Αντιφασισμός,
μια ανανέωση μέσω της νεολαίας
"Εκατοντάδες διαδηλωτές αντι-Zemmour διαμαρτυρήθηκαν το Σάββατο (30 Οκτωβρίου) στη Νάντη κατά της εμφάνισης του ακροδεξιού δοκιμιογράφου σε συγκέντρωση στο Ζενίθ της πόλης, με αποτέλεσμα να σημειωθούν και βίαιες συγκρούσεις με την αστυνομία, όπως δήλωσε ένας φωτογράφος του AFP."
Mediapart, 01.11.2021
Σαν θορυβώδη γιορτή. Στην Πορεία των Ελευθεριών, που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι στις 12 Ιουνίου, το μπλοκ της Νέας Φρουράς (Jeune Garde) έκανε μεγάλη εντύπωση. Πολλοί νέοι, αγόρια και κορίτσια, συγκεντρώθηκαν πίσω από μια τεράστια σημαία με τρία βέλη που έδειχναν προς τα αριστερά. Το σύμβολο είναι γνωστό στους μυημένους: ήταν το σύμβολο των γαλλικών σοσιαλιστικών ομάδων αυτοάμυνας της δεκαετίας του 1930, Toujours prêts pour servir (Πάντα έτοιμοι για να υπηρετήσουμε) και Jeunes Gardes socialistes (Νέες σοσιαλιστικές Φρουρές), οι οποίες εννοούσαν να απαντούν στο δρόμο στις ακροδεξιές οργανώσεις της εποχής. Είχαν υιοθετήσει τα "τρία βέλη" των Γερμανών συντρόφων τους, τα οποία συμβόλιζαν τον αγώνα κατά της αντίδρασης, του ναζισμού και του σταλινισμού. Αργότερα, μετά τον πόλεμο, το Γαλλικό Τμήμα της Εργατικής Διεθνούς (SFIO, πρόγονος του Σοσιαλιστικού Κόμματος) υιοθέτησε αυτό το σύμβολο ως το επίσημο λογότυπό του.
Σήμερα, η Νεα Φρουρά χρησιμοποιεί τα "τρία βέλη" για να δείξει την αντιφασιστική της ταυτότητα και ως σημάδι αναγνώρισης: τα μέλη της αναπαράγουν το σήμα βάζοντας ένα χέρι προς τα κάτω, ενώνοντας τον αντίχειρα και τον δείκτη, και αφήνοντας τα άλλα τρία δάχτυλα τεντωμένα. Αυτό συμπληρώνει ένα άλλο λογότυπο, πολύ πιο συνηθισμένο στο κίνημα "antifa": δύο σημαίες που επικαλύπτονται μέσα σε έναν κύκλο. Κατά ειρωνικό τρόπο, το τελευταίο εμπνεύστηκε από την Antifaschistische Aktion, μια ομάδα που συνδεόταν με το Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα τη δεκαετία του 1930.
Η Νέα Φρουρά δημιουργήθηκε στη Λυών το 2018 και διαθέτει τμήματα στο Παρίσι και το Στρασβούργο. Είναι η τελευταία προσθήκη σε ένα αντιφασιστικό νεφέλωμα σε πλήρη αναβρασμό. Έχουν εκδοθεί αμέτρητα βιβλία για το θέμα. Δημιουργήθηκε ακόμη και ένα επιτραπέζιο παιχνίδι από τη συλλογικότητα La Horde και τις εκδόσεις Libertalia. Ο στόχος: να υπάρξει μια ομάδα antifa απέναντι στις βιαιοπραγίες της άκρας δεξιάς. Για τους ακτιβιστές, ο αναβρασμός αυτός αποτελεί μια λογική απάντηση στην έκταση που έχουν πάρει οι ακροδεξιές ιδέες στη γαλλική πολιτική.
