H ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΔΕΧΕΤΑΙ καθημερινά πιέσεις από επιχειρηματικούς κλάδους για να δώσει λύσεις στο πρόβλημα της έλλειψης εργατικού δυναμικού. Η τροπολογία για τη νομιμοποίηση μεταναστών που κατατέθηκε αιφνιδιαστικά πριν από λίγο καιρό δεν αφορούσε στην αντιμετώπιση του συγκεκριμένου προβλήματος. Ικανοποίησε απλώς κάποια συσσωρευμένα αιτήματα και διευθέτησε εκκρεμότητες.
Κυβερνητικά στελέχη μιλούν για τεράστιες ελλείψεις, ενώ εκείνη η ρύθμιση αφορούσε «το πολύ 30.000» άτομα, σύμφωνα με την άτυπη ενημέρωση από το υπουργείο Μετανάστευσης. Ωστόσο, ακριβής καταγραφή των ελλείψεων δεν υπάρχει.
Ένα νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, το οποίο βρίσκεται σε τελικό στάδιο επεξεργασίας, προβλέπει την υπογραφή έξι διμερών διακρατικών συμφωνιών εργασιακής κινητικότητας με τη Μολδαβία, τη Γεωργία, την Αρμενία, την Ινδία, το Βιετνάμ και τις Φιλιππίνες, ώστε το εργατικό δυναμικό των κρατών αυτών να αποκτήσει πρόσβαση στην αγορά εργασίας της Ελλάδας.
Η Νέα Δημοκρατία ανέφερε ότι στους στόχους της μέχρι το 2027 είναι η αύξηση του αριθμού των επιστροφών, κατά 15% ανά έτος, σε σχέση με το 2022, παρότι υπουργοί της έχουν πει ότι οι επιστροφές είναι πρακτικά αδύνατες.
Ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Δημήτρης Καιρίδης, είχε μιλήσει πριν από λίγο καιρό για την «ανάγκη νόμιμης μετανάστευσης με όρους και κανόνες», συνδέοντάς τη με τις αυξημένες ανάγκες της ευρωπαϊκής οικονομίας και ιδίως της ελληνικής, «η οποία σήμερα αναπτύσσεται ιδιαίτερα», όπως είπε στην Ενημέρωση Επιτροπών της Βουλής για τις εξελίξεις στο μεταναστευτικό-προσφυγικό ζήτημα στην Ε.Ε.
Την ανάγκη της Ευρώπης για νέους εργαζόμενους προσπαθεί σταθερά να αναδείξει και η Ευρωπαία επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ίλβα Γιόχανσον.«Οι κοινωνίες μας, η αγορά εργασίας μας, στερούνται εργατικού δυναμικού. Χρειαζόμαστε τη μετανάστευση. Και αυτό πρέπει να το κάνουμε με οργανωμένο τρόπο» είχε πει στην εκδήλωση με θέμα «Ευρωπαϊκές λύσεις στην κοινή πρόκληση της μετανάστευσης» που οργάνωσε το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου τον περασμένο μήνα. Η επίτροπος Γιόχανσον ανέφερε ότι κάθε χρόνο έρχονται στην Ευρώπη 3,5 εκατομμύρια νόμιμοι μετανάστες ενώ, σύμφωνα με τη Frontex, το 2023 «ο αριθμός των παράτυπων διελεύσεων στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. έφτασε τις 380.000» και βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο από το 2016.
Πρόσφατα η κυβέρνηση, με αφορμή την έλλειψη εργατικού δυναμικού στον αγροτικό τομέα, παρουσίασε μία τροπολογία η οποία δίνει άδεια διαμονής και εργασίας, υπό προϋποθέσεις, σε μετανάστες και στα μέλη των οικογενειών τους που έχουν εισέλθει στη χώρα παράνομα. Η τροπολογία εμφανίστηκε στον δημόσιο διάλογο στα μέσα Δεκεμβρίου και ψηφίστηκε τέσσερις μέρες αργότερα, δυσαρεστώντας κάποιους στο κυβερνών κόμμα, χωρίς όμως μεγάλες δημόσιες αντιδράσεις πέρα από κάποιες φωνές, κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Στις θέσεις της Νέας Δημοκρατίας και στη θεματική «Ισχυρή Ελλάδα» υπάρχει κατηγορία με τίτλο «Μετανάστευση» στην οποία η Νέα Δημοκρατία ανέφερε ότι στους στόχους της μέχρι το 2027 είναι η αύξηση του αριθμού των επιστροφών, κατά 15% ανά έτος, σε σχέση με το 2022, παρότι υπουργοί της έχουν πει ότι οι επιστροφές είναι πρακτικά αδύνατες.
