Dominique Vidal
‘Οταν ο Στάλιν υποστήριζε το Ισραήλ και καταδίωκε τους Εβραίους
Προς τα τέλη της δεκαετίας του '40, ο Ιωσήφ Στάλιν θέτει τη χώρα του και το κομμουνιστικό μπλοκ στο πλευρό των Εβραίων της Παλαιστίνης που αγωνίζονται για ένα κράτος όσο το δυνατόν πιο μεγάλο και "ομοιογενές". Ταυτόχρονα, εξαπολύει μία άγρια καταστολή εναντίον των Εβραίων της ΕΣΣΔ.
DOMINIQUE VIDAL
Orient XXI - 9 Απριλίου 2021
Στις 14 Μαΐου 1947, ο Andreï Gromyko, αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Σοβιετικής Ένωσης, ανεβαίνει στο βήμα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. Οι “συμφορές» και τα "ανείπωτα βάσανα" του “εβραϊκού λαού” κατά τη διάρκεια του πολέμου, η ανικανότητα της Δύσης να τον υπερασπιστεί και η κατάσταση των επιζώντων "χωρίς πατρίδα, χωρίς στέγη και χωρίς μέσα διαβίωσης" εξηγούν, όπως λέει, “την προσδοκία των Εβραίων για τη δημιουργία ενός δικού τους κράτους".
Η Σοβιετική Ένωση τάσσεται υπέρ ενός "ενιαίου ιουδαιο-αραβικού κράτους με ίσα δικαιώματα για τους Εβραίους και τους Άραβες", αλλά προς έκπληξη όλων, προσθέτει πως "εάν αποδειχθεί ότι αυτή η λύση είναι ανέφικτη λόγω των ολοένα πιο τεταμένων σχέσεων μεταξύ Εβραίων και Αράβων", θα υποστήριζε τότε "τη διχοτόμηση αυτής της χώρας σε δύο ανεξάρτητα κράτη, ένα εβραϊκό και ένα αραβικό κράτος". Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Εβραϊκού Συμβουλίου Nahum Goldmann, αυτή η ομιλία "προκάλεσε πολύ μεγάλη έκπληξη, καθώς τόσο οι Εβραίοι όσο και οι μη Εβραίοι είχαν συνηθίσει να βλέπουν τους Σοβιετικούς ως φανατικούς αντιπάλους του Σιωνισμού". Στις 29 Νοεμβρίου 1947, η Μόσχα ψήφισε το σχέδιο διχοτόμησης που αποφάσισε η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών και στις 17 Μαΐου 1948, αναγνώρισε το Τελ Αβίβ.
Ο σοβιετικός Πρέσβης στο Λονδίνο, ο Ivan Maïski, ήταν το 1941 ο πρώτος που ήρθε σε επαφή με το σιωνιστικό εκτελεστικό. 'Εγραψε: "Στη δεκαετία του 1920, δεν μπορούσαμε να δούμε τον σιωνισμό παρά σαν ένα πρακτορείο του ιμπεριαλισμού. Τώρα, ωστόσο, η όλη κατάσταση έχει αλλάξει. […] Αν η Σοβιετική Ρωσία θέλει να ενδιαφερθεί για το μέλλον της Μέσης Ανατολής, είναι προφανές ότι οι προχωρημένοι και προοδευτικοί Εβραίοι της Παλαιστίνης αντιπροσωπεύουν μεγαλύτερη υπόσχεση για μας από τους οπισθοδρομικούς Άραβες που ελέγχονται από φεουδαρχικές κλίκες."
Τι πισωγύρισμα! Διαφωνώντας με τους πολιτιστικούς αυτονομιστές του Bund, ο Λένιν, από το 1903, επεσήμανε: "Απόλυτα αβάσιμη από επιστημονική άποψη, η ιδέα ενός ξεχωριστού εβραϊκού λαού είναι, ως προς την πολιτική της σημασία, αντιδραστική [...] Η έχθρα για τα αλλογενή στρώματα του πληθυσμού μπορεί να εξαλειφθεί μόνο όταν παύσουν να αποτελούν ξένο στοιχείο και συγχωνευτούν στη μάζα του πληθυσμού."
