Κυβερνήσεις συνεργασίας: Προοπτικές και διλήμματα

ΤΕΤΑΡΤΗ Κυβερνήσεις συνεργασίας: προοπτικές και διλήμματα Facebook Twitter
0

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΣΗ του εγχώριου δικομματισμού που συντελέστηκε στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και αποτυπώθηκε προπάντων στον «εκλογικό σεισμό» του Μαΐου του 2012, ο σχηματισμός μονοκομματικών κυβερνήσεων δεν εμφανίζεται να είναι πάντα μια από τα πριν δεδομένη επιλογή.

Γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει μια κουλτούρα συνεργασιών μεταξύ των κομμάτων στη χώρα μας. Επίσης, ότι οι κυβερνητικές συνεργασίες έχουν συνδυαστεί με τη διαχείριση κάποιας κρίσης και συνεπώς λογίζονται συνήθως ως «ειδικού σκοπού» και περιορισμένης διάρκειας.

Ωστόσο, όσο οι επιλογές των ψηφοφόρων απομακρύνονται από μια ξεκάθαρα δικομματική λογική, η προοπτική των κυβερνητικών συνεργασιών διαμορφώνεται ως ένα σενάριο. Το να συζητηθούν ανοιχτά σε επίπεδο δημοσίου διαλόγου ορισμένα βασικά ζητήματα σχετικά με το δυνητικό ενδεχόμενο διαμόρφωσης σχημάτων κυβερνητικής συνεργασίας δεν είναι κάποιο ταμπού και επιπλέον δείχνει αυτοπεποίθηση της πλέον ώριμης Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας.

Οι κυβερνήσεις συνεργασίας αποτελούν τον κανόνα παρότι κάτω από αυτό το σχήμα μπορεί να κρύβονται επιμέρους σημαντικές διαφορές που αφορούν κυρίως τη σύνθεση, όπως και τη διακυβέρνηση του κυβερνητικού συνασπισμού: το ποιοι και πώς δηλαδή θα συγκυβερνήσουν είναι κάθε φορά το ζητούμενο για τη συγκρότηση μιας κυβέρνησης συνασπισμού των δύο ή και περισσοτέρων κομμάτων.

Μιλώντας γενικά, μια προοπτική κυβερνητικών συνεργασιών γίνεται περισσότερο ορατή όταν χαλαρώνουν οι κομματικοί δεσμοί και αποδυναμώνονται οι κομματικές ταυτίσεις. Κάτι τέτοιο έχει ως αποτέλεσμα οι ψηφοφόροι να είναι περισσότερο διαθέσιμοι να μεταβάλουν τις εκλογικές επιλογές τους και να κινηθούν σε ένα μεγαλύτερο εύρος αυτοτοποθετήσεών τους στον άξονα Αριστεράς-Δεξιάς, ένθεν κακείθεν του πολιτικο-ιδεολογικού κέντρου, στο οποίο παραδοσιακά συγκεντρωνόταν η πλειοψηφία τους.

Αυτές οι διεργασίες χρειάζεται ωστόσο να συνδυαστούν με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της «εκλογικής μηχανικής», δηλαδή του εκλογικού συστήματος, ανάλογα με τα οποία θα είναι ή όχι δυνατή η επικράτηση ενός κόμματος που έχει την απλή πλειοψηφία των ψήφων των εκλογέων, ανεξάρτητα από τις διαθέσεις συμπάθειας στο εκλογικό σώμα για τα μικρότερα κόμματα.

Όπως έγραφε ο Harold Hotelling στα μέσα του προηγούμενου αιώνα για να εξηγήσει την επικράτηση του δικομματισμού στις ΗΠΑ, η εκλογή του Αμερικανού Προέδρου με απλή πλειοψηφία είναι ακριβώς το είδος εκείνο της «εκλογικής μηχανικής» που οδηγεί στην παράκαμψη των προτιμήσεων των ψηφοφόρων για έναν τρίτο υποψήφιο, η οποία, όσο ισχυρή κι αν είναι, θα υπάρχουν πάντα λόγοι να παρακαμφθεί υπέρ των υποψηφίων των μεγαλύτερων κομμάτων. 

Σε επίπεδο Ε.Ε., οι περισσότερες χώρες διαθέτουν κυβερνητικά σχήματα συνεργασίας. Οι κυβερνήσεις συνεργασίας αποτελούν τον κανόνα παρότι κάτω από αυτό το σχήμα μπορεί να κρύβονται επιμέρους σημαντικές διαφορές που αφορούν κυρίως τη σύνθεση, όπως και τη διακυβέρνηση του κυβερνητικού συνασπισμού: το ποιοι και πώς δηλαδή θα συγκυβερνήσουν είναι κάθε φορά το ζητούμενο για τη συγκρότηση μιας κυβέρνησης συνασπισμού των δύο ή και περισσοτέρων κομμάτων.