Το χρονικό της τροπολογίας που αναστάτωσε
Στις 26 Σεπτεμβρίου 2023 άρθρο των «Financial Times» ανέφερε ότι «η Ελλάδα σχεδιάζει τη νομιμοποίηση έως και 300.000 μεταναστών για να αντιμετωπίσει τις αυξανόμενες ελλείψεις στην αγορά εργασίας». Τρεις μέρες μετά, στις 29 Σεπτεμβρίου 2023, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης, προέβη σε διάψευση, δηλώνοντας ότι ενώ υπάρχει μια πραγματική ανάγκη για περισσότερα εργατικά χέρια, «οι ελληνοποιήσεις» δεν είναι στις προθέσεις της κυβέρνησης, παρότι το δημοσίευμα δεν αναφερόταν σε «ελληνοποιήσεις» αλλά σε νομιμοποιήσεις. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, δηλαδή, διέψευσε κάτι που δεν γράφτηκε, αποφεύγοντας έτσι στην ουσία να διαψεύσει αυτό που πραγματικά γράφτηκε.
Στις 8 Νοεμβρίου 2023 το ΑΠΕ-ΜΠΕ δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Ελληνικό: Δημιουργείται η νέα γειτονιά Little Athens», έπειτα από συνάντηση των επιχειρηματιών με δημοσιογράφους, η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο ενημέρωσης για την πορεία του έργου του Ελληνικού. Το άρθρο ανέφερε ότι ο CEO της Lamda Development, Οδυσσέας Αθανασίου, μίλησε για τις προκλήσεις του έργου στο Ελληνικό και άλλων έργων ανάπτυξης στην Ελλάδα, αλλά και για την έλλειψη εργατικού δυναμικού και τις νομοθετικές παρεμβάσεις της πολιτείας που θα πρέπει να γίνουν, προκειμένου εργατικό δυναμικό εκτός Ευρώπης να μπορεί να εργαστεί στην Ελλάδα.
Στις 19 Δεκεμβρίου, σε ανάρτησή του στο X, ο ειδικός σύμβουλος του πρωθυπουργού του Πακιστάν, Τζαβάντ Σοχράμπ, έγραψε πως η συνάντησή του με τον τότε υπουργό Εργασίας, Άδωνη Γεωργιάδη, στο πλαίσιο του Global Labor Market Conference στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, «ήταν εξαιρετικά παραγωγική στην εξερεύνηση ισχυρών συνεργασιών. Εστιάζουμε στις ανάγκες της Ελλάδας για 500.000 ειδικευμένους εργάτες, ιδίως στον κατασκευαστικό τομέα», και «τις επόμενες ημέρες θα υπογράψουμε διακρατική συμφωνία που θα ξεκλειδώσει τεράστιες ευκαιρίες απασχόλησης στην Ελλάδα για τους Πακιστανούς μας».
Μετά από διαμαρτυρίες και μηνύματα ψηφοφόρων του που δέχθηκε, ο Άδωνης Γεωργιάδης ανέφερε με ανάρτησή του στο X πως «οι χώρες με τις οποίες διαπραγματευόμαστε διακρατικές συμφωνίες για εισαγωγή εργατικού δυναμικού δεν περιλαμβάνουν το Πακιστάν, αλλά τη Γεωργία, την Ινδία και τη Μολδαβία και ακολουθούν οι Φιλιππίνες, το Βιετνάμ και η Αρμενία». Την επόμενη μέρα, ο Τζαβάντ Σοχράμπ προσέθεσε κάτω από την αρχική ανάρτησή του στο X πως «δεν υπάρχει επίσημη συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Πακιστάν».
