάρξει και κάτι παραπάνω.
— Σε νεανικούς χώρους τι συμβαίνει;
Τόλης: Προσωπικά όσες φορές έχω πάει σε στρέιτ κλαμπ δεν νιώθω ούτε αποδοχή ούτε ασφάλεια. Γενικά, λίγο «θηλυπρεπής» να είναι ο άλλος, μπορεί να δεχτεί επίθεση, όπως έχει συμβεί μπροστά μου σε φίλο μου. Γι’ αυτό αποφεύγω να πηγαίνω σε στρέιτ κλαμπ, πηγαίνω μόνο σε γκέι.
— Χρίστο, εργάζεσαι ακριβώς εκεί που έγιναν τα γεγονότα της προηγούμενης εβδομάδας. Έχεις ξαναδεί κάτι ανάλογο, πιάνονται στα χέρια αυτοί που συχνάζουν στην πλατεία;
Χρίστος: Εργάζομαι εκεί από το 2019. Παρέες μαζεύονται κάθε βράδυ, είναι τα παιδιά της γειτονιάς, οπαδικές συντροφιές, το στέκι τους. Πλάκες μεταξύ τους κάνουν, αλλά όχι, δεν έχω παρατηρήσει κάτι ανάλογο. Τα Σάββατα είναι πολύ περισσότερες οι παρέες και τα παιδάκια, γιατί δεν έχουν σχολείο.
— Παιδάκια;
Χρ.: Ναι, 15 - 16 χρονών.
— Τόλη, θέλεις να μας πεις πώς έγινε το επεισόδιο;
Τ.: Ήταν γύρω στις 10 το βράδυ. Ήμουν με την παρέα μου και τρώγαμε, ο Χρίστος εκείνη την ώρα ήταν μέσα γιατί δούλευε. Ξαφνικά ακούσαμε φωνές και χειροκροτήματα. Γυρνάμε και βλέπουμε δύο άτομα να περπατάνε και να τους χειροκροτούν. Στην αρχή λέμε, τι είναι, τίποτα διάσημοι; Μόνο όταν άρχισαν γιουχαΐσματα και βρισιές καταλάβαμε. Άρχισαν να πλησιάζουν και προς το κάτω μέρος της πλατείας οπότε είχαμε καλύτερη οπτική επαφή.
— Τι φώναζαν;
Τ.: «Αδερφή», «πούστρα», όλα όσα πάνε πακέτο. Σιγά σιγά άρχισε αυτό να κλιμακώνεται, δηλαδή από τα ουρλιαχτά και τα χειροκροτήματα προχώρησαν στις βρισιές. Δεν ήταν οργανωμένο, ήταν μεμονωμένες παρέες, αλλά όσο πήγαινε, αγρίευε το πράγμα. Παίζει να ξεκίνησε από δυο παρέες και σιγά σιγά να εξαπλώθηκε σε όλες τις παρέες που υπήρχαν στην πλατεία.
— Από ό,τι καταλαβαίνω, τους ενόχλησε η έκφραση φύλου των θυμάτων. Πρόκειται για δύο τρανς – non binary άτομα.
Κωνσταντίνος: Στο αστυνομικό τμήμα ήταν όπως ακριβώς ήταν και στην πλατεία, και με τον ίδιο τρόπο θα βγουν να πιουν τον καφέ τους. Έτσι ντύνονται και έτσι εκφράζονται. Οι δείκτες προκατάληψης και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά όταν κάποιος προβαίνει σε ομοφοβική και ρατσιστική επίθεση αρχίζουν από την έκφραση φύλου, όχι απλώς αν είσαι ή δεν είσαι γκέι, το πώς εσύ εκφράζεσαι ως άνθρωπος. Εκφράζεσαι ως πιο θηλυπρεπής, έχεις πιο λεπτά χαρακτηριστικά, οπότε θα σου επιτεθούν. Εδώ τρώνε bullying πιο αρρενωπά άτομα γιατί βλέπουν κάτι επάνω τους, όχι αυτά που εκφράζονται κυρίως με θηλυπρεπή χαρακτηριστικά.