Σε ό,τι αφορά τη σύνθεση ενός τέτοιου σχήματος, η κυρίαρχη λογική θέλει τις κυβερνήσεις συνεργασίας να συγκροτούνται στη βάση μιας προϋπάρχουσας σύγκλισης των κομματικών εταίρων, πράγμα που σημαίνει ότι είναι η όμορη θέση των κομμάτων στον άξονα Αριστεράς - Δεξιάς και η εγγύτητά τους ευρύτερα στον πολιτικό χώρο που μπορεί να οδηγήσει σε μια τέτοια επιλογή.

Μια κυβέρνηση συνασπισμού κομμάτων που συγκλίνουν προγραμματικά θα αποτελέσει μια κυβέρνηση συναίνεσης, η οποία όμως δεν συνιστά τη μοναδική εναλλακτική των κυβερνήσεων συνεργασίας. Μια τέτοια κυβέρνηση μπορεί να προκύψει και από ένα πλαίσιο ανταγωνισμών και διαφοράς, με τη συνεργασία να είναι το αποτέλεσμα σκληρών διαπραγματεύσεων μεταξύ κομμάτων, τα οποία καταλήγουν στη συνεργασία τους για τον σχηματισμό κυβέρνησης έχοντας από τα πριν ρυθμίσει το πώς θα κινηθούν σε επίπεδο πολιτικών αποφάσεων πάνω σε μεγάλα αλλά και μικρότερα ζητήματα.

Έχουν συχνά στη βιβλιογραφία και στον δημόσιο διάλογο επισημανθεί τα υπέρ και τα κατά των κυβερνήσεων συνεργασίας συγκρινόμενες με τις μονοκομματικές κυβερνήσεις. Οι τελευταίες θεωρούνται πιο αποτελεσματικές αλλά και πιο αντιστοιχισμένες με τη θέληση της πλειοψηφίας των πολιτών, όπως εκφράστηκε με την ψήφο τους. Οι πρώτες θεωρείται ότι ενίοτε μπορεί να μπλοκάρουν την (έγκαιρη) λήψη πολιτικών αποφάσεων ή ότι οι αποφάσεις που θα ληφθούν, καθώς θα συνιστούν το αποτέλεσμα ενός συμβιβασμού, θα απέχουν από ό,τι επικυρώθηκε ως επιλογή με την ψήφο των πολιτών και συνεπώς δεν θα διαθέτουν την απαραίτητη νομιμοποίηση από τη μεριά των εκλογέων.

Οι κυβερνήσεις συνεργασίας κινούνται σε μια λογική ενσωμάτωσης, ενώ στις μονοκομματικές κυβερνήσεις ο νικητής θέλει «να τα πάρει όλα». Το εάν επί της ουσίας θα επικρατήσουν λογικές συναίνεσης ή ανταγωνισμού σε επίπεδο διακυβέρνησης δεν εξαρτάται ωστόσο μόνο από τη μορφολογία του κυβερνητικού σχήματος αλλά και από τον τρόπο λειτουργίας και τη μηχανική της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και της ύπαρξης ή όχι θεσμικών αντιβάρων. 

Αν με κάτι έχουν να αναμετρηθούν οι κυβερνήσεις συνεργασίας στις ημέρες μας, είτε πρόκειται για σχήματα ιδεολογικο-πολιτικής σύγκλισης είτε, πολλώ μάλλον, για ευρύτερους σχηματισμούς, έχει να κάνει με τον πολιτικό χώρο που απελευθερώνεται στα άκρα του κομματικού φάσματος μέσα από την αναγκαία σύγκλιση των κομμάτων που συγκροτούν μια κυβέρνηση συνεργασίας.

Με το ρεύμα του αντισυστημισμού να διευρύνεται διαρκώς, η κυβερνητική σύγκλιση και η συναίνεση λειτουργούν ως παράθυρο ευκαιρίας για κόμματα που στρέφονται εναντίον του «συστήματος», προβαλλόμενα τα ίδια ως εναλλακτική πρόταση απέναντι στους κατεστημένους πολιτικούς θεσμούς και καθιστώντας περισσότερο πιστευτό το αφήγημά τους εναντίον όλων των κομμάτων και της πολιτικής ελίτ αδιακρίτως ιδεολογίας και ταυτότητας. Οι συνέπειες της συναίνεσης είναι συνεπώς μια διάσταση που δεν μπορεί να αγνοηθεί στις ημέρες μας, ούτε στην παρούσα εγχώρια πολιτική συγκυρία.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Οπτική Γωνία / Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Υπάρχει τελικά ασυμβίβαστο μεταξύ χριστιανισμού και φεμινισμού; Μπορούν οι δύο ταυτότητες να συνυπάρξουν ή πρόκειται για έναν αδύνατο συνδυασμό; Δύο γυναίκες παραθέτουν τα επιχειρήματα κάθε πλευράς.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Το πράσινο της Αθήνας και τα πάθη του

