Η γαλλική εβδομάδα V
Ο άνθρωπος, αυτό το
αποτυχημένο ζώο
... που θα είχε πολλά να διδαχθεί από τον αλτρουισμό του λύκου, του "αδερφικού εχθρού" του.
*
Pierre Jouventin – Ο άνθρωπος, ένα ζώο τόσο κόντά στον λύκο
Benoît Delépine, Siné Mensuel, Ιούλιος 2018
Ο Benoît Delépine συνάντησε για το Siné Mensuel τον Pierre Jouventin, τον ηθολόγο πρώην διευθυντή έρευνας στο CNRS (Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής 'Ερευνας), ειδικό στην οικολογία της συμπεριφοράς και συγγραφέα του βιβλίου Ο άνθρωπος, αυτό το αποτυχημένο ζώο. Ακολουθεί η συνέντευξη.
Γιατί ένας τέτοιος τίτλος για το βιβλίο σας: Ο άνθρωπος, αυτό το αποτυχημένο ζώο;
Επειδή το είδος μας είναι ανίκανο να προσαρμοστεί στο περιβάλλον του όπως το κάνει οποιοδήποτε άλλο ζώο λιγότερο έξυπνο. Ως διευθυντής έρευνας στο CNRS και διευθυντής ενός οικολογικού εργαστηρίου, πέρασα 40 χρόνια ακολουθώντας τα άγρια ζώα στη φύση. 'Εχοντας μελετήσει κάπου είκοσι είδη, και περάσει πάνω από 8 χρόνια στην Ανταρκτική και τα νησιά που την περιβάλλουν, καθώς και τρία χρόνια στο τροπικό δάσος της Γκαμπόν, θέλησα να εφαρμόσω τις γνώσεις μου στο πιο αινιγματικό ζώο, αυτό που όπως έλεγε ο Konrad Lorenz "αυτό-εξημερώθηκε", δηλαδή τον άνθρωπο. Επομένως, σ' αυτό το βιβλίο, τον μελετώ ως φυσιοδίφης εφαρμόζοντας τις σύγχρονες ανακαλύψεις στην παλεοανθρωπολογία, τη γενετική, την επιστημονική οικολογία, την ηθολογία...
Κατά τη γνώμη σας, αν βάζαμε τους ανθρώπους όρθιους τον ένα δίπλα στον άλλον, ποια θα ήταν η γεωγραφική επιφάνεια που θα κάλυπταν;
Δεν ξέρω.
Αγγίζουμε τα 8 δισεκατομμύρια, κι επομένως, αν μας υπολογίσουμε ανά τέσσερις στο τετραγωνικό μέτρο, χωράμε όλοι στη Λίμνη Λεμάν. Πως εξηγείτε ότι αυτά τα ημιβακτηρίδια που χωράνε στη Λίμνη Λεμάν κατάφεραν να διαλύσουν τόσο γρήγορα τον πλανήτη;
Αυτό είναι και το αντικείμενο του βιβλίου μου. Η Ιστορία αρχίζει πριν από μερικές χιλιάδες χρόνια ενώ το είδος μας υπάρχει εδώ και 300 000 χρόνια και η ανθρώπινη οικογένεια εδώ και 2,5 εκατομμύρια χρόνια.
Μετά τη νεοληθική επανάσταση, πριν από μόλις 10 000 χρόνια, περνάμε σε μια πιο μόνιμη εγκατάσταση με την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Αλλάζει ριζικά ο δημογραφικός τρόπος και ο τρόπος εκμετάλλευσης της φύσης. Αντί να κάνουν ένα παιδί κάθε τέσσερα χρόνια, οι γυναίκες γεννάνε σχεδόν κάθε χρόνο.
'Ολα τα ζώα ξέρουν πως να αποφεύγουν τον υπερπληθυσμό με μια ρύθμιση, ενώ για μας, πάνω στο οχημά μας, δεν υπάρχει όπισθεν. Πολλές προσωπικότητες αντιλαμβάνονται ότι θα βρούμε τοίχο, αλλά σε συλλογικό επίπεδο δεν θέλουμε να το δούμε. Ιδίως αυτοί που μας κυβερνούν και των οποίων η θητεία δεν ξεπερνάει τα πέντε χρόνια.
