Τὸν κλέπταν ποτ᾽ Ἔρωτα κακὰ κέντασε μέλισσα
κηρίον ἐκ σίμβλων συλεύμενον, ἄκρα δὲ χειρῶν
δάκτυλα πάνθ᾽ ὑπένυξεν. Ὁ δ᾽ ἄλγεε, καὶ χέρ᾽ ἐφύση,
καὶ τὰν γᾶν ἐπάταξε, καὶ ἅλατα, ταῖ δ᾽ Ἀφροδίται
Εκέντρωσε μιά μέλισσα τον έρωτα τον κλέφτη
όταν της έκλεβε κερί μέσ' από την κυψέλη,
κι όλα του τ' ακροδάχτυλα τα βρήκε το κεντρί της.
Κι αυτός πονούσε ο δύστυχος κ' εφύσαγε τα χέρια
κ' εχτύπαγε τα πόδια του πηδώντας απ' τον πόνο·
κ' έτρεξε στη μητέρα του την ώμορφη Αφροδίτη
δεῖξεν τὰν ὀδύναν, καὶ μέμφετο, ὅττι γε τυτθὸν
θηρίον ἐντὶ μέλισσα καὶ ἁλίκα τραύματα ποιεῖ.
Χἀ μάτηρ γελάσασα· "Τὺ δ᾽ οὐκ ἴσσον ἐσσὶ μελίσσαις;
χὠ τυτθὸς μὲν ἐης, τὰ δὲ τραύματα ἁλίκα ποιεῖς."
κ' έδειξε τα χεράκια του και της παραπονέθη
πώς είν' η μέλισσα μικρή κι όμως σκληρά πληγώνει.
Κ' εγέλασ' η μητέρα του και στράφηκε και τούπε:
Γιατί απορείς; μήπως και συ της μέλισσας δε μοιάζεις;
Έτσι μικρός είσαι και συ κ' έτσι σκληρά πληγώνεις.
ΘΕΟΚΡΙΤΟΥ ΕΙΔΥΛΛΙΑ
XIX. ΚΗΡΙΟΚΛΕΠΤΗΣ
Μετάφραση Ι. Πολέμη
*
Δεν υπάρχει μέλι χωρίς κεντρί
[...] Οι μέλισες συνδέονται συχνά με τον ερωτισμό. Γιατί;
Φταίει η ζάχαρη, απαντάει ο ανθρωπολόγος Gilles Tétart: "«Η ευφορία που προκαλεί η γεύση από τα γλυκά φέρνει στο μυαλό [των ανθρώπων] ένα άλλο είδος απόλαυσης. Στο Αίμα των λουλουδιών (εκδ. Odile Jacob, 2004), ο Gilles Tétart μας θυμίζει ότι στη Δύση η λαιμαργία "κατακρίθηκε συχνά από ηθική άποψη επειδή συνδέεται έμμεσα με την σεξουαλική ευχαρίστηση." Σχεδόν τίποτα δεν ξεχωρίζει τα πάνω χείλη από τα κάτω. Αρκεί μια ματιά στην ερωτική μας λογοτεχνία, λέει ο ανθρωπολόγος. Τα υγρά που σχετίζονται με την απόλαυση συγκρίνονται συχνά με το μέλι. 'Οπως το γαμήλιο ταξίδι (ταξίδι του "μέλιτος"), κατά το οποίο οι νεόνυμφοι υποτίθεται ότι μυούνται στην απόλαυση. Υπάρχει επίσης και μία άμεση σχέση ανάμεσα στο τσίμπημα της μέλισσας, το κεντρί και τον ερωτισμό. 'Ενα άσεμνο παραμύθι της Ακουιτανίας το φανερώνει: "Το κορίτσι που είχε ένα σμήνος στον πισινό". Είναι η ιστορία μιας κοπέλας που είχε διάφορους εραστές, και της οποίας το φύλο παρομιάστηκε με μια πολύβουη κυψέλη.
"Η Κατινέλ είχε δύο εραστές, έναν πλούσιο αλλά χαζό, κι έναν δεύτερο φτωχό, αλλά ξύπνιο. Μια μέρα, ο ξύπνιος λέει στον άλλον: "Πήγαινε να βρεις την Κατινέλ. Σε πληροφορώ ότι έχει ένα σμήνος στον πισινό. Εγώ με τίποτα δεν θα την έπαιρνα." Ο ηλίθιος τρέχει αμέσως στην ερωμένη του για να μάθει αν είναι αλήθεια. "Κατινέλ, της λέει, υπάρχει μια φήμη ότι έχεις ένα σμηνός στον πισινό. Πριν προχωρήσω παραπέρα, πρέπει να ξέρω αν είναι αλήθεια". "Είναι πολύ εύκολο, λέει η Κατινέλ, βάλε απλά τη μύτη σου. Πρόσεχε όμως μην σε τσιμπήσουν οι μέλισσες!" Αυτού του είδους τα παραμύθια δεν είναι σπάνια. Βασίζονται σε μια παράδοση που ξεκινάει από την αρχαιότητα, η οποία συσχετίζει την απόλαυση με τον πόνο: στα Ειδύλλια του Θεοκρίτου (-315-250 π.Χ), η ιστοριούλα Ο κηριοκλέφτης διηγείται ότι μια μέρα ο 'Ερως θέλησε να κλέψει το μέλι μιας κυψέλης αλλά τσιμπήθηκε από τις μέλισσες. Απορώντας πως ένα τόσο μικρό έντομο προκαλεί έναν τόσο έντονο πόνο, πήγε να παραπονεθεί στη μητέρα του την Αφροδίτη, η οποία τον κορόϊδεψε: "'Εσύ ο ίδιος, γιε μου, δεν μοιάζεις στη μέλισσα; Είσαι μονάχα ένα παιδί, αλλά και τι πόνους δεν προκαλεί το πλήγμα σου;"
Γύρω στο 1525-1530, Ο Λούκας Κρανάχ ζωγραφίζει πολλές εκδοχές αυτής της ιστορίας. Ο πινακάς του Η Αφροδίτη και ο 'Ερως που κλέβει μέλι παριστάνει μία γυμνή γυναίκα με ένα περιπαιχτικό χαμόγελο, σίγουρη για τον εαυτό της και γεμάτη τόλμη. Αγνοεί επιδεικτικά τα παράπονα του μικρού 'Ερωτα. Δεν υπάρχει μέλι χωρίς κεντρί. Ουτε απόλαυση χωρίς πόνο. Το δέχεσαι έτσι ή το αφήνεις.
Agnès Giard
Blog Les 400 culs, Libération (05.08.2019)
Μτφ. Σ.Σ.