— Τόλη, με το που κατάλαβες ότι πρόκειται για queer άτομα, ανησύχησες;
Τ.: Είδα τα παιδιά να επιταχύνουν με σκοπό να ξεφύγουν. Οι παρέες άρχισαν να τους ακολουθούν, τρέχοντας από πίσω τους, και εκείνα έστριψαν στο γωνιακό μαγαζί για να σωθούν. Είχαν αρχίσει να τους πετάνε γυάλινα μπουκάλια, να τους σπρώχνουν, να φωνάζουν «σκίστε τους, ορμάτε τους» και «να ξεσηκωθεί η νεολαία».
— Τι είναι αυτό, σύνθημα;
Χρ.: Παρακίνηση, είναι ένα αφήγημα που υπάρχει από τις ακροδεξιές ομάδες, να ξεσηκωθεί η κοινωνία ενάντια στη νέα τάξη πραγμάτων.
Τ.: Με το που τρέχουν να ξεφύγουν, ορμάνε όλοι επάνω τους, τα βλέπουμε να πηδάνε πάνω από τις καρέκλες για να ξεφύγουν, σηκωνόμαστε κι εμείς από το τραπέζι μας. Καταλάβαμε τι συμβαίνει, βγήκαμε μαζί με το προσωπικό του μαγαζιού στο πεζοδρόμιο και τους φωνάζαμε να μπουν αμέσως μέσα στο μαγαζί. Ακολουθήσαμε για να δούμε αν είναι καλά, το ένα ήταν σε άθλια ψυχολογική κατάσταση, από το σοκ δεν μπορούσε να επικοινωνήσει, και βγήκαμε έξω γιατί είχε μαζευτεί όλος ο όχλος και απαιτούσε να μπουκάρει για να τους λιντσάρει.
— Τι έλεγαν;
Χρ.: «Βγάλτε τους έξω», «θα τους γαμήσουμε», «είστε κι εσείς αδερφές, γιατί τους καλύπτετε, θα σας γαμήσουμε κι εσάς μαζί με αυτούς».
— Ήταν ανήλικοι;
Τ.: Από 14 έως 19.
Χρ.: Εκείνος που έβριζε πιο χυδαία από όλους ήταν πολύ μικρός και κρυβόταν πίσω από τους υπόλοιπους.
— Πώς αντέδρασαν οι συνάδελφοί σου και ο ιδιοκτήτης;
Χρ.: Είναι όλοι τους συνειδητοποιημένα άτομα κι όταν με είδαν ότι είχα αναστατωθεί και πήρα θέση, με τράβηξαν μέσα και προσπάθησαν να κατευνάσουν τον όχλο λέγοντάς τους να ηρεμήσουν, ότι δεν χρειάζεται να γίνει όλο αυτό, αλλά κόντεψαν να φάνε κι αυτοί ξύλο. Εγώ κάλεσα την αστυνομία, η οποία έφτασε μέσα σε 2 λεπτά. Ο όχλος είχε απομακρυνθεί, αλλά αρκετοί παρέμειναν αρκετά κοντά, περιμένοντας να δουν τι θα κάνουμε.
— Δηλαδή ήθελαν να λιντσάρουν τα παιδιά;
Χρ.: Συνέχισαν να πετάνε πράγματα στη βιτρίνα του μαγαζιού.