Το καπιταλιστικό σύστημα στηρίζεται στον ανταγωνισμό. Αν αυτός είναι φυσικός, υπάρχει και μια άλλη φυσική δύναμη: η συνεργασία. Σήμερα, το κοινωνικό, που είναι απαραίτητο για την ισορροπία μας, αφήνεται κατά μέρος και δεν μένει πάρα μόνο ο ανταγωνισμός επειδή αποφέρει. Γι' αυτόν το λόγο η οικολογία είναι μια ανατρεπτική επιστήμη, από τη στιγμή που θέτει υπό αμφισβήτηση μια "άπειρη ανάπτυξη σε έναν πεπερασμένο κόσμο".
Αποδεικνύετε ότι ο άνθρωπος είναι ένα ζώο που, για να επιβιώσει, άρχισε να κυνηγάει σε μικρές ομάδες επειδή ήταν σχετικά αδύναμος μέσα στη σαβάνα. Η θεωρία σας λέει πως το ομαδικό κυνήγι μεγάλων ζώων ανέπτυξε σιγά σιγά τον εγκέφαλο του ανθρώπου και του επέτρεψε να αποκτήσει αυτό που ονομάζουμε μια μορφή ευφυϊας. Σήμερα που είμαστε 8 δισεκατομμύρια, διατηρούμε τον εγκέφαλο αυτόν που μας επιτρέπει να συνεννοούμαστε με μια δεκαριά άτομα, τους φίλους, την οικογένεια... Είμαστε αποτελεσματικοί σε μικρές ομάδες αλλά όταν γινόμαστε πιο πολλοί, δεν καταφέρνουμε να έχουμε μία μακροπρόθεσμη σύλληψη.
Για πάνω από το 95% της υπαρξής μας, ήμασταν το μόνο πρωτεύων που κυνηγούσε ομαδικά. Όπως οι λύκοι με τους οποίους μοιραζόμαστε την ίδια οικολογική κατηγορίσ του κυνηγού μεγάλου θηράματος που συνεργάζεται. Βγήκαμε από το δάσος για να εποικίσουμε τη σαβάνα και να βρεθούμε μπροστά σε μία άφθονη τροφή, δηλαδή τα μεγάλα φυτοφάγα αλλά και τα επικίνδυνα σαρκοφάγα. Σ' αυτό το ανοιχτό περιβάλλον, ο άνθρωπος δεν μπορούσε να επιβιώσει και να τρέφεται παρά μόνο σε ομάδες. Ανέπτυξε πολύ στη διάρκεια της εξελιξής του τις τεχνικές του κυνηγιού και τους κοινωνικούς δεσμούς. Πιστεύω, αντίθετα με αυτό που λέγεται παντού, πως το πιο κοντινό σε μας ζώο δεν είναι ο χιμπατζής ή ο μπονόμπο, αν και από γενετική άποψη είναι αδιαμφισβήτητο. Στο κοινωνικό και ψυχολογικό επίπεδο, είμαστε πιο κοντά στον λύκο από οικολογική σύγκλιση, που είναι και η μόνη που εξηγεί την ιδιαιτερότητά μας ως πρωτεύοντα υπερ-θηρευτές.
Αν ήμασταν τόσο κοντά ψυχολογικά στον χιμπατζή, θα είχαμε εξημερωμένους χιμπατζήδες.