ΛΑΟΣ Η ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑ;
‘Οταν, με την Οκτωβριανή Επανάσταση, οι Μπολσεβίκοι ήρθαν στην εξουσία, απελευθέρωσαν τους Εβραίους από τις διακρίσεις που είχαν υποστεί υπό τον τσαρισμό. Ωστόσο, δεν τους θεωρούν ως “λαό”, αλλά ως εθνική μειονότητα με τη θρησκεία, τις παραδόσεις και τη γλώσσα της, τα Γίντις, που τα μιλούν το 85%. Πιστεύουν ότι η νομική ισότητα και η ένταξη στη οικονομική, κοινωνική και πολιτική σοσιαλιστική ζωή θα "αφομοιώσει" αυτόν τον πληθυσμό - στον οποίο ωστόσο παραχωρούν την εβραϊκή "εθνικότητα" για να διασφαλιστεί η ισότητά του με τους άλλους σοβιετικούς λαούς.
Κανένας εβραϊκός "λαός", και επομένως κανένα εβραϊκό κράτος. "’Ηδη από την έλευση της Διεθνούς Σοβιετικής Δημοκρατίας", δηλώνει ο Karl Radek το 1921, εξ ονόματος της Κομιντέρν, στους Παλαιστίνιους εκπροσώπους του Poale Zion [εργατικοί κύκλοι μαρξιστών-σιωνιστών], που ζητούσαν την ένταξη, οι εβραϊκές μάζες κάθε χώρας θα στραφούν στην παραγωγική εργασία και δεν θα είναι υποχρεωμένες να "μεταναστεύσουν" […] Το πρόγραμμα της Παλαιστίνης είναι κατάλοιπο παλιών σοβινιστικών αντιλήψεων Το 1934, ωστόσο, ένα είδος "εβραϊκής Παλαιστίνης" θα δημιουργεί 6.000 χλμ. μακριά από τη Μόσχα, στο Μπιρομπιντζάν, στα σύνορα της Κίνας. "Οι Εβραίοι προλετάριοι έχουν την πατρίδα τους, την ΕΣΣΔ, και ένα δικό τους εθνικό κράτος", δήλωνε τότε ο σοβιετικός Πρόεδρος Mikhaïl Kalinine.
Παραδοχή αποτυχίας; Ούτε η νομική ισότητα, ούτε η επίσημη απαγόρευση του ρατσισμού, αλλά ούτε και η κοινωνική ένταξη ξεριζώνουν έναν προαιώνιο αντισημιτισμό, που υπάρχει ακόμη και στο μπολσεβίκικο κόμμα. Ο Isaac Deutscher παρατηρεί: "Ο κομμουνιστής που δεν έβλεπε πέρα από τη μύτη του αντιλαμβανόταν συχνά τους Εβραίους ως τους τελευταίους επιζώντες του αστικού καπιταλισμού, ενώ ο αντικομμουνιστής τους θεωρούσε ως επιδραστικά μέλη της κυρίαρχης ιεραρχίας.” Επιπλέον, η Yevsektsia, το εβραϊκό κομμουνιστικό τμήμα, δημιουργεί πολλές υπερβολές, με το πρόσχημα της καταπολέμησης του σιωνισμού και της θρησκείας. Η κρατική καταστολή θα βρει έτσι πρόσφορο έδαφος. Οι αντι-εβραϊκές αιχμές στις “δίκες της Μόσχας» (από το 1936 έως το 1938) δεν εμπόδισαν τον Στάλιν να χαρακτηρίσει κυνικά τον αντισημιτισμό ως "επιβίωση των βάρβαρων πρακτικών του κανιβαλισμού" και επομένως ως "φαινόμενο βαθύτατο εχθρικό προς το σοβιετικό σύστημα".