Σε επικοινωνία μας με τον Τζαβάντ Σοχράμπ μάς επιβεβαίωσε πως δεν υπάρχει κάποια συμφωνία και ότι ο κ. Γεωργιάδης απλώς είπε πως η Ελλάδα χρειάζεται 500.000 εργάτες στον κατασκευαστικό τομέα. «Το Πακιστάν είναι χώρα εξαγωγής εργατικού δυναμικού. Ψάχνουμε πάντα για ευκαιρίες σε κάθε χώρα που έχει ανάγκη από εργάτες» ανέφερε. Στη συνέχεια ο κ. Σοχράμπ υποστήριξε ότι η κυβέρνηση του Πακιστάν ενδιαφέρεται μόνο για νόμιμη μετανάστευση, γι’ αυτό και επιδιώκει να υπογράφει διακρατικές συμφωνίες. Αντιτίθεται στην παράνομη μετανάστευση, είπε, ισχυριζόμενος ότι οποιοσδήποτε υπήκοος του Πακιστάν βρίσκεται παράνομα στη χώρα θα πρέπει να απελαύνεται άμεσα.
«Οι παράνομοι μετανάστες καταστρέφουν τη φήμη μας και κλείνουν τις πόρτες για την περαιτέρω ανάπτυξη του Πακιστάν στον τομέα της εργασίας παγκοσμίως. Χρειαζόμαστε ένα καλό όνομα για το Πακιστάν». Σε ερώτηση αν το Πακιστάν δέχεται πίσω υπηκόους του που απελαύνονται, απάντησε: «Φυσικά και τους δεχόμαστε. Μάλιστα, πρέπει να τους δεχτούμε, γιατί αλλιώς θα καταστρέψουμε τις διπλωματικές μας σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο».
Ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Δημήτρης Καιρίδης ωστόσο, σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ στις 22 Δεκεμβρίου, ανέφερε πως «ένα από τα προβλήματα που έχουμε με το Πακιστάν είναι ότι δεν δέχονται πίσω τους επιστρεπτέους, διότι όταν είσαι 200 εκατομμύρια και έχεις αυτά τα οικονομικά προβλήματα, θέλεις να τα μοιραστείς, αν μπορείς». Σε ερώτηση που απευθύναμε προς το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, μας απάντησαν πως από το 2020 έως και τα μέσα Ιανουαρίου 2024 έχουν πραγματοποιηθεί «11.647 επιστροφές, εκ των οποίων οι 2.247 αφορούν Πακιστανούς υπηκόους».
Oι ανάγκες για εργατικό δυναμικό
Η υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Σοφία Βούλτεψη, επιβεβαίωσε στη LiFO ότι η κυβέρνηση επιδιώκει διακρατικές συμφωνίες για εξεύρεση εργατικού δυναμικού, κυρίως με την Αίγυπτο και την Ινδία. Δεν γνωρίζει όμως τον αριθμό εργατών που χρειάζεται η Ελλάδα. «Οι ανάγκες που υπάρχουν είναι στην αγροτική παραγωγή, στον τουρισμό, στον κατασκευαστικό τομέα και στη μεταποίηση» είπε.
Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, η ρύθμιση που πέρασε η κυβέρνηση παρέχει τη δυνατότητα σε πολίτες τρίτων χωρών να λάβουν άδεια διαμονής με την προϋπόθεση να διαμένουν στην Ελλάδα πάνω από τρία χρόνια, πριν τις 30 Νοεμβρίου 2023, και αποδεδειγμένα να εργάζονται. «Υπάρχουν δουλειές για όλον τον χρόνο», ανέφερε η κ. Βούλτεψη. «Η κτηνοτροφία είναι 12 μήνες τον χρόνο και κοντεύουμε να μην έχουμε γάλα». Τι ισχύει όμως για τους πολίτες τρίτων χωρών που απασχολούνται σε εποχικές γεωργικές εργασίες, δεδομένου ότι η ρύθμιση αναφέρει πως η άδεια διαμονής θα ανακαλείται όταν διακόπτεται η σχέση εξαρτημένης εργασίας και οι μετανάστες «καθίστανται εκ νέου παράνομα διαμένοντες και αυτόματα επιστρεπτέοι»;
«Δεν θα απελαθεί κανείς λόγω της νέας ρύθμισης, με την οποία ο εργάτης θα έχει περιθώριο ενός μήνα για να βρει άλλη εργασία», εξηγεί η κ. Βούλτεψη. Ερωτηθείσα για τις αντιδράσεις χρηστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είπε πως τα social media είναι μια αρένα την οποία δεν λαμβάνει υπόψη της, καθώς είναι «ένας σκοτεινός κόσμος χωρίς αντίκρισμα στην κοινωνία. Αν υπήρχε δυσαρέσκεια, η Νέα Δημοκρατία δεν θα έπαιρνε 41% στις εκλογές».