Βεβαιώς! Γιατί συγκατοικούμε τόσο καλά με σκυλιά και όχι με χιμπατζήδες; Επειδή παρά τα φαινόμενα τα σκυλιά είναι πολύ κοντά σε μας. 'Εχουν την αίσθηση της ιεραρχίας και της αλληλοβοήθειας. Γιατί ο άνθρωπος "εφηύρε" το σκύλο, και πως; Οι προϊστορικοί άνθρωποι βρήκαν πρώτα νεαρούς λύκους στα λημέρια τους. Αντιλήφθηκαν ότι οι λύκοι ενσωματώνονταν στην ομάδα, και υπερασπίζονταν το μέρος τους. Πολλαπλασίαζαν επί τρία τη συγκομιδή θηραμάτων, σύμφωνα με τις έρευνες που έγιναν σε φυλές κυνηγών-συλλεκτών. Ξεκινώντας από τη σύμπραξη αυτή με τον απόγονο του λύκου, την βελτίωση των εκηβόλων όπλων και κυρίως τη γεωργία, οι άνθρωποι μπορούσαν να τρέφουν πολλά περισσότερα παιδιά. Γιατί δεν έμειναν στον λύκο; Επειδή όταν ωριμάζει κοινωνικά εκεί κοντά στα τρία χρόνια, προσπαθεί να ανέλθει στην ιεραρχία της φατρίας, δηλαδή μέσα στην οικογένεια που τον φιλοξενεί, και έρχεται κάποτε σε σύγκρουση με τους ανθρώπους. 'Ετσι, οι προγονοί μας επέλεγαν τα πιο υπάκουα λυκάκια κάθε γέννας αποκτώντας λύκους που παρέμεναν "ανώριμοι" και δεν αμφισβητούσαν ποτέ την εξουσία του αρχηγού της αγέλης: ο σκύλος, επομένως, είναι ένας "αιώνιος έφηβος".
Γι' αυτό και το ποδόσφαιρο είναι το παγκόσμιο άθλημα: πρόκειται για μιικρές ομάδες μερικών τύπων που ανταγωνίζονται. Επιστρέφουμε λοιπόν στο βασικό σχήμα του ανθρώπινου όντος. Είναι μια δεκαριά άτομα σε ομάδα που κυνηγούν ένα θήραμα...
Σε όλους τους ανθρώπινους τομείς, είναι η βιολογική βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η σεξουαλικότητα, η εξουσία, η φιλία. Το ποδόσφαιρο είναι μια υπερτροφική εξέλιξη της συλλογικής υπεράσπισης της φυλής.
Ο καθένας γνωρίζει την περίφημη φράση: "Ο άνθρωπος είναι ένας λύκος για τον άνθρωπο". Αλλά ο άνθρωπος είναι χειρότερος κι από έναν λύκο για τον άνθρωπο.
Την φράση αυτή την δανείστηκε ο Thomas Hobbes από την Αρχαιότητα. Θεωρούσε ότι οι άνθρωποι είναι τόσο κακοί ώστε έπρεπε να τίθενται υπό προστασία, κι επομένως χρειαζόταν ένα κράτος γι' αυτό. Πιστεύω όπως ο Ρουσσώ, όπως κι εσείς, ότι συμβαίνει το αντίθετο: "Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του καλός αλλά η τωρινή κοινωνία τον κάνει κακό." Πράγματι, οι κυνηγοί-συλλέκτες ήταν νομάδες και εργάζονταν δύο ή τρεις ώρες την ημέρα σύμφωνα με τους εθνολόγους (όπως μπόρεσα να το διαπιστώσω κι εγώ με τους Πυγμαίους). Μετά τη νεολιθική επανάσταση, ο περιορισμένος χρόνος απαιτεί τρεις φορές περισσότερη εργασία. Η τροφή αυξάνεται, το ίδιο και ο πληθυσμός. Πρέπει να αποθηκεύονται τα αποθέματα ενάντια στους πλιατσικολόγους, και οι λεγόμενες "ισότιμες" κοινωνίες γίνονται ανισότιμες. Οι αρχηγοί, οι οποίοι ως τότε ήταν συμβολικοί, γίνονται τύραννοι. Η βία πάντα υπήρξε, αλλά ο πόλεμος εμφανίζεται μόνο στη νεολιθική εποχή, και ακολουθούν ο στατός και η αστυνομία. Το άτομο ανησυχεί και οι ηγέτες του εξηγούν μέσω στοχαστών σαν τον Hobbes πως χρειάζεται ένα κράτος για να τον προστατεύει, επειδή ο άνθρωπος είναι από τη φύση του κακός...