Οι παλινωδίες της Μόσχας απέναντι στους Εβραίους της Παλαιστίνης την περίοδο 1940-1950 εκπλήσσουν μόνο εκείνους που υποτιμούν το εξής ουσιαστικό γεγονός: η σοβιετική εξωτερική πολιτική δεν υπακούει τόσο στην ιδεολογία όσο στα συμφέροντα του κράτους της ΕΣΣΔ, όπως τα αντιλαμβάνεται ο Στάλιν στη συγκεκριμένη περίοδο μετάβασης μεταξύ της μεγάλης αντιναζιστικής συμμαχίας και του Ψυχρού Πολέμου. Μόνο η Hélène Carrère d´Encausse εξακολουθεί να πιστεύει ότι ο "Πατερούλης των Λαών" ήλπιζε ότι το Εβραϊκό κράτος θα εντασσόταν στο κομμουνιστικό στρατόπεδο.
ΟΠΛΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΙΩΝΙΣΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ
Ήδη από τον Αύγουστο του 1948, ο Στάλιν παρατηρεί πώς ο David Ben-Gurion, ιδρυτής και πρωθυπουργός του Ισραήλ, καλωσορίζει τον πρώτο Αμερικανό πρέσβη, τον James Grover McDonald : "Το Ισραήλ χαιρετίζει τη ρωσική υποστήριξη στα Ηνωμένα Έθνη, αλλά δεν θα ανεχθεί τη σοβιετική κυριαρχία. Όχι μόνο το Ισραήλ είναι δυτικό στον προσανατολισμό του, αλλά και ο λαός μας είναι δημοκρατικός και συνειδητοποιεί ότι δεν μπορεί να γίνει δυνατός και να παραμείνει ελεύθερος παρά μόνο μέσω της συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες." Πέντε μήνες αργότερα, στις πρώτες εκλογές, το (κομμουνιστικό) Maki και το Mapam (αριστεροί σιωνιστές) - που ονειρεύεται η Μόσχα να ενοποιήσει - απέκτησαν μόνο το 3,5 και το 15% των ψήφων αντίστοιχα ...
Επομένως, η Μόσχα δεν έχει ψευδαισθήσεις τη στιγμή που παρέχει τη βοήθειά της στις σιωνιστικές ένοπλες δυνάμεις, οι οποίες μάχονται για ένα εβραϊκό κράτος όσο το δυνατόν πιο μεγάλο και "ομοιογενές" - δηλαδή, απαλλαγμένο από τους Άραβες. Το ουσιαστικό γεωστρατηγικό σχέδιο της ΕΣΣΔ την οδηγεί να βασιστεί πάνω τους για να εκδιωχθεί από την Παλαιστίνη - και, πέραν αυτής, από τη Μέση Ανατολή - ένα Ηνωμένο Βασίλειο εξαντλημένο από τον πόλεμο και ανίκανο να διατηρήσει εκεί 100.000 άνδρες, αντιμέτωπο συν τοις άλλοις και με τη σιωνιστική τρομοκρατία.
Οι Αμερικανοί έχουν τον ίδιο στόχο, μόνο που αυτοί θέλουν και τελικά μπορούν να αντικαταστήσουν τους Βρετανούς. Σύγκλιση και αντιπαλότητα: το 1947 ξεκινά ο ψυχρός πόλεμος, με το "πραξικόπημα της Πράγας" να ανάβει τις πρώτες φωτιές τον Φεβρουάριο του 1948. Οι δύο πρώην σύμμαχοι και μελλοντικοί αντίπαλοι ερίζουν για μια καίρια περιοχή με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο, η οποία αποτελεί μία οδό επικοινωνίας μεταξύ τριών ηπείρων και τη νότια ζώνη του "σοσιαλιστικού στρατοπέδου".
