Το Ισραήλ και η Δύση
«Η πικρή ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι χώρες, πληθυσμοί και ηγετικοί κύκλοι που περιφρόνησαν, εξόρισαν και καταδίωξαν τους Εβραίους για αιώνες, ισχυρίζονται ότι αναγνωρίζουν τώρα τον εαυτό τους σε αυτούς»
Gaelle Montiani
lundimatin#401,18.10.2023
Από τις απαρχές του ήδη, το ισραηλινό κράτος ανέπτυξε στενούς και πολύπλοκους δεσμούς κάθε είδους με τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις: πρώτα και κύρια τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, αλλά και τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τις χώρες της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης, ακόμη και, σε μικρότερο βαθμό, τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία... Δεν θα ανατρέξω εδώ σε αυτή την ιστορική κληρονομιά, η οποία έχει κάτι το πράδοξο: κατά μία έννοια, το κράτος του Ισραήλ δεν θα μπορούσε να δημιουργηθεί ή να διατηρηθεί χωρίς την υποστήριξη των μεγάλων δυτικών δυνάμεων, αλλά κατά μία άλλη έννοια, αυτή η υποστήριξη δεν συνεπαγόταν ιδιαίτερη κατανόηση ή ενσυναίσθηση για "τους Εβραίους" στους κυβερνητικούς κύκλους και τους πληθυσμούς αυτών των χωρών - εκτός από σχετικά μικρούς εβραϊκούς και εβραιόφιλους κύκλους.
Στις δυτικές χώρες κυριαρχούσε ο παραδοσιακός αντι-Ιουδαϊσμός (χριστιανικός ή εκχριστιανισμένος), ή κι ένας σφοδρότερος ακόμα σύγχρονος αντισημιτισμός (ο Ντριμόν στη Γαλλία, ο Χίτλερ στη Γερμανία, ο Φορντ στις Ηνωμένες Πολιτείες, κ.λπ.) και η υποστήριξή τους προς το κράτος του Ισραήλ ήταν περισσότερο ένας τρόπος να "απαλλαγούν από το εβραϊκό πρόβλημα" ή να το εργαλειοποιήσουν για πολιτικούς σκοπούς (διαχείριση της Μέσης Ανατολής) ή/και θρησκευτικούς σκοπούς (χριστιανικός σιωνισμός).
Όπως και να έχει, το σκηνικό σήμερα δεν είναι πια ακριβώς το ίδιο. Αν και παραμένει πάντα εξαρτημένο από τη δυτική κηδεμονία του, το ισραηλινό κράτος έχει συνειδητοποιήσει με την πάροδο του χρόνου -σε σημείο να αυταπατάται από τη μέθη- τα τεχνολογικά, οικονομικά, στρατιωτικά και πολιτιστικά του πλεονεκτήματα και επιδεικνύει όλο και περισσότερο την πρόθεσή του να επιβάλλει τα δικά του συμφέροντα ως περιφερειακή δύναμη, ανεξάρτητα από εκείνα των Ηνωμένων Πολιτειών ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και μερικές φορές ακόμη και σε αντίθεση με αυτά (στον Καύκασο, σε σχέση με τη Ρωσία ή το Ιράν κ.λπ.). Αντίθετα, οι δυτικές χώρες ταυτίζονται όλο και περισσότερο με τη φιγούρα του Εβραίου, καθιστώντας τον μάλιστα έμβλημα της Δύσης, άλλοτε με τη θέρμη του προσηλυτισμένου, άλλοτε με πιο διφορούμενο τρόπο, αλλά το αποτέλεσμα είναι το ίδιο.
Μία ταινία, συναρπαστική από πολλές απόψεις, η οποία προβλήθηκε πρόσφατα, Η δίκη Goldman του Cédric Kahn, δείχνει με τον τρόπο της πως άλλαξε η αντίληψη της φιγούρας του Εβραίου στη Γαλλία στα τέλη της δεκαετίας του 1970.
Η πικρή ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι χώρες, πληθυσμοί και ηγετικοί κύκλοι που περιφρόνησαν, εξόρισαν και καταδίωξαν τους Εβραίους για αιώνες, ισχυρίζονται ότι αναγνωρίζουν τώρα τον εαυτό τους σε αυτούς, αλλά έτσι συμβαίνει: ο αντισημιτισμός δεν είναι κάτι που δηλώνεται πλέον ανοιχτά, παρά μόνο στους χώρους της ακροδεξιάς, ή ως κληρονομιά ενός παραδοσιακού "μουσουλμανικού" αντι-ιουδαϊσμού, στα νέα γκέτο των προλετάριων μεταναστών ή από παλαιότερη μεταναστευτική προέλευση (ένας ακόμη λόγος για να τους περιφρονούν και να τους καταπιέζουν).
Η ίδια ειρωνεία έγκειται στο ότι ο ουκρανικός εθνικισμός, ο τελευταίος που εμφανίστηκε στην ευρωπαϊκή σκηνή, αναγνωρίζει τώρα τον εαυτό του και αναγνωρίζεται στα μάτια του κόσμου στο πρόσωπο ενός Εβραίου προέδρου, παρόλο που στη νεαρή ιστορία του διακρίθηκε για την ενθουσιώδη συμμετοχή του στα χειρότερα πογκρόμ.