Και συν τοις άλλοις ο ανθρώπινος εγκέφαλος συρρικνώνεται!
Είναι μια κλασική διαδικασία στα εξημερωμένα ζώα. Χάνουν εώς και το ένα τρίτο από τον εγκεφαλό τους: ο σκύλος σε σχέση με τον λύκο, ο χοίρος με το αγριογούρουνο, η κοινή κότα με την κότα bankiva. Ξεχνάμε να αναφέρουμε ότι ο σημερινός άνθρωπος έχει λιγότερο όγκο εγκεφάλου απ' ό,τι ο άνθρωπος του Κρο-Μανιόν ή του Νεάντερταλ...
Εξάλλου, εσείς ζήσατε με έναν λύκο...
Απ' όσο γνωρίζω, είμαι ο μόνος που μεγάλωσα έναν λύκο, όχι σε παραπλήσιο περιφραγμένο χώρο, αλλά μέσα στο σπίτι. Στο βιβλίο μου Καμάλα, μία λύκαινα στην οικογένειά μου, διηγούμαι ότι, χωρίς να το έχω επιδιώξει, η οικογένειά μου έζησε σαν σε αγέλη. Αυτό που ανακαλύψαμε είναι ότι ο λύκος υπερασπίζεται τους οικείους του. 'Οταν πλησιάζαμε σε ένα μπαλκόνι, η λυκαινά μας μας τραβούσε από το παντελόνι. Το καταλάβαμε μόνο όταν πήγαμε να κάνουμε μπάνιο σε ένα ποτάμι. Η γυναίκα μου έπεφτε στο νερό, και η λύκαινα βούταγε με τη σειρά της για να την τραβήξει πίσω στην όχθη επί δέκα φορές συνέχεια. Τα έχω φωτογραφήσει και βιντεοσκοπήσει όλα (http://pierrejouventin.fr/). Εν ολίγοις, σε αντίθεση με αυτό που λέει ο Hobbes, ο λύκος είναι αλτρουιστής και δίνει ένα μάθημα στον άνθρωπο!
Αν σταθούμε στην εξελιξή μας, ή στη μη-εξέλιξη, διαπιστώνουμε πως εξηγεί πολύ περισσότερα πράγματα από τη φιλοσοφία! 'Ενας δισεκατομμυριούχος που κερδίζει 100 δισεκατομμύρια, τι γελοίο! "Γιατί, λέμε, να χρειάζεται 100 δισεκατομμύρια; Δεν θα καταφέρει ποτέ να τα ξοδέψει." Δεν τον νοιάζει, ανήκει σε μια μικρή ομάδα και δεν αντιλαμβάνεται το χάος που δημιούργησε.
'Οταν μελετούσα στην περιοχή του έναν μαμπουίνο του δάσους, το μαντρίλ, έζησα για λίγο σε μια φυλή Πυγμαίων. Εκεί, ο αρχηγός ήταν αυτός που θα φύτευε το δόρυ κάτω από την κοιλιά του ελέφαντα ή που μιλούσε στο όνομα των άλλων. Αν έκανε κατάχρηση της εξουσίας του, τα μέλη της ομάδας έπαυαν να του δίνουν σημασία. Καμία σχέση με τους γάλλους προέδρους μας που μπορούν να ξεκινήσουν έναν πόλεμο χωρίς να δώσουν λογαριασμό σε κανέναν...
Πριν τις προεδρικές εκλογές, ο Μακρόν έλεγε πως ήταν Ευρωπαίος όταν όλοι ήταν κατά της Ευρώπης... Το υποστηρίζει! Υποστηρίζει το γεγονός ότι κερδίζει χρήματα! Και όλοι λένε: ...δεν κάνει πίσω, επομένως πιστεύει αυτό που λέει. Αυτό αλλάζει λίγο το παιχνίδι.