Η ΕΣΣΔ είναι το πρώτο κράτος που αναγνωρίζει de jure Ισραήλ, και στέκεται στο πλευρό του ενάντια στις αραβικές στρατιωτικές παρεμβάσεις. Το ραδιόφωνο της επαινεί τον Ισραηλινό στρατιώτη "ολότελα πεπεισμένο ότι αγωνίζεται για ένα δίκαιο σκοπό, για την προστασία των δικαιωμάτων του, ενάντια στους Άραβες που είναι οι μαριονέτες του βρετανικού ιμπεριαλισμού". Η Μόσχα υπερασπίζεται επίσης το Τελ Αβίβ απέναντι στις διεθνείς πιέσεις υπέρ του σχεδίου του διαμεσολαβητή Folke Bernadotte (δολοφονήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 1948 από το Lehi – μία παραστρατιωτική σιωνιστική ομάδα – σ.σ.), κι έπειτα σχετικά με το ζήτημα των Παλαιστινίων προσφύγων - ο εκπρόσωπός της φτάνει στο σημείο να μην ψηφίσει την απόφαση 194 που θέσπιζε το "δικαίωμα στην επιστροφή". Η πρώτη διαφωνία θα εμφανιστεί τον Δεκέμβρη του 1949: σχετικά με τη διεθνοποίηση της Ιερουσαλήμ.
Εκτός από διπλωματική, η σοβιετική παρέμβαση είναι πολιτική: το Κρεμλίνο επιβάλλει την επιλογή της διχοτόμησης στο κομμουνιστικό κίνημα, ακόμη και αν αυτό προκαλεί διασπάσεις στις τάξεις των Παλαιστινίων κομμουνιστών και των αραβικών ΚΚ. Αλλά κυρίως, από τα τέλη Μαρτίου του 1948, παραδίδει μέσω Πράγας μεγάλες ποσότητες όπλων, μέχρι και τανκς και αεροπλάνα, στη Χαγκανά [εβραϊκή μυστική στρατιωτική οργάνωση, που θα αποτελέσει τη ραχοκοκαλιά του ισραηλινού στρατού -σ.σ.]. Μία αερογέφυρα συνδέει το Zatec με το Ισραήλ. Συνολικά, εκτιμά ο Rucker, οι εβραϊκές δυνάμεις αποκτούν όπλα αξίας περίπου 22 εκατομμυρίων δολαρίων. Ο David Ben-Gurion θα παραδεχόταν αργότερα ότι "έσωσαν τη χώρα [...]. Αμφιβάλλω πολύ αν χωρίς αυτά θα μπορούσαμε να είχαμε επιβιώσει τους πρώτους μήνες". Κατόπιν πρότασης του γραμματέα του ισραηλινού ΚΚ Mikounis, την οποία επικύρωσαν στο ανώτερο επίπεδο ο Ben Gurion και ο μελλοντικός νούμερο ένα σοβιετικός Malenkov, μία ταξιαρχία 2.000 εθελοντών έφτασε τον Δεκέμβριο του 1948 από την Πράγα στο Ισραήλ, η οποία εντάχθηκε στην Τσαχάλ.
Ο Rucker έριξε φως σε μια άλλη καθοριστική διάσταση της βοήθειας της Μόσχας, η οποία παροτρύνει τις "λαϊκές δημοκρατίες" να αφήσουν τους "Εβραίους" τους να πάνε να ενισχύσουν τους "αδελφούς" τους στην Παλαιστίνη. "Περίπου 200.000 Εβραίοι από την Ανατολική Ευρώπη έφτασαν απευθείας [...] μεταξύ 1948 και 1951, το ένα τρίτο δηλαδή της μετανάστευσης στο Ισραήλ", όπως γράφει. Με λίγα λόγια, ο Στάλιν παρείχε στους Εβραίους της Παλαιστίνης αυτό που χρειάζονταν περισσότερο: "ανθρώπους και όπλα". Παραδόξως, την ίδια στιγμή εξαπολύει εναντίον των Εβραίων της ΕΣΣΔ μία άγρια καταστολή που μόνο ο θάνατός του, στις Μαρτίου 1953, θα διακόψει.
ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΚΟ ΚΥΜΑ
Για τον Guillaume Ribot, δημιουργό του ντοκιμαντέρ Vie et destin du "Livre noir" (France 5, 13 Δεκεμβρίου 2020), ο αντισημιτισμός του Στάλιν εξηγεί αυτήν την αντίφαση. Ως έφηβος στην ορθόδοξη ιερατική σχολή της Τιφλίδας, επηρεάστηκε αναμφίβολα από την διαιώνιση των αντι-εβραϊκών προκαταλήψεων στην τσαρική αυτοκρατορία. Ήδη από τη δεκαετία του 1930, ο εισαγγελέας Andreï Vychinski δεν παρέλειπε να τονίζει την εβραϊκότητα πολλών ηγετών της αντιπολίτευσης στον Vojd [Οδηγητής –σ.σ.]. Όμως ο λαϊκός αντισημιτισμός, ακόμη και αν αυτός ο τελευταίος το εκμεταλλεύτηκε, δεν μπορεί να είναι η μόνη αιτία της καταστολής κατά την περίοδο 1947-1953.
Για να την κατανοήσουμε, πρέπει να ανατρέξουμε στο 1942, το έτος κατά το οποίο ιδρύθηκε η Εβραϊκή Αντιφασιστική Επιτροπή (CAJ), με πρωτοβουλία του Politburo. Ο Στάλιν θέλει να οργανώσει την υποστήριξη στον αγώνα της ΕΣΣΔ κατά του ναζισμού και να βοηθήσει τους Εβραίους, θύματα της γενοκτονίας των Ναζί. Κατόπιν πρότασης του Albert Einstein, δύο από τους κύριους ηγέτες του, ο ηθοποιός Solomon Mikhoels και ο ποιητής Itzik Fefer, πραγματοποιούν μια θριαμβευτική περιοδεία στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1943: αποκαθιστούν εκεί την εικόνα της Σοβιετικής Ένωσης και συγκεντρώνουν σημαντικά χρηματικά ποσά.
Με την έγκριση της ηγεσίας του Κρεμλίνου, το CAJ αποφασίζει ήδη από το καλοκαίρι του 1943 να προετοιμάσει μία Μαύρη Βίβλο για την εξόντωση των Εβραίων στην κατεχόμενη ΕΣΣΔ. Μεταξύ της εισβολής του Χίτλερ στις 22 Ιουνίου 1941 και της αποχώρησης του τελευταίου Γερμανού στρατιώτη το 1944, σχεδόν δύο εκατομμύρια Εβραίοι εξοντώθηκαν, με "αυθόρμητα" πογκρόμ, φορτηγά αερίων και μαζικές εκτελέσεις. Οι ιστορικοί τοποθετούν στο καλοκαίρι του 1941 το σημείο μετάβασης από τη σφαγή στη γενοκτονία: όταν τα Einsatzgruppen (κινητές ομάδες δολοφονίας) αρχίζουν να εξοντώνουν γυναίκες και παιδιά ...
Το γεγονός ότι οι διάσημοι συγγραφείς Ilya Ehrenburg και Vassili Grossman συντονίζουν την έρευνα εξασφαλίζει μια σημαντική απήχηση σε μία Μαύρη Βίβλο που καλείται να υπογραμμίσει την ιδιαιτερότητα της γενοκτονίας των Εβραίων στο πλαίσιο των εγκλημάτων του ναζισμού και των αυτόχθονων συνεργατών του. Πρόκειται όμως για διαστάσεις που δυσαρεστούν μία κομμουνιστική ηγεσία που επιθυμεί να αναδείξει τον ηρωισμό και την ενότητα των σοβιετικών λαών.
