Γιατί δεν κάνουμε τίποτα
όταν το σπίτι καίγεται;
"'Εδώ οι αμπελουργοί σέβονται τους νόμους της γης γιατί χρησιμοποιούν τη βιολογία και τη βιοδυναμική. Κι έτσι, έχουμε ένα χώμα που είναι σαν κουσκούς, ένα χώμα ζωντανό, κι αυτό θα δώσει μία πολύ ωραία βλάστηση. Αν δείτε πως αντιδράει το αμπέλι στο γεγονός ότι σεβαστήκαμε τη γη όπου αναπτύσσεται, θα διαπιστώσετε πόσο λαμπερά είναι τα φύλλα του κι ότι έχουν ένα πολύ καλό κράτημα, έτσι όπως στρέφονται προς τον ήλιο. Αν μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε έναν ανθρώπινο όρο, θα λέγαμε ότι το αμπέλι είναι "ευτυχισμένο". Και το σημαντικό είναι ότι αυτό εκφράζεται με ομορφιά. Με το που υπάρχει ζωή, υπάρχει ομορφιά. 'Οταν ένα αμπέλι είναι θλιμμένο, τα φύλλα του κρέμονται, είναι θαμπά. Δεν θα έχουν αυτήν τη στιλπνότητα, και νομίζουμε πως αυτή η ομορφιά, αυτή η ποίηση που πρέπει να έχουμε στον ζωντανό κόσμο είναι για μας πάρα πολύ σημαντική. Ο αμπελουργός εδώ σέβεται τη γη του."
Lydia και Claude Bourguignon
Gilles Fumey
Blog Géographies en mouvement - Mediapart - 15 Ιουνίου 2022
Επαναλαμβάνουν, αναλύουν, ακούν, μεταδίδουν: όλα αυτά τα κάνουν η Lydia και ο Claude Bourguignon εδώ και σχεδόν σαράντα χρόνια, στη Γαλλία και σε όλο τον κόσμο. Αυτοί οι επιστήμονες πεδίου έφτασαν σε ένα υψηλό επίπεδο σοφίας προειδοποιώντας μας ακούραστα για την τρέχουσα κρίση.
Κανείς δεν ξέρει τι μας επιφυλάσσει η φετινή πρώιμη ξηρασία, αλλά η επαναλαμβανόμενη διαδοχή αυτών των επεισοδίων, σε συνδυασμό με τον πόλεμο στην Ουκρανία, επαναφέρει κάποια ουσιαστικά ζητήματα. Υπάρχει μια δραματική εμμονή στην παραγωγική πανάκεια που τροφοδοτείται από τις τέσσερις πολυεθνικές (Archer Daniel Midlands, Bunge, Louis Deryfus και Cargill), οι οποίες κατέχουν τα τρία τέταρτα της αγοράς σιτηρών και οι οποίες, ενώ υπάρχουν αποθέματα, ανέβασαν την τιμή του σιταριού από 280 σε πάνω από 400 ευρώ τον τόνο στην αρχή του πολέμου στην Ουκρανία. Αλλά μακροπρόθεσμα, υπάρχει η συνειδητοποίηση της οικολογικής κατάρρευσης που φέρνει έναν νέο πολιτισμό "πάνω στην κοπριά του προηγούμενου". Για τη Lydia και τον Claude Bourguignon, οι οποίοι βλέπουν τον κόσμο με αυτόν τον τρόπο σε ένα μανιφέστο που δημοσίευσαν πρόσφατα, το πιο "απίστευτο" πράγμα είναι ότι γνωρίζουμε ότι "όλοι οι δείκτες είναι στο κόκκινο" χωρίς να καταφέρνουμε να θέτουμε υπό αμφισβήτηση την ακινησία μας.
