Κοινωνική τραγωδία, όχι απλώς κακιά στιγμή

Κοινωνική τραγωδία, όχι απλώς κακιά στιγμή Facebook Twitter
Τόσοι νεκροί, τόσοι ακρωτηριασμένοι δεν μπορεί να θεωρηθούν καρπός μιας κακότυχης, αδέξιας στιγμής, μιας προσωπικής ανικανότητας. Φωτ.: Σωτήρης Δημητρόπουλος/Eurokinissi
0

ΗΤΑΝ ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΟ. Ένα τρομερό δυστύχημα με δεκάδες νεκρούς και τραυματίες, κυρίως νέους και νέες, δεν θα μπορούσε να μείνει ορφανό, απολιτικό συμβάν. Δεν είναι φυσική καταστροφή, είναι ανθρώπινη και κοινωνική τραγωδία. Και επειδή το κακό συνέβη σε ένα τρένο, σε μια σιδηροδρομική γραμμή, το πολιτικό βάρος υπάρχει εξαρχής και κανείς δεν μπορεί να το σβήσει.

Τόσοι νεκροί, τόσοι ακρωτηριασμένοι δεν μπορεί να θεωρηθούν καρπός μιας κακότυχης, αδέξιας στιγμής, μιας προσωπικής ανικανότητας. Αυτοί που έπαιρναν αποφάσεις και χάραζαν πολιτική, υπηρεσιακοί και αξιωματούχοι, ιδιώτες ή όργανα κυβερνητικά, έχουν ευθύνη. Ηθικά ασυγχώρητες είναι οι παραλείψεις τους και μάλλον περισσότερο από τις πράξεις τους. Γιατί το σύστημα των συγκοινωνιών στη χώρα υποφέρει περισσότερο από εκδοχές αμέλειας και αδιαφορίας.

Η λάθος κίνηση ενός ατόμου πρέπει να έχει αντίβαρα, πολλαπλές δικλείδες ασφαλείας, μηχανισμούς που την εξουδετερώνουν ή, έστω, ελαχιστοποιούν τις συνέπειές της.

Μέσα στην αδιαφορία για ολοκληρωμένα και αξιόπιστα συστήματα μεταφορών και συγκοινωνίας μπόρεσαν να φυτρώσουν και τα άνθη της προχειρότητας ή της πελατειακής διευθέτησης, όπως η πρόσληψη ακατάλληλων ανθρώπων και η κωμωδία της εκπαίδευσης.

Τα ανθρώπινα λάθη συνδέονται, λοιπόν, με συγκεκριμένες συνθήκες που τα διευκολύνουν ή τα δυσχεραίνουν. Προφανώς δεν είναι όλα πολιτικά και συστημικά, στις συλλογικές υποδομές όμως τα συστήματα έχουν τεράστια σημασία.

Η λάθος κίνηση ενός ατόμου πρέπει να έχει αντίβαρα, πολλαπλές δικλείδες ασφαλείας, μηχανισμούς που την εξουδετερώνουν ή, έστω, ελαχιστοποιούν τις συνέπειές της. Ακόμα κι όταν ξέρουμε πως πάντα θα υπάρχουν νεκροί και τραυματίες σε ατυχήματα – δεν έχει γεννηθεί ακόμα το τέλειο σύστημα αποτροπής του κακού στον κόσμο. Σημασία όμως έχει η πιθανότητα και ο έλεγχος των χειρότερων εκδοχών. Το βάρος πέφτει στην οργάνωση που δημιουργεί πιο ανθεκτικά συστήματα και υποδομές.

Κοινωνική τραγωδία, όχι απλώς κακιά στιγμή Facebook Twitter
Συγκέντρωση από τη Συντονιστική Επιτροπή Μαθητών Αθήνας για το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα, στα Προπύλαια, Παρασκευή 3 Μαρτίου 2023. Φωτ.: Κώστας Τζούμας/EUROKINISSI

Ακούστηκε πολύ αυτές τις μέρες η ιδιωτικοποίηση. Είναι αλήθεια πως σε πολλές χώρες –η Βρετανία, πολύ χαρακτηριστική– η ιδιωτικοποίηση των σιδηροδρόμων και άλλων υποδομών έφερε μεγαλύτερη ανασφάλεια, κινδύνους, συρρίκνωση των υποδομών.

Στη δική μας όμως περίπτωση η περιφρόνηση για τις σημαντικές δημόσιες υποδομές και συγκοινωνίες ριζώνει σε μια άλλου είδους πρωτοκαθεδρία του ιδιωτικού: είμαστε κοινωνία του ιδιωτικού αυτοκινήτου που εξακολουθεί να θεωρεί όλες τις άλλες συγκοινωνίες (πλην του αεροπλάνου) ως υπόθεση για φοιτητές, γέρους και «γυναίκες». Επισήμως δεν λέγεται ποτέ αυτό, αλλά η σχετική αντίληψη είναι ακόμα βαθιά ριζωμένη και ας υπήρξαν ανοίγματα και αλλαγές, ιδίως μετά το 2000 με το μετρό στην Αθήνα.