Ο εγκεφαλός μας είναι τόσο μεγάλος που είναι δύσκολο να ξέρεις πότε κάποιος λέει ψέματα, ειδικά αν είναι τόσο προικισμένος όσο ο Μακρόν που έχει παντρευτεί με την καθηγήτριά του του θεάτρου!
Υποδεικνύετε επίσης κάποιες εναλλακτικές για να ξεφύγουμε απ' αυτά: όχι πάνω από ένα παιδί, αλλά και την πράσινη ενέργεια, την ηλιακή, κλπ. Λύσεις που είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστούν. Εκτός κι αν γίνει με αυταρχικό σχεδόν τρόπο, δεν θα τα καταφέρουμε ποτέ. Ποιός πολιτικός θα πει: "Από αύριο μόνο ένα παιδί";
Οι Κινέζοι το έκαναν αλλά κατόπιν μεταστράφηκαν και εξάλλου ο έλεγχος των γεννήσεων δεν είναι πολύ δημοφιλής. Ακόμη κι αν οι βιομηχανοποιημένες χώρες συνειδητοποιούσαν τον υπερπληθυσμό, οι χώρες του τρίτου κόσμου -που επωφελήθηκαν από τις προόδους της ιατρικής, παρουσιάζοντας τώρα μια εκρηκτική δημογραφία- θα κάλυπταν τα κενά... Επομένως το μέλλον σε αυτό το σημείο φαντάζει δύσκολο. Αντιθέτως, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα αναπτυχθούν αναγκαστικά εφόσον ο καπιταλισμός βρήκε πως να τις εκμεταλλευτεί. Η χώρα μας βρίσκεται πολύ πίσω επειδή έχει εμπλακεί σε μια απόλυτη πυρηνική προοπτική, και δεν ξέρει πια πως να βγει απ' αυτό το δαπανηρό αδιέξοδο...
Θα έπρεπε να προχωρήσουμε στην αποανάπτυξη. Αλλά ο κόσμος δεν θα πάει να ψηφίσει γι' αυτά...
Πως να καταφέρεις να δεχτεί μία πλειοψηφία ανθρώπων ότι πρέπει να σφίξουν τη ζώνη τους; Προτιμούν να πιστεύουν ότι όλος ο κόσμος μπορεί να πλουτίσει δουλεύοντας σαν τον τρελό.
Γυρίστηκε μια ταινία, που θα προβληθεί τον Σεπτέμβρη-Οκτώβρη στους Emmaüs της Πω πριν από ενάμιση μήνα. Ζουν μία απίστευτη ουτοπία: την αποανάπτυξη.
Μόνο οι μικρές πρωτοβουλίες μπορούν να οδηγήσουν κάπου μέσα σ' αυτήν τη συγκυρία. Πρέπει να αντιστεκόμαστε και στο μέτρο του δυνατού να μην ενδίδουμε σ' αυτό το σύστημα που μας παγιδεύει. Προσπαθώ απλά, με βάση την τρέχουσα γνώση και την εμπειρία μου, να καταλάβω πως, με ένα τόσο μεγάλο εγκέφαλο, το απίθανο είδος μας κατέληξε σε έναν τυφλό δρόμο. Δεν βλέπω πως θα βγούμε απ' αυτό. Αλλά έτσι όπως πάμε, σε μερικές δεκαετίες θα γίνει μια έκρηξη.
Είμαστε πάρα πολλοί για να ξαναγίνουμε κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες...
Φυσικά, αλλά δείτε τι έγινε στη Notre-Dame-des-Landes! Ο μεγαλύτερος φόβος των αρχών δεν είναι οι κουκουλοφόροι που τα σπάνε, όπως λένε. Το άγχος τους είναι μη δουν να αναπτύσσεται μία αντικοινωνία με κώδικες ριζικά διαφορετικούς. Κι αυτό, περιθωριακά, θα γίνεται όλο και πιο συχνά. Δεν υπάρχει περίπτωση να παρθεί η εξουσία όπως το φαντάζονταν το 1936. Δεν θα καταφέρουμε να αντικαταστήσουμε τους πολιτικούς μας, άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι είναι ασυναγώνιστοι στην πρακτική της ξύλινης γλώσσας. Αντιθέτως, μπορούμε να ζήσουμε λίγο εκτός συστήματος με έναν λογικό τρόπο που να μας ικανοποιεί.
