Η Μόνικα Βίτι διαβάζει τους Υπνοβάτες
Στην ταινία La Notte (Η Νύχτα) του Μικελάντζελο Αντονιόνι
'Εχει πολύ παράξενο στόμα, έλεγε από μέσα του ο Μπέρτραντ, και τα μάτια της έχουν μια διαύγεια που μ' αρέσει πολύ. Θα πρέπει να είναι μια εύθραυστη και ερεθιστική ερωμένη, αλλά πραγματικά πολύ δύσκολη να την κουμαντάρεις. 'Εχει πολύ μεγάλα χέρια για γυναίκα, μακριά και λεπτά. Μοιάζει περισσότερο με φιλήδονο ακόλουθο. Ωστόσο είναι γοητευτική. Η Ελίζαμπετ άρχισε μια συζήτηση για να ξεχάσει το φόβο που ένιωθε, παρόλο που είχε πει το ίδιο πράγμα πριν από λίγο.
"Ο κύριος φον Πάσενοβ μας μίλησε πολύ για σας και τα ταξίδια σας".
"Ναι; Εμένα μου μίλησε για τη μεγάλη ομορφιά σας".
Η Ελίζαμπετ δεν απάντησε.
"Δεν σας ευχαριστεί αυτό;"
"Δεν ανέχομαι να μιλούν γι' αυτήν την υποτιθέμενη ομορφιά".
"Είσαστε πολύ όμορφη".
Η Ελίζαμπετ είπε κάπως αβέβαια: " Δεν σας φανταζόμουν απ' αυτούς που τους αρέσει να φλερτάρουν".
Είναι πιο έξυπνη απ' ό, τι νόμιζα, σκέφτηκε ο Μπέρτραντ και απάντησε: "Ακόμα κι όταν θέλω να πειράξω κάποιον, δεν αφήνω να βγει απ' τα χείλη μου αυτή η απαίσια λέξη. Αλλά δεν σας φλερτάρω, ξέρετε πάρα πολύ καλά πόσο όμορφη είσαστε".
"Τότε γιατί μου το λέτε;"
"Γιατί δεν πρόκειται να σας ξαναδώ".
Η Ελίζαμπετ τον κοίταξε κατάπληκτη.
"Είναι φυσικό που δεν σας αρέσει να μιλάνε για την ομορφιά σας, γιατί πίσω απ' αυτές τις φιλοφρονήσεις διακρίνετε την πρόθεση της μνηστείας. Εγώ όμως, μια που θα ταξιδέψω και δεν πρόκειται να σας ξαναδώ, δεν είναι λογικό να θεωρούμαι υποψήφιος μνηστήρας και επομένως μου επιτρέπεται να σας λέω όμορφα πράγματα".
Η Ελίζαμπετ δεν κατάφερε να μην γελάσει.
"Είναι φοβερό να μπορείς να ακούς όμορφα πράγματα μόνο από έναν ξένο".
"Τουλάχιστο τον ξένο μπορεί κανείς να τον πιστέψει. Στην οικειότητα υπάρχει εξ αρχής το σπέρμα της ανειλικρίνειας και του ψέματος".
"Αν αυτό ήταν αλήθεια, τότε θα ήταν πραγματικά τρομακτικό".
"Φυσικά και είναι αλήθεια, και γι' αυτό το λόγο κάθε άλλο παρά τρομακτικό είναι. Η οικειότητα αποτελεί την πιο ύπουλη και συνάμα κοινότοπη μέθοδο για τον υποψήφιο μνηστήρα. Γιατί αντί να σας πει απλώς ότι σας ποθεί, επειδή είσαστε όμορφη, κερδίζει πρώτα με πλάγιο τρόπο την εμπιστοσύνη σας, ώστε να σας κατακτήσει χωρίς να το πάρετε καν είδηση".
Η Ελίζαμπετ σκέφτηκε αυτά τα λόγια κι ύστερα είπε: "Πίσω απ' τα λόγια σας δεν κρύβεται η επιθυμία της κατάκτησης;"
"'Οχι, γιατί εγώ θα φύγω... ο ξένος πρέπει να λέει την αλήθεια".
"Εγώ φοβάμαι κάθε τι ξένο".
"Γιατί σας προσελκύει. Είσαστε όμορφη Ελίζαμπετ. Μπορώ τουλάχιστον αυτήν την ώρα να σας λέω έτσι;"
'Ιππευαν σιωπηλοί ο ένας πλάι στον άλλο. 'Υστερα εκείνη είπε μιλώντας με ευθύτητα: "Τι θέλετε τέλος πάντων;"
"Τίποτα".
"Τότε αυτό το πράγμα δεν έχει νόημα".
"Θέλω το ίδιο με αυτούς που προσπαθούν να σας κατακτήσουν και λένε πως είσαστε όμορφη, μόνο που εγώ είμαι πιο ειλικρινής".
"Εγώ δεν θέλω να με κατακτήσει κανείς".