Παρά τη δηλωμένη ανάγκη για εργατικά χέρια σε έργα στον κατασκευαστικό τομέα, η συζήτηση και η εκλογίκευση στον δημόσιο διάλογο αφορά κυρίως τον αγροτικό τομέα. Ο αντιπρόεδρος της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών, Χρήστος Γιαννακάκης, τάχθηκε δημόσια υπέρ της τροπολογίας. Θεωρεί ότι λύνει υπαρκτά ζητήματα με ρεαλισμό. Ένα από τα ζητήματα που αναφέρει είναι ότι έτσι διατηρούμε το εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό μεταναστών που ήδη απασχολείται στην αγροτική παραγωγή.
Με την τροπολογία οι εργοδότες θα μπορούν πλέον να πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές στους εργάτες, λέει, ενώ μέχρι τώρα πλήρωναν μαύρα μεροκάματα γιατί οι εργάτες δεν έχουν άδεια παραμονής και απασχόλησης. Αυτό, όπως εξηγεί, θα ωφελήσει και τους εργοδότες, καθώς θα μπορούν πλέον να δηλώνονται ως έξοδα στα βιβλία εξόδων που τηρούν.
Κατά τον κ. Γιαννακάκη, πρέπει να υπάρξει εισροή νέου εργατικού δυναμικού για να καλυφθούν οι ελλείψεις, γιατί «η μείωση της παραγωγής και η έλλειψη εργατικού δυναμικού εκτοξεύουν τις τιμές στο ράφι». Στην ερώτηση ποιες είναι οι ανάγκες σε εργατικό δυναμικό αριθμητικά, απάντησε και αυτός πως δεν υπάρχει ακριβής καταγραφή. «Όταν δεν έχουμε ακριβή καταγραφή, λέμε περίπου. Οι εκτιμήσεις είναι κάτι που είναι τελείως στον αέρα, ενώ τώρα σιγά σιγά θα το μαζέψουμε» αναφέρει.
Ελαιοπαραγωγός από τη Μεσσηνία είπε στη LiFO πως οι ελαιοπαραγωγοί απευθύνονται σε μεσάζοντες στους οποίους δηλώνουν τις ανάγκες τους σε εργατικά χέρια και το διάστημα που θα τους χρειαστούν. Οι μεσάζοντες βρίσκουν τους εργάτες και εισπράττουν κάποιο ποσό από το μεροκάματό τους. Οι Βούλγαροι και οι Αλβανοί «που ξέρουν τη δουλειά, παίρνουν 60-70 ευρώ μεροκάματό», μας λέει ο Δημήτρης Μπουζαλάς. «Οι Πακιστανοί και οι Ινδοί, που έχουν έρθει τα τελευταία δύο χρόνια στη Μεσσηνία για μάζεμα ελιάς, παίρνουν 50 ευρώ».
Η τροπολογία θα λύσει ένα μέρος του προβλήματος της έλλειψης εργατικού δυναμικού, αλλά δεν θα λύσει το πρόβλημα των ασφαλιστικών εισφορών, κατά τον κ. Μπουζαλά. «Οι ίδιοι δεν θέλουν το εργόσημο γιατί, όπως μας λένε, παίρνουν τα λεφτά και τα στέλνουν κατευθείαν στη χώρα τους». Η ελιά χρειάζεται εργάτες για δύο με τρεις μήνες τον χρόνο, σε αντίθεση με τις φράουλες στην Ηλεία «που είναι επτά μήνες, οπότε εκεί τους απασχολούν για περισσότερο καιρό». Ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς τους εργάτες θα φύγει σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπου πληρώνονται με υψηλότερα μεροκάματα. «Είναι ελάχιστοι αυτοί που μένουν στην Ελλάδα».
Σε πρόσφατη ενημέρωση της υπουργού Εργασίας, Δόμνας Μιχαηλίδου, αναφέρθηκε ότι σύντομα θα εκδοθεί KYA που θα εγκρίνει νέες μετακλήσεις εργατών γης από τρίτες χώρες για την κάλυψη των ελλείψεων στον αγροτικό, τον κατασκευαστικό και τον τουριστικό τομέα. Ο συνολικός αριθμός των μετακλητών εργατών-μεταναστών, σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, θα φτάσει περίπου τους 180.000.