— Οι αστυνομικοί πώς το αντιμετώπισαν;
Τ.: Άκουγαν τα παιδιά να διηγούνται το περιστατικό και δεν τους πίστευαν. Ούτε εμάς μας πίστευαν. Μια κοπέλα πήγε να τους δείξει βίντεο που είχε τραβήξει και της κατέβασαν το χέρι λέγοντας «αυτά όχι τώρα». Έλεγαν «πρέπει να μας δείξετε φάτσες, δεν γίνεται να συλλάβουμε όποιον να ‘ναι». Λέει το ένα από τα παιδιά «ήταν όλοι». Ακόμα και μια μητέρα που έκανε το πάρτι γενεθλίων του παιδιού της υπέδειξε κάποιους και δεν έκαναν τίποτα. Λένε ειρωνικά κάποια στιγμή «να τους κάνουμε προσαγωγή, εσείς θα τους κάνετε μήνυση;». «Ναι, θα τους κάνουμε μήνυση», απαντούσαν, αλλά εκείνοι δεν αντιδρούσαν. Γίνεται μια προτροπή να βγουν έξω στην πλατεία, όπως και έγινε τελικά. Βγήκε έξω το ένα από τα δύο, το άλλο ήταν χάλια, με τη συνοδεία των αστυνομικών. Τότε βγήκα κι εγώ μαζί τους. Ο όχλος είχε κάνει έναν κύκλο γύρω μας και τους λέω «γιατί δεν κάνετε τώρα κάτι;». Το ένα από τα δύο θύματα άρχισε να δείχνει όποιον θυμόταν κι ο αστυνομικός συνέχιζε να μην κάνει καμία προσαγωγή.
Χρ.: Εδώ να πω ότι κάναμε τρία τηλεφωνήματα στην αστυνομία και είπα ότι γίνεται ομοφοβική επίθεση από 300 άτομα, να φέρετε όσα πιο πολλά άτομα γίνεται, και ήρθαν μόνο δύο. Τα οποία δεν εξυπηρέτησαν καθόλου τον σκοπό για τον οποίο κλήθηκαν.
Τ.: Όταν έφτασε στο κέντρο της πλατείας το ένα θύμα, του λέει ο αστυνομικός «έλα για κατάθεση στο τμήμα» και εκείνο του απαντάει «δεν έχω να πάω πουθενά μόνο μου. Θα κάνετε προσαγωγές για να κάνω μήνυση». Ο αστυνομικός δεν έκανε πάλι τίποτα. Στη συνέχεια προχωράμε εμείς οι δύο, τα θύματα και μία κοπέλα προς το περιπολικό στη λεωφόρο Νίκης και παρ’ όλη την παρουσία των αστυνομικών ορμάνε ξανά εναντίον μας. Βρίζουν, πετάνε πράγματα, σφυρίζουν και λέω στον έναν αστυνομικό: «Τώρα που τους βλέπετε ότι κάνουν επίθεση και σε εσάς, γιατί δεν κάνετε τίποτα;». Μου απαντάει «δεν βλέπεις ότι χρειάζεται κλούβα;». Απαντάω «δεν με νοιάζει, φέρτε όσες χρειάζονται». Φυσικά δεν έκαναν τίποτα.
— Πότε έγιναν οι 21 προσαγωγές;
Τ.: Μετά από μισή ώρα έφτασαν τρία περιπολικά κι έγιναν 24 τυχαίες προσαγωγές, εκ των οποίων 21 αναγνωρίστηκαν. Το θέμα είναι ότι στο τμήμα έφεραν στην πλειοψηφία τους ανθρώπους άλλης εθνικότητας, ενώ ήταν κατά βάση Έλληνες.
Κ.: Έγινε racial profiling, δηλαδή όποιον δεν έμοιαζε Έλληνας τον έφεραν στο τμήμα. Πηγαίνεις να κάνεις προσαγωγές και κάνεις με βάση το χρώμα του δέρματος…
— Εσάς πότε σας κάλεσαν;
Τ.: Μίλησα γύρω στις 12 με τον Κωνσταντίνο και μετά κάλεσαν από το τμήμα και μας είπαν ότι θα έρθουν να μας πάρουν για να δώσουμε κατάθεση. Οπότε περιμέναμε και μιλάω με τον Κωνσταντίνο και μας λέει ότι δεν έρχεται κανένας να μας πάρει.
— Ο Κωνσταντίνος πώς ειδοποιήθηκε;
Τ.: Με το που έγινε το περιστατικό, συνέλεξα βίντεο από όποιον είχε και τα ανέβασα στο Instagram για να μαθευτεί. Τα είδε ο Κωνσταντίνος και ειδοποίησε την υπεύθυνη αντιμετώπισης ρατσιστικής βίας στη Θεσσαλονίκη ώστε να παραβρεθεί στο τμήμα, εφόσον το συμβάν υπόκειται στον αντιρατσιστικό νόμο, και μου είπε ότι θα ήταν καλό να πάω κι εγώ για να μιλήσω. Όταν έφτασα, ήταν εκεί και ο δικηγόρος των θυμάτων. Μάρτυρες ήμασταν εμείς οι δυο και δύο ακόμα γυναίκες. Καταθέσαμε ό,τι βίντεο είχαμε συλλέξει και φυσικά τα απειλητικά τηλεφωνήματα. Φύγαμε στις 7 το πρωί.