Αποδυνάμωση των αριστερών οργανώσεων
Η ΝΦ ξεχωρίζει στο γαλλικό αντιφασιστικό τοπίο, με πολύ πιο γυναικεία σύνθεση από τις άλλες υπάρχουσες ομάδες, με ακτιβιστές που βγαίνουν μπροστά ανοιχτά και που έχουν ένα σύστημα εκπροσώπων. Αναλαμβάνουν μια ενωτική γραμμή και συνομιλούν με μεγάλο αριθμό αριστερών οργανώσεων, τόσο κομμάτων όσο και συνδικάτων. Υπό αυτή την έννοια, η Νέα Φρουρά έχει καλέσει σε μια μεγάλη διαδήλωση κατά της ακροδεξιάς στις 23 Οκτωβρίου στη Λυών, μια πόλη που έχει γίνει εδώ και πολλά χρόνια σκηνικό εθνικιστικής βίας.
Αρκετές προσωπικότητες της Αριστεράς (π.χ. ο Olivier Besancenot, ολόκληρη η κοινοβουλευτική ομάδα της La France insoumise, οικολόγοι, κομμουνιστές, αλλά και διανοούμενοι), καθώς και πολιτικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις, υπέγραψαν το κάλεσμα. Πρόκειται για μια σημαντική νίκη για μια τόσο νέα δομή. "Αναπροσαρμοζόμαστε, ειδικά μετά την εμφάνιση του Zemmour [εθνικιστής πολιτικός δημοσιογράφος που προαλείφεται για πρόεδρος στις επόμενες εκλογές χάρη στην πλατιά μηντιακή υποστήριξη που του παρέχεται -σ.σ.]. Ο μηντιακός χώρος καταλαμβάνεται από την ακροδεξιά και τα θέματά της. Προσπαθούμε να συμβάλουμε σε μια ορισμένη ενότητα του κοινωνικού μας στρατοπέδου. Ιδανικά, οι αριστερές οργανώσεις θα πρέπει να έχουν ένα κοινό corpus απέναντι στην ακροδεξιά", εξηγεί ο Raphaël Arnault, ο εκπρόσωπος.
Στην ηλικία "μεταξύ των 20 και 30 ετών", ο κ. Arnault "πέρασε από το NPA (Νέο Αντικαπιταλιστικό Κόμμα)". Επισημαίνει όμως ότι η ΝΦ δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση παρακλάδι του ακροαριστερού σχηματισμού. "Δεν είμαστε δογματικοί, προχωράμε με βάση τη δράση. Ο αντιφασισμός μας είναι ένας ταξικός αντιφασισμός", συνοψίζει. Ως αποτέλεσμα, οι συζητήσεις με την Αριστερά σταματούν στο Σοσιαλιστικό Κόμμα. Ενώ και η παρουσία του κομμουνιστή Fabien Roussel σε μια συγκέντρωση αστυνομικών τον Μάιο μπροστά από το Κοινοβούλιο ψύχρανε τις σχέσεις με το ΚΚΓ.
Ο αντιφασισμός - ένα νεφέλωμα που αποτελείται από συγγενικές ομάδες, χωρίς εθνική δομή και κοινή στρατηγική - επωφελείται από την αποδυνάμωση των αριστερών οργανώσεων. Οι δορυφόροι τους SOS Racisme (προσκείμενο στο Σοσιαλιστικό Κόμμα), το MRAP (Κίνημα κατά του Ρατσισμού και για τη Φιλία μεταξύ των Λαών, προσκείμενο στο PCF) και το Ras l'Front (προσκείμενο στη Ligue Communiste Révolutionnaire, πρόγονο του NPA) είτε έχουν εξαφανιστεί είτε βρίσκονται σε πολύ μεγάλο μαρασμό. "Υπάρχει ένα μέρος της νεολαίας που έχει αηδιάσει από τη "ζεμουροποίηση των μυαλών". Οι φοιτητές ή οι μαθητές γυμνασίου βλέπουν και ακούνε ανήκουστα πράγματα", εξηγεί ο Théo Roumier, συνδικαλιστής της SUD-Education. Η Νέα Φρουρά γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα στους αντιρατσιστικούς και τους αντιφασιστικούς αγώνες. Έχει μια πολύ ισχυρή ενωτική προσέγγιση.