Η έννοια της προόδου δεν σας λέει και πολλά...
Μας παγίδευσαν με την πρόοδο. Δείτε τη μεγάλη συζήτηση ανάμεσα στον Ρουσσώ και τον Βολταίρο. Ο Βολταίρος είχε δίκιο στην εποχή του: το μέλλον χαμογελούσε και η πρόοδος απελευθέρωνε. Ενώ όμως ο Ρουσσώ γινόταν περίγελος όσο ζούσε, τώρα ξαναγίνεται επίκαιρος επειδή είδε πιο μακριά, ότι δεν μπορούσε όλο αυτό να καταλήξει σε μία βιώσιμη λύση. Κι αυτός τώρα είναι που αρχίζει και κερδίζει.
Προστίθεται σε όλα αυτά και η μεγάλη απάτη της θρησκείας. Ο άνθρωπος εφηύρε τον Θεό, αυτό είναι σίγουρο!
Για μένα, η θρησκεία είναι ένα παράδειγμα των εκτροπών που συμβαίνουν μετά τη νεολιθική εποχή, όπως ο πόλεμος, ο στρατός, το κράτος... Υπάρχει μια φυσική τάση, ακόμη και σε μία ομάδα Πυγμαίων, να επιλεχθεί ένα θαρραλέο παλικάρι που θα υπερασπιστεί την ομάδα και θα γίνει ένας αξέχαστος πρόγονος. Επομένως τον εξιδανικεύουν και γίνεται ένα πρότυπο. Ο Θεός των τριών μονοθεϊσμών, είναι ΤΟ υπέρ-πρότυπο. Ωστόσο, από τον Δαρβίνο και μετά, η Δημιουργία -δηλαδή σήμερα η βιοποικιλότητα- εξηγείται με φυσικό τρόπο. Πως να πιστέψεις σε έναν γενειοφόρο που ελέγχει από τον ουρανό τις πράξεις όλων των κατοίκων του πλανήτη; Ένας φυσικός και χρήσιμος θαυμασμός, ο οποίος σε παρακινούσε, έγινε μία απιθανότητα που βοηθάει στο να ζεις.
Ας επιστρέψουμε στους φίλους μας, τα ζώα. Είμαστε οι πιο δυνατοί αλλά γιατί δεν μπορούμε να μεταφράσουμε τα ζώα;
Μα πως, τα μεταφράζουμε! Είναι η δουλειά μου να καταλαβαίνω τι λένε τα πουλιά και τα θηλαστικά.
Ξέρετε να μας πείτε τι επιθυμούν να μας πουν;
'Οταν γνωρίζουμε καλά ένα είδος, μπαίνουμε στο μυαλό του και είναι πολύ πιο εύκολο απ' ό,τι με τον άνθρωπο. Συνήθως από άγνοια οι άνθρωποι αφήνουν και τους δαγκώνουν. Στην πραγματικότητα, ένας σκύλος σε ειδοποιεί σχεδόν πάντα. Κανένας δεν με έχει δαγκώσει επειδή βλέπω καλά αν είναι φιλικός ή όχι. Αλλά κάθε ζώο έχει ένα διαφορετικό κώδικα, συνήθως το αντίθετο του άλλου: ένας σκύλος που κατεβάζει τα αυτιά ή που κουνάει την ουρά του εκδηλώνει τη χαρά του ενώ η γάτα δείχνει έτσι πως δεν χαίρεται! Αν τα μελετάς σοβαρά, είναι πολύ εύκολο να καταλάβεις τα ζώα.
Λέτε πως η όρκα και ο γκρι παπαγάλος της Γκαμπόν έχουν μία γλώσσα...