Οι δύο επιστήμονες είναι παγκοσμίως γνωστοί για τη σταυροφορία τους κατά της καταστροφής των εδαφών, τα οποία περιέχουν το 80% της βιομάζας της γης και αποτελούν την πηγή της διατροφής μας. Επειδή έχουν ιδιωτικοποιηθεί, τα εδάφη μπορούν να μολυνθούν χωρίς καμία οδηγία για να τα προστατεύει. Το ζεύγος Bourguignon διαμαρτύρεται για την εμπορευματοποίηση της γεωργίας που καταλήγει στη μεθανοποίηση. Αναφέρουν τον Jean-Pierre Berlan, αποκαλώντας πετροκαλλιέργεια τη σπατάλη που συνίσταται στο να ξοδεύουμε 10 θερμίδες πετρελαίου για να παράγουμε 1 γεωργική θερμίδα. Διαμαρτύρονται για τα ψέματα της αγροδιατροφικής διαφήμισης. Συνδέουν τη ρύπανση του αέρα και των υδάτων (συνέπεια της "απερίσκεπτης οικονομικής ανάπτυξης") με την ορυκτοποίηση του εδάφους, η οποία αποτελεί μέρος της "αγροτοβιομηχανικής βίας". Ο βιολογικός θάνατος από υπερβολικά NPK (άζωτο, φώσφορος, ποτάσα) που επιταχύνεται από την άρδευση και το όργωμα, οδηγεί σε οξίνιση πριν από τη διάβρωση. Για να περιγράψουμε το "Αούστερλιτς της βιομηχανικής γεωργίας", αρκεί να γνωρίζουμε ότι η μέγιστη παραγωγή δημητριακών ανά κάτοικο επιτεύχθηκε το 1984 με 330 κιλά/έτος. Από τότε, χάνουμε 1 κιλό ανά έτος... Η τελική φάση του εδάφους σε ορισμένα μέρη είναι η τσιμεντοποίηση: 20 έως 30 εκατομμύρια εκτάρια εξαφανίζονται κάθε χρόνο.
Όσον αφορά το γλυκό νερό, το βλέπουμε να καταλήγει στη θάλασσα στις εύκρατες ζώνες και να ρυπαίνεται ολοένα και περισσότερο, ενώ θα ήταν προτιμότερο να ανανεώνεται ο υδροφόρος ορίζοντας και να δρομολογούνται δραστικά σχέδια εξοικονόμησης. Η ρύπανση φτάνει ακόμη και στη βροχή. Όσο για τους ωκεανούς, πλήττονται συνεχώς από κάθε είδους ρύπανση (πετρέλαιο, πλαστικά, υδράργυρος, κ.λπ.).
Η ατμόσφαιρα δεν γλιτώνει από τις ζημιές που προκαλούνται από τον άνθρωπο. Για τους Bourguignon, οι ένοχοι δεν είναι οι πολίτες που χρησιμοποιούν τα αυτοκίνητά τους, αλλά οι πολυεθνικές εταιρείες αυτών των τομέων, οι οποίες συμβάλλουν στην αστική εξάπλωση και την αποψίλωση των δασών. Τα αέρια του θερμοκηπίου, η ηχορύπανση και η φωτορύπανση έχουν ισχυρό αντίκτυπο στην άγρια ζωή. "Ο άνθρωπος είναι ο βασιλιάς όλων των ζώων", έγραφε ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, "γιατί η σκληρότητά του υπερβαίνει εκείνη των ζώων. Ζούμε από το θάνατο των άλλων."
Η ακολουθία των σελίδων σε αυτό το μανιφέστο σχετικά με την καταστροφή της βιοποικιλότητας είναι πολύ σκληρή για τους ανθρώπους, αλλά συνδέεται απόλυτα με τη διαδικασία της φυσικής καταστροφής της ανθρωπότητας μέσω της υποβάθμισης της υγείας της που συνδέεται με τη βιομηχανική κακή διατροφή. "Το 90% της ανθρωπότητας τρώει λιγότερα από 40 είδη ζώων και φυτών, σύμφωνα με τον FAO, αλλά καταπίνει και 3000 χημικά μόρια" που απορροφιούνται στο σώμα μας. Ακόμη περισσότερο, οι Bourguignon καταγγέλλουν "την ψυχική φθορά της ανθρωπότητας μέσω της παγκοσμιοποίησης", "την πνευματική καταστροφή μέσω της ρομποτοποίησης της ανθρώπινης εργασίας".
Γιατί δεν κάνουμε τίποτα;
Οι Claude και Lydia Bourguignon εντόπισαν ορισμένες ουσιαστικές αιτίες: τον μύθο της προόδου και την τεχνολογική ψευδαίσθηση, που προβλέφθηκε από τον Jacques Ellul, τη δημογραφική έκρηξη, ένα "θέμα ταμπού" που θέτει το ζήτημα του οικολογικού αποτυπώματος (διπλάσιο από αυτό που μπορεί να αντέξει η Γη), ενώ ένας Αμερικανός πρόεδρος (G. Bush) έφτασε να δηλώσει ότι "το βιοτικό επίπεδο των Αμερικανών δεν είναι διαπραγματεύσιμο". Η εκβιομηχάνιση της γεωργίας και των τροφίμων, η διαφθορά σε όλα τα επίπεδα και το τέλος της δημοκρατίας (με μια σταδιακή μετατόπιση προς τις "δημοκρατορίες") με τον καπιταλισμό της επιτήρησης, η "χρηματιστικοποίηση" που φέρνει "εντός της" την καταστροφή, η ανικανότητα των πολιτικών, η προγραμματισμένη αδυναμία (μέσω της διαφήμισης και της σπατάλης που συνεπάγεται), όλα συμβάλλουν σε μια μορφή γενικευμένης αποσύνθεσης.