Ακτιβιστικός αναβρασμός
Η ΝΦ έχει επομένως ένα αμφίδρομο χαρακτήρα. Είναι ένα είδος άξονα γύρω από τον οποίον συσπειρώνεται η αριστερά της αριστεράς στον αγώνα ενάντια στην ακροδεξιά, και την ίδια στιγμή προχωρά με ανοιχτό πρόσωπο. Αλλά, ταυτόχρονα, τα μέλη της αναλαμβάνουν έναν "αντιφασισμό του δρόμου", καθώς προπονούνται και σε πολεμικές τέχνες, όπως φαίνεται από τη σελίδα τους στο Facebook. "Όπως και τότε με τους Toujours prêts pour servir (Πάντα έτοιμοι για να υπηρετήσουμε), υπάρχει το ζήτημα της ενότητας και της επιδιωκόμενης κατάληψης του δρόμου", παραδέχεται ο Raphaël Arnault.
Αν και ο αντιφασισμός υπήρχε πάντα στην αριστερά από τη δεκαετία του 1930, υπήρξαν φάσεις υποχώρησης. Ο αντιφασισμός που γνωρίζουμε είναι ο κληρονόμος εκείνου που επανεμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν το Εθνικό Μέτωπο (σήμερα Rassemblement National) γνώρισε τις πρώτες του εκλογικές επιτυχίες.
Στην Τουλούζη, το 1984, εμφανίστηκαν οι Sections carrément anti-Le Pen (Scalp -Τμήματα ξεκάθαρα αντι-Λε Πεν). "Ο αντιφασισμός επανήλθε τότε ως ενωτικός αγώνας. Είναι ένας αγώνας που μπορείς να κερδίσεις, που μπορείς να πετύχεις τον στόχο του. Συνέδεσε διαφορετικές γενιές. Με τον Λεπέν, έχουμε ένα αντικείμενο. Υπάρχει επίσης η συνάντηση με το εναλλακτικό ροκ, είναι ένας αγώνας που αποτελεί μέρος της λαϊκής κουλτούρας", αναφέρει ο Hervé, από τη συλλογικότητα La Horde. Όπως η συντριπτική πλειοψηφία των antifas, επιθυμεί να παραμείνει ανώνυμος. Έκτοτε, ο γαλλικός αντιφασιστικός χώρος διατήρησε μια ισχυρή εγγύτητα με τους αναρχικούς και τους αναρχοσυνδικαλιστές της CNT (Εθνικής Συνομοσπονδίας Εργασίας), παρότι και η υπόλοιπη άκρα αριστερά συμμετείχε επίσης, κυρίως στο πλαίσιο του Ras l'front.Μετά την 21η Απριλίου 2002, όταν ο Ζαν-Μαρί Λεπέν έφτασε στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών και έχασε πανηγυρικά από τον Ζακ Σιράκ, το Εθνικό Μέτωπο δεν είδε κανέναν από τους υποψηφίους του να εκλέγεται στις βουλευτικές εκλογές που ακολούθησαν. Οι διαδηλώσεις μεταξύ των δύο γύρων έδειξαν, όπως θεωρήθηκε τότε, μια μαζική απόρριψη της άκρας δεξιάς. Ο αντιφασισμός έχασε το αντικείμενό του, τον εχθρό γύρω από τον οποίο όριζε τη δράση του. Και ουσιαστικά εξαφανίστηκε για λίγο περισσότερο από μια δεκαετία. Οι ακτιβιστές στράφηκαν σε άλλους αγώνες, κυρίως κατά της παγκοσμιοποίησης.
Το Εθνικό Μέτωπο γνώρισε την ίδια πτώση, πριν σηκώσει πάλι το κεφάλι στις αρχές της δεκαετίας του 2010, με την ανάδειξη της Μαρίν Λεπέν. Τότε ακριβώς εμφανίζεται κι ένας νέος αντιφασισμός. "Ήταν μια εποχή που σημαδεύτηκε από μια αναζωπύρωση της ακροδεξιάς βίας, όπως στο Chauny, στην Aisne. Οι αντιφασίστες γίνονταν και πάλι χρήσιμοι", επιβεβαιώνει ο Hervé, από τη La Horde, η οποία δημιουργήθηκε το 2012. Δεν υπήρχε κανένα πλαίσιο, πολλές ομάδες αναδύονταν. Για δέκα χρόνια, ο κόσμος είχε χάσει το ενδιαφέρον του για την άκρα δεξιά, όλο το υλικό της δεκαετίας του 1990 είχε ακυρωθεί.