"'Ισως αυτό που δεν σας αρέσει είναι ο ανειλικρινής τρόπος των υποψηφίων μνηστήρων".
"Δεν νομίζω πως είσαστε λιγότερο ανειλικρινής απ' ό, τι οι άλλοι".
"Εγώ θα φύγω μακριά".
"Τι αποδεικνύει αυτό;"
"Ανάμεσα σε πολλά το γεγονός ότι νιώθω ντροπή".
";"
"'Οταν θέλει κανείς να κατακτήσει μια γυναίκα, τότε αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να της παρουσιαστεί όπως είναι: ένα δίποδο που αναπνέει, κι αυτό είναι ξεδιάντροπο και είναι δυνατόν, αν όχι πιθανόν, αυτός να είναι ο λόγος που απεχθάνεστε κάθε απόπειρα να σας κατακτήσουν".
"Αυτό δεν το ξέρω".
"Ο έρωτας είναι κάτι απόλυτο, Ελίζαμπετ, και όταν το απόλυτο θέλει να εκφραστεί με γήινο τρόπο, τότε καταλήγει πάντα στο πάθος, ακριβώς γιατί είναι αναπόδεικτο. Και το πάθος, επειδή είναι τόσο τρομερά γήινο, είναι πάντα και κωμικό. Σκεφτείτε αυτόν τον κύριο που γονατίζει μπροστά σας, για να σας δώσει να καταλάβετε τις επιθυμίες του: όταν κανείς αγαπάει, πρέπει να αποφύγει αυτού του είδους τις εκδηλώσεις".
Μήπως μ' αυτόν τον τρόπο ήθελε να πει ότι την αγαπούσε; Καθώς όμως σώπαινε, εκείνη τον κοίταξε με απορία κι αυτός φάνηκε να καταλαβαίνει.
"Υπάρχει μόνο ένα πραγματικό πάθος κι αυτό είναι η αιωνιότητα, Κι επειδή για τον άνθρωπο δεν υπάρχει θετική αιωνιότητα, πρέπει να καταφεύγουμε στην αρνητική, δηλαδή στο: δεν θα ξαναϊδωθούμε ποτέ. Η αιωνιότητα είναι το γεγονός ότι σε λίγο θα φύγω: γιατί τότε θα είμαστε αιώνια μακριά και εγώ θα μπορώ να λέω ότι σας αγαπώ.
"'Ισως αυτό που με αναγκάζει να σας μιλάω μ' αυτόν τον τρόπο να είναι η συναισθηματική μου διαύγεια, ίσως όμως πάλι να είναι το μίσος και η μνησικακία που νιώθω, που με ωθούν να σας αναγκάζω να ακούτε αυτόν τον μονόλογό μου. 'Ισως όμως και να είναι ζήλια, γιατί εσείς θα μείνετε εδώ και θα συνεχίσετε τη ζωή σας..."
"Ζηλεύετε πραγματικά;"
"Ναι, ζηλεύω, και ίσως και να υπάρχει και μια δόση αλαζονείας. Γιατί θέλω να αφήσω να πέσει ένα πετραδάκι στην πηγή της ψυχής σας, που να μείνει εκεί και να μην χαθεί ποτέ".
"Θέλετε κι εσείς λοιπόν να παραβιάσετε ό, τι πιο ενδόμυχο έχω".
"'Ισως. 'Ομως αυτό που περισσότερο θέλω είναι αυτή η πέτρα να είναι κι ένα φυλαχτό".
"Για ποια περίπτωση;"
"Για τη στιγμή που θα εμφανιστεί αυτός που θα γονατίσει μπροστά σας, αυτός που ήδη τον ζηλεύω, και ο οποίος θα έρθει μ' αυτόν τον ξεπερασμένο τρόπο να σας προσφέρει την αγκαλιά του: γιατί θέλω τότε η ανάμνηση μιας - για να το πω έτσι - άσηπτης μορφής έρωτα να σας θυμίσει πως πίσω απ' αυτήν την τόσο επιτηδευμένα λεπταίσθητη κίνηση κρύβεται μια ακόμα μεγαλύτερη χυδαιότητα".
"Πάντα λέτε τέτοια πράγματα στις γυναίκες όταν πρόκειται να φύγετε μακριά;"
"Ναι, πρέπει, μόνο που συνήθως φεύγω πριν φτάσω σ' αυτό το σημείο".
Η Ελίζαμπετ κοίταζε σκεφτική τη χαίτη του αλόγου του. 'Υστερα είπε: "Δεν ξέρω γιατί, μα όλα αυτά μου φαίνονται αφύσικα και εκτός τόπου". [...]
Χέρμαν Μπροχ, Οι Υπνοβάτες (Τριλογία). Τόμος 1. 1888, Πάσενοβ ή ο Ρομαντισμός. Μετάφραση: Κώστας Κουντούρης. Εκδ. Μέδουσα, Αθήνα, 1987.