Πάντως, ο σιδηρόδρομός μας δεν είναι αληθινό δίκτυο αλλά λίγες γραμμές στον χάρτη. Τα τρένα πήγαν κατά καιρούς να γίνουν κάτι σημαντικό στην ελληνική ζωή, διευρύνθηκε το επιβατικό κοινό τους και, αν προχωρούσαν όλοι αυτοί οι εκσυγχρονισμοί που έχουν κοστίσει πολύ από τις αρχές του 2000 και μετά, θα μπορούσε να είχε υπάρξει μια άλλη κατάσταση.

Μετά την πανδημία και τον σχετικό έλεγχο του κόστους της βενζίνης, επιστρέψαμε άρδην στη χώρα του αυτοκινήτου που δεν επείγεται ούτε για τα τρένα ούτε για τα λεωφορεία της. Η οικολογική καινοτομία εμφανίζεται με τη μορφή πανάκριβων ηλεκτρικών οχημάτων μιας ιδιωτικής εταιρείας: κινήσεις που παραπέμπουν στο κατ’ εξαίρεση, στο καρύκευμα, στη φωτογράφιση για περιοδικά ή για μια μικρή μερίδα, σχετικά εύπορων, urban νέων.

Νομίζω ότι πέρα από τις συζητήσεις για τις τεχνικές και οργανωτικές ελλείψεις και έναν κακό σταθμάρχη, αυτό που βάρυνε μέσα στον χρόνο ήταν ότι το κράτος και μεγάλο μέρος των ιδιωτών δεν ενδιαφέρονται πραγματικά για τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Πολλοί μάλιστα δεν τα ξέρουν και δεν τα χρησιμοποιούν παρά εκτάκτως, αν, ας πούμε, πάθει βλάβη και είναι στο συνεργείο το αυτοκίνητό τους.

Κόσμος των κυβερνητικών και πολιτικών ελίτ γνωρίζει ελάχιστα πράγματα, κι αυτά από σημειώματα συμβούλων ή ίσως από φίλους των παιδιών τους και αναμνήσεις μιας προηγούμενης ζωής τους. Μια αφηρημένη ιδέα ταλαιπωρίας και όχλησης διαδέχεται εκδοχές άνεσης και πολυτέλειας, ανάλογα με το πολιτικό στιγμιότυπο που πρέπει να απαθανατιστεί ή το σχόλιο που θα στραφεί κατά του αντίπαλου κόμματος.

Έτσι, δεν έχει γίνει ακόμα κατανοητή μια κουλτούρα συλλογικής ασφάλειας και δημόσιας μεταφοράς. Εικόνες με αξιωματούχους σε τρένα και λεωφορεία φέρνουν συνήθως ανασήκωμα των ώμων και κουβέντες για ήθη σκανδιναβικά, ξένα στις δικές μας «νοοτροπίες». Και τώρα ένα φρικτό γεγονός γίνεται έρμαιο της προεκλογικής αντιπαράθεσης και των στρατών της στα social media. Ο πόνος, το πένθος, οι θυμοί γίνονται ένα πράγμα, μια μάζα που εκτινάσσεται στον δημοσιογραφικό αέρα.

Με ανατριχιάζει πάντα το ρητορικό σχήμα που βλέπει την «κρίση» ως «ευκαιρία», την καταστροφή ως ενδεχομένως κάτι «που έχει και τα θετικά του». Οι νέοι που εξαερώθηκαν δεν θα μπορούσαν ποτέ να είναι αφορμή ή αφετηρία για να αλλάξουν κοινωνικές και πολιτικές προτεραιότητες. Δεν πιστεύω στην παιδαγωγική των καταστροφών και στα διδάγματα του ολέθρου. Όλα σε αυτές τις ιστορίες έχουν προσωρινή ισχύ – δυστυχώς και τα συναισθήματα και η έξαρση της συγκίνησης και η αλληλέγγυα γενναιοδωρία κάποιων ηρώων που έσωσαν ζωές. Η Ιστορία είναι τραγική και προχωράει αφού πρώτα αφήσει σωρούς φλυαρίας στους τύμβους των νεκρών της.