Είναι επιστήμονες, αλλά οι συγγραφείς επικαλούνται επίσης τους ποιητές που "δεν διαβάζουμε πια", οι οποίοι όμως "πηγαίνουν στο ουσιώδες", παραθέτοντας ένα απόσπασμα από ποίημα του Ρεμπώ: "Ελεύθερε άνθρωπε, στοχαστή, νομίζεις ότι είσαι ο μόνος που σκέφτεται / Σ' αυτόν τον κόσμο όπου η ζωή αναβλύζει με κάθε αφορμή / Χρησιμοποιείς ελεύθερα τις δυνάμεις που διαθέτεις / Αλλά από όλες τις συμβουλές σου απουσιάζει το σύμπαν". Λυπούνται που δεν ακούμε πλέον τους σοφούς, όπως συνέβαινε στην αρχαία Κίνα και τη Μέση Ανατολή κατά το παρελθόν.
Βλέπουν στην άρνηση και την εθελοτυφλία μια "τρέλα" που είχε θεωρητικοποιηθεί από τον Pascal, μια άρνηση που είναι η έκφραση του πανικού μας και η οποία οδηγεί στην ύβρη, "τη νεύρωση εκείνη που αγνοεί τα όρια", που ωθεί "στη ναρκισσιστική διαστροφή".
Ένα σκοτεινό βιβλίο; Μια προσβολή απευθυνόμενη στο μέλλον που πολλοί νέοι ενστερνίζονται με θάρρος (όπως οι νέοι στο AgroParisTech που αρνήθηκαν τα διπλώματά τους). [1] Αυτό το μανιφέστο δεν γράφτηκε από πρωτοπόρους της αγροοικολογίας που νοσταλγούν την παλιά καλή εποχή; Ίσως είναι οι σοφοί που δεν ακούμε πια, που μας προειδοποιούν και μας βοηθούν να "χάσουμε τις ψευδαισθήσεις μας".
Για όσους δυσκολεύονται να δουν καθαρά τι συμβαίνει, με τους σημερινούς κλιματικούς κινδύνους, το μανιφέστο των 136 σελίδων συνοψίζει όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για να δράσουμε. Μια ριζοσπαστική σκέψη που ωθεί στη δράση.
------------
[1] Στις 30 Απριλίου 2022, οκτώ φοιτητές του AgroParisTech κατήγγειλαν, στην ομιλία αποφοίτησής τους, μια εκπαίδευση "που ωθεί τους ανθρώπους να συμμετέχουν στην κοινωνική και οικολογική καταστροφή" και κάλεσαν τους συμφοιτητές τους να "λιποτακτήσουν" για να ανοίξουν "άλλους δρόμους". Το βίντεο αυτής της ομιλίας μεταδόθηκε στο Διαδίκτυο στις 10 Μαΐου- προβλήθηκε αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες φορές μέσα σε λίγες ημέρες - 12 εκατομμύρια φορές μέσα σε ένα μήνα - και σχολιάστηκε πολύ. Το AgroParisTech είναι το Eθνικό Iνστιτούτο για τις επιστήμες και τις βιομηχανίες της ζωής, και το περιβάλλον. Θεωρείται "ειδική σχολή" για την ελίτ του κρατικού μηχανισμού.
Η Lydia Bourguignon, οινολόγος, κάτοχος ενός μεταπτυχιακού Επιστημών, και ο Claude Bourguignon, γεωργικός μηχανικός και Διδάκτωρ Επιστημών, ίδρυσαν το δικό τους εργαστήριο έρευνας και εμπειρογνωμοσύνης στη βιολογία του εδάφους (LAMS). Έχουν πραγματοποιήσει περισσότερες από 5.000 ολοκληρωμένες αναλύσεις και διοργανώνουν συνέδρια σε όλο τον κόσμο. Στο βιβλίο τους Γιατί δεν κάνουμε τίποτα όταν το σπίτι καίγεται; που δημοσιεύτηκε από τις εκδόσεις En Bas τον Μάιο του 2022, το ζευγάρι προτείνει να απαντηθούν οι περιβαλλοντικές προκλήσεις αντιμετωπίζοντας τις βαθύτερες αιτίες των προβλημάτων.