Και αποτελεί πάλι ειρωνεία το γεγονός ότι βλέπουμε σήμερα τις δυτικές χώρες να καθιστούν τη μορφή της "γυναίκας" ή του "ομοφυλόφιλου" εμβλήματα μιας "ελευθερίας" που υποτίθεται τους αντιπροσωπεύει ιδιαίτερα. Αναμφίβολα και άλλοι πολιτισμοί δεν υπήρξαν λαμπροί στη μεταχείριση των γυναικών, των ομοφυλόφιλων και άλλων ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, αλλά πώς μπορεί ο δυτικός πολιτισμός να τους κάνει εμβλήματα της ανωτερότητάς του, όταν, μέχρι πολύ πρόσφατα, δεν τους αναγνώριζε κανένα απολύτως δικαίωμα;
Πρόκειται για αναπαραστάσεις, αλλά στην πράξη διαφαίνεται μια άλλη ταύτιση μεταξύ "των Εβραίων" και "των Δυτικών", που άπτεται μιας πιο δυσανάγνωστης ειρωνείας. Μία σχέση ομολογίας προκύπτει όλο και πιο καθαρά μεταξύ του ισραηλινού κράτους και των χωρών της Δύσης: η τραγωδία του Ισραήλ σήμερα μπορεί να διαβαστεί με μικρά γράμματα ως η τραγωδία που ετοιμάζεται με μεγάλα γράμματα για τη Δύση. Και στις δύο περιπτώσεις: η ίδια αλαζονεία, το ίδιο πνεύμα ανωτερότητας, η ίδια υπέρμετρη εμπιστοσύνη στην τεχνολογική, οικονομική και στρατιωτική ισχύ, η ίδια μετατόπιση όλο και πιο δεξιά, ο ίδιος εγκλωβισμός πίσω από τείχη και φράγματα που σκοπό έχουν την προστασία από τους βαρβάρους...
Κοιτάζοντας πίσω στην πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ο Μαρξ είδε τους βαρβάρους ως μία δύναμη που θα μπορούσε να φέρει την αναγέννηση. Αλλά η βαρβαρότητα μπορεί επίσης να σημαίνει απόλυτη καταστροφή. Είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς στους σημερινούς βαρβάρους έστω και μια υποψία μετα-αυτοκρατορικής ανθρώπινης αναγέννησης.
Μία ενδιαφέρουσα προέκταση στο έρθρο της Gaelle Montiani αποτελεί η παρακάτω τηλεοπτική συνέντευξη (στα γαλλικά στο κανάλι RMC, απέναντι σε μία σοκαρισμένη δημοσιογράφο) του πρώην διπλωμάτη και Πρωθυπουργού της Γαλλίας Dominique de Villepin (μεταξύ 2005-2007, επί προεδρίας Ζακ Σιράκ), ο οποίος αποδεικνύεται πολύ πιο διορατικός από πολλούς άλλους Ευρωπαίους και μη συναδέλφους του. Σε αυτήν μίλησε ξεκάθαρα για τη μεγάλη "παγίδα του δυτικισμού": "Βρισκόμαστε μαζί με το Ισραήλ πάνω σε αυτό το δυτικό βάθρο που σήμερα αμφισβητείται από το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς κοινότητας. Ο δυτικισμός είναι η ιδέα ότι η Δύση που διαχειρίστηκε εδώ και πέντε αιώνες τις υποθέσεις του κόσμου θα μπορεί ήσυχα να συνεχίζει να το κάνει. Και υπάρχει και μία ακόμη παγίδα, η παγίδα του ηθικισμού. 'Εχουμε την απόδειξη με αυτά που συμβαίνουν στην Ουκρανία και στην Εγγύς Ανατολή της ύπαρξης δύο μέτρων και δύο σταθμών που καταγγέλονται παντού στον κόσμο, και μάλιστα, τις τελευταίες βδομάδες, όπως διαπίστωσα ό ίδιος σε ταξίδια μου, στην Αφρική, στη Μέση Ανατολή ή στη Λατινική Αμερική. Η κατηγορία είναι παντού η ίδια: δείτε πως αντιμετωπίζεται ο πληθυσμός στη Γάζα. Καταγγείλατε όσα γίνονται στη Ουκρανία, αλλά είστε πολύ σιωπηλοί μπροστά στο δράμα που παίζεται στη Γάζα. Πάρτε το διεθνές δίκαιο. Δεύτερη κριτική που μας απευθύνει ο συνολικός Νότος. Εφαρμόζουμε κυρώσεις στη Ρωσία όταν επιτίθεται στην Ουκρανία, και όταν δεν σέβεται τις αποφάσεις του ΟΗΕ, αλλά εδώ και 70 χρόνια το Ισραήλ συνεχίζει να μη σέβεται τις αποφάσεις του ΟΗΕ. Οι Δυτικοί πρέπει να ανοίξουν τα μάτια τους μπροστά στην έκταση του ιστορικού δράματος που παίζεται στη Γάζα. Θα δολοφονήσουμε το μέλλον εφαρμόζοντας τις λάθος αποφάσεις";