Θα μπορούσε όμως να ξεκινήσει επιτέλους μια συζήτηση δεσμευτική, όχι ευχολογίων ή ιδεολογικών ευσεβών πόθων. Για την ανανέωση και την ασφάλεια όλων των κρίσιμων πόρων της συλλογικής μας ζωής: για πολλούς λόγους, ο σιδηρόδρομος είναι ένα από αυτά τα αγαθά που θα έπρεπε να είχαν προτεραιότητα.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το φονικότερο σιδηροδρομικό δίκτυο της Ευρώπης είναι το ελληνικό

Θέματα / Το φονικότερο σιδηροδρομικό δίκτυο της Ευρώπης είναι το ελληνικό

Εδώ και χρόνια η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση στην Ε.Ε. όσον αφορά τον αριθμό των θανάτων από σιδηροδρομικά ατυχήματα. Παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις για τους κινδύνους που προκαλούν οι τρομακτικές ελλείψεις στα συστήματα σηματοδότησης και αυτόματης προστασίας των συρμών, ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει στον ελληνικό σιδηρόδρομο. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Χρήστος Τόλης (Sub.Urban Images)
ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Οι λύκοι της Γκράβας, το Χάρβαρντ και το λαγούμι

Οπτική Γωνία / Οι λύκοι της Γκράβας, το Χάρβαρντ και το λαγούμι

Η αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας και βλέπει την πλάτη της Ζωής Κωνσταντοπούλου, επαναφέρει τα σενάρια συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ και την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα. Πόσο ρεαλιστικά όμως είναι όλα αυτά; 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
ΕΠΕΞ Πορνό

Οπτική Γωνία / «Δεν μου αρέσει να νιώθω ότι παίζω τον ρόλο που είδαν σε μια ταινία πορνό»

Τρεις γυναίκες μιλούν για το πώς αντιμετώπισαν το θέμα της συστηματικής παρακολούθησης πορνογραφίας από τον ή την σύντροφό τους και για τις επιπτώσεις που είχε στη σχέση τους.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Αντιμόνιο στη Χίο: Τοξική πληγή ή πηγή πλούτου;

Ρεπορτάζ / Αντιμόνιο στη Χίο: Τοξική πληγή ή πηγή πλούτου;

Η προκήρυξη διαγωνισμού για την εξόρυξη αντιμονίου στη Βόρεια Χίο έχει φέρει σε αντιπαράθεση την τοπική κοινωνία με την κυβέρνηση. Τι υποστηρίζει κάθε πλευρά και πόσο πιθανός είναι ο περιβαλλοντικός κίνδυνος;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Τις επόμενες μέρες Θα δούμε περισσότερη βία, συλλήψεις και οργή»

Ανταπόκριση από την Κωνσταντινούπολη / «Τις επόμενες μέρες θα δούμε περισσότερη βία, συλλήψεις και οργή»

Ερντογάν εναντίον Ιμάμογλου: Η αρχή ή το τέλος μιας σκληρής σύγκρουσης; O διευθυντής της Milliyet, ο ανταποκριτής της «Süddeutsche Zeitung» και πολίτες περιγράφουν την κατάσταση που επικρατεί στην πόλη και το χάος που απειλεί τη χώρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Eνηλικίωση, αυτή η αναπόφευκτη

Οπτική Γωνία / «Όταν, μεγάλος πια, χάνεις έναν γονιό, είσαι πολύ μεγάλος για να μεγαλώσεις»

Βγάζεις ταυτότητα στα 12, παίρνεις δίπλωμα οδήγησης μετά το λύκειο, έχεις δικαίωμα ψήφου στα 17. Όμως η αληθινή ενηλικίωση έρχεται όταν δεν είσαι πια το παιδί κάποιου.
ΛΙΝΑ ΙΝΤΖΕΓΙΑΝΝΗ
Μιχάλης Τσιντσίνης: «Σοβαρή ενημέρωση δεν σημαίνει και ξενέρωτη» Ή «Δεν λείπει η άποψη αλλά η έρευνα και η νηφάλια σκέψη»

Συνέντευξη / Μιχάλης Τσιντσίνης: «Σοβαρή ενημέρωση δεν σημαίνει και ξενέρωτη»

Ο διευθυντής σύνταξης της κυριακάτικης έκδοσης της «Καθημερινής» δίνει την πρώτη του συνέντευξη και μιλά για το μέλλον των εντύπων, την ποιοτική δημοσιογραφία, τα social media αλλά και την κριτική που έχει δεχθεί κατά καιρούς το μέσο στο οποίο εργάζεται. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τι ήθελε και τι πέτυχε με τον ανασχηματισμό ο Κυριάκος Μητσοτάκης

Βασιλική Σιούτη / Τι ήθελε και τι πέτυχε με τον ανασχηματισμό ο Κυριάκος Μητσοτάκης

Το Μέγαρο Μαξίμου πόνταρε στο επικοινωνιακό φρεσκάρισμα της κυβέρνησης, αλλά, αντί γι’ αυτό, βρέθηκε να αντιμετωπίζει νέες κρίσεις που προέκυψαν από τον ανασχηματισμό.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