'Ολα τα ζώα επικοινωνούν μεταξύ τους με έμφυτα σινιάλα, αλλά τα πολύ κοινωνικά είδη που ζουν διαρκώς σε ομάδα πρέπει να μαθαίνουν από τους άλλους, γι' αυτό και είναι δυνατόν έτσι να εξαπατηθούν. Αν πάρετε ένα νεαρό πουλί Gracula ή έναν παπαγάλο, το απομονώνετε από τους ομοίους του και τον χαϊδεύετε συνέχεια, θα σας θεωρήσει σύντροφο και θα σας μιμείται προφέροντας τα ίδια λόγια στο ίδιο πλαίσιο. 'Οπως τα μικρά παιδιά, είναι προγραμματισμένο για να μιμείται τους ομοειδείς τους αλλά εσείς πήρατε τη θέση τους για να σας μιμηθεί.
Και οι όρκες καλούνται μεταξύ τους;
Κάθε είδος όρκας διαθέτει μία δική της φωνητική υπογραφή, κάθε οικογένεια έχει τη δική της κοινή υπογραφή και το κάθε μέλος επίσης. Κάτω από το νερό δεν βλέπονται αλλά όταν κυνηγούν σε αγέλη πρέπει να ξέρουν που βρίσκεται η καθεμιά τους για να συντονίζονται στην καταδιωξή τους.
Μία ιστορία που λάτρεψα στο βιβλίο σας, είναι η τεχνική του κόκορα για να ρίξει μία κότα!
'Οταν θέλει να πηδήξει μια κότα, ο κόκορας βγάζει μια φωνή που σημαίνει ότι βρήκε ένα σκουλίκι. Ακόμη και όταν αυτό δεν υπάρχει, η κότα καταφθάνει και χοπ! Αλλά όταν βρίσκεται αρσενικός εκεί κοντά και δει σκουλίκι, δεν θα τραγουδήσει για να μην του το βουτήξουν! Τα κοράκια και οι κίσσες, όταν βρίσκουν κάτι το κρύβουν. Αν δουν ότι ένα άλλο πουλί τα έχει εντοπίσει και υπάρχει κίνδυνος να έρθει να το ξεθάψει, περιμένουν λίγο μέχρι να κοιτάξει αλλού, κι έπειτα του αλλάζουν θέση.
Το ψέμα είναι ωστόσο μια μορφή ευφυϊας.
Φυσικά. Και είμαστε μακράν οι πιο ταλαντούχοι σ' αυτόν τον τομέα εξαιτίας της ανάπτυξης του εγκεφαλικού φλοιού μας...
Για να τελειώσουμε με μια θετική νότα, μία δράση που υπήρξε χρήσιμη για το περιβάλλον μας;
'Ημουν ο εμπειρογνώμονας σε θέματα βιολογίας στη γαλλική αντιπροσωπεία που συμμετείχε στις διεθνείς συναντήσεις για ένα "καθεστώς προστασίας" της Ανταρκτικής. Μπορώ να βεβαιώσω ότι είχαμε την εξαιρετική τύχη να έχουμε για πρωθυπουργό τον Μισέλ Ροκάρ που είχε έρωτα με τους πόλους. Για μια φορά, η Γαλλία, που συνήθως βρίσκεται πίσω σε θέματα οικολογίας, υπήρξε πρόδρομος σε διεθνές επίπεδο. Καταφέραμε έτσι να απαγορεύσουμε την εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων μιας ολόκληρης ηπείρου τουλάχιστον μέχρι το 2014!
Μτφ. Σ.Σ.
Σε ένα παλαιότερο μπλογκ - το Magic Circus που μετεξελίχθηκε σε Αλμανάκ- είχαμε αναφερθεί στο πείραμα "κοινωνικοποίησης" της Kamala με μια πιο σχετική συνέντευξη του Pierre Jouventin: "'Ενας λύκος στην οικογένειά μου" (https://www.lifo.gr/team/magic_circus/43082 - 29.10.2013).
Η Kamala ναυαγοσώστρια.
Η ευφυής παρατηρητικότητα των παπαγάλων.