— Πόσο σοβαρά σας αντιμετώπισαν οι αστυνομικοί;
Τ.: Δεν υπήρχε σοβαρότητα, αν δεν υπήρχε ο Κωνσταντίνος και ο δικηγόρος, δεν θα πιεζόντουσαν.
Κ.: Ειδοποίησα όσους ήξερα σε πολιτικά κόμματα για να πιέσουν και να προχωρήσουν άμεσα στη δικαίωση των θυμάτων.
— Είσαι ικανοποιημένος;
Κ.: Υπήρξε άμεση καταδίκη από όλους, το παράδοξο είναι ότι το καταδίκασε και το ΚΚΕ που δεν ψήφισε τον νόμο για την ισότητα στον γάμο και την τεκνοθεσία.
Τ.: Ένας βουλευτής της Νίκης το καταδίκασε επίσης, ενώ ο Βελόπουλος καταδίκασε τη βία και είπε ότι το έκαναν αλλοδαποί και Αλβανοί.
— Το ένα θύμα δέχτηκε και νέο bullying;
Τ.: Ναι, μερικές μέρες μετά.
— Τι σας ανησυχεί από δω και πέρα; Η πόλη, η γενιά που μεγαλώνει;
Τ.: Είναι ένας συνδυασμός πραγμάτων. Είναι πολύ λυπηρό να βλέπεις νέα παιδιά να βασίζουν τη ζωή τους στο μίσος. Ελπίζω πραγματικά να υπάρξει δικαίωση για τα θύματα, καθώς αυτό που έζησαν μας τραυμάτισε όλους, και όσους ήμασταν μπροστά και όσους δεν ήμασταν. Αν είσαι μέλος της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας σίγουρα κάποια βιώματά σου αντανακλώνται σε αυτό το ακραίο γεγονός. Εγώ προσωπικά δεν έχω ζήσει κάτι τόσο ακραίο σε τόσο μεγάλη έκταση, με 200 άτομα.
— Κωνσταντίνε, ως οργάνωση τι έχετε κάνει μέχρι τώρα;
Κ.: Έχουμε βγάλει συλλογική καταδίκη από όλες τις οργανώσεις και ένα κοινό δελτίο Τύπου. Εκτός από το Thessaloniki Europride, είναι και η Οργάνωση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στην Ελλάδα και η Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα. Γενικότερα χρησιμοποιούμε όλους τους μοχλούς πίεσης για να μην είναι ακόμα μία υπόθεση που δεν θα διερευνηθεί.
— Σε ανησυχεί εν όψει του Europride;
Κ.: Καθόλου. Δεν με ανησυχεί γιατί ξέρω ότι είναι θρασύδειλοι και ότι όταν είμαστε ενωμένοι δεν μπορούν να μας κάνουν τίποτα. Η ιστορία δείχνει ότι μέχρι τώρα δεν έχουν καταφέρει να μας παραγκωνίσουν όσο θα ήθελαν. Είμαστε πάντα κύριοι των εαυτών μας και προχωράμε.
— Τόλη, σου έχουν ζητήσει ποτέ συγγνώμη οι παλιοί σου συμμαθητές;
Τ.: Ναι, όλως παραδόξως σε ένα πάρτι ήταν ένα από αυτά τα άτομα και με πλησίασε, δεν τον θυμόμουν καλά, και μου είπε «θα ήθελα να σου ζητήσω ένα μεγάλο συγνώμη γιατί θυμάμαι τα ακραία που σου κάναμε και πραγματικά ήταν ό,τι χειρότερο». Εκείνη τη μέρα έκλαψα, ήταν πάρα πολύ όμορφο.