Η Μαύρη Βίβλος έγινε το βαρόμετρο της πολιτικής του Στάλιν απέναντι στους Εβραίους - μέχρι την απαγόρευσή της το 1947. Εν τω μεταξύ, η αντισημιτική καταστολή εντείνεται. Οι εχθρικές προς τον "αστικό εθνικισμό" αναφορές, που εμφανίζονται ήδη από το 1943, πολλαπλασιάζονται μετά το 1946. Τη χρονιά εκείνη, ο Andreï Jdanov, "ιδεολόγος" του Politburo, ξεκινάει μία τεράστια «αντι-κοσμοπολίτικη» εκστρατεία.
Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΩΝ "ΙΑΤΡΩΝ-ΔΟΛΟΦΟΝΩΝ"
Η τελική επίθεση αρχίζει στις 13 Ιανουαρίου 1948 με τη δολοφονία του Mikhoels. Δέκα μήνες αργότερα, το Politburo διαλύει επίσημα το CAJ και κλείνει την εφημερίδα του όπως και το περιοδικό του. Στις 28 Ιανουαρίου 1949, η Pravda δημοσιεύει ένα άρθρο που καταγγέλλει "μανιώδεις και κακόβουλους κοσμοπολίτες, κερδοσκόπους χωρίς ρίζα μηδέ συνείδηση […] μη αυτόχθονες υπήκοοι χωρίς πατρίδα που δηλητηριάζουν με τη δυσωδία τους […] τον προλεταριακό μας πολιτισμό." Ακολουθεί ένα σαρωτικό κύμα συλλήψεων και βασανιστηρίων.
Η κλιμάκωση συνεχίζεται με τη (μυστική) δίκη του CAJ από το Μάιο έως τον Ιούλιο του 1952: δεκατρείς από τους ηγέτες του εκτελούνται- εκτός από την ερευνήτρια Lisa Stern. Ακολουθεί η σύλληψη πολλών Εβραίων συγγραφέων, το κλείσιμο εφημερίδων και θεάτρων Γίντις, η αφαίρεση βιβλίων Εβραίων συγγραφέων από τις βιβλιοθήκες… Την 1η Δεκεμβρίου, ο Στάλιν δηλώνει στο Politburo: «Κάθε Εβραίος εθνικιστής είναι πράκτορας των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Οι εκκαθαρίσεις θα λάβουν ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις μέχρι την υπόθεση των “ιατρών-δολοφόνων”, των Εβραίων αυτών γιατρών που κατηγορούνται ότι σχεδιάζουν να δολοφονήσουν τον Στάλιν. Μόνο ο θάνατος του τελευταίου απέτρεψε - σύμφωνα με τους Ρώσους ιστορικούς της δεκαετίας του 1990 – μαζικούς εκτοπισμούς στη Σιβηρία.
Ένα μυστήριο παραμένει σχετικά με το μεγάλο αυτό χάσμα μεταξύ της βοήθειας προς τους Εβραίους της Παλαιστίνης και της καταστολής των Εβραίων της ΕΣΣΔ: πίστεψε ο Στάλιν ότι θα μπορούσε να διαχωρίσει την εξωτερική από την εσωτερική πολιτική; Ψύχωση του καθεστώτος από τη δεκαετία του 1930 ήταν να διατηρηθεί η πυραμίδα της εξουσίας και η σταθερή του επιδίωξη να εμποδίσει κάθε μειονότητα να κατακτήσει την αυτονομία της. Κατά μείζονα λόγο οι Εβραίοι, επειδή η επιρροή του CAJ στην ΕΣΣΔ όπως και στη Δύση ανησυχεί το Κρεμλίνο. Από όργανο της εξουσίας, γίνεται σταδιακά απειλή, ιδίως όταν αποτολμά να ζητήσει τη δημιουργία μιας εβραϊκής δημοκρατίας στην Κριμαία και όχι στο μακρινό Μπιρομπιντζάν.
