Οι απλοί Ρώσοι δεν θέλουν αυτόν τον πόλεμο
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν ξεκίνησε την εισβολή του στην Ουκρανία, αναμένοντας προφανώς ότι οι δυνάμεις του θα μπορέσουν να εξουδετερώσουν την ουκρανική αντίσταση. Όμως η επίθεση θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει σοβαρά το καθεστώς του - με τους Ρώσους να δείχνουν ήδη μια αξιοσημείωτη έλλειψη ενθουσιασμού για τον πόλεμο.
Ilya Matveev - Ilya Budraitskis
Jacobin - 24.02.2022
Η Ρωσία επιτέθηκε στην Ουκρανία χθες το βράδυ. Οι χειρότεροι φόβοι επιβεβαιώθηκαν. Η έκταση της εισβολής δεν είναι πλήρως αντιληπτή, αλλά είναι ήδη σαφές ότι ο ρωσικός στρατός επιτέθηκε σε στόχους σε όλη τη χώρα, και όχι μόνο στα νοτιοανατολικά (κατά μήκος των συνόρων των λεγόμενων "λαϊκών δημοκρατιών"). Σήμερα το πρωί, οι Ουκρανοί σε διάφορες πόλεις ξύπνησαν από εκρήξεις.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν προσδιόρισε τον στρατιωτικό στόχο της επιχείρησης: την πλήρη παράδοση του ουκρανικού στρατού. Το πολιτικό σχέδιο παραμένει ασαφές - αλλά μπορεί κάλλιστα να σημαίνει την τοποθέτηση μιας φιλορωσικής κυβέρνησης στο Κίεβο. Η ρωσική ηγεσία υποθέτει ότι η αντίσταση θα καμφθεί γρήγορα και ότι οι περισσότεροι απλοί Ουκρανοί θα αποδεχθούν υπάκουα το νέο καθεστώς. Οι κοινωνικές συνέπειες για την ίδια τη Ρωσία θα είναι εννοείται σοβαρές - ήδη από το πρωί, πριν ακόμη ανακοινωθούν οι δυτικές κυρώσεις, τα ρωσικά χρηματιστήρια κατέρρευσαν και το ρούβλι έπεσε σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ.
Η χθεσινοβραδινή ομιλία του Πούτιν, με την οποία ανακοίνωσε την έναρξη του πολέμου, αντιπροσώπευε την απροκάλυπτη γλώσσα του ιμπεριαλισμού και της αποικιοκρατίας. Με αυτή την έννοια, είναι η μόνη κυβέρνηση που μιλάει τόσο ανοιχτά σαν ιμπεριαλιστική δύναμη των αρχών του 20ού αιώνα. Το Κρεμλίνο δεν είναι πλέον σε θέση να κρύψει πίσω από άλλα παράπονα - όπως για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ - το μίσος του για την Ουκρανία και την επιθυμία του να της δώσει ένα τιμωρητικό "μάθημα". Αυτές οι ενέργειες υπερβαίνουν τα λογικά κατανοητά "συμφέροντα" και βρίσκονται κάπου στη σφαίρα της "ιστορικής αποστολής", όπως την εννοεί ο Πούτιν.
Μετά τη σύλληψη του Αλεξέι Ναβάλνι τον Ιανουάριο του 2021, η αστυνομία και οι υπηρεσίες ασφαλείας έχουν ουσιαστικά συντρίψει την οργανωμένη αντιπολίτευση στη Ρωσία. Η οργάνωση του Ναβάλνι θεωρήθηκε "εξτρεμιστική" και διαλύθηκε, οι διαδηλώσεις προς υπεράσπισή του οδήγησαν σε περίπου δεκαπέντε χιλιάδες συλλήψεις και σχεδόν όλα τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης είτε έκλεισαν, είτε χαρακτηρίστηκαν "ξένοι πράκτορες", περιορίζοντας σοβαρά τη λειτουργία τους. Οι μαζικές διαδηλώσεις κατά του πολέμου είναι κάπως απίθανες - δεν υπάρχει καμία πολιτική δύναμη ικανή να τις συντονίσει και η συμμετοχή σε οποιαδήποτε διαδήλωση στο δρόμο, ακόμη και σε πικετοφορία ενός ατόμου, τιμωρείται γρήγορα και αυστηρά. Οι ακτιβιστικοί και πνευματικοί κύκλοι στη Ρωσία είναι σοκαρισμένοι και αποθαρρυμένοι από τα γεγονότα.
Ένα καθησυχαστικό σημάδι είναι ότι δεν υπάρχει σαφής υποστήριξη στον πόλεμο στη ρωσική κοινωνία. Σύμφωνα με το Κέντρο Levada, την τελευταία ανεξάρτητη εταιρεία δημοσκοπήσεων (που κι αυτή χαρακτηρίστηκε "ξένος πράκτορας" από τη ρωσική κυβέρνηση), το 40% των Ρώσων δεν υποστηρίζει την επίσημη αναγνώριση των "λαϊκών δημοκρατιών" του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ από τις ρωσικές αρχές, ενώ το 45% την υποστηρίζει. Κάποια σημάδια "συσπείρωσης γύρω από τη σημαία" είναι αναπόφευκτα, αλλά είναι αξιοσημείωτο ότι παρά τον απόλυτο έλεγχο των κύριων πηγών ενημέρωσης και τη δραματικά σαρωτική προπαγανδιστική δημαγωγία στην τηλεόραση, το Κρεμλίνο είναι ανίκανο να εμπνεύσει τον ενθουσιασμό για τον πόλεμο.
Τίποτα σαν την πατριωτική κινητοποίηση που ακολούθησε την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 δεν συμβαίνει σήμερα. Υπ' αυτή την έννοια, η εισβολή στην Ουκρανία καταρρίπτει τη δημοφιλή θεωρία ότι η εξωτερική επιθετικότητα του Κρεμλίνου αποσκοπεί πάντα στην ενίσχυση της εθνικής νομιμότητας. Αντιθέτα, ο πόλεμος αυτός θα αποσταθεροποιήσει το καθεστώς και θα απειλήσει ακόμη και την επιβίωσή του σε κάποιο βαθμό, καθώς το "πρόβλημα του 2024" - η ανάγκη να παρουσιαστεί μια πειστική απόδειξη της επανεκλογής του Πούτιν, όταν οι Ρώσοι κληθούν να ψηφίσουν στις επόμενες προεδρικές εκλογές - παραμένει πάντα στο τραπέζι.
Η αριστερά σε όλο τον κόσμο πρέπει να ενωθεί γύρω από ένα απλό μήνυμα: όχι στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Τίποτα δεν δικαιολογεί τις ενέργειες της Ρωσίας· θα φέρουν πόνο και θάνατο. Αυτές τις ημέρες που εκτυλίσσεται η τραγωδία, καλούμε σε διεθνή αλληλεγγύη προς την Ουκρανία.
Ο Ilya Matveev είναι ερευνητής με έδρα την Αγία Πετρούπολη. Είναι ιδρυτικός συντάκτης του Openleft.ru και μέλος της ερευνητικής ομάδας Public Sociology Laboratory.
Ο Ilya Budraitskis είναι αριστερός πολιτικός συγγραφέας με έδρα τη Μόσχα.