Ρεπορτάζ / Το πράσινο της Αθήνας και τα πάθη του

Το πράσινο της πόλης μπορεί να είναι περιορισμένο, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις είναι αξιόλογο - και η άνοιξη το φέρνει ξανά στο προσκήνιο, μαζί με τα προβλήματά του. Λύσεις υπάρχουν· το ζητούμενο είναι να εισακουστούν.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ζωή, όπως Ζορό

Βασιλική Σιούτη / Ζωή, όπως Ζορό

Τιμωρός του κατεστημένου ή εκπρόσωπος μιας δήθεν αντισυστημικής ελίτ που παίζει με τα σπίρτα; Η δημοσκοπική εκτόξευσή της είναι γεγονός και όλοι προσπαθούν να μαντέψουν πόσο θα κρατήσει και ποιες θα είναι οι συνέπειες.   
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Πράγματι, μεγάλος αριθμός των Ένορκων Διοικητικών Εξετάσεων καταλήγουν σε απαλλακτικά πορίσματα»

Οπτική Γωνία / Οι ΕΔΕ στην Ελλάδα: Πόσες καταλήγουν σε απαλλακτικά πορίσματα;

Πότε διενεργείται μια Ένορκη Διοικητική Eξέταση; Είναι αλήθεια ότι μεγάλος αριθμός ΕΔΕ καταλήγουν στο αρχείο και τι πρέπει να αλλάξει στο ρυθμιστικό πλαίσιο; Μιλά στη LiFO ο δικηγόρος στον Άρειο Πάγο, Νίκος Βιτώρος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ακαρνανικά Όρη: Ενεργειακές Κοινότητες-«μαϊμού» και διά της πλαγίας

Ρεπορτάζ / Ακαρνανικά Όρη: Ενεργειακές κοινότητες-«μαϊμού» και διά της πλαγίας

Μια κραυγαλέα κατάχρηση του θεσμού των ενεργειακών κοινοτήτων στα Ακαρνανικά Όρη αμαυρώνει τον θεσμό, παρακάμπτει την περιβαλλοντική νομοθεσία και αποκαλύπτει την αδυναμία της διοίκησης να ελέγξει την επιχειρηματική δραστηριότητα που βλάπτει το περιβάλλον και την οικονομία.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τελικά αν οι γκέι δεν κάνουν παιδιά θα σωθούν οι γυναίκες απ’ το trafficking; 

Οπτική Γωνία / Τελικά, αν οι γκέι δεν κάνουν παιδιά, θα σωθούν οι γυναίκες από το trafficking; 

Τι αλλάζει με την τροποποίηση Φλωρίδη για την παρένθετη κυοφορία και γιατί ο όρος «παρένθετη μητρότητα» είναι λάθος; Η νομικός Μαριάννα Βασιλείου λύνει όλες μας τις απορίες.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
JASON MOMOA

Οπτική Γωνία / Το σινεμά ως τοποθέτηση προϊόντος: Το «Minecraft» σπάει ταμεία

Η τεράστια επιτυχία της κινηματογραφικής διασκευής του δημοφιλούς παιχνιδιού θεμελιώνει μια νέα εποχή στο στουντιακό σινεμά που καθιστά την ταύτιση θεατή και καταναλωτή εντονότερη από ποτέ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Γιώργος Φλωρίδης, υπουργός Α-δικαιοσύνης

Οπτική Γωνία / Γιώργος Φλωρίδης, υπουργός Α-δικαιοσύνης

Πολιτικός «παντός καιρού», κυνικός, αλαζόνας, οπορτουνιστής, οπισθοδρομικός με εκσυγχρονιστικό προσωπείο, γίνεται όλο και περισσότερο «βασιλικότερος του βασιλέως» μετά τη μετεγγραφή του στο κυβερνητικό στρατόπεδο, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τις δηλώσεις του για τα Τέμπη, τον νέο Π.Κ. και τη χρήση της παρενθεσίας από ζευγάρια ανδρών.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Ghiblipocalypse»: Είναι η AI δώρο για τον εκδημοκρατισμό της τέχνης;

Οπτική Γωνία / «Ghiblipocalypse»: Είναι η AI δώρο για τον εκδημοκρατισμό της τέχνης;

Η μαζική χρήση AI για τη δημιουργία εικόνων με την αισθητική του Studio Ghibli ανοίγει ξανά τη συζήτηση για το ποια είναι τα όρια της αντιγραφής στην τέχνη. Γιορτάζουμε την προσβασιμότητα ή κηδεύουμε τη δημιουργία;
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