Το σημείο καμπής εντοπίζεται στις 11η Σεπτεμβρίου 1948: 20.000 Εβραίοι Μοσχοβίτες- αντί των 2.000 συνήθων πιστών - τιμούν στη Μεγάλη Συναγωγή την Golda Meir, την πρώτη πρέσβειρα του Ισραήλ. Αυτή η κινητοποίηση επαναλαμβάνεται επ’ αφορμή του Ρος Ασσανά (το εβραϊκό νέο έτος) και του Κιπούρ (η μεγάλη εξιλέωση). Εν τω μεταξύ, στην Pravda της 21ης Σεπτεμβρίου, ο πιο διάσημος Εβραίος διανοούμενος, ο Ilya Ehrenburg, προαισθάνεται τα χειρότερα και προειδοποιεί τους "αδελφούς" του: "Το μέλλον των Εβραίων εργαζομένων σε όλες τις χώρες συνδέεται με το μέλλον του σοσιαλισμού. Οι Σοβιετικοί Εβραίοι, μαζί με όλο το σοβιετικό λαό, εργάζονται για να χτίσουν τη σοσιαλιστική τους μητέρα πατρίδα. Δεν κοιτάζουν προς τη Μέση Ανατολή - κοιτούν μόνο προς το μέλλον." Ο Στάλιν προβαίνει σε ένα εντυπωσιακό παραδειγματισμό: η σύζυγος του υπουργού Εξωτερικών Viatcheslav Molotov, η οποία μίλησε στα Γίντις με την εκπρόσωπο του Ισραήλ σε επίσημη δεξίωση, αναγκάζεται να χωρίσει με τον άνδρα της, στη συνέχεια συλλαμβάνεται και στο τέλος εξορίζεται.
Η αντι-εβραϊκή καταστολή βρίσκει ανταπόκριση ακόμη και στις "λαϊκές δημοκρατίες". Το αποδεικνύουν οι δίκες που πολλαπλασιάζονται από τη Βουδαπέστη (1949) ως την Πράγα (1952), κατά κομμουνιστών ηγετών, συχνά Εβραίων που αναφέρονται ως "σιωνιστές": η Μόσχα τους υποπτεύεται, μετά την αποσκίρτηση της Γιουγκοσλαβίας, για απόπειρες ανεξαρτησίας. Στο περιθώριο της δίκης του Slansky, θα δικαστούν επίσης ο Mordechaï Oren, ηγέτης της Hachomer Hatzaïr (σιωνιστική αριστερά) και άλλοι διοργανωτές πωλήσεων όπλων στο Ισραήλ.
Το “μεγάλο άνοιγμα” δεν θα αργήσει να κλείσει. Όσο περισσότερο το Ισραήλ συνδέεται με τη Δύση, ειδικά κατά τη διάρκεια του πολέμου της Κορέας, τόσο περισσότερο επιδεινώνονται οι σχέσεις με τη Μόσχα. Στις 12 Φεβρουαρίου 1953, μετά από επίθεση στη σοβιετική διπλωματική αντιπροσωπεία, επέρχεται η ρήξη. Τρεις εβδομάδες αργότερα, ο Στάλιν πεθαίνει.
Σύντομα, οι Σοβιετικοί θα στραφούν στον αραβικό κόσμο για να αποκομίσουν τους καρπούς της κατάρρευσης της βρετανικής επιρροής: οι επαναστάσεις που ανατρέπουν τους φιλοβρετανικούς μονάρχες της Αιγύπτου (1952) και του Ιράκ (1958) φέρνουν στην εξουσία ηγέτες, που, επειδή η Δύση τους “σνομπάρει", θα συμμαχήσουν για ένα διάστημα με τη Σοβιετική Ένωση. Το 1971, ο τελευταίος Βρετανός στρατιώτης εγκαταλείπει τον αραβο-περσικό Κόλπο.