Όλος ο χώρος αναδιαρθρώνεται. Μέσα σε αυτόν τον ακτιβιστικό αναβρασμό, το Παρίσι αποτελεί τότε ιδιαίτερη περίπτωση. Εμφανίστηκε ένα νέο είδος αντιφασισμού, επηρεασμένο ιδίως από την ultra κουλτούρα της κερκίδας του Auteuil στο Parc des Princes. Σε αυτό το οικοσύστημα γεννήθηκε η Action antifasciste Paris-banlieue (AFA - Αντιφασιστική Δράση Παρίσι-προάστεια).
Η ομάδα αυτή θα αποτελέσει βασικό τμήμα του κινήματος antifa. "Υπήρξε μια ρήξη γενεών στο παρισινό αντιφασιστικό κίνημα", επιβεβαιώνει ο Μάρκο (το μικρό του όνομα έχει αλλαχθεί), 34 ετών, ο οποίος δραστηριοποιείται σε αυτούς τους κύκλους. Πριν, υπήρξε μεγάλη επιρροή από το punk rock και τους redskins [ακροαριστεροί skinheads], η CNT ήταν ηγεμονική. Το νέο αντιφασιστικό κίνημα γεννήθηκε με μια γενιά στραμμένη προς το στάδιο, το Parc des Princes, ειδικά στο Auteuil, μια γενιά που μεγάλωσε κυρίως στα προάστια με τη ραπ κουλτούρα. Ήταν η εποχή του "πολέμου των κερκίδων", όταν οι οπαδοί από το γήπεδο ενώθηκαν με τους antifas για να πάνε να βρουν τους τύπους από την Βουλώνη."
Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 2005, οι ταραχές στα προάστια αποτέλεσαν επίσης ένα σημείο καμπής που υπογραμμίστηκε από πολλούς αντιφασίστες. Εκείνη την εποχή εμφανίστηκε ο πολιτικός αντιρατσισμός, ο οποίος διαπότισε τον αντιφασισμό. Αυτό έφερε όχι μόνο νέους ακτιβιστές με μεταναστευτική προέλευση, αλλά και νέες θεματολογίες όπως ο αγώνας κατά της αστυνομικής βίας και του "κρατικού ρατσισμού".
Διαφορετικές αναγνώσεις
Στο Παρίσι, οι antifas μετέτρεψαν τη γειτονιά Ménilmontant, και κατ' επέκταση το βορειοανατολικό τμήμα της πρωτεύουσας, σε μια ισχυρή βάση, σε μία εμβρυακή αντικοινωνία. Με την πάροδο των χρόνων, άνοιξε ένα μπαρ, το Saint-Sauveur, που χρησίμευε ως σημείο συγκέντρωσης· δημιουργήθηκε και μια ποδοσφαιρική ομάδα, η MFC 1871. Άνοιξαν επίσης βιβλιοπωλεία, όπως το Libertalia στο Montreuil (Seine-Saint-Denis). Η AFA (Αντιφασιστική Δράση) βρίσκεται στην καρδιά αυτού του χώρου. Ο θάνατος του Clément Méric, ενός από τους ακτιβιστές της, το 2013, κατά τη διάρκεια μιας σύρραξης με ακροδεξιούς σκίνχεντ, την έφερε στο προσκήνιο της μηντιακής και πολιτικής σκηνής, χωρίς να είναι προετοιμασμένη σε μια τέτοια υπερέκθεση. "Ξαφνικά, γίναμε θέμα συζήτησης, παρόλο που προερχόμασταν από κάτι που είχε να κάνει με την αντι-κουλτούρα", λέει ο Marco.
Για την AFA, ο αντιφασισμός δεν αφορά μόνο την καταπολέμηση της ακροδεξιάς. "Φασισμός είναι και η αστυνομική καταστολή, ο κρατικός ρατσισμός. Αν ο φασισμός έρθει αύριο, υπολογίζω εξίσου, αν όχι περισσότερο, στην αντίσταση των λαϊκών γειτονιών όσο και στα συνδικάτα ή την άκρα αριστερά", λέει ο Μάρκο. Ο Ντέιβιντ, 35 ετών, αντιφασίστας ακτιβιστής από τη Λιλ, συμφωνεί: "Τον φασισμό δεν τον ενσαρκώνουν καλύτερα οι πιο ακραίες ομάδες. Η αιχμή του φασισμού είναι ο Eric Zemmour. Αλλά αυτό που επιτρέπει σε αυτή τη ρητορική να διαδοθεί στην κοινή γνώμη είναι οι ηγέτες και οι πολιτικές τους, ο ένοπλος βραχίονας τους, που είναι η αστυνομία. Είναι στην εξουσία, είναι οπλισμένοι, προκαλούν θύματα με ρατσιστικές συμπεριφορές στις λαϊκές γειτονιές, και επιτίθενται στα κοινωνικά κινήματα σε μια συγκυρία λανθάνουσας οικονομικής κρίσης. Η φασιστοποίηση δεν είναι μόνο η αιχμή του δόρατος, αλλά ολόκληρο το σύστημα. Αυτό εξηγεί την παρουσία της AFA σε κοινωνικά κινήματα, όπως αυτό κατά της εργατικής νομοθεσίας το 2016 ή τα "κίτρινα γιλέκα" το 2018-2019. Τους συναντάμε στην κεφαλή των μπλοκ όπου βρίσκονται τα πιο ριζοσπαστικά στοιχεία.
Υπάρχουν, επομένως, διαφορετικές αναγνώσεις στο πλαίσιο του αντιφασισμού για τον προσδιορισμό του αντικειμένου του. Για τη Νέα Φρουρά, προτεραιότητα είναι η καταπολέμηση της ακροδεξιάς, των βίαιων συμμοριών της και της εξάπλωσης του λόγου της. Για την AFA, είναι ολόκληρο το σύστημα, αυτό που παράγει τις ακροδεξιές ιδέες, που πρέπει να καταρριφθεί. Ο Ugo Palheta, κοινωνιολόγος και λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Lille-III, συν-συγγραφέας με τη Ludivine Bantigny του βιβλίου Face à la menace fasciste (Απέναντι στη φασιστική απειλή, εκδ. Textuel), επιβεβαιώνει αυτή τη διχοτομία: "Ο απλούστερος τρόπος για να ορίσουμε τον αντιφασισμό είναι να πούμε ότι είναι ο αγώνας ενάντια στην ακροδεξιά και σε ό,τι την τροφοδοτεί. Αν δίνουμε έμφαση στο πρώτο σκέλος, ξεκινάμε μια πολιτική, πνευματική, ακόμη και φυσική αντιπαράθεση, όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο. Αν τονίζουμε το δεύτερο, καταγγέλλουμε την αυταρχική διολίσθηση του κράτους, τον συστημικό ρατσισμό, τον γενικευμένο ανταγωνισμό κ.λπ."
Και συνεχίζει: "Θα πρέπει να αγωνιστούμε κατά των μικρών συμμοριών ή κατά των αντιμεταναστευτικών νόμων; Ο αντιφασισμός δεν μπορεί πλέον να είναι τμηματικός ή μονοθεματικός. Πρέπει να γίνει η κοινή γλώσσα όλων των κινημάτων χειραφέτησης. Είναι επίσης απαραίτητο να προσαρμοστούμε σε αυτό που έχει γίνει σήμερα η ακροδεξιά και στην πιο σύνθετη, πιο επιδέξια διάσταση του λόγου της. Αυτή είναι ίσως η πιο επικίνδυνη πρόκληση για τους αντιφασίστες.
